Tíminn - 16.10.1987, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 16. október 1987
- fjárlög - heilbrigðis- og tryggingamál - fjárlög - heilbrigðis- og tryggingamál - fjárlög -
Útgjöld vegna heilbrigðismála og I ífeyristrygginga á næsta ári nær helmingur „báknsins"
Heilsa og tryggingar kosta
430.000 á hverja fjölskyldu
Rúmlega 100.000 krónur á hvert
einasta mannsbarn í landinu að
meðaltali, er áætlað að það kosti
ríkissjóð að sjá um heilbrigðismál
okkar og lífeyristryggingar á næsta
ári, samkvæmt nýju fjárlagafrum-
varpi. Meirihlutinn, eða um 65.000
kr. á hvern landsmann að meðal-
tali, er kostnaður vegna sjúkra-
húsa, lyfjakostnaðar og annarrar
læknis-, hjúkrunar- og heilsu-
gæsluþjónustu. Um 35.000 kr. á
hvern landsmann fara síðan til
lífeyrisgreiðslna, aðallega til ald-
raðra og öryrkja.
Þarna eru þó ekki meðtaldar um
3.500 kr. á hvern landsmann sem
ríkinu er ætlað að borga í uppbætur
á greiðslur lífeyrissjóðs ríkis-
starfsmanna á árinu, og um 4.000
kr. á landsmann vegna málefna
fatlaðra, sem telja má að einnig
tengist lífeyrisgreiðslum og kostn-
aði við ummönnun.
Um 430 þús. krónur á
hverja meðalfjölskyldu
Samtals samsvarar kostnaður
ríkisins aðeins af þessum útgjöld-
um vegna heilsu okkar og fram-
færslu þeirra sem aðstoðar þurfa,
því um 430.000 þús. kr. á hverja
meðalfjölskyldu í landinu. Ætti
þetta að skýra að nokkru að stjórn-
völdum reynist erfitt að bæta heil-
brigðisþjónustuna, og hækka líf-
eyrisgreiðslur og laun hjúkrunar-
stéttanna jafnframt því að lækka á
okkur skattana - eins og oft heyrast
þó kröfur um úr ýmsum áttum.
Allur söluskatturinn í
heilbrigðisþjónustu og
lífeyri
Alls um 24.730 milljóna króna
útgjöld eru merkt undir heilbrigð-
is- og tryggingaráðuneytið í hinu
nýja fjármálafrumvarpi fyrir 1988,
sem hljóðar upp á tæplega 60.000
milljónir. Heilbrigðis- og trygg-
ingamálin kosta því nær 42% af
heildarútgjöldum ríkisins og eru
því mjög stór hluti af hinu oft
nefnda „bákni“. Athyglisvert erað
þarna er un nær nákvæmlega sömu
upphæð að ræða og ríkið áætlar að
innheimta í söluskatt á næsta ári.
Tekjuskatturinn hins vegar, sem
flestum finnst nóg um að borga,
mundi ekki duga nema fyrir um
fimmtungi þessara útgjalda.
Lækningar og lífeyrir
um 45% af „heildar-
bákninu“
Sem fyrr segir vantar þarna um
860 millj. kr. sem áætlað er að
fjármálaráðuneytið þurfi að borga
í uppbætur á lífeyri ríkisstarfs-
manna á árinu, þar af nær 35 millj.
vegna uppbóta á lífeyri starfsm-
anna Útvegsbankans. Þessi út-
gjaldaliður ríkisjóðs hefur aukist
hröðum skrefum á undanförnum
árum og hækkar nú um 63% milli
ára. Sömuleiðis eru þarna ekki
meðtaldar um 970 millj. kr. sem
félagsmálaráðuneytið greiðir
vegna málefna fatlaðra. Samtals
eru það því um 26.560 millj. króna
sem telja má til kostnaðar við
heilbrigðis-, ummönnunar- og líf-
eyrismál, eða tæplega 45% af
heildarútgjöldum ríkissjóðs.
Um 290 þús. kr. á hvern
aldraðan og öryrkja að
meðaltali
Af nær 25 milljarða króna út-
gjöldum heilbrigðis- og tryggingar-
áðuneytisins fara rúmlega 14 mill-
jarðar í gegn um tryggingastofnun.
