Tíminn - 20.09.1986, Síða 15

Laugardagur 20. september 1986
llBIJMliLjyijNjning lllillllllllllll
Tíminn 15
Sigurður Sigurðsson
frá Landamóti
Fæddur 31. maí 1922
Dáinn 12. júní 1986
A glaðbjörtum sclskinsrnorgni
hins 12. júní. þegar dagurinn átti
örskammt til sinnar mestu fullkomn-
unnar á Jónsmessunótt kom sendi-
boðinn með fréttina: Sigurður Sig-
urðsson frá Landamóti í Ljósavatns-
Itreppi hafði látist þá um morguninn
á Sjúkrahúsinu á Akureyri. Af því
sá moldarbakkinn sem varð manns
hlutskipti að horfa tii fyrr cn uggði
að sér, mátti heyra í útvarpinu
afmæliskveðju frá vinum Sigurðar
daginn eftir að hann dó, en hann
hafði orðið 64 ára tveimur vikum
fyrr.
Þannig gengur það til þetta sem
við köllum stundum mannslíf og svo
margir gera sér títt um og látast
jafnvel nokkuð um vita. Það getur
verið býsna erfitt að komast frá
uppgjöri því sem skilur líf og dauða.
Oft var það á hinum trúarlega vett-
vangi að málið var gert ærið vanda-
samt og ekki hvað síst látið varða
velfarnað hins burtflutta farand-
manns. Hvað mundi þá vera með
okkur hin sem eftirstöndum í líking-
unni um strönd hinnar miklu móðu?
Þó Diddi á Landamóti sem ég alltaf
nefndi svo standi mér andspænis,
gömlum saknandi manni, og ekki
bætanlegur þú.
Þó hans hafi verið minnst vcl og
eftirminnilega af tveimur vinum
hans og áður sveitungum og þar að
auki doktorum cr þannig komið
fyrir mér einskonar eftirlcgukind
sem horfir til sumarhaganna í
fjarlægð, þar scm áfram heldur að
gróa frá rótinni þó bylgjandi sauð-
vingullinn gulni í broddinn og dreng-
urinn bjarti sem ég leit fyrst sex ára
gamlan er orðinn mér Sigurður frá
Landamóti og líka l'arinn. Sigurður
Sigurðsson var fæddur á Halldórs-
stöðum í Ljósavatnshreppi 31. maí
1922. Foreldrar hans voru hjónin
Klara Guðlaugsdóttir Ásmundar-
sonar í Fremstafelli og Siguröur
Geirfinnsson Friðfinnssonar síðar
bústjóra á Hólum í Hjaltadal. Allt
það fólk sem stóð aö þessum drcng
var með miklum ágætum fætt og
fóstrað og því ekki með ólíkindum
að sú yrði einnig raunin með hann.
Ársgamall fluttist Sigurður mcð for-
eldrum að Landamóti, næsta bæ.
þar sem hann átti síðan heintili
næstum meira en 50 ár.
Ég fluttist búferlum á samliggj-
andi jörð við Landamót vorið 1940
með heimili mitt og hafurtask, enda
var konan mín Friðrika úr systkina-
hópnunt hér í Fremstafelli og þau
systrabörn Siguröur ungi á Landa-
móti og hún. Þó ég ætti 14 ára
ævireynslu umfram hann bar ckki
svo mikið á milli um umráðaréttinn
eða valkostina á því lífsins torgi
scm flestir fá að reyna og létt að brúa
þau bil sem aldursmunur ellegar
aðstaða leiðir af sér. Hvað þá hitt
þar sem minna skilur á rnilli cn
varðar lífið sjálft, að eiga og mega
þrá og líka fá að marka sér kvóta til
að njóta.
Sigurður byggði sér snoturlegan
en fjallhvassan stökkpall í snjó-
brekkunni á bæjarhólnunt scnt ung-
ur drengur. Hann hlaut furðuleikni
á skíðum og sá ég hann oft með
leikfélögum sínum og frændum hér
í hlíðinni þar sem ég var gjarnan
sjálfur að moka ofan af krafstursjörð
fyrir ærnar mínar þegar harðnaði
um. Stundum brynnti ég þcssum
skíðagörpum á skyrmysu þar sem
þeir runnu hjá og þeim svall móður
og kappgangan var orðin meira cn
leikur og hét þá „Sveitakeppni". Við
slógum gjarnan sinn hvorn bakkann á
sumrum þar sem lækurinn „Gegnir"
skildi að engi okkar en rann annars
öfugt flestum öðrum lækjurn inn til
landsins. Hestar okkar voru sveittir
undir aktýgjum og hlaupastelpan
söng við ljáinn. Svo fengum við
samlitar gráar dráttarvélar sína á
hvorn bakkann og enn söng hlaupa-
stelpan. Við héldum áfram aðsvitna,
orðnir nærri hestlausir ntenn. Með
ólíkindum voru afrek rrianna, oft
einsamalla í verki, á þeint tinta enda
ekki tilkomin nútímans samanburö-
armannfræðin um lífskjör og rétt-
indi, frekar kaldrana lífsspekin að
duga cða drepast látin gilda.
