Tíminn - 19.09.1986, Síða 2

2 Tíminn
Föstudagur 19. september 1986
GÓÐÆRIÐ:
Þorsteinn Pálsson, fjármálaráöherra:
Séraðgerðirtil launajöfnunar
ekki fyrirhugaðar hjá ríkinu
„Höfum jafnaö kjörin gegnum skatta- og tryggingakerfið.
Ríkiö skiptir sér ekki af kjarasamningum"
„Það cru fyrst og fremst tvær
leiðir til að jafna kjör manna í
þjóðfélaginu, annars vcgar beint í
kjarasamningum og Itins vegar
með skattaaðgerðum og trygginga-
bótum. Með því móti fer auðvitað
fram mikil tekjujöfnun í þjóðfélag-
inu. Að því hvað kjarasantningana
varðar tel ég ekki að ríkisvaldið
eigi að hlutast til um launabil í
kjarasamningum. Nú í gegnum
skatta- og tryggingakerfiö erum
við viðvarandi að jafna kjör
manna," sagði Þorsteinn Pálsson,
fjármálaráðherra, þegar Tíminn
innti hann eftir því hvort ríkis-
stjórnin nrundi grípa tækifærið nú
í góðærinu og jafna laun stétta í
þjóðfélaginu.
Sagöi Þorsteinn að rnjög miklar
leiðréttingar hefðu vcrið gcrðar í
trygginga- og skattamálum á
undanförnum árum og tiltók hann
stórauknar barnabætur og barna-
bótaviðaúka. Um það hvort ríkis-
stjórnin muni bcita scr sérstaklega
aö launajöfnun meðal ríkisstarfs-
manna, sagði Þorsteinn að þcir,
eins og aðrir gerðu náttúrlega
kröfur um iaunamismun og niður-
stöður yrðu að ráðast í kjarasamn-
ingum.
-phh.
Sigfinnur Karlsson í Neskaupstaö:
Get hugsað mér
að fjórðungssam-
böndin semji sér
Þórður Ólafsson í Þorlákshöfn:
Skattakerfið eina leiðin
til að minnka launabilið
„Ég sé ekki að það sé hægt að
minnka launabilið nema þá í gcgn
um skattakerfið. Það er marg búið
að sýna sig að það gengur ekki í gegn
um kjarasamninga. Við vitunr bara
af reynslunni, að ef citthvað á að
laga sérstaklega fyrir þá sem hafa 20
þús. krónur þá verða þcir sem hafa
eitthvað mcira snarvitlausir cf þeir
fá ekki hlutfallslega sömu hækkun.
Jafnvel þótt forystumenn verkalýðs-
hreyfingarinnar reyndu að semja unt
einhverja launajöfnun þá tekur fólk
það aldrci í mál,“ sagði Þórður
Ólafsson, form. verkalýðsfélagsins í
Þórlákshöfn, spurður hvort hann
sæi einhver ráð lil að bæta kjör
þeirra lægst launuðu umfram aðra.
En hvernig telur Þórður eiga að
standa að komandi kjarasamningum
-samflot eða að hver semji fyrirsig?
„Það getur sjálfsagt verið ágætt
fyrir þá sem eru í þjónustugreinun-
um að hver semji fyrir sig. Stað-
reyndin er, að t.d. fyrir þjónustu-
greinarnar í Rcykjavík sem flytja
inn og selja vörur sínar og þjónustu
til framleiðslufyrirtækjanna er engin
vandi að semja um kauphækkun við
sitt fólk. Þeir bara hækka verðið hjá
sér, sem svo aftur lendir á þeim
greinum sem verða að byggja á því
sem erlendi markaðurinn gefur þeim
fyrir framleiðsluna.
Fyrir fólkið í framleiðslugreinun-
um held ég hins vegar að yrði erfitt
að semja að öllu óbreyttu. Ef þær
fengju ltins vcgar sjálfar að ráðstafa
þeim gjaldeyri sem þær framleiða
fyrir, þá mundi dæmið auðvitað
snúast við.
Að félögin eigi að fara að semja
við einstaka atvinnurekendur lfst
mér illa á. Maður gæti kannski náð
góðum samningum við lítil fyrirtæki,
sem starfa bara blómatímann úr
árinu - en aftur gæti það gengið
erfiðlega við fyrirtæki sem reyna að
halda starfseminni gangandi allt árið
og sjá fólki fyrir samfelldri vinnu,"
sagði Þórður.
Raunar kvaðst hann telja að ef
einhvern tímann hcfði verið brýnt að
hafa samflot, pá sé það í næstu
samningum. „Ég hef alltaf staðið í
þeirri meiningu að síðustu samning-
ar hefðu átt að vera grunnur til að
byggja á og að það sem aðallega ætti
að gera í þeim samningum sem
framundan eru væri að færa kaup-
taxtana í raunverulegt horf, þ.e. þau
laun sem víða eru borguð í raun og
veru, og síðan lyfta þeim sem ekki
hafa neinar yfirborganir eða annað
til samræmis. Þetta hefst ekki nema
með samfloti. Enda skil ég ekki til
hvers er verið að leggja fjármagn og
fyrirhöfn í umfangsmikla launa-
könnun ef ekkert á síðan að gera við
niðurstöðurnar.
Það er líka stór þáttur í gerð allra
kjarasamninga hvernig gengið er frá
kauptryggingu, ýmsu í sambandi við
skattakerfið og fleira, sem hvert
félag ræður ekki við að taka upp.
Fyrir mig kom þetta tal um að hver
semji fyrir sig eins og þruma úr
heiðskíru lofti, og ég er hræddur um
að allt fari í tóma vitleysu ef samn-
ingarnir eiga að vera á hendi ein-
stakra félaga. En kannski er þetta
alþingiskosningaskjálfti í mönnum -
;að cinhverja klæi í að gera kosn-
ingasamninga," sagði Þórður Ólafs-
son. -HEI
„Það spor sem nú er verið að
stíga í sambandi við fiskverkunar-
fólkið - fastráðning og námskeið
sem geta gefið fólki 2ja til 3ja
launaflokka hækkun er spor í þessa
átt þó ekki sé það stórt. Og þarna
er um að ræða kauphækkun sem
ekki fer út í þjóðfélagið og hefur
mikið að segja þessvegna. En það
er þetta fólk sem fyrst og fremst
þarf að ltuga að. Hins vegar eru
stórir hópar fólks sem hafa miklu,
miklu betri laun, að knýja á og þeir
fá alltaf eitthvað - og þá breikkar
bara bilið milli þeirra og hinna sent
alltaf sitja eftir á botninum," sagði
Sigfinnur Karlsson, form. Alþýðu-
sambands Austurlands, spurður
hvaða ráð hann tcidi vænlegust til
að minnka launabilið í landinu,
sem ýmsir telja að hafi farið vax-
andi að undanförnu.
„Ég tel að það standi fyrst og
fremst á stjórnmálamönnunum. í
sjávarplássunum - sem ég tel núm-
er eitt - sé ég ekki annað ráð en að
þeir hlúi svo að frystingunni á
Halldór Ásgrímsson:
La IU inaj öfn um ier kefi ii
a ðil la 1 vii inu mai ka ðari ns
„Ríkisstjórnin hcfur haft þá al-
mennu stefnu að það sé viðfangs-
efni aðila vinnumarkaöarins að
fást við launamál í landinu og ég á
von á þvi að svo vcrði áfram, sagði
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegs-
ráðherra, sem jafnframt gegnir
embætti forsætisráðherra í fjarveru
Steingríms Hermannssonar, þegar
hann var spurður um hvort ríkis-
stjórnin væri mcð einhverjar að-
gerðir á prjónunum sem stuðluöu
að því að þær auknu atvinnutekjur
sem fyrirsjáanlegt er að skapist á
þessu ári dreiföust sem jafnast á
launþega.
