Tíminn - 20.04.1988, Qupperneq 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 20. apríl 1988
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15. Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 465,- pr.
dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Bragð er að
Þensla í framkvæmdum og atvinnulífinu yfirleitt og
almenn velmegun fara saman,en þegar raunveruleg
verðmætasköpun eða arðbær uppbygging eru ekki
forsendur þenslunnar er hætta á að velmegunin standi
á brauðfótum og framkvæmdasemin flokkist undir
bruðl og óráðsíu fremur en að búið sé í haginn fyrir
framtíðina.
Ljóst er að umbrotatímar ganga nú yfir íslenskt
þjóðlíf, tímabili góðæris og sívaxandi tekna er lokið og
viðskiptahalli og erlend skuldasöfnun er sú staðreynd
sem stjórnvöld standa nú frammi fyrir og verða að
takast á við fyrr en síðar.
Verði ekkert að gert stefnir í meiri viðskiptahalla á
þessu ári en dæmi eru um áður og afleiðingarnar verða
enn aukin skuldasöfnun, atvinnuvegum hrakar og
lífskjörin versna, hvað svo sem um er samið í
kjarasamningum.
Enn má telja að stórfelld búseturöskun fylgir í kjölfar
ört breytilegra atvinnuhátta og liggur straumurinn allur
í sömu átt, til höfuðborgarsvæðisins, þar sem þenslan
og eyðslan er mest og lífskjörin væntanlega best.
Það er í ljósi þeirra aðstæðna sem nú eru uppi í
efnahagslífinu að miðstjórn Framsóknarflokksins hefur
verið kölluð saman til fundar og er þess að vænta að
þar verði talað tæpitungulaust um málin og mörkuð
stefna um hvernig taka skuli á þeim vandamálum sem
auðsjáanlega bíða úrlausnar.
Öll þau ytri einkenni velmegunar sem birtast í
óhóflegum framkvæmdum og auðsjáanlegri eyðslusemi
fyrirtækja og einstaklinga eru sjúkdómseinkenni þjóðar
sem lifir langt um efni fram og kann ekki fótum sínum
forráð á lánamarkaði þar sem ótakmarkað fé er í boði,
aðeins ef hægt er að leggja fram tryggingu fyrir greiðslu
einhvern tíma seinna.
Frjálshyggja, grár peningamarkaður og gengdarlaus
samkeppni í nafni frelsis, sem fæstir kunna með að fara,
eru að leika atvinnuvegina svo grátt að engum kemur
til góða nema erlendum samkeppnisaðilum. Offram-
boðið og verðhrunið á íslenskum fiski á Evrópumarkaði
er glöggt dæmi þar um.
íslensk fiskvinnsla er rekin með stórtapi á sama tíma
og fiskseljendur púkka undir breskan fiskiðnað með
offramboði á íslenskum fiski og tilheyrandi verðlagi.
Málsvari óskoraðs markaðsfrelsis, Sjálfstæðisflokk-
urinn, viðurkennir ekki opinberlega hvert stefnir í
íslensku efnahagslífi og skellir skollaeyrum við öllum
viðvörunum um hvert eyðslustefnan leiðir. Er svo
komið að jafnvel Morgunblaðinu er farið að blöskra.
Síðasta Reykjavíkurbréf er ein allsherjar áminning um
þann hrunadans sem stiginn er. Staðhæft er að fyrirtæki
séu almennt illa rekin og spurt er hvort öll velgengnin
sé byggð á sandi og þar með verslunin, flugstöð,
Kringla og nú ráðhús. Bragð er að þá barnið finnur.
Höfundur Reykjavíkurbréfs telur að forystumenn
samvinnuhreyfingarinnar hafi eðlileg viðhorf til stöð-
unnar í atvinnulífinu og að framsóknarmenn telji
tímabært að funda um ástandið og að fjármálaráðherra
sýni að hann sé tilbúinn að taka fast á ríkisrekstrinum.
Um Sjálfstæðisflokkinn er aðeins sagt að ætla megi
að þar sé skilningur á að taka á málum.
En hvort sem forysta Sjálfstæðisflokksins skilur það
eða ekki, er ljóst að lántöku- og eyðslustefnunni hlýtur
að vera lokið og ekki dugir að fljóta sofandi að
feigðarósi.
GARRI
llillliP1

Hlutur landsbyggðar
Segja má að íslandi megi í gróf-
um dráttum skipta í tvennt. Annars
vegar er suðvesturhornið, sem ekki
er fjarri lagi að telja að afmarkist
af Esjunni og Hellisheiðinni. Hins
vegar er svo landsbyggðin utan
þessa svæðis.
Á suðvesturhorninu býr rúmur
helmingur þjóðarinnar, og þar er
höfuðborgin. Því fylgir að þar fer
stjómsýsla landsins fram. Þar sitja
Alþingi og ríkisstjórn, þar er
Stjórnarráðið og þar era flest fyrir-
tæki og stofnanir hins opinbera.
