Tíminn - 05.07.1988, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 5. júlí 1988
Tíminn 15
lllllll! MINNING
RANNVEIG ÞÓR
Faedd 10. júní 1903
Dáin 28. apríl 1988
Rannveig Þór (Rannveig Elísa-
bet, eins og hún hét fullu nafni) var
fædd á Reyðarfirði 10. júní árið
1903.
Hún dó á Droplaugarstöðum í
Reykjavík, 28. apríl sl. nær áttatíu
og fimm ára gömul. Þar hafði hún
dvalið síðustu ár ævinnar. Hún var
jarðsungin frá Dómkirkjunni 10.
maí að viðstöddu fjölmenni.
Foreldrar hennar voru Jón Ó.
Finnbogason, kaupmaðurá Reyðar-
firði og kona hans Björg ísaksdóttir
frá Seyðisfirði.
Rannveig var yngst fjögurra syst-
kina. Elzti bróðir hennar, Óskar,
bjó lengst af í Kanada en er látinn
fyrir nokkru. Albert og Borghildur
lifa bæði systur sína, hátt á níræðis-
aldri. Albert á Hallkelshólum í
Grímsnesi og Borghildur á Akur-
eyri, gift Jakobi Frímannssyni fyrr-
verandi kaupfélagsstjóra KEA.
Sjö ára gömul fluttist Rannveig
með foreldrum sínum til Kanada og
þaðan aftur til íslands tveim árum
seinna. Árið 1914 fluttu þau til
Akureyrar þar sem hún ólst upp frá
ellefu ára aldri.
Hún kynntist Vilhjálmi Þór í Ung-
mennafélagi Akureyrar þar sem
bæði voru virkir félagar. En UMFA
var fyrsta ungmennafélagið, sem
stofnað var á íslandi.
Þau giftust 30. júlí 1926. Hann var
þá nýlega orðinn framkvæmdastjóri
Kaupfélags Eyfirðinga tíu árum eftir
að hann byrjaði að vinna þar sem
sendill.
Vilhjálmur lét smíða hús við Eyr-
arlandsveg 22, sem enn stendur uppi
á brekkunni og er bæjarprýði. Þar
áttu þau heima öll árin sín á Akur-
eyri, sem urðu 13. Þar fæddust börn
þeirra þrjú og óiust upp í frum-
bernsku sinn: Elzt er Borghildur,
gift Hilmari Fenger stórkaupmanni;
Örn Þór, hæstaréttarlögmaður
kvæntur Hrund Hansdóttur; yngst
er Hjördís Ólöf McCrary, ekkja í
Indianapolis í Bandarfkjunum.
Þá voru miklar annir enda mikið
að gera. Vilhjálmur var mjög dug-
legur og lagði hönd að verki víðar en
í Kaupfélaginu, sem óx og varð að
stórfyrirtæki undir stjórn hans.
Vegna framsýni hans, ráðdeildar og
forystuhæfni var oft til hans leitað
þegar mikið lá við. Sern dæmi, man
ég í fljótu bragði eftir jarðskjálftun-
um miklu á Dalvík 1934 og stofnun
Flugfélags Akureyrar. En það var
mun fleira og vonlítið að nefna það
allt. En vegna þess þurftu margir að
finna hann að máli og hann var oft
að heiman.
Árið 1938 fluttu þau burt frá
Akureyri. Og þau áttu ekki aftur-
kvæmt þangað til að eiga þar heima.
Fjölbreytt og vandasöm störf, og
meiriháttar verkefni biðu Vilhjálms
í þágu lands og þjóðar. - Heimili
þeirra var í Reykjavík oftast upp frá
þessu. Húsið þeirra stóð við Flofs-
vallagötu nr. 1. En þau voru líka
erlendis oft og mörgum sinnum.
Árið 1938 fóru þau til Ameríku
þegar Vilhjálmur varð aðalfram-
kvæmdastjóri fyrir þátttöku fslands
í heimssýningunni í New York 1939.
Hann varð fyrsti ríkisstjórnarfulltrúi
íslands í Vesturheimi; verzlunarer-
indreki í New York í sept. sama ár;
aðalræðismaður fslands fyrir öll
Bandaríki Ameríku í apríl 1940.
Hann tók við starfi bankastjóra í
Landsbanka íslands sama ár. Utan-
ríkis- og atvinnumálaráðherra varð
hann í utanþingsstjórn dr. Björns
Þórðarsonar 1942-1944. Síðar for-
stjóri Sambands íslenskra samvinnu-
félaga í átta ár, frá 1946-1954. Hann
varð fyrsti bankstjóri Seðlabanka
íslands.1957-1964. Og í tvö ár þar á
eftir var hann fulltrúi Norðurlanda í
stjórn Alþjóðabankans í Ameríku.
Þetta voru helstu störf hans. En
auk þeirra hafði hann meiri og minni
afskipti af mörgum, merkum og
mikilsverðum málum - á Akureyri,
í Reykjavík og erlendis. Hann sat í
bæjarstjórn á Akureyri; var formað-
ur sjúkrahúsnefndar þar, og við
undirbúning að byggingu Kristnes-
hælis til dæmis Hann var líka for-
maður í samninganefnd fslands við
Bandaríkin 1941 allt það ár og
þannig er lengi hægt upp að telja.
Hann þurfti mikið að ferðast og fór
víða um lönd og Rannveig var oftast
með honum.
Að ofansögðu má nokkuð sjá
hverslags maður Vilhjálmur Þór var.
Hann var áberandi maður í þjóðlíf-
inu um sína daga, vægast sagt eins
og þeir vita bezt sem þekktu. Þótti
sumum nóg um athafnasemi hans og
var margt um skrafað og ekki allt
vinsamlegt.
Rannveig konan hans stóð með
honum í blíðu og stríðu - á hverju
sem gekk.
Jafnan hefur verið minna á það
minnst hve mikill hlutur hennar var
í lífi hans ævinlega og alla tíð. Hann
var ekki smár þó að erfitt sé að tjá
sig um það.
Mér hefur stundum fundizt eins
og þessi orð í helgri bók ættu við
hana:
„Væna konu, hver hlýtur hana?
Hún er miklu meira virði en perlur.
Hjarta manns hennar treystirhenni.
Hún gjörir honumgott og ekkert illt
alla ævidaga sína. “
Það verður stundum, þegar allt er
komið í kring, og maður vill kveðja
og þakka að makleikum, að manni
verður orðs vant, þegar sízt skyldi.
Þá iðrast maður kannski þess að
hafa þegar áður notað öll beztu
orðin yfir það sem minna var um
vert, þó að rétt hafi þótt og verðugt
á sínum tíma.
En ef til vill er það ekki orðanna
sök.
Þegar maður í vanmætti og öng-
þveiti eigin hugar, leitar til hinna
djúpúðgu spekinga liðins tíma, og til
skáldanna, þá sér maður amk. að
þeir þurftu ekki hástigsorðin. Held-
ur létu þeir venjulega orð duga til að
segja það sem segja þurfti svo að
ekki varð betur gert.
„Án efa fáir, það er mín trú,
sér áttu göfugra hjarta en þú.
Það vakti mér löngum lotning. “
Þetta hefði ég viljað geta sagt,
fyrstur manna, um Rönnu, eins og
ég kallaði hana ævinlega. Allt frá
bernskuárum og langt fram á fullorð-
insár sýndi hún mér einstaka góðvild
og hjartahlýju. Þegar ég eignaðist
fjölskyldu naut hún hjartagöfgi
Rönnu með mér, ekki sízt elsta
dóttir mín, sem fæddist meðan ég
enn var í skóla og var næstum
heimagangur á heimili Rönnu og
Vilhjálms. - Hún hjólar nú til vinnu
sinnar í Hamborg í Þýzkalandi, á
reiðhjóli, sem hún fékk í fermingar-
gjöf frá þeim fyrir aldarfjórðungi
síðan. Meðal ljúfustu bernskuminn-
inga hennar eru jólasendingarnar
með póstinum. Það voru nýmóðins
telpukjólar, sem hún fékk fyrir hver
jól frá henni, alla bernsku sína.
Eins má ég muna frá námsárum
mínum, og lengur, hvernig það varð
næstum í hvert sinn og þau komu úr
siglingu, að Vilhjálmur hafði í ógáti,
keypt skó, sem voru honum of litlir.
Þá vildu þau að ég reyndi hvort ég
gæti kannski notað þá. Svonagáleysi
henti ekki Vilhjálm hvað eftir
annað. Þetta gerðist of oft til þess að
geta verið tilviljun. Það brást heldur
ekki að skórnir voru mér alltaf
mátulegir.
Svona var um margt. Góðvild
þeirra var einstök.
Vilhjálmur var mjög frændræk-
inn. Og Ranna var mér löngum
ímynd þeirrar móður, sem ég missti,
barn að aldri. Og hún var meira.
Mér fannst hún reyndar, allt frá
fyrstu tíð, vera hefðarkona. Hún var
svo falleg, fín og tignarleg svo
fíngerð, kvenleg og þokkafull en
undireins hlýleg, ljúflynd og hjarta-
góð í fyrirmannlegri reisn. Hún var
afburðakona hvernig sem á er litið.
Það verður einlægt álitamál hve
persónulegur maður má vera í svona
minningargrein.
Hvað um það. Ég sný ekki aftur
með neitt og sleppi mörgu.
Fáir hafa verið mér eins góðir og
hún og enginn betri.
Aldrei leiddi ég að því huga hvort
það kynni að vefjast eitthvað fyrir
henni að umgangast valdamenn og
fyrirfólk, ráðherra og sendiherra og
jafnvel þjóðhöfðingja í öðrum
löndum. Mér fannst þvílíkt vera eins
og sjálfsagður hlutur fyrir hana og
að henni væri jafneiginlegt að ræða
við mesta valdamann heims eins og
vinnumann á Geldingalæk, og vera
góð við útkjálkaprest á Vestfjörð-
um.
Góðvild hennar til mín og minna
kom fram í mörgu. Allt er það eins
og skínandi perlur í minningunni.
Enginn lifir langa ævi án skugga
og mótbyrjar. Og maður man eftir
og lærir að meta hvað gott, sem
mætir.
Ég held það sé ekki um of að segja
að hún hafi verið manni sínum meira
virði en allt annað. Hún bjó honum
heimili, sem var honum „griðastaður
í baráttu lífsins“, eins og segir í
hj úskaparformála.
Hún var honum meira virði en
perlur. Hið dýrasta djásn.
Ég minnist lítillar styttu, sem stóð
á áberandi stað í ytri stofu á heimili
þeirra. Það var lítið líkan af sólúri.
Ör stóð út úr stalli og benti á
einhverja stund dagsins á
málmhring, sem var merktur tölum
eins og úrskífa. Á stallinum stóð á
dönsku: „Gór som Jeg, tel kun de
lyse timer“. Gerðu sem ég; mundu
bara björtu stundirnar. - Þetta gátu
allir séð, sem í húsið komu.
Sjálf bar hún skærustu birtuna í
lífi kappans, sem oft stóð einn gegn
mörgum í lífsstríðinu, en var svo
lánsamur að eiga þessa vænu konu
og geta horfið til hennar þegar stund
varð milli stríða.
Þau voru mjög samrýmd og var
jafnræði með þeim. Oft var ekki
hægt að vita hvort hvatti hitt meir til
góðverkanna. En margir fleiri en ég
nutu þeirra.
Ég man eftir korti, sem hún sendi
konu minni frá fallegri borg, sem
hreif hana. Hún sat við glugga og
horfði út yfir borgarljósin, um kvöld
eftir dýrlegan dag. Ég man ekki
Afmælis* og minningargreinar
Þeim, sem óska birtingar á afmælis- og/eða
minningargreinum í blaðinu, er bent á, að
þær þurfa að berast a.m.k. tveim dögum
fyrir birtingardag. Þær þurfa að vera vélrit-
aðar.
llllllllll
orðin og kortið er týnt. En hún
skrifaði svo fallega um friðinn og
kyrrðina og fegurðina, sem var meiri
en hún hafði áður séð, og líkti við
paradís á jörðu; og um gleðina yfir
því að þau skyldu fá að vera saman
tvö ótrufluð af amstri daganna og
öðru fólki. Þau voru saman á siglingu
um Austurlönd í fríi, sem hann
leyfði sér annars ekki að taka. -
Lýsing hennar og frásögn var svo
lifandi að maður hlaut að hrífast
með.
En því minnist ég á þetta kort að
mér finnst það lýsa tryggð hennar og
góðvild, að hún skyldi gefa sér tíma
til þess á gleðidögum sínum að skrifa
okkur um það.
En svona var hún frá því fyrst ég
man, barn að aldri á Akureyri, og
allt þar til ég hitti hana seinast fyrir
nokkrum árum á förnum vegi við
Dómkirkjuna í Reykjavík. Það var
ekki löngu áður en hún veiktist, er
vitund hennar hvarf á bak við huliðs-
tjald sjúkdómsins, sem tók hana
föstum og æ þéttari tökum, en þó
ekki hörðum né óblíðum. - Smám
saman hvarf henni þessi heimur.
hún var lögð af stað áleiðis til fundar
við sinn hjartans vin þar sem þau tvö
mundu aftur vera saman. Éins og
listaskáldið góða segir í ástarkvæð-
inu:
Háa skilur hnetti
heimingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda, sem unnast,
fær aldreigi
eilífð aðskilið.
Þórarinn Þór.
TIL LEIQU í
SÍÐUMULA
Tvær efri hæöir Síðumúla 15, áður húsnæði
Tímans, samtals 2x200 ferm eru nú til leigu. Laust
strax.
Upplýsingar gefur framkvæmdastjóri Tímans í
síma 68-63-00.
Iþróttafulltrúi
Hafnarfjarðarbær auglýsir lausa til umsóknar
stöðu íþróttafulltrúa.
Umsóknir, er m.a. greini menntun og fyrri störf,
skulu berast á bæjarskrifstofuna, Strandgötu 6,
eigi síðar en 14. júlí n.k. Nánari upplýsingar gefa
bæjarritari og íþróttafulltrúi.
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði
A Baðvörður
Hafnarfjarðarbær auglýsir lausa til umsóknar
stöðu baðvarðar við Sundhöll Hafnarfjarðar. Um-
sóknir skulu berast á bæjarskrifstofuna, Strand-
götu 6, eigi síðaren 14. júlí n.k. Nánari upplýsingar
veita íþróttafulltrúi og forstöðumaður sundhallar.
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði
1 Baðvörður
Hafnarfjarðarbær auglýsir laust til umsóknar starf
baðvarðar í íþróttahúsi Lækjarskóla. Umsóknir
skulu berast á bæjarskrifstofuna, Strandgötu 6,
eigi síðar en 14. júlí n.k. Nánari upplýsingar veitir
íþróttafulltrúi.
Bæjarstjórinn í Hafnarfirði