Aðspurður hvort aðgerðir í
skattamálum væru hugsanlegar
sagði Halldór að búið væri að
lækka þá skatta scm hægt væri að
lækka og litlir skattar væru nú á
lágum launum. „Ég held því að
crfitt sé að jafna út tekjur með
þeirri leið nema þá með hærri
sköttum á hátekjufólk og síðan
meiri barnabótum eða öðrum slík-
um jöfnunaraðgerðum til þcirra
scnt minna mega sín," sagði
Halldór. Hann sagði ennfremurað
ekki hefði verið sérstaklega rætt
um leiðir af þessu tagi og undir-
strikaði að launamál væru við-
fangsefni aðila vinnumarkaðarins
fyrst og fremst. -BG
eínhvern hátt að fiskvinnslufyrir-
tækin geti borgað fólkinu sínu
betri laun. Þau laun sem það hefur
í dag eru ekki nærri því samboðin
fyrir alla þá vinnu sem það leggur
af mörkum. Þó hægt sé að bcnda á
að nokkrar „bónusdrottningar"
hafi allgóðar tekjur, þá er þar bæði
um minnihlutann að ræða og fyrir
alveg óeðlilega mikið streð sem
þær leggja á sig."
Nóg af gamla
fjarðakrytnum
Spurður hvað honum fyndist um
hugmyndina að verkalýðsfélögin
semji hvert fyrir sig sagði Sigfinn-
ur:
„Mér líst ekki á það. Hins vegar
get ég vel ímyndað mér að samn-
ingum yrði hagað þannig, að þurfi
eitthvað að semja við ríkisstjórn-
ina, eins og verið hefur í síðustu
samningum, þá verði það gert
sameiginlega, en síðan ntyndu
fjórðungssamböndin eða kannski
landssamböndin sentja sér.
En mér líst ekkert á að taka
aftur upp gamla mátann þegar
hver sat í sínum krók og rcyndi að
semja um 1 krónu meira en hinir.
Því mundi fylgja sami fjarðakrytur-
inn milli staða og þá var, sem inenn
fcngu nóg af þó hann verði ekki
endurvakinn."
Örugglega
skiptar skoðanir
Hvað snerti algert samflot sagði
Sigfinnur það rétta forrnið ef halda
mætti sömu stefnunni og í síðustu
samningum með því fororði að
lyfta lægst launuðu hópunum
eitthvað umfram aðra. „Hins vegar
hafa menn örugglega rhjög skiptar
skoðanir í því efni. Því allir sem
hala verið að reyna að senrja sig út
úr þeim samningum síðan með
hærra kaupi. þeir hafa auðvitað
verið að brjóta það samkomulag
að sumu leyti. Og það eru stórir
hópar sem hafa gert það - hérna
hjá mér líka," sagði Sigfinnur.
-HEI
Pétur Sigurðsson, form. Alþýðusambands Vestfjarða:
„Ég er á þveröfugri skoðunvið Ásmund“
Samflot nú lífsspursmál vegna síðustu samninga
„Eina leiðin til að jafna laun í
landinu er gegnum launaumslögin.
Aðrar óbeinar leiðir, t.d. niður-
greiðslur á daglegum nauðsynjum
koma óhjákvæmilcga öllum til góða
þannig að launabilið minnkar
ekkert. Að vísu er til langsótt leið
gegn um skattkerfið, en tekjuskatt-
inn teljum við frekar að eigi að
afnema heldur en hitt. Ráðið er því
aðeins eitt, þ.e. samstaða innan allra
launþegasamtakanna. Sú samstaða
um launajöfnun hefur bara aldrei
verið fyrir hendi nema í orði - ekki
á borði. Þótt menn hafi jafnvel
tárfellt í ræðustól, yfir nauðsyn
launajöfnunar hefur allt annað verið
uppi á teningnum hjá þeim þegar
þeir koma að samningaborðinu og
eitthvað hefur átt að gera í málinu í
alvöru.“
Þctta sagði Pétur Sigurðsson,
form. Alþýðusambands Vestfjarða,
spurður hvaða leiðir hann sjái helst-
ar til að auka launajöfnuð i' landinu.
