Tíminn - 07.09.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrimur Gíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavlk. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Staða
sauðfjárbúskapar
Aðalfundur Stéttarsambands bænda var hald-
inn á Akureyri í fyrri viku. Fundinn bar upp á hið
mikla umrót sem nú á sér stað í efnahagsmálum
þjóðarinnar, þegar ríkisstjórnin leitar ráða til
þess að treysta grundvöll útflutningsframleiðsl-
unnar og draga úr verðbólgu.
Ekki er því að neita að vandi landbúnaðarins
er enn verulegur og sérstæður að ýmsu leyti.
Rangt væri að halda því fram að vandi landbúnað-
ar tengist ekki hinum almenna efnahagsvanda, en
eigi að síður er hann sérstakur, einkum að því
leyti að landbúnaðurinn hefur undanfarin þrjú ár
gengið gegnum aðlögunartímabil, sem ekki er
lokið, og sett hafa verið skipuleg heildarmarkmið
varðandi landbúnaðarframleiðslu sem ekki er
sambærilegt við neitt það sem er að gerast í öðrum
atvinnugreinum eða á við um aðrar þjóðhags-
stærðir.
Svo langur tími er þegar liðinn af aðlögunar-
tímabili landbúnaðarframleiðslunnar, að hægt er
að greina árangur og ágalla í ýmsum atriðum.
Eins og skýrt kom fram í yfirlitsræðum landbún-
aðarráðherra, Jóns Helgasonar, og formanns
Stéttarsambands bænda, Hauks Halldórssonar,
hefur gengið tiltölulega vel að aðlaga mjólkur-
framleiðsluna þeim markmiðum sem sett voru,
þannig að mjólkursalan svarar til fullvirðisréttar
mjólkurframleiðenda. Það er því greinilegt að
offramleiðsluvandamál á sviði kúabúskapar er
hverfandi.
Hins vegar hefur miklu síður tekist til í
sauðfjárræktinni. Þrátt fyrir kerfisbundna fækkun
sauðfjár og fullan vilja bændastéttarinnar að ná
eðlilegu framleiðslumarki á sviði sauðfjárbúskap-
ar, er birgðastaða í kindakjöti óhagstæð í upphafi
nýs sláturtímabils.
Þetta eru að sjálfsögðu vonbrigði og ástandið á
allt annan veg en búist var við þegar búvörulögin
voru sett fyrir þremur árum. Það sem gerst hefur
er ekki það að bændur hafi ekki staðið við það að
fækka sauðfé eins og til stóð, heldur hitt að sala
og neysla kindakjöts dregst saman langt umfram
áætlanir.
Ekki liggur ljóst fyrir hvaða markaðsöfl eða
aðrar aðstæður ráða því að kindakjötsneyslan
minnkar svo mjög sem raun ber vitni. Á því eru
þó vafalaust ýmsar skýringar. Sumar þessara
skýringa eru nærtækar, en aðrar e.t.v. ekki. Það
er brýnt að forystumenn bændastéttarinnar og
landbúnaðarráðuneytið einbeiti sér að því að
kanna ástæðurnar fyrir minnkandi neyslu á kinda-
kjöti og geti að því loknu gert skýra grein fyrir
framtíðarhorfum þessarar mikilvægu búgreinar.
Miðvíkudagur 7. september 1988
Að af la og að eyða
DV birti niöurstööur nýrrar
skoðanakönnunar sinnar í fyrra-
dag. Þar kemur fram, líkt og fyrr á
þessu ári, að Kvennalistinn virðist
hafa stóraukið fylgi sitt. Nánar til
tekið lítur dæmið þannig út að
flokkur kvennanna myndi fá einar
átján þingkonur ef kosið væri
núna.
Með eðlilegum fyrirvara um að
lítið er hér vitað um ferðalög fólks
á milli flokka þá er helst svo að sjá
að Kvennalistinn sé að hirða kjós-
endur í stórhópum frá Alþýðu-
flokki og Alþýðubandalagi. Auk
þess virðist hann taka til sín nokk-
uð af fylgi Borgaraflokks, sem
annars virðist vera að þurrkast út,
eða nánar til tekið það sem ekki
skilar sér aftur til föðurhúsanna í
Sjálfstæðisflokknum.
Hvað sem annars líður áreiöun-
leika skoðanakannana svona yfír-
leitt þá virðast niðurstöður, sem
sýna fylgisaukningu Kvennalist-
ans, vera orðnar það margar að
gera verði ráð fyrir að þær séu
marktækar. Með öðrum orðum að
Kvennalistinn sé orðinn einn af
þremur stærstu stjórnmáiaflokkum
þjóðarinnar.
Flokkur án stefnumála
Þessi nýja stærð Kvennaiistans
kallar hins vegar á að þar á bæ fari
fólk að taka á sig rögg og sýna
meiri stjórnmálalega ábyrgð en
verið hefur. Það þarf hvorki að
rekja það fyrir einum né neinum
að undanfarin misseri hefur
Kvennalistinn mátt sitja undir
þungum ásökunum um að hann
sinnti engu nema mjúku málunum,
en þegar kæmi til hinna bláköldu
staðreynda i rekstri þjóðarbúsins
þá stæði hann uppi ráða- og stefnu-
laus.
Því er ekki að leyna að oftar en
hitt hafa talsmenn flokksins komið
fram með þeim hætti að frekar
hefur ýtt undir þessa gagnrýni en
hitt. Þingkonur hans hafa haldið
langar ræður sem eingöngu snérust
utan um kúgun karla á konum,
jafnt heima fyrir sem á vinnumark-
aði, nauðsyn þcss að fjölga dag-
heimilum og búa betur að öldruö-
um. Það er þetta sem venjulega er
kallað mjúku málin, með öðrum
orðum skoðanir sem hver einasti
réttsýnn og heiðarlegur íslending-
ur hlýtur að taka undir.
En aftur á móti hefur líka jafnoft
og jafnmikið borið á því að þing-
konur Kvcnnalistans sýndu sig í
því að vera talsvert miður talglaðar
þegar til dæmis er um að ræða að
leysa vanda útflutningsgreina eða
berjast við verðbólgudraug. Garri
telur sig fylgjast nokkuð vel með
fjölmiðlaumræðunni, en hann seg-
ir eins og er að honum er gjörsam-
lega óijóst hvaða leiðir Kvennalist-
inn vill fara til að leysa þann vanda
frystihúsanna »g atvinnurekstrar í
dreifbýli yfirleitt, sem hvað mest
hefur verið rætt um undanfariö.
Svo er nefnilega að sjá að
Kvennalistakonur hafl til dæmis
ekki mótað sér neina skoðun á því
hvort lækka cigi gengið eða ekki,
hvort leyfa eigi hávaxtastefnunni
að grassera áfram óheftri, eða
hvort beita eigi niðurfærsluleið í
baráttu við verðbólgu og þenslu.
Og eru þá aðeins örfá atriði nefnd
af fjöldumörgum, sem alvöru
stjórnmálamenn landsins eru nú
að vega og meta, og sem óneitan-
lega skipta talsvert miklu máli
varðandi það hvort hægt verður að
búa áfram hér í þessu landi.
Stærð kallar á ábyrgd
Hinar nýfengnu staðreyndir
skoðanakannana um stærð
Kvennalistans leggja honum hins
vegar nýja ábyrgð á herðar. Flokk-
ur af stærðargráðu 18 þingmanna
hefur ekki leyfi til að vera með
neinn leikaraskap í þingsölum. Fátt
er líklegra en að til hans kasta komi
um stjórnarmyndun eftir að næst
hefur verið kosið. Og þá reynir á
hvort hann sýnir meiri ábyrgð en í
scinustu stjórnarmyndunarviðræð-
um.
En fari svo að Kvennalistinn
eignist fleiri eða færri ráðherra þá
dugar ekki að eyða bara fé í mjúku
málin. Þá reynir á hvort marglofuð
útsjónarsemi hinnar hagsýnu hús-
móður dugar þeim til að halda
atvinnulífínu gangandi, með öðr-
um orðum til þess að afla í stað
þess einungis að eyða.
Svo er skcmmst frá að segja að
til þessa hefur ekki borið tiltakan-
lega mikið á því að fulltrúar
Kvennalistans á þingi kynnu eins
vel að afla og að eyða. En nú reynir
á. Ósennilegt er að fólk eyði at-
kvæðum sínum á flokk sem engin
ráð kann til að halda fyrirtækjum í
landinu gangandi og þar með að
halda uppi atvinnu. í kjölfar nýj-
ustu upplýsinga um vaxandi flokk
bíða menn nú spenntir eftir nýjum
úrræðum. Garri.
11111111111111 VÍTT OG BREITT llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
Að smygla biblíum handa
grúskurum í austurvegi
Eitt hið ánægjulegasta sem ýms-
um finnst um heim okkar daga er
ferðamenningin og ferðafrelsið,
hversu auðvelt það má heita að
fara land úr landi án formshindrana
og skriffinnsku. En þótt þetta sé
sagt og ferðafrelsið lofað hástöf-
um, þá hljóta slíkunt fullyrðingum
að fylgja margir fyrirvarar að nærri
lætur að ályktunin snúist við, nefni-
lega að ferðafrelsi sé stórlega tak-
markað af ströngum formshindr-
unum og skriffinnsku, að ckki sé
meira sagt.
Áleiðtil
Vestur-Þýskalands
Á þetta eru íslendingar nú ræki-
lega minntir, þegar unglingsstúlka
frá Austur-Þýskalandi, sem hér
var í skipulagðri boðsferð með
jafnöldrum sínum til þess að kynn-
ast íslenskum þjóðfélagsaðstæð-
um, notar tækifærið til þess að
komast leiðar sinnar til Vestur-
Þýskalands með laumulegum hætti
af því að hún á þess ekki kost að
ferðast þangað eins og frjálsborin
manneskja.
Það má vera öldungis Ijóst að
þessi unga stúlka hefur ekkert það
til saka unníð gagnvart fósturjörð
sinni, sem réttlætir að á hana sé
lagt farbann, annað en það að
stjórnvöld í Austur-Þýskalandi
hindra ferðafrelsi þegnanna með
almennum reglum, sem allir verða
að lúta.
Slíkar reglur munu gilda hvar-
vetna í þessum sósíalísku alþýðu-
lýðveldum í Mið- og Austur-Evr-
ópu. Frelsistakmarkanir eru svo
víðtækar að fólk getur ekki ferðast
á eigin spýtur eða eftir persónulegu
vali, hversu brýnar og eðlilegar
sem ástæður ferðalaganna kunna
að vera. Frelsistakmarkanir af
þessu tagi er augljóst vitni um
afturhaldssamt þjóðfélagsástand,
sem engin leið er að finna afsakanir
fyrir nema tóman fyrirslátt.
Biblíuáhugi
Sá sem þessar línur ritar hefur
átt þess kost að kynnast af eigin
reynd hinum furðulegustu frelsis-
hindrunum, sem á menn eru lagðar
í austantjaldslöndum, ekki vegna
þess að maður hafi verið að leita
uppi slík dæmi, heldur hafa þau
komið ósjálfrátt upp í hendurnar á
manni.
Eitt sinn hitti ég í einu slíku
landi vel lærðan málfræðing, sem
lagt hafði stund á germönsk og
norræn mál, sem hann virtist hafa
vel á valdi sínu, og var m.a.
sæmilega að sér í íslensku og
langaði að læra enn betur. Hann
hafði sérstaka löngun til þess að
eignast íslenska biblíu, ekki vegna
þess að hann hefði guðfræðiáhuga
umfram aðra menn, heldur af því
að hann taldi að biblían kæmi sér
að betra haldi í íslenskunámi en
aðrar bækur. Lagði hann mjög að
mér að útvega sér íslenska biblíu,
sem var auðsótt mál við mig. Hins
vegar upplýsti hann mig um það að
það kynni að vera örðugra fyrir sig
að veita slíkri bók viðtöku en það
tæki mig að kaupa hana og póst-
leggja með venjulegum hætti á
íslandi.
Hans tillaga var því sú að ég tæki
þátt í að smygla biblíunni til sín og
fór að upphugsa einhver ráð til
þess að það mætti heppnast. Þetta
reyndist hægara sagt en gert og
kunni hvorugur ráð við þessu,
þegar á átti að herða. Að lokum
sendi ég honum Heilaga ritningu
eftir leið, sem enginn huliðshjálm-
ur var yfir, en ég veit ekki enn í
dag, hvort hann fékk bókina í
hendur eða augum litið, og er ntér
þó nokkur forvitni á því. Það fylgdi
reyndar upDlýsingum hans um
bókagjafir af þessu tagi, að líklega
yrði séð til þess af hálfu hins
opinbera að bókin vrði ekki endur-
send og ekki brennd eða urðuð,
heldur myndi henni verða komið
fyrir í einhverju bókasafni. En
engar líkur taldi hann á því að
hann fengi bókina til eignar, svo að
honum væri frjálst að hafa hana í
bókahillu heima eða við höfðalagið
hjá sér, sem hann var þó að sælast
eftir. Menn geta því ímyndað sér
hvernig ferðafrelsi almennings
muni vera í umræddu landi, þar
sem saklausir grúskarar hafa
naumast lestrarfrelsi, að ekki sé
minnst á tjáningarfrelsi yfirleitt.
Hvar er ferðafrelsið?
Miðað við þessi ósköp verður
tæpast mikið úr þeirri fyrirtekt
frönsku ríkisstjórnarinnar að krefj-
ast vegabréfsáritunar fyrir alla út-
léndinga, sem til Frakklands koma
aðra en þegna Efnahagsbandalags-
ríkja. Þessi áritunarkvöð leiðirþað
m.a. af sér að íslenskir, norskir og
sænskir þingmenn, sem veljast til
þess að sækja fundi Evrópuráðsins
í Strassborg, geta ekki komist á
fundarstað með venjulegt vegabréf
í farteskinu, ekki einu sinni dipl-
ómatavegabréf, heldur verða þeir
að sækja um sérstakt leyfi hjá
frönskum stjórnvöldum, hvort
þeim sé heimil för á fundi þeirrar
Evrópustofnunar, sem leggur aðal-
áherslu á persónufrelsi og önnur
grundvallarmannréttindi. Þessi
frelsishindrun til ferðalaga um
Frakkland hefur gilt um nokkurra
ára skeið. Nú berast fréttir af því
að utanríkisráðherrum Norður-
landa þyki nóg komið af svo góðu
og hafa ályktað að Norðurlönd
muni ekki senda fulltrúa á fundi
Evrópuráðsins meðan áritunar-
kvöðin er við lýði.
Þannig getur sú hugleiðing sem
hefst á því að lofa ferðamenningu
og ferðafrelsi nútímans endað á
því að spyrja spurninga um, hvar
þetta frelsi sé á vegi statt. I.G.