Tíminn - 05.07.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn!
Títninn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Simi: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
„Vinstri lummur“
Ungir menn vilja láta hlutina gerast hratt og
ungir framsóknarmenn eru engin undantekning í
því efni. Miðstjórn Sambands ungra framsóknar-
manna hefur skorað á ríkisstjórnina að segja af sér
og telja að kosningar séu illskrárri kostur en sú
„eyðimerkurganga“ sem nú sé að hefjast.
Þetta eru hörð orð um ríkisstjórn sem er ekki
nema tæplega ársgömul og því varla fullreynt enn
hver árangur af starfi hennar verður. Framsóknar-
flokkurinn gekk til núverandi stjórnarsamstarfs í
þeirri trú að hægt reyndist að halda verðbólgu niðri
og skapa atvinnuvegunum traustan starfsgrund-
völl. f»ví miður hefur hvorugt tekist sem skyldi enn
sem komið er. Hins vegar ber á það að líta, að á
þeim skamma tíma, sem ríkisstjórnin hefur setið
hafa ytri aðstæður verið erfiðar, einkum verðfall á
helstu útflutningsafurðum okkar, en á sama tíma
hefur dunið yfir stóraukinn tilkostnaður heimafyr-
ir, bæði vegna vaxandi fjármagnskostnaðar og
launahækkana.
Ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar skildi
við gott bú, bæði hvað ástand atvinnuvega snerti,
verðbólgu og fjármagnskostnað. Svo er að sjá að
fjármagnsöflin í landinu hafi litið svo á við myndun
þessarar ríkisstjórnar að nú væri þeim allt frjálst.
Niðurstöður hafa ekki látið á sér standa. í ljós er
komið að eitt helsta frjálshyggjufyrirtæki landsins,
fjármögnunarstofnunin Glitnir er að tveimur
þriðju í eigu útlendinga. Ókannað er hvað af
innlendum fyrirtækjum er í raun komið í eigu
erlendra aðila vegna óhóflegrar skuldasöfnunar.
Menn hafa einfaldlega farið offari, og það er næsta
erfitt að hafa hemil á slíku með stjórnaraðgerðum,
einkum þegar tillögur til úrbóta eru kallaðar
„vinstri lummur“, væntanlega sem andstæða hinn-
ar duldu sölu í hendur útlendingum. Til viðbótar
eru svo komnar tillögur iðnrekenda, sem vilja
tengja krónuna við erlendan gjaldmiðil. Og verður
þá mörgum spurn til hvers hafi verið barist. í stað
þess að vera föðurland manna, sem leysa sín mál
með skynsamlegum hætti eru uppi raddir sem vilja
gera landið að föðurlandi peninganna.
Ungir menn í miðstjórn SUF hafa því ýmislegt
til síns máls þegar þeir tala um stjórnarslit. En
miðað við þá verðbólgu sem nú er, og þann tíma
sem hún fengi að æða stjórnlaust á meðan
undirbúningur kosninga og síðan stjórnarmyndun
gengi yfir, væri hægt að spá stjarnfræðilegum
tölum. Slíkt væri þungur ábyrgðarhluti. Dæmin frá
árangursríkri stjórn Steingríms Hermannssonar
eru ljós. Stjórn sem setur bráðabirgðalög og lætur
opinberar stofnanir komast upp með að virða ekki
ákvæði þeirra, er aðeins að munda graftólin. Að
nefna til „vinstri lummur“ á tíma þegar peninga-
valdið er að ganga útlendingum á hönd á sínu langa
frjálshyggjufylliríi, gefur ekki stórar vonir um
nauðsynlegan skilning á viðfangsefnum. Ríkis-
stjórnin verður að standa við fyrirheit sín og
framfylgja ákvörðunum sínum af festu. Til þess
nýtur hún atbeina framsóknarmanna.
Þriðjudagur 5. júlí 1908
GARRI
lllilll
Geltandi gjallarhorn
Staksteinahöfundur Morgun*
blaðsins hefur undanfaríð veríð að
reyna að skemmta sér á kostnað
Garra. Það er honum mcir en
velkomið. Endilega ætti hann að
gera sem mest af því að taka upp
úr Garragreinum, því að þær eru
oftast drjúgt skynsamlegar skrifað-
ar en pistlar hans. Steininn tók þó
úr að því er þetta varðaði á fimmtu-
daginn var.
Þá lagði hann dálítið út af hug-
leiðingu um samvinnuverslun sem
hér kom á dögunum. í lokin klykkti
hann út með því að segja:
„Timinn er hinsvegar gjallar-
hom SÍS. Þess vegna geltir hann
þá stigið er á skott þess .“
Morgunblaðið hefur áður haldið
því fram að Tíminn sé eins konar
varðhundur samvinnuhreyfingar í
landinu sem gelti þegar.stigið sé á
skott hennar. Á jþað hefur veríð
bent, m.a. hér í Garrapistlum, að
nokkuð sé til í þessu. Tíminn er
málsvarí frjálslyndis, samvinnu og
félagshyggju, og fer síður en svo
dult með. Það innifelur að þegar
íhaldsöfl halda uppi óþverralegum
árásum á frjáls félagasamtök
landsmanna þá bregst Tíminn til
varnar.