En margir telja að 8% kaupmáttar-
aukning í ár skili sér ansi misjafnlega
milli hinna einstöku launþegahópa.
100 þús. launasamninga
„Það er því númer eitt - ef við
erum að tala um launajöfnun - þá
verður það að gerast innan verka-
lýðshreyfingarinnar, og þá nreð því
að hún sé sameinuð. Þó við hér
höfum sjaldan verið talsmenn að
algjöru samfloti, þá tel ég það nú
algjört lífsspursmál vegna síðustu
samninga. Ég er því á þveröfugri
skoðun við Ásmund núna. Hann
segir að nú eigi hver að semja fyrir
sig - helst við hvern vinnuveitanda
fyrir sig - þannig að við eigum að
gera 100 þús. launasamninga í land-
inu.
Samflot lífsspursmál
Ég álít aftur á móti, að aldrei sé
meiri þörf á því en núna, að öll
launþegasamtökin eins og þau leggja
sig auki við þá möguleika launafólks
sem fengust í síðustu kjarasamning-
um - sem beinlínis voru gerðir með
það fyrir augum að ekki væri um
skammtímasamning að ræða, heldur
að hægt væri að prjóna við hann á
næstu árum, þannig að hann skilaði
launafólki einhverju öruggu. Þeir
voru gerðir eins og þeir voru gerðir
- með ýmsum annmörkum - vegna
þeirrar vonar sem menn eygðu í þá
átt, að næsta skrefið yrðu rauntaxtar
- þ.e. að þeir taxtar sem yrðu við
lýði nú eftir næstu samninga inni-
héldu m.a. allar yfirborganir, sem
skiluðu sér þá til allra launþega.
Launajöfnunin gerist auðvitað ekki
öðruvísi en svona. En svo skilst
manni að hugmyndir séu uppi, t.d.
hjá forseta Alþýðusambandsins, að
hlaupa frá þessu.
Ekkert eftirlit
Við skulum líka athuga það, að
þessar yfirborganir ganga ekki nema
í þjónustugreinunum, þ.e. í þeim
greinum sem ekki þurfa að spyrja
kóng eða prest að því á hvað þær eigi
að selja sína vinnu. Og þar er ekkert
eftirlit - þar veður frjálshyggjan
uppi. Og meðan slíkt viðgengst, þá
hlaupa þeir auðvitað alltaf á undan.
Þó einhver samstaða næðist núna um
hækkun lægstu launanna í átt að
hinum hærri - þá koma þessir til með
að hlaupa á undan á harðaspretti
upp launastigann vegna þess að
ekkert er efst í stiganum til að hindra
það,“ sagði Pétur.
Þá hrapar húsið
„Já, ég er ákaflega svartsýnn á að
það takist að jafna launin nú fremur
en endranær - og það tekst aldrei
með þeirri aðferð að hver semji fyrir
sig. Verði ekki algert samflot er ég
hræddur um að nákvæmlega það
sama endurtaki sigoggerðist haustið
1984, þegar við áttum að standa við
þá samninga sem gerðir voru í
febrúar og fara fram á leiðréttingu,
sem hefði þýtt um 7% kauphækkun.
Þess í stað voru gerðir samningar á
allt öðrum nótum með 25% kaup-
hækkun og síðan svipaða eða enn
meiri gengisfellingu eftir viku. Ná-
kvæmlega það sama gerist núna ef
menn hlaupa frá hálf unnu verki -
þá hrapar húsið sem þeir voru að
byggja.
Á stig Suður-Ameríkuríkja
Við höfum að vísu aðra leið - að
láta þetta allt bara gossa. Nú semji
bara hver fyrir sig um 10%, 20%,
30%, 40%, eða 50% kauphækkun,
eftir því hvaða styrk hvert félag, eða
jafnvel hver einstaklingur hefur, og
endar með því að verkalýðshreyfing-
in verður ekki til eftir nokkur ár og
við komin á stig Suður-Ameríku-
ríkja,“ sagði Pétur.
-HEI