Sigurður var einbirni og bjó við
eftirlæti og mikið ástríki foreldra
sinna og vera kann að slíkir taki
stundum nokkra áhættu af. en aldrci
hóf hann sig í stangarstökki upp á
bagga erfiðismanns eins og Hjalti á
Stóruborg gerði. heldur ástundaöi
liann kenninguna scnt mönnunt var
eitt sinn bcst gefin að reyna þó að
gefa það sem best var óskað sér til
handa.
En svo var hann ekki að öllu
einbirni því Anna María Valdimars-
dóttir varð hans fóstursystir frá
bernsku og reyndar ofurlítið mcira,
þar sem hún varð kornlitil stúlka.
sem rnisst hafði föður sinn, fóstur-
dóttir foreldra hans og fagnaði hon-
um strax nýfæddum bróður en þau
voru líka systrabörn.
Sigurður fékk þá lífsfylgd strax í
fæðingarbæ stnum sem hljóntaði um
sál hans og hugskot upp frá því. Sá
tónn sem ómaði urn bæinn og varð
að samhljómum stofuorgelsins og
söngröddum fólksins við lcik cða
starf. Og jafnvel þó besti snillingur
bæjarins hann Thcódór Kristjánsson
félli frá í blóma lífsins dóu þar ekki
þeir hljómar. Og söngur og músík
flutti sig að hluta til með þessum
unga dreng frá Halldórsstöðum að
Landamóti þaðan sent þeir bárust
um langa tíð frá stofuorgcli móður
hans og undra fögru söngrödd föður
hans og má segja að vari enn, að burt
fluttu flcstu þessu töfrandi fólki.
Ekki gerði þessi ungi maður viðreist
til mennta þó eðlilegt hefði það
verið en dvaldi þó í Laugaskóla unr
tveggja vetra skeið scm þá var metið
sem nokkur áfangi á lífsbraut févana
fólks og var það líka, ckki hvað síst
ef menn komust nokkuð áleiðis í
orgelleik þar, ellegar í snertingu við
það tónlistarlíf sent þar var glaðvak-
andi frá fyrstu tíð og annað félagslíf
sem er þar máski enn þá. En á þeint
árutn og þó fyrr hóf 16 ára piltur að
spila á kirkjuorgelið í Ljósavatns-
kirkju og annaðist þar forsöngvara-
störf. nær óslitið þangað til hann
l'lutti úr sveitinni árið 1964. Það var
hinn 7. september 1946 scm þau
giftu sig Jónína Marteinsdóttir frá
Ystafclli og Sigurður á Landamóti
og hún fluttist til hans. heim í gamla
bæinn þar sem að vísu var ekki rúmt
um fyrir nýjan gróðrarreit í gömlum
ræktuðum garði og þröngt nokkuð
fyrir margbýli. En þar var þó hús
fyrir umstang hreppstjórans, lundi
skattanefndar. heimili deildarstjóra
kaupfélagsins, útdeilingu pöntunár-
vörunnar. ráðdeild meðhjálparans
með reikningshald kirkjunnar. Og
allsstaðar réð hin frábæra tölvu-
lausa leikni í bókhaldi og listarit-
hönd.
Hinn ungi Sigurður hóf fljótlega
að smíða gluggana í húsið sem þetta
heimili byggði sér sem sambýlishús
og þar stendur enn. Þar snýst líka
ennþá vatnshjólið sem Bjarni Run-
ólfsson á Hólmi kom þar fyrir cn
hann byggði rafstöðina árið 1929, þó
þar sé nú annað fólk að hlúa að
staðnum en áöur var. En fjölbreytt
urðu þau verkefni sem að mönnum
gátu sópast og ærið sundurleit og
ekki sett á svið sem aukabúgreinar
þó yrðu það stundum með nokkrum
hætti. Þegar Landnám ríkisins undir
stjórn Pálma Einarssonar hafði
keypt stórt landssvæði að samliggj-
andi jörðum Landamóti og Frcmsta-
felli árið 1950 með þeim ásctningi að
þar risu fjögur og þó helst fimm
nýbýli var í mikið ráðist. Þetta var
hugsjónamál þess tíma og gengið
að verki bæði af trú og skoðun.