En að gjallarhorn gelti, það er
nýtt orðalag í Morgunblaðinu.
Ekki nema gjallarhornið í merki
Heimdallar, félags ungra sjálf-
stæðismanna, hafi glapið fyrir
Staksteinahöfundi? Geltir það
kannski?
Nægir frjáls verslun?
Aftur er enn ýmislegt forvitni-
legt i málflutningi Staksteinahöf-
undar. Hann segir þarna meðal
annars:
„Mergurinn málsins erþó máske
sá að Garri viðurkennir að verslun-
arsamkeppni tryggi meira og betra
vöruúrval og lægra verð (meiri
kaupmátt). Það þarf hinsvegar
ekki endilega kaupfélag til þess að
tryggja verslunarsamkeppni, beld-
ur nægir frjáls verslun. “
Hér má hins vegar meira en
draga í efa að Staksteinahöfundur
hafi rétt fyrír sér. Máiið er það að
víða á landinu þarf einmitt „endi-
lega kaupfélag" til þess að tryggja,
ekki bara samkeppni, heldur
verslun. Það er fulikunnugt hverj-
um sem vita viU að einkaverslanir
í Reykjavík keppast ekki um það
hópum saman að setja upp verslun-
HriMDAUUK
F • U • S
arútibú á litlu stöðunum úti á
landi. Þvert á móti sækja þær í
fjölmennið.
Þetta er út af fyrir sig fullkom-
lega eðlilegt, því að einkaverslanir
leita eðU málsins samkvæmt eftir
hagnaði og sækja þvi þangað sem
hans er helst von. Þar gildir að
bisniss er bisniss og engin mannúð-
arstarfsemi.
Og væru kaupfélögin ekki er
óneitanlega talsvert hætt við að á
býsna mörgum stöðum úti á landi
væri erfitt um verslunarþjónustu.
Ekki síst núna á tímum síbarðnandi
verslunarsamkeppni.
Seinheppni
Staksteinahöfundar
Og ofan á þetta var Staksteina-
höfundur svo einstaklega sein-
heppinn að nákvæmlega sama dag
og hann birti þennan pistil sinn
kom verðkönnun í DV þar sem
kannað var verð á innkaupakörfu í
sex verslunum í Breiðholti í
Reykjavík. Ef Staksteinahöfundur
skyldi ekki vita það þá er Breið-
holtið fjölmennt og þéttbýlt íbúða-
hverfi í austurhluta borgarinnar. í
þéttbýlinu þar er talsverður fjöldi
verslana, meðal annars tvær sam-
vinnuverslanir sem KRON rekur.
Niðurstaðan í þessarí könnun
DV var sú að KRON-búðin Kaup-
staður í Mjódd var með lægsta
verðið á þessari körfu og ■ öllum
tilvikum undir meðalverði í hinum
búðunum. Að því er að gæta að
Kaupstaður er stærst þessara versl-
ana, og því er hún væntanlega með
mestan veltuhraða, sem aftur gerir
henni mögulegt að beita mestrí
hagræðingu og bjóða lægsta
verðið. Þar hrynur því á einu bretti
sú fullyrðing Staksteinahöfundar
að samvinnuverslun tryggi ekki
lægra vöruverð en einkaverslun.
Það sem gildir í verslun í dag er
hröð umsetning og sem mest hag-
ræðing. Þar sem samvinnuverslun
er í aðstöðu til að beita þessu á hún
á nákvæmlega sama hátt og einka-
verslunin að geta tryggt neytendum
lægsta mögulegt verð.
En svo burstin sé dregin enn
frekar úr nefi Staksteinahöfundar
þá má einnig benda honum á að
kaupmennimir í Breiðholti, sem
þarna urðu undir í verðsamkeppn-
inni. era í rauninni í mjög svipaðrí
aðstöðu og kaupfélagabúðir úti á
landi af ámóta stærð. Það kostar
sitt að halda uppi verslun fyrír
takmarkaðan kaupendafjölda, og
sérstaklega gildir þetta á stöðum
þar sem langar leiðir eru til heild-
sala og birgðahald því dýrara en
ella. Þessu hlutverki sinnir sam-
vinnuverslunin í langtum ríkari
mæli en einkaverslunin. Það hefur
sýnt sig að þar dugar marglofuð
samkeppnin ekki til að tryggja
öllum landsmönnum fullnægjandi
verslunarþjónustu. Garri.
llllllllllllllll VÍTTOGBREITT llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
„Versti óvinur lág-
launamannsins“?
