Tíminn - 18.09.1986, Síða 6

6 Tíminn
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYHDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin i Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjóri:
Aðstoðarf réttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
NíelsÁrniLund
OddurÓlafsson
Guðmundur Hermannsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 50.- kr. og 60.- kr. um helgar. Áskrift 500.-
■s
Kvóti til
frystihúsanna?
Fisksölumál okkar íslendinga hafa verið töluvert til
umræðu nú undanfarið, ekki síst vegna þess að eins og
mál standa í dag telja margir að útflutningur gámafisks
sé hagkvæmari en vinnsla hans fyrir Bandaríkjamarkað.
Hins vegar hefur verið á það bent að af þessu geti stafað
sú hætta að við glötum þeim viðskiptasamböndum, sem
við eigum á Bandaríkjamarkaði og hafa skilað okkur
góðum tekjum á liðnum árum.
Eysteinn Helgason framkvæmdastjóri sölufyrirtækis-
ins Iceland Seafood í Bandaríkjunum ræddi þessi mál
nokkuð í viðtali við Tímann s.l. föstudag. Hann gerði
þar fyrst grein fyrir þeim hækkunum, sem orðið hafa á
íslenskum fiski þar vestra, og sagði síðan:
„Það er afar mikilvægt að á næstu vikum og mánuðum
nýti menn sér þennan meðbyr, þannig að hægt sé að
sinna föstum og traustum gömlum viðskiptasambönd-
um. Ef þau rofna þá gæti það tekið okkur langan tíma
að byggja slíkt upp aftur, og það er allsendis óvíst að
hægt verði að hlaupa aftur inn á markaðinn þegar
aðstæður breytast. Ef okkur tekst að komast í gegnum
næsta misseri eða svo með samstilltu átaki í sölu og
framleiðslu þá ætti framtíðin að vera björt.
Fiskneysla er nú að aukast í Bandaríkjunum, en hún
er þó enn mjög lítil miðað við flest ríki Vestur-Evrópu.
Hins vegar er kaupgeta mikil, og almenningur í
Bandaríkjunum gerist nú æ meira meðvitandi um heilsu
sína. Ef rétt er á spilunum haldið getur fiskur orðið mun
mikilvægari hluti af neyslumynstri hins almenna Banda-
ríkjamanns en nú er. Þetta kemur þó ekki til með að
hafast með því að stökkva inn og út af þessum markaði.
Við verðum að halda áfram að sýna þá festu og þann
áreiðanleika í þessum viðskiptum sem við höfum sýnt á
síðustu áratugum.“
Fað vakti töluverða athygli fyrr á þessu ári þegar
framkvæmdastjóri Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
hreyfði þeirri hugmynd að úthluta ætti einhverjum hluta
fiskveiðikvótans til frystihúsanna, en ekki til fiskiskip-
anna líkt og nú er gert. Nú hafa hins vegar borist þær
fréttir að sama hugmynd hafi komið upp á borðið á
fundi Félags Sambandsfiskframleiðenda á Hornafirði
nú fyrir síðustu helgi.
í viðtali við Tímann í fyrradag útskýrði Árni Ben-
ediktsson framkvæmdastjóri Félags Sambandsfisk-
framleiðenda þetta á þann veg að það væri afskaplega
erfitt mál þegar einhverjir allt aðrir aðilar en frystihúsin
réðu því að þau gætu ekki sinnt mörkuðum sem búið sé
að berjast fyrir að ná í mörg ár og áratugi, og hefðu
verið bestu markaðir Islendinga, jafnvel þó að þeir væru
ekki þeir allra hagstæðustu í dag vegna gengisþróunar.
Með öðrum orðum þá virðist það vera hér á ferðinni
að frystihúsamenn hafi orðið áhyggjur út af Bandaríkja-
markaði vegna of mikils útflutnings á gámafiski til
Evrópulanda. Og það er vissulega alvarlegt mál ef
íslenskur frystiiðnaður þarf að glata viðskiptasambönd-
um sínum þar vestra vegna tímabundinna gengis-
sveiflna. Eins og Eysteinn Helgason orðar það er ekki
hægt að stökkva inn og út af þessum markaði.