Þangað þurfa menn því að leita um
flest þau mál sem horfa til framfara
eða endurbóta í öðrum hlutum
landsins.
Og auk þcss vill svo til að á
suðvcsturhorninu hefur einnig vax-
ið upp miðstöð fyrir verslun og
þjónustu landsmanna. Það er þar
sem nánast allur inn- og útflutning-
ur þeirra fer fram, og þar er
þjónustan veitt. Af sjálfu leiðir svo
að flest stærstu fyrirtæki landsins
eru með aðsetur svðra, jafnt versl-
unar- sem þjónustufyrirtæki. Af
þessu stafar svo vitaskuld visst
ójafnvægi. Sjálf frumframleiðslan,
hvort sem er á sviði landbúnaðar
eða fiskvinnslu, fer að stærstum
hluta til fram á landsbyggöinni cn
þjónustan syðra.
Setið eftir
Á síðustu mánuöum hafa orðið
stöðugt háværari þær raddir sem
halda því fram að landsbyggðin sé
nú farin að sitja eftir að því er
varðar afkomu fólks og almcnna
grósku í atvinnulífinu. Þar er ekki
aðeins um að ræða þá erfiðleika
sem íslenskur landbúnaður stendur
nú frammi fyrir og bændur hafa
reyndar tekist mjög myndarlega á
við.
Ekki síður hefur verið kvartað
undan því að fískvinnslan eigi nú
við vaxandi erfiðleika að stríða.
Vandi hcnnar er að hluta til af
erlendri rót runninn og stafar af
lágri stöðu Bandaríkjadals. En
vandi hennar er líka til kominn
vegna vaxandi þenslu á höfuðborg-
arsvæðinu. Þar er nú mikil sam-
keppni um bæði fjármagn og
vinnuafl, sem verkar hækkandi á
jafnt fjármagnskostnað sem launa-
kostnað. Á sama tima og físk-
vinnslan býr við lækkandi tekjur er
henni þannig ætlað að taka á sig
hækkandi tilkostnað. Allir sjá að
það dæmi gengur ekki upp.
Umtalsvcrð atvinnuskapandi
fyrirtæki, í líkingu við þau scm
stærst gerast syðra, eru sárafá á
landsbyggðinni. Þar fer mest fyrir
vinnslustöðvum fyrir sjávar- og
landbúnaöarafurðir. Það segir sig
sjálft að fólkið á landsbyggðinni á
þess vegna óhcmju mikið undir því
komið að þau fyrírtæki gangi vel.
Annars er allt atvinnulífíð í hættu
og afkoma fólksins um leið.
Fjármagnsstreymið
Eitt af því, sem lengi hefur verið
kvartað undan, er flótti fjármagns-
ins frá landsbyggðinni til suðvest-
urhorasins. Péningar eru nú einu
sinni afl þcirra hluta sem gera skal,
og þess hefur gætt undanfarið að
mikil sókn væri í fjármagn einmitt
á suðvesturhorninu. Það er einfalt
lögmál að sömu krónurnar verða
ekki notaðar til þess að skapa
atvinnu bæði í Reykjavík og úti á
landi. Hver króna, sem rennur frá
dreifbýlinu til ávöxtunar syðra,
stuðlar þannig að því að fækka
atvinnutækifærunum þar en fjölga
þeim á suðvesturhorninu.
Að hluta til vilja margir kenna
þetta þeirri auknu samkeppni sem
■ seinni tíð er farin að vera á milli
banka og annarra fjármagnsstofn-
ana um sparifé landsmanna. Ekki
er aðeins að bankar keppi sín á
milli um spariféö, heldur eru
verðbréfasalar orðnir athafnasamir
á þessum markaði með hvers konar
gylliboðum. Og vitaskuld er ekki
nema gott um það að segja að fólki
sé boðin góð ávöxtun á fjánnunum
sínum. Og við það bætist svo að
háir vextir hvetja vitaskuld til
sparnaðar og draga úr ótímabærrí
eyöslu eða sóun.
En hér sem oftar eru tvær hliðar
á málinu. Háu vextimir eru nefni-
lega, þegar upp er staðið, greiddir
af fyrirtækjunum sem fá þetta
Ijármagn að láni, en hvorki af
bönkunum né verðbréfasjóðunum.
Og meðan byggð og verkaskipt-
ingu í landinu er skipt milli lands-
hluta með sama hætti og hér gerist
þá getur verið að sýna þurfi meiri
aðgæslu í þessu efni en í öðrum
löndum. Það er enginn kominn til
með að segja að útlend hagfræði-
lögmál um frjálsan markað, þar
sem framboð og eftirspurn ráði
ferðinni, eigi við óbreytt í landi þar
sem byggð er jafn tvískipt og er hér
hjá okkur.