Þarna hófst niikil framræsla á græn-
um löndum cn sumu þó fúamýrum
sem ekki hefir allt orðið jafnt til
farsældar Fróni en þó risu þar með
hægð þrjú nýbýli. Að vísu standa tvö
þeirra nú sem eyðibýli og dugði ekki
einu sinni til fulltingis. þó annað
væri svo gott sem nýtt prcstsetur í
miðju byggöarlagi. En mikið og
lengi mátti sjá og heyra hvar ungur
Landamótsbóndi Sigurður bæði
tónlistarmaður, söngstjóri og flug-
hittinn húmoristi sveiflaði gálga
skurðgröfunnar ásamt þeim félögum
sínum sem að unnu. Kannski mátti
greina gegnum keðjuskröltið ef niðri í
dró hljómhreim: „Hversminni fyrsta
tek ég teig af tærri veig" eins og væri
á ferð þar gamli ntysukvartettinn
okkar sem dó þó. En einhæfni í
átökurn og bilun í baki bætir ekki
söngurinn nema til hálfs og varla
það. ekki heldur fjárpestir innfluttar
ellegar ný villidýr, ekki einu sinni
orð eins og mannsæmandi eða lág-
markskröfur sem fengu þó merkingu
í rnáli manna og háttum. Þau fluttu
frá Landamóti Sigurður og Jónína
1964 til Akureyrar þar sent þau áttu
síðan heima svo scm auðið varð.
Víða var Sigurðar getið í verki á
Akureyri enda sjaldan að slíkum
verði verkefna vant og þó síst þar
sem snertir manneskjulegar þarfir
fólks í lyst og skemmtan.
En síðustu 12 árin var hann fast-
ráðinn hjá Vegagerð ríkisins. Þar
sem honum og flokksfélögum var
einbeitt sérstaklcga að brúargcrð og
fór þaö vel að vonum um þann scm
hafði um áratugi unnið að annars
konar brúargerð meðal manna, ver-
ið söngstjóri og vaktmaður þar sem
fáir eru tilkvaddir en fæstir þó út-
valdir og veröur ef til vill aldrei að
fullu metið fremur en önnur sálar-
heill, sem á í stríði viö dollarana.
Eitt síðast verk þeirra brúargerðar-
og flokksfélaga Sigurðar, Jakobs
Böðvarssonar og annarra slíkra áður
cn aðskilnaður þeirni varð, var íall-
hamarsvinnan við steyptu stólpana í
Eyjafjarðarál þar sem senn hvað
líður, má aka yfir á nýju brúnni.
Þannig byggja góðir nienn alla
mögulcga og ómögulega friðarboga
jafnaðar og sátta og tcngja fólk og
Ifka við fóslurjörð.
Þeir voru cnn að vinna þar frammi
í Eyjafirðinum þegar kólnaði af
vetri rétt fyrir síðustu áramót.
Klöppuðu síðustu höggin á skalla
stauranna og klæða mótin fyrir komu
næsta boðhlaups manns. Það sótti
kuldi að okkuröllum, líka kuldaspár
um óvissa tíma cn allir biðu vorsins
og sárar þrautir líða úr höfði þeirra
manna sem víst höfðu lifað yndislcg-
;ir stundir. Þeim varð sex barna
auðið Jónínu frá Ystafelli og Sigurði
á Landamóti sem hér verða nefnd.
1. Anna Sigríður var þeirra elst og
dó frá þeim aöeins 5 ára gömul,
tápmikil ttg indælt barn.
2. Svandís varð sjúk í bernsku cn
lifir þó enn.
3. Klara cr skrifstofustúlka í Rcykja-
vík.
4. Sigurður Marteinn er húsasmiður
á Akureyri
5. Þormóður cr bifvélavirki á Ólafs-
firði.
6. Baldvin Hermann afgreiðir bygg-
ingavörur í Reykjavík.
Þannig slendur dæmið hjá Jónínu
Marteinsdóttur og þó betur en þetta.
því hún á líka sönghljóma Gýgju-
kórsins innra með sér og svo á hún
átta ömmubörn lil að njóta ellegar
hlúa að. Þó togni á þeim streng scm
lá milli manna og byggðar frá fyrri
tíð, slitnar liann þó ekki cnn hvað
sem líöur þeim látum sem einhverjir
kalla þjóðfélagsbrcytingar. Ég flyt
þessu fólki rnínar hluttckningar-
kveðjur og þakklæti.
Aldrei veit nokkur maður hvað
sem kennir sig til mcnntunar eða
ástundar þá tegund mannlífs, cllegar
kenndur er til alþýðu, cins og henta
þykir að orða þetta. hver þátturinn
er stcrkastur, sá upprunalegi eöa sá
áunni, sá lífsafkomubundni eða hinn
sem blundar í sálarkorninu og nær
stundum þroska þar. Svona eintal er
oftast ákaflega ófrjótt hvar mcnn
eiga óskilið mál. Hitt er aftur á móti
víst að margt fer öðruvísi cn cfni
gátu staðið til. Það var 12. nóvcmber
1950 sem fyrsta söngmót Kirkju-
kórasambands Suður-Þingeyinga
var haldiö í Húsavíkurkirkju, þar
sem sungu í einum blönduðum kór
180 manns og þar á mcöal hinna 8
kóra var kirkjukór Ljósavatnssókn-
ar með söngstjórann sinn Sigurð á
Landamóti þá orðinn 28 ára sem
stjórnaði þar einnig smeinaða
kórnunt. Enn var þar og lengi síðan
kjarni þess litla kórs kirkju okkar
Sigurðar. þaö fólk sem þeir höfðu
báðir fæðst til, á nágrannabæjum
mínum, þar scm vaxtarsproti þess-
ara mannlífshljóma var að glæðast
svo dugað hefir til lífs fram til þessa.