En hér stangast hagsmunir á, og úr því máli þarf að
leysa. Vonandi tekst það í sátt og samlyndi, og án þess
að grípa þurfi til harðra aðgerða.
Fimmtudagur 18. september 1986
GARRI
lllilll

lllllllllllllllllli
Hagfræðingur Vinnuveitcnda-
sambandsins, Vilhjálmur Egilsson
er hátt skrifaður hjá sínum stuðn-
ingsmönnum.
I nýútkomnum Verslunartíðind-
um er vitnað til ræðu sem hann
flutti á fundi Kaupmannasamtak-
anna á Húsavík snemma í sumar.
Hrifningin yfir orðum hagfræð-
ingsins leynir sér ekki og er hann
ýmist titlaður doktor eða séra í
grcininni. Minna má nú gagn gera.
En hvað um það, Vilhjálmur sá sér
færi á að jagast út í samvinnuhreyf-
inguna á þessum fundi, enda lík-
lega fáir stuðningsmenn hennar
þar í málsvari.
„Samvinnuhreyfingin stendur
núna á tímamótum, hún valsar
ekki lengur með ódýrt fjármagn.
Hún er líka orðin stofnanakennt
bákn. Þessi hreyfing hefur haft
vissa aðstöðu, en hjá henni ráða
ÝMIS SJÓNARMIÐ ÖNNVR
EN ARÐSEMIN," sagði Vil-
hjálmur m.a. (Leturbreyting
Garra).
Þarna hitti hagfræðingurinn og
frambjóðandi frjálshyggjumann-
anna naglann kórrétt á hausinn.
Hjá samvinnuhreyfingunni er og
hefur verið tekið tillit til annarra
þátta en einungis peningasjónar-
miðsins. Það hefur líka vcrið styrk-
ur hreyfingarinnar alla tíð.
Samvinnuhrcyfingin var stofnuð
með það að markmiði að sinna
margháttuðum þörfum fólksins en
ekki cinungis að græða peninga
eins og frjálshyggjumönnum er
tamt að hugsa mikið um.
Þeir virðast ekki geta skilið að
samvinnufélögin eru í eigu fólksins
en ekki einstakra manna og að það
er fólkið sem ræður því hvcrnig
viðkomandi kaupfélag hagar starf-
semi sinni.
Samvinnuhreyfingin hefur ávallt
sr r \ 4 zl > - Llj n • 0 ri i í
TI o O i ð & i
Boðberi frjálshyggjunnar.
farið fyrir brjóstið á einstaklings-
hyggjumönnum enda er hún eini
aðilinn í þessu landi sem gctur
staðið gegn óheftri auðsöfnun
þeirra manna.
En hagfræðingurinn heldur
áfram:
„Ef íhaldið færi með stjórn
svona fyrirtxkis mundu viðskipta-
sjónarmið fá að ráða, fyrirtækið
væri meira straumlínulagað."
Það verður að segjast Vilhjálmi
til hróss að fram yfir marga hans
líka að hreinskilinn er hann.
íhaldið myndi vissulega vilja láta
peningasjónarmiðin ráða meiru en
nú er gert og eflaust vildu þeir ekki
að almenningur sem þó stendur að
baki hreyfingarinnar fengi að ráða
nokkru um hvernig stjórnað væri
eða hvemig arði væri ráðstafað.
Hitt er rétt að benda á að
samvinnuhreyfingin er ekki fyrir-
tæki heldur félagsskapur fólks sem
kýs að standa að henni.
Samvinnumenn
standi saman
Vilhjálmur Egilsson stcfnir nú á
Alþingi og líkur á því að hann nái
kjöri eru ekki minni en annarra
frambjóðenda frjálshyggjumanna
í Reykjavík.
Það má samvinnumönnum hvar
svo sem þeir búa vera Ijóst að hann
mun ekki gerast mátsvari þeirra
frekar en aðrir úr röðum einstakl-
ingshyggjumanna.
Hart er nú sótt að samvinnu-
hreyfingunni og nauðsynlegt að
samvinnufólk standi saman og verji
þann félagsskap scm það byggir
afkomu sína á.