„Það er einfaldlega svo að verstu
óvinir íslenska láglaunamannsins
eru þeir stóru hópar launþega sem
betur eru settir. Þeir hópar koma
einfaldlega í veg fyrir að þeir lægst
launuðu fái sérstakar leiðréttingar
á sínum kjörum“.
Þetta er vitnisburður formanns
Félags ísl. iðnrekenda í blaðagrein
nýlega. í Ijósi þess að tekjur á
íslandi voru orðnar með því hæsta
sem gerist í heiminum, kaupmáttur
atvinnutekna kominn 15% fram úr
fyrra íslandsmeti (1982), og að
laun voru komin upp í 70% allra
þjóðarteknanna reynir Víglundur
Þorsteinsson að finna einhverja
skýringu á því af hverju ómögulega
var hægt að semja um annað en
gömlu gengisfellingar- og verð-
bólguleiðina í kjarasamningunum
síðari hluta vetrar.
Víglundur telur þá eilífu saman-
burðarfræði sem ráði ríkjum á
launamarkaðnum eiga þarna
drjúgan hlut að máli. íslendingar
virðist ekki með neinu móti geta
þolað að tilraun sé gerð til þess að
breyta launahlutföllum í þjóðfélag-
inu.
„Á umræðustiginu syngur öll
þjóðin sameiginlega stefið um sér-
staka hækkun lægstu launa... .En
strax þegar búið er að framkvæma
sérstaka hækkun lægstu launa stíga
hinir hærra launuðu fram og segja:
Við meintum þetta ekki svona, við
eigum líka að fá sambærilega
hækkun“.
Víglundur segir það staðreynd
að hinir hærra launuðu í þjóðfélag-
inu taki þátt í „láglaunasöngnum“
til þess eins að krækja sér síðan í
jafn miklar eða meiri launahækk-
anir en falla í hlut þeirra lægst
launuðu.
Maður líttu þér nær
Tæpast er vafi á að Víglundur
veit hvað hann syngur í þessum
efnum. Enda er hann sjálfur í hópi
þeirra atvinnurekenda sem höfðar
til skynsemi og þjóðhollustu þegar
hann skrifar undir samninga um
lúsarlaun handa verksmiðjukonun-
um sínum.
En er sami Víglundur ekki um
leið í hópi þeirra atvinnurekenda,
sem einmitt láta það gott heita að
hálaunaaðallinn fái í friði að klifra
upp hrygginn á þeim hófsamari og
nota sér herðar þeirra sem stökk-
pall til að hrifsa sem stærstan hlut
í eigin vasa? Og þá ekki aðeins í
kjarasamningum. Eða hver er það
sem semur síðan við þá prívat og
persónulega um 20-40-60 eða jafn-
vel allt upp í 100% yfirborganir
ofan á samningsbundnu taxtana?
Það skyldi þó ekki vera að
þessar yfirboganir allar saman ættu
stóran hlut í ólgunni og saman-
burðarfræðinni á vinnumarkaðn-
um? Og kannski ekki heldur svo
lítinn hlut í því innflutnings- og
kaupæði sem veldur vöruskipta-
hallanum og þar með þeirri erlendu
skuldasöfnun sem efnahagsspekin-
gamir hafa hvað mestar áhyggjur
af?
Skammast atvinnurekendur sín
ekkert þegar fréttabréf Kjararann-
sóknarnefndar upplýsir að þeir hafi
síðustu 3-4 árin verið svo rýmilegir
að færa hæst launuðu stéttunum,
t.d. iðnaðarmönnum og skriffinn-
um, 50-55% kaupmáttaraukningu
á sama tíma og þeir hafa með
semingi fengist til að bæta 7% við
kaupmátt lægstu lúsarlaunanna á
vinnumarkaðnum - sem í byrjun
þessa árs var 15% undir en ekki
yfir 1982-íslandsmetinu, sem Víg-
lundur gat um?
Við þessa útdeilingu kaupmátt-
araukans hafa atvinnurekendur að
vísu notið góðrar aðstoðar fjöl-
margra „verkalýðsrekénda“ sem
alltaf eru tilbúnir að syngja „lág-
launaþulumar“ með „sínum
mönnurn", hversu vel sem þeir em
settir.
Frétta- og blaðamenn, sjá svo
um að magna upp „ALLIR ERU
AÐ GERA ÞAÐ GOTT NEMA
ÉG“ - kórinn, í nokktum tugum
fréttatíma á dag. Og árangurinn
lætur ekki á sér standa. Tæpast
finnst sú stétt sem ekki er búin að
sefja sig upp í þeirri trú að þeir hafi
það skítt - eða a.m.k. miklu verra
en flestir aðrir.
Ekki má svo gleyma stjónmála-
mönnunum, sem kyrja viðlagið.
Enda löngu upplýst, ekki síst af
sósíalistum og jafnaðarmönnum úr
þeirra hópi, að þingmenn hafa það
ekki síður skítt en aðrir og ættu að
vitanlega að teljast í hópi láglauna-
stéttanna. -HEI