Tíminn - 06.10.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrimur Gíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Timans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550.-
Smiðir óttans
Eins og raunar allir mcnn á hcimskringlunni
hafa íslendingar alltaf veriö á móti kjarnorkuvopn-
um. Hins vegar hefur sú sjálfsagða andstaða fólks
gegn tortímingarvopni verið gerð að pólitísku
bitbeini af þcim sem gengið hafa fram fyrir skjöldu
gcgn kjarnorkuvopnum á liðnum áratugum í þeirri
von að með sannfæringarkrafti einum saman tækist
þeim aö safna undir merki sín nægum fjölda fólks
til að koma við pólitísku afli til allt annarra hluta.
Frægt cr þrcfið um tilvist kjarnorkuvopna á
Keflavíkurvclli, og fræg eru dæmi um friðarhreyf-
ingar, þar scm upplýst hefur verið að auglýsingar
í blöðum hafa verið greiddar af fulltrúum kommún-
istaríkis. í staö þcss að halda rétt á málum og leita
eftir almennri samstöðu um bann við kjarnorku-
vopnum scttu smiöir óttans fram friðarstefnu sem
mcð cinum eða öðrum hætti átti rætur að rekja til
Moskvu.
Hvað ísland snertir þóttu það fremur ógeðfelld
skilyrði ef einhver Moskvulína átti að hafa forustu
um frið og bann við kjarnorkuvopnum í heiminum.
Nú hefur Steingrímur Hermannsson tekið af
skarið í þessu efni. Fram að þessu hefur ísland
setið hjá á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna,
þegar borin hefur verið upp tillaga um bann við
kjarnorkuvopnum, kennd við Svíþjóð og Mexíkó.
En ekki lengur. Við ætlum ekki að sitja hjá þegar
tillagan kemur næst fyrir þingið. Hvergi annars-
staðar en á alþjóðavettvangi á að vinna að þessu
banni. Og til lítils er að samþykkja það nema
stórveldin geri það bæði samtímis og veiti gagn-
kvæmar tryggingar. Engu að síður er tími hjáset-
unnar liðinn hvað okkur snertir.
Matthías Johannessen, ritstjóri, skrifar í síðasta
Reykjavíkurbréfi. „Við viljum gagnkvæma fækkun
kjarnorkuvopna, og þá ekki síst í næsta nágrenni
okkar. En við höfum engan áhuga á einhliða
afvopnun né teljum við sjálfsagt að einræðisöfl hafi
ein yfir slíkum vopnum að ráða hér á norðurhjara.“
Hægt er að taka undir við þessi orð ritstjórans. Þau
eru sögð á sama tíma og Gorbatsjov flytur ræðu í
Murmansk, þar sem hann gerir þá breytingu á fyrri
viðhorfum til kjarnorkuvopnalausra Norðurlanda,
að það sé í raun og veru á sviði Nato og
Varsjárbandalagsins að semja um bann við kjarn-
orkuvopnum á Norður-Atlantshafi.
Breytt afstaða íslands til banns við kjarnorku-
vopnum eins og það liggur fyrir á allsherjarþingi
og breyttar áherslur Gorbatsjovs í Murmansk
benda eindregið til þess, að taka eigi smiði óttans
úr umferð, en í staðinn eigi að fara að snúa sér að
réttum aðilum til að fjalla um helsta vanda
mannkyns á þessari öld í þeirri von að takast megi
að ná fram virku banni. Mun þá kommúnistum
þykja sem smiðir óttans hafi þurrmjólkað hinn
pólitíska vettvang, og þess vegna megi fara að ræða
vandamálið í alvöru.
Þriðjudagur 6. október 1987.
Illlllllllllllllllllll GARRI ^ ^ ^ V T .
------- —~—--------- -— — —■— -------
Götuskæruliðar
Heldur varð Garri lítið hrifínn af
fréttunum af rúðubrotum o|>
skcmmdarverkum unglinga í mið-
borg Reykjavíkur um síðustu helgi,
og hefur svo trúlega vcrið um
fleiri. Að því er sagði til dæmis i
fréttum ríkissjónvarpsins er það
orðinn viss passi að um hverja
helgi séu brotnar rúður í verslunum
í miðbænum fyrir svo sem hundrað
þúsund krónur eða meira, og cr
með slíku háttarlagi fljótt að
hlaupa í stórar upphæðir.
Nú er það svo að jafnan hafa
veríð til hér á landi, líkt og annars
staðar, mcnn sem stunda það að
fara í óleyfí inn í hús annarra og
stcla þaðan verðmætum. Slíkir
menn nefnast innbrotsþjófar, og
jafnvel þótt menn vilji engan veg-
inn viðurkenna starfa þeirra þá
komast þcir seint fram hjá því að
slíkir menn verða alltaf til í nokkr-
um fjölda eintaka í hverju þjóðfé-
lagi.