Af þeim sökum virðist vera orðið
meira en tímabært að fara að huga
að hlut landsbyggðarinnar. Það
gengur ekki að fólk sitji þar uppi
án atvinnu og með óscljanlegar
eignir. Þess vegna þarf núna með
öllum ráðum að beina fjármagni
og framkvæmdum þangað, þannig
að atvinnutækifærum fjölgi. Það
sem við þurfum núna er kröftug
uppbygging úti á landsbyggðinni.
Garri
VÍTTOG BREITT

Hvers er misst?
Von er til að bjórþvælunni á
þingi og víðar linni eitthvað eftir
að neðri deild Alþingis samþykkti
að innflutningur og bruggun á
sterkum bjór verði lögleg að ári.
Efri deild á eftir að samþykkja
löggildingu öls sem maður verður
fullur af að drekka, en spámenn
fjölmiðlanna telja nær öruggt að
málið fljúgi þar í gegn og að
ölteitið mikla geti hafist eftir svo
sem tíu og hálfan mánuð.
Meðferð löggjafarsamkundunn-
ar á máli málanna, sem löngum
hefur verið að reyna að ákveða hve
margar prósentur mega vera af
alkóhóli í bjór, hefur löngum ein-
kennst af því að taka ekki ákvörð-
un og hafa þingmenn lagt mikið á
sig til að losna við að greiða
atkvæði um skoðun st'na á málinu.
Þing eftir þing hefur verið fjarg-
viðrast um alkóhólprósentur í bjór
og hefur fjölmiðlunin ekki farið
varhluta af allri þeirri umfjöllun
sem málinu fylgir. Það er engu
líkara en að ótal skoðanir séu og
hafi verið uppi um sterka ölið, en
í raun eru þær aðeins tvær. Annað-
hvort eru menn með sölu á áfengu
öli eða á móti. Hlutleysi er ekki
skoðun.
Hætt að tala,
farið að þamba
Þegar gengið var til atkvæða um
ölið í neðri deild hafði ríkissjón-
varpið svo mikið við að senda beint
út af þingfundi, rétt eins og um
stórviðburð væri að ræða. Engin
skýring hefur fengist á hvers vegna
það er endilega svo stórbrotið að
bjórmál sé sent á milli deilda, að
það taki því að sjónvarpa beint,
QicrGí.
mk w/
œff
fremur en öðrum þingmálum sem
sífellt eru á ferð gegnum Alþingi.
En kannski er þctta svona merki-
legt vegna þess að alþingismenn
manna sig loks upp í að greiða
atkvæði með eða móti bjór sem
hægt er að drekka sig fullan af.
Ef efri deild ber gæfu til að skila
af sér alkóhólprósentu bjórs í svip-
uðum farvegi og sú neðri er þegar
búin að gera verður íslenskt mann-
líf næstum fullkomið ef mark er
takandi á þeim sem hvað ákafast
hafa barist fyrir alkóhólríku öli.
En það kemur ekki í ljós fyrr en
nokkur brugghús hafa komið fram-
leiðslu sinni á markað og hundruð
innflytjenda með bjórumboð hafa
fyllt vínbúðir og krár af flestum
heimsins tegundum af bjór sem
hægt er að drekka sig fullan af.
Þá kemur fyrst í ljós hvílík
búbót verður af einum alkóhól-
styrkleikanum til viðbótar þeim
sem fyrir eru.
En mest er um vert að brátt
verður hætt að tala um áfenga
bjórinn og í þess stað farið að
drekka hann, sem hlýtur að vera
miklu skemmtilegra.
Ólög gerð að lögum
Ef bjórspámenn hafa rétt fyrir
sér og efri deild samþykkir prósent-
una sem skilur á rnilli óáfengs öls
og áfengs mun Alþingi loksins gera
stórfelldan innflutning á sterkum
bjór löglegan. Sjómenn og fluglið-
ar hafa lengi mátt flytja inn sterkan
bjór og síðan var ferðamönnum
sem koma að utan leyft að taka
áfengt öl með sér inn í landið.
Þau ólög sem gert hafa þetta
kleift verða að löggildum lögum
þegar og ef bjórfrumvarpið verður
endanlega samþykkt. Raunar er
illskiljanlegt hve lengi það hefur
viðgengist að banna áfengt öl en
leyfa síðan tilteknum atvinnustétt-
um og ferðafólki að sullast með
forboðna ávexti inn í íslenska lög-
sögu eftir að hafa keypt bannaða
ölið í ríkisrekinni verslun.
Bráðum verður allt þetta löglegt
og siðlegt og svo verður reynslan
að skera úr um hvort það verður
ekki alveg eins gott að drekka sig
fullan af víni og brennivíni eins og
áfenga bjómum þegar þar að
kemur. Eða hvers er misst þótt
áfengur bjór sé ekki á hvers manns
borði? OÓ