En ekki getur það talist til upp-
gjaíar tóns, þó volgri og vantrú sé
ótæpt miðlað út um landsbyggðina,
að hugleiða hvers hefði mátt vænta
af slíkum manni og þvílíku fólki ef
fleiri og stærri tækifæri hefðu boöist.
Það er heldur ekki víst að Diddi á
Landamóti svo snjáll harmonikku-
leikari sem liann varð, heföi orðið
meiri þó sæti hefði boðist i salnum
en ekki þurft að vera úti í kuldanum
við opinn glugga þar sem heimsfræg-
ur harmonikkusnillingur lék fyrir
fólkið þar inni en húsfyllir var. Það
hefir alla tíma verið þröngt um fólk
vissrar gerðar í hinu mikla gistihúsi
rnanna.
Og að einhverjum gæti sett hroll
að hlýða á fjölntiðla fyrirgang og
jafnvel listahátíðahald. þar sem
ræðast við og sunrir hafa nokkra
burði til, aðrir af mikillæti þeirrar
gervimennsku sem er svo mikil af
fyrirferð en smærri af innihaldi að
virðast kann. En síst skulu menn
þróa með sér öl'und og það var ekki
að skapi hinna furðulegu afreks-
manna sem vöktu aðdáun vegna
þess sent þeir uröu án angurs út af
hvaö þeir hefðu getað orðið.
Undralégurð vordagsins ljómaði
um Akureyrarkirkju hinn 2(). júní,
þar sent frant fór hin íjölmenna
jarðarför. Tónaflóðið fyllti kirkjuna
þegar orgelleikarinn knúði á til upp-
hafningar og söngurinn varð sem
endurómur margra liðinna stunda.
Hér var hinn sami Jakob Tryggvason
enn á ferð sem löngu fyrr hafði með
ráðum og dáð stutt Sigurð á Landa-
móti þá nærri barnungan forsöng-
vara. En mest ber á í hugskoli
manns frá þeirri kveöjustund þegar
ungu listakonurnar léku sín kveðju-
lög. Þær sem höfðu ekki fyrir svo
löngu leikið sér meö börnum Sigurð-
ar og Jónínu og bjuggu þá í næsta
húsi.
Séra Birgir hafði af skilningsríkri
hlýjn kvatt þennan dáöadreng, hann
deildi nú hinum móbrúnu moldar-
kornum um hvítt kistulokið. Þau
gátu verið að heiman frá gamalli
jarðyrkjutíð en þau voru það ekki.
Engin moldarkorn eru alveg eins.
nema í hugmyndum mauna.
Frenislai'elli 1. sept. 1986
Jón Jónsson
SAMVINNU
TRYGGINGAR
ARMULA 3 108 REYKJAVIK SÍMI (91)681411
Útboð
Tilboö óskast í eftirtaldar bifreiðir sem skemmst
hafa í umferðaróhöppum.
Fiat Uno ..................... árgerð 1984
Isuzu Trooper ................ árgerð 1983
Galant station ............... árgerð 1983
MMC Colt ..................... árgerð 1983
BMW520I ...................... árgerð 1982
Citroen GSA .................. árgerð 1982
Lada 1600 árgerð 1982
Mazda 323 árgerð 1980
Chevrolet Citation ........... árgerð 1980
Chevrolet Van ................ árgerð 1979
Galant 1600 árgerð 1979
Golf ......................... árgerð 1978
Renault R4 ................... árgerð 1978
Range Rover .................. árgerð 1974
Bifreiðirnar verða sýndar að Höfðabakka 9, Reykj-
avík, mánudaginn 22. september 1986, kl. 12-16.
Á sama tíma:
í Borgarnesi:
Ford Mustang Volvo 244 DL Chevrolet Nova .... árgerð .... árgerð .... árgerð 1980 1980 1971
Á Sauðárkróki: Toyota Hi-Lux Pic up . . . . .... árgerð 1985
Á ísafirði: Galant station .... árgerð 1980
Tilboðum sé skilað til Samvinnutrygginga, Ármúla
3, Reykjavík eða umboðsmanna fyrir kl. 12,
þriðjudaginn 23. september 1986.