En það alvarlegasta við þetta
athæfí unglinganna er þó hitt að
hér er síður en svo á ferðinni það
sem einn gamansamur kunningi
Garra kaus að nefna á dögunum
„heiðarlega innbrotsþjófnaði".
Þvert á móti er ekki annað að sjá
en að hér sé hrein og klár eyðilcgg-
ingarfýsn á ferðinni. Eftir því sem
þessu er lýst þá er mest um það að
unglingar gangi hreinlega á búðar-
úður, brjóti þær og hlaupist svo á
brott eins hratt og fæturnir geta
borið þá, cn ómaki sig ekki við að
hirða eitt né neitt.
Heillandi hvellir
l>að geta víst heyrst ansi hrcssi-
legir hvellir þcgar stórar rúður eru
brotnar, og það er ekki annað að
sjá en að þessum mönnum fínnist
slíkir hvellir svo heillandi að þeir
séu tilbúnir að taka töluverða
áhættu til að fá að njóta unaðarins
af því að heyra þá. Svo er vitaskuld
aö því að gæta að gera má ráð fyrir
því að lögregla komi á staðinn, og
kannski kitlar líka sú tilfínning að
geta nú cinu sinni platað lögguna
og látið hana standa ráðalausa.
Prakkaraskapur hcfur alltaf
þekkst, og kannski er það bara
þáttur í mannlegu eðli aö hafa
gaman af því að stríða öðrum.
I.ögreglumenn hafa svo sem fengið
að kynnast því í tímans rás að það
eru ýmsir til sem hafa gaman af því
að gera at í þeim. Slíku þarf
lögreglan að geta tekið með still-
ingu, þótt það kunni að vísu að
vera erfitt þegar verið er að eyði-
leggja eignir samborgaranna.
En þetta mál hefur líka aðra og
alvarlegrí hlið. Með athæfí á borð
við þetta eru viðkomandi unglingar
komnir út á þá braut að vera famir
að vinna skemmdarverk á al-
mannafæri. Þeir era komnir út
fyrír það tiltölulega saklausa gam-
an að vera með prakkaraskap og
aö gera at. Þeir eru orðnir að
götuskæruliðum imiðborg Reykja-
víkur.
Merki um neyð
Hér fer ekki á milli mála að
þessir unglingar eru að gefa um
það merki að þeir eigi við neyð að
búa. Sprenglærðir sálfræðingar
geta vafalaust haldið um það langa
fyrírlestra og skrifað um það lærðar
greinar hvers konar fyrírbæri hér
sé á ferðinni. Þeir geta án nokkurs
efa snúið málinu þannig fram og
aftur að enginn viti lengur hvað
snýr upp eða niður, að ekki sé
talað um hvað eigi að gera til
úrbóta.
En fyrir venjulegt fólk, sem býr
í þessu þjóðfélagi okkar, hvað þá
fólk sem hefur fengist við það
verkefni að ala upp sín eigin börn
og reyna eftir bestu getu að koma
þeim til manns, sýnist málið þó
ekki vera svo ýkja flókið. Þegar
reykvískir unglingar taka sig til og
safnast saman í stórhópum í mið-
borginni í einhvers konar ævintýra-
leit þá sýnir það að hjá þeim er
eitthvað að. Þeir eru með þessu að
gefa frá sér merki um cinhvcrs
konar neyð.
Gpp til hópa, vUI Garrí fullvrða,
eru reykvískir unglingar svona rétt
eins og annað fólk, góðir eða
slæmir eftir atvikum, en það þarf
enginn að segja honum að þeir séu
yfír heilu línuna eitthvert allsherjar
samansafn af óþjóðalýð. Þvert á
móti er þar á ferðinni mikið af
mannvænlegu og efnilegu fólki.
En athæfí á borð við þetta kemur
ekki til af neinu öðra en skorti á
áhugaverðum verkefnum til að fást
við og ævintýraþrá sem ekki fær
útrás. Þegar mannvænlegir ungl-
ingar gerast götuskæruliðar og
fremja rúðubrot á almannafæri þá
er eitthvað mcira en lítið að. Það
er merki þess að yfírvöldum í
Reykjavík hafí mistekist að gera
borgina þannig úr garði að hún sé
lífvænlegt umhverfí fyrir unglinga.
Það er merki þess að borgarstjórn
Reykjavíkur þurfí nú aldeUis að
taka til hendinni. Garrí.