Þar af eru nær 8.700 milljónir
ætlaðar í lífeyristryggingar, að lang
mestu leyti til aldraðra og öryrkja.
Miðað við fjölda (um 28 þús.)
koma rúmlega 260 þús. í hlut hvers
og eins að meðaltali. Sú tala hækk-
ar í um 290 þús. ef sérstökum
uppbótum á lífeyrisgreiðslur til
ríkisstarfsmanna er bætt við.
Sjúkratryggingunum eru síðan
ætlaðar 6.450 milljónir kr. Þar sem
þarna er fyrst og fremst um að
ræða greiðslur vegna vistgjalda á
sjúkrastofnunum, læknis-, tann-
lækna- og lyfjakostnað sýnist ekki
órökrétt að bæta upphæðinni við
um 9.890 milljóna kr. kostnað við
heilbrigðismál, sem samtals verður
þá 16.340 milljónir króna. Meira
en fjórða hver króna ríkissjóðs fer
því í þennan eina lið. Þar af er
áætlaður lyfjakostnaður um 1.410
millj. kr., (eða tæplega 6 þús.
krónur á landsmann að meðaltali).
Nær fjórðungurinn af heilbrigð-
iskostnaðinum, eða 4.000 millj.
kr., er áætlaður kostnaður við
Ríkisspítalana. Borgarspítalinn
fær svo rúmlega helmingi minna,
eða um 1.700 millj. kr., Landakots-
spítali um 810 millj. kr. og Fjórð-
ungssjúkrahúsið á Akureyri um
740 millj. kr. Má því segja að hver
fjölskylda í landinu borgi, með
sköttunum sínum, nær 120 þús. kr.
að meðaltali aðeins fyrir rekstur
þessara fjögurra sjúkrastofnana,
sem alls er áætlað að kosti um
7.250 millj. kr..
Störf á 18 spítölum álíka
mörg og á fiskiskipa-
flotanum
Ekki er fjarri lagi að um 70% af
kostnaði sjúkrastofnana séu launa-
greiðslur til starfsmanna. Á sjúkra-
húsunum er gert ráð fyrir yfir 5.000
fullum stöðuheimildum, þar af um
3.600 á þrem stóru sjúkrahúsunum
í Reykjavík. (Þetta er t.d. álíka
fjöldi og öll sjómannastéttin) Þar
má bæta við á 2. þúsund ársverkum
á ýmsum öðrum sjúkrastofnunum,
um 220 á heilsugæslustöðvum auk
þeirra sem starfa við heimahjúkrun
og heimahjálp. Launakostnaður á
stærstu sjúkrahúsunum er áætlaður
á bilinu 1.260 til 1.320 þús. kr. á
hvert stöðugildi að meðaltali á
næsta ári.
Af framangreindu má ráða að
fátt gæti leitt til meiri sparnaðar í
ríkisrekstrinum heldur en bætt
heilsa landsmanna og og færri slys,
og þar með minni þörf fyrir sjúkra-
húsvist og lyf. Sem dæmi má nefna,
að tækist að minnka heilbrigðis-
kostnaðinn um 10% ætti t.d. að
vera hægt að lækka tekjuskatt
einstaklinga um þriðjung.
í fjárlagafrumvarpinu má hins
vegar lesa dapurlega útkomu af
sparnaðaráformun innan kerfisins
sjálfs. Þar kemur m.a. fram að 150
millj. kr. sparnaði á liðnum lyf og
læknishjálp sem gert var ráð fyrir í
fjárlögum 1987 hefur ekki verið
náð. Varðandi sparnað sem átti að
verða af því að framkvæma
hjartaðgerðir hér heima segir:
„Þrátt fyrir þessar aðgerðir hér
innanlands virðist lítið draga úr
utanferðum til hjartaðgerða ef
miðað er við kostnað sem greiddur
er af Tryggingastofnun vegna
þess“. Og varðandi sparnaðinn
sem nást átti af því að fá samkeppn-
inni og einkaframtakinu í hendur
matreiðsluna fyrir Kópavogshælið:
„Virðist sú tilhögun að kaupa mat-
inn utan frá, ekki hafa orðið til
þess sparnaðar í rekstri sem vænst
var“.