Garri
VÍTT OG BREITT
Að styrkja
stöðu bókarinnar
Þær fréttir voru að berast að
stofnað hefði vcrið nýtt félag,
Bókasamband íslands. Þetta er
landssamband, og aðild að því eiga
nokkur félög sem vinna að því að
gæta hagsmuna þeirra sem á ein-
hvern hátt tengjast bókaútgáfu.
Þar í hópi eru höfundar, bókaút-
gefendur, bókagerðarmenn, bóka-
verslanir, gagnrýnendur og bóka-
verðir. Yfirlýst markmið þessara
samtaka er að því er segir í blaða-
fréttum að styrkja stöðu bóka með
ýmsu móti í íslensku menningarlífi
og stuðla að auknum bóklestri
landsmanna.
Ekki er neitt nema allt gott um
það að segja að menn stofni félög
til að vinna að góðum málefnum og
framgangi þeirra. Allir ættu að
geta verið á einu máli um að
bókaútgáfa og bóklestur séu af
liinu góða og megi gjarnan halda
áfram og jafnvel aukast frá því sem
nú er.
Við íslendingar höfum lengi
leyft okkur að vera heldur góðir
með okkur sem bókaþjóð og bók-
menntaþjóð, og sannleikurinn er
líka sá, sé af raunsæi litið á málin,
að við höfum töluvert fyrir okkur í
því efni.
Það er ekki aðeins að forfeður
okkar á tólftu og þrettándu öld hafi
samið skáldverk sem eiga öruggt
sæti meðal sígildra verka heims-
bókmenntanna. Á þrengingatím-
um þjóðarinnar á einokunartíman-
um var það bókmenningin sem
trúlega hélt líftórunni í íslensku
þjóðerni og varnaði því að við
yrðum danskur útkjálki. Og enn
þann dag í dag er bókmenntasköp-
un okkar lífleg og stendur jafnvel
í öllu meiri blóma en gerist með
flestum öðrum þjóðum sem við
berum okkur saman við.
En hitt er annað mál að bók og
bók getur vcrið tvennt ólíkt. Bæk-
ur eru til bæði afburðagóðar, af-
spyrnuvondar og allt þar á milli.
Ef fyrst er litið á fagurbókmennt-
ir þá má segja að sköpun þeirra
standi með töluvert miklum blóma
nú um stundir. Við eigum allmarga
mjög góða skáldsagnahöfunda og
þar á bæ hefur mikið merkilegt átt
sér stað síðustu árin. Ljóðagerðin
hefur verið í meiri lægð, en hún er
þó að rísa upp aftur, og í henni
kæmi ekki á óvart þótt merkilegir
hlutir ættu eftir að koma fram á
næstu árum. Eitt af því sem bóka-
samband íslands mætti gjarnan
gera er að reyna að finna ráð til að
auka áhuga almennings á ljóðum.
og þar með að fá fólk til að kaupa
meira af ljóðabókum. Þær eru
margar hverjar vel þess virði.
Aftur á móti hefur verið deyfð
hér yfir samningu og útgáfu bóka
fyrir almenning um sérfræðileg
efni, og þá fyrst og fremst bóka
sem taka á aðkallandi viðfangsefn-
um í þjóðfélaginu, ræða þau og
benda á lausnir. Á því sviði mætti
Bókasambandið einnig gjarnan
láta til sín taka.
Og svo er það söluskatturinn.
Fyrir venjulegt launafólk hér á
landi eru bækur dýrar í dag, og það
þótt ýmis forlög hafi sýnt þarft
ixamtak í því að lækka verðið með
kiljuútgáfum. En það nær ekki
nokkurri átt að ríkið skattleggi
menningarstarfsemi, sem eðli sínu
samkvæmt skapar lítinn gróða,
með því að taka til sín nálægt
fjórðungi af útsöluverðinu. Vita-
‘skuld þarf ríkið tekjur, en þessi
skattlagning er samt sem áður allt
of há. Þar er orðið svipað ástand
og var í bílunum fyrir tollalækkun-
ina í vor. Og þessu þarf að breyta
hið snarasta. —esig.