Illlllillllllllll vItt og breitt : ............................................................................................................................................................III................... 'lilllllllllllllr ..................................................................... ■iiillllllllll- .llllllll................................................................... 'I;llllllllllllli'
Dýrtíð, undanfari
verðbólgu
Dýrtíðarbæturnar sem launafólk
fékk um mánaðamótin voru ekki
lengi að skila sér út í verðlagið hjá
sumum þeirra athafnamanna sem
trúa því statt og stöðugt, að launak-
ostnaðurinn cinn sé upphaf og
endir verðbólgu.
Dæmi um hvernig auknum laur.a
kostnaði er mætt, er að kaffi á
veitingahúsi hækkaði um 15% unt
þessi sögufrægu mánaðamót, en
laun hækkuðu um rúm 7%, þar af
voru 1,5% samningsbundin hækkun
vegna kjarasamninga. Um verð-
bæturnar var reyndar líka samið,
en atvinnurekendur vildu túlka þá
samninga á sinn venjulega frjáls-
lynda hátt.
En þótt mikið liggi við að mæta
launahækkun með hækkun á vöru
og þjónustu gefur augaleið að
þegar verðhækkunin er helmingi
meiri en kauphækkun er verið að
koma af stað dýrtíð sem þenur út
verðbólgu.
Eðlilegt mun vera að skilgreina
dýrtíð á þann veg að verðlag hækk-
ar umfram laun. Verðbólgan verð-
ur svo til þegar kaup, vextir og guð
má vita hvað, hækkar til að vega á
móti dýrtíðinni. Þannig elur dýr-
tíðin verðbólguna af sér.
Aðhald og losarabragur
Mikill og síaukinn fjármagns-
kostnaður á áreiðanlega ekki síður
ntikinn þátt í dýrtíð en launa-
kostnaður.
Verslunarráð og Vinnuveit-
endasambandið gera yfirleitt ekki
mikið úr þeim þætti þegarspámenn
þeirra eru að mála skrattann á
vegginn og útskýra hvers vegna allt
efnahagslífið er að fara úr böndun-
um.
Sífellt er nauðað á að stjórnvöld
eigi að grípa til aðhaldsaðgerða og
að skera niður hjá sér. Hins vegar
á frelsi þeirra sem slá ótæpilega lán
og sólunda þeim gjaldeyri sem
aflað er með súrum sveita, að vera
ótakmarkað.
Að hækka kaffibolla helmingi
meira en launin er forsmekkurinn
af því sem koma skal. Sú dýrtíðar-
skriða seni nú verður sett af stað
skal öll gerð í blóra við verðbæt-
urnar, sem komu til framkvæmda
um síðustu mánaðamót.
Offjárfesting og greiðslubyrði
eru mörgum fyrirtækjum þung í
skauti og grípa þau fegins hendi
hverja afsökun sem gefst til að
hækka álagningu í þeirri von að
geta staðið í skilum við skuldunaut-
ana.
Það er mjög á orði haft að
verðbólgan komi verst niður á
þeim sem lökust hafa launin og
upp á síðkastið er hamrað gruns-
amlega ntikið á þessari kenningu
og einmitt af þeim sem hingað til
hafa haft meiri áhyggjur af öðru en
smælingjunum og afkomu þeirra.
Fjárfestingasukk
Nú er alið á ótta við að fast-
gcngisstefnan standist ekki lengur
og aðeins tímaspursmál hvenær
gengi krónunnar verður fellt.
Ábyrg stjórnvöld neita staðfastlega
að neitt slíkt sé í bígerð.
Orðrómurinn stafar af þeirri
þenslu sem góðærið títtnefnda og
umfram allt gegndarlaus lán frá
útlöndum valda.
Sömu aðilar og sífellt býsnast
yfir lántökum stjórnvalda og fyrir-
tækja í eigu ríkis og sveitarfélaga
finnst ekkert athugavert við þótt
þeir sjálfir gangi í erlenda sjóði til
að magna fjárfestingasukkið upp.
Dýrtíðin sem nú ríður húsum
stafar fyrst og fremst af offjárfest-
ingu. Athafnamenn sjást ekki fyrir
og virðast gleyma því allir sem einn
hver höfðatala þjóðarinnar er. Inn-
lendur markaður þolir ekki alla þá
yfirbyggingu og þann kostnað sem
lagður er í verslun og þjónustu alls
konar. Og það er fásinna að ætlast
til þess að mögulegt sé að mæta
öllum kostnaðinum með hærri
álagningu. Sú blaðra hlýtur fyrr en
síðar að springa í andlit þeirra sem
hvað ákafast blása hana út.
Offjárfesting og fjármagns-
kostnaður er sá dýrtíðarvaldur sem
leiða ntun af sér óðaverðbólgu ef
menn láta alltaf eins og að afleiðing
sé orsök.
Sakleysisleg hækkun á kaffi-
bollaprís getur allt eins verið
undanfari válegra tíðinda í efna-
hagslífinu. Þar er dýrtíðin á ferð.
OÓ