Um lækkun á útgjöldum til líf-
eyrisgreiðslna er líklega lítil von á
sama tíma og aldraðir eru stöðugt
að verða stærra hlutfall þjóðarinn-
ar - þ.e. fyrr en verðtryggt lífeyris-
sjóðakerfi verður nógu burðugt til
að standa undir nafni. -HEI
AFS á íslandi 30 ára:
Forseti samtakanna
í hátíðarheimsókn
AFS á íslandi, Alþjóðleg fræðsla
og samskipti, heldur á þessu hausti
upp á 30 ára afmæli sitt. í tilefni þess
verður haldin hátíðarfundur í Norr-
æna húsinu laugardaginn 17. okt-
óber nk. og hefst hann klukkan
16.30 með ávarpi menntamálaráð-
herra, en síðan verða flutt erindi.
Um kvöldið er síðan árshátíð félags-
ins.
Forseti Alþjóðasamtakanna, hr.
Rick Haynes Jr. kemur í heimsókn
til landsins í tilefni afmælisins og
tekur hann þátt í dagskránni. Hayn-
es er um margt merkur maður.
Hann setti m.a. upp þróunarverk-
efni í Túnis, Nígeríu og víðar í
V-Afríku, starfaði fyrir Þjóðarör-
yggisráð Bandaríkjanna og síðar við
utanríkisráðuneytið og var fyrsti
bandaríski blökkumaðurinn til að
sinna opinberum erindum í Suður-
Afríku. 1977 tók hann við stöðu
sendiherra í Alsír og gegndi þá
mikilvægu hlutverki í lausn gísladeil-
unnar milli frans og Bandaríkjanna.
Einnig mun hr. Philip den Ouden,
varaforseti AFS fyrir Evrópu, Afr-
íku og Miðausturlönd koma til
landsins af sama tilefni.
En tilefnin eru fleiri. Á þessu ári
eru einnig liðin 40 ár frá því að AFS
tók til við meginverkefni sitt,
nemendaskipti milli landa, þannig
að árið markar einnig tímamót í
sögu samtakanna í heild.
Það var fyrir tilstilli og milligöngu
Íslensk-ameríska félagsins sem
skiptinemasamtökin hófu að starfa
hér á landi. 1957 fóru síðan fyrstu
einstaklingarnir héðan á vegum
AFS. Frá upphafi hafa 1007 ung-
menni farið utan á vegum samtak-
anna, þar af 139 á þessu ári. Hingað
til lands hafa á sama tímabili komið
505 erlendir unglingar, sjálfboðalið-
ar og kennarar til lengri eða skemmri
dvalar.
Hr. Rick Haynes kom til landsins
í gær og mun dvelja hér til 18.
október, en Philip den Ouden mun
koma á morgun og verða til 20.
október. -SÓL
Skaparmyndræn
vandræði fyrir
áhorfandann
„Ég geri mér grein fyrir því að ég
er enn undir áhrifum úr ýmsum
áttum. Ég tel mig hafa náð fótfestu
og þroska til að byggja á, en á
vonandi eftir að þróast mikið enn
og finna mér minn eigin stað. Að
vísu er ekkert nýtt undir sólinni en
það er þó mismunandi skýjafar og.
alltaf má skoða það gamla í nýju
ljósi,“ segir Kristján Steingrímur
Jónsson í viðtali við Illuga Jökuls-
son, sem birt er í formálastað í
nýjustu sýningarskrá hans. Kristj-
án Steingrímur er að opna mál-
verkasýningu að Kjarvalsstöðum,
laugardaginn 17. október ogstend-
ur hún til 2. nóvember n.k.
Á sýningunni verða olíumálverk
frá síðustu þremur árum og grafík.
Hefur Kristján Steingrímur oft á
stuttum ferli tekið stór stökk í
ýmsar áttir, eins og vinir hans og
vandamenn hafa fengið að finna
fyrir. Er því engin furða að nokk-
Sókn, 1987, olía á striga, eftir
Kristján Steingrím, sem nú opnar
sýningu að Kjarvalsstöðum.
urrar eftirvæntingar gæti hjá ólíkl-
egasta fólki. Hann hefur tekið þátt
í og haldið nokkrar sýningar bæði
hér heima og í Þýskalandi. Kristján
Steingrímur hefur undanfarin ár
stundað nám við Hochschule fúr
bildende Kúnste í Hamborg. Nám
við Myndlista- og handíðaskóla
Islands stundaði hann við Nýlist-
adeildina árin '77-81. KB