Tíminn - 11.01.1987, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Sunnudagur 11.janúar1987
skipað öllum aðildarríkjum er
hvertfermeðeittatkvæði. Get-
ur þingið tekið fyrir og rætt
hvaða málefni sem er, rúmist
það innan sáttmála SÞ. Þar fer
hin almenna umræða fram. I
öðru lagi öryggisráðið sem skip-
að er fimm fastafulltrúum frá
Bretlandi, Bandaríkjunum,
Frakklandi, Kína og Sovétríkj-
unurn og tíu fulltrúum sem
kjörnir eru til tveggja ára í senn.
Hlutverk ráðsins er að sjá um að
friður haldist og ábyrgjast alls-
herjaröryggismál í heiminum.
Ráðið er hins vegar oft í erfiðri
aðstöðu þarsem fastafulltrúarn-
ir fimm hafa neitunarvald í mál-
um sem fyrir ráðinu liggja. í
þriðja lagi refnahags- og félags-
niálaráðið, sem skipað er 54 full-
trúum. Fer ráðið með efnahags-
og félagsmál eins og nafnið gefur
til kynna. I fjórða lagi gæslu-
verndarráðið sem ber ábyrgð á
eftirliti með landsvæðum sem
njóta alþjóðagæsluverndar. Þar
sem llest gæsluverndarríki hafa
hlotið sjálfstæði með árunum
hefur hlutvcrk ráðsins stórlega
minnkað. 1 fimmta lagi alþjóða-
dómstólinn sem skipaður er 15
sjálfstæðum dómurum af ólíku
þjóðerni. Situr dómstóllinn í
Haag í Hollandi, en aðrar stofn-
Höfuðstöðvar Sameinuðu þjóðanna í New-York.
Af vettvangi
Sameinuðu
þjóðanna
Gjöf Sovétríkjanna til SÞ - „Sverði breytt í plóg“.
Á hverju hausti gefst íslensku þingflokkunum kostur á að
senda fulltrúa á allsherjarþing Sanieinuðu þjóðanna í New
York til að kynna sér starfsemina og taka þátt í störfum þess.
Að þessu sinni voru fulltrúarnir 6 og fóru í tveimur hópum.
Í fyrri hópnum fóru tveir fulltrúar, annar fulltrúi Sjálfstæðis-
flokks, Sigurbjörn Magnússon, framkvæmdastjóri þingflokks,
og undirritaður sem fulltrúi Framsóknarflokksins. í síðari
hópnum voru alþingismennirnir Eyjólfur Konráð Jónsson frá
Sjálfstæðisflokki, Guðrún Agnarsdóttir frá Kvennalista,
Ragnar Arnalds frá Alþýðubandalagi og Jón Guðmundsson,
fyrrum skólastjóri frá Álþýðuflokki.
Að beiðni Tímans og í tilefni af 40 ára afmæli stofnunarinnar
mun ég hér á eftir reyna að skýra frá nokkrum staðreyndum
um skipulag og starf Sameinuðu þjóðanna í New York og því
helsta sem fyrir augu og eyru bar á þessum 3 vikum sem dvölin
stóð. Viðurkenna verður að erfitt er að koma slíku fyrir í stuttu
máli þó að stiklað sé á stóru.
Upphafið
og aðildarríkin
Svo sem kunnugt er voru SÞ
formlega stofnaðar 24. október
1945. Samtökin hafa því þegar
haldið upp á 40 ára afmæli sitt.
Stofnríkin voru í upphafi 51, þó
að eitt þeirra, Pólland, hafi skrif-
að undir sáttmálann nokkru síð-
ar en hin ríkin 50. Aðildarríkin
eru nú 159 talsins.
Meðal þeirra ríkja sem buðu
Sameinuöu þjóðunum aðsetur
til frambúðar í upphafi voru
Bandaríki Norður Amcríku.
Samþykkti allsherjarþingið, sem
hélt sinn fyrsta fund í London,
að taka boðinu. Komu margir
staðir til greina í Bandaríkjun-
um viðstaðarvalið. Úrslitum réð
er John D. Rockefeller yngri,
bauðst til að gefa samtökunum
8 xh milljón dollara til kaupa á
átta ekra landsvæði á austur-
hluta Manhattaneyju milli 42. og
48. götu á bökkum Austurár. Þá
bauðst New-Yorkborg til að láta
gera endurbætur á þessu svæði
og umhverfi þess, en þar hafði
áður verið fátækrahverfi og að-
setur sláturhúsa. A þessum stað
voru því aðalstöðvarnar reistar.
Eru aðalbyggingar fjórar: þing-
húsið, ráðstefnubygging, skrif-
stofur og Dag Hammarskjöld-
bókasafnið. Eru vistarverurhin-
ar glæsilegustu og prýddar lista-
verkum hvaðanæva að úr heim-
inum.
Ef ekki nyti við nútímatækni
og frábærra túlka væru sam-
skiptaörðugleikar allra þeirra
þjóða seni þingið sitja miklir.
Sérstök opinber tunguinál eru
því allsráðandi en þau eru sam-
kvæmt sáttmála SÞ enska,
franska, rússneska, spænska og
kínverska. Þá hefur arabísku
verið bætt á lista opinberu mál-
anna í allsherjarþinginu. örygg-
isráðinu og efnahags- og félags-
málaráðinu. Um leið og ræðu-
maður talar eru orð hans þýdd
jafnóðum á öll framangreind
tungumál. Auðvelt er því að
fylgjast með því sem fram fer.
Mikið starf fer fram hjá túlkum
og öðru starfsfólki sem einungis
tengist málnotkun, málfari og
þýðingum.
Meginstofnanir
Meginstofnanir Sameinuðu
þjóðanna eru sex. í fyrsta lagi er
um að ræða allsherjarþingið,
anir hér að ofan eru allar innan
veggja aðalbyggingarinnar í
New York. Nær lögsaga dóm-
stólsins til allra mála sem aðilar
vísa til hans eða nefnd eru í
millinkjasamningum eða sam-
þykktum. Dómstóllinn sker
sjálfur úr ágreiningi um lögsögu
rísi hún. í sjötta og síðasta lagi
er það skrifstofan sem skipt er í
fjölmargar starfsdeildir og
starfsstofur. Með yfirstjórn fer
aðalframkvæmdastjórinn, nú
Perúmaðurinn Javier Pérez de
Cuéllar.
Auk framangreindra aðal-
stofnana eru undirstofnanir SÞ
fjölmargar út um allan heim.
Starfa mörg þúsund manns frá
um 140 löndum á vegum skrif-
stolu og stofnana SÞ.
Starf
allsherjarþingsins
Starf allsherjarþingsins fer
bæði fram í þinginu sjálfu, sem
almennum umræðum og síðan
lokaatkvæðagreiðslum um til-
lögur og málsmeðferð. Stóðu