Tíminn - 25.01.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 25. janúar 1989
Tírniim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Póstfax: 68-76-91
Stórhugur í útgáfu
Bókaútgáfa hefur eflst mjög á síðustu áratug-
um, og upp á síðkastið liafa komið út stórverk,
sem lítið hefði þýtt að hugsa til fyrir svona
þrjátíu árum. Menningarsjóður hefur gefið út
hið mikla ritverk Lúðvíks Kristjánssonar um
sjávarhætti og Örn og Örlygur hafa gefið út
ensk-íslenska orðabók, sem er til fyrirmyndar
að stærð og umfangi. Löngu áður hafði komið
út Orðabók Sigfúsar Blöndals, sem á sínum
tíma sýndi slíkan stórhug í útgáfu, að fáu verður
við jafnað, nema þá helst biblíu Guðbrandar.
Allar þær bækur sem hér hafa verið nefndar
hafa orðið til styrktar tungunni, og svo er
auðvitað um fjölda annarra, en það er einmitt
stórhugur í útgáfustarfsemi samhliða vitundinni
um þörfina á eflingu tungunnar, sem ræður
miklu um niðurstöðu þess varnarstríðs, sem nú
er háð til verndar móðurmálinu.
Nýjasta stórverkið í útgáfu er undirbúningur
að íslenskri alfræðiorðabók, sem unnið er að hjá
Erni og Örlygi. Má segja að sú útgáfa láti
skammt stórra högga í milli, því ekki er langt
um liðið síðan ensk-íslenska orðabókin kom út
hjá sama aðila. í blaðaviðtali sagði Örlygur
Hálfdanarson um útgáfuna á alfræðiorðabók-
inni: „Ég tel að með útgáfu þessari sé verið að
Ieggja grunninn að markvissri íslenskri hugsun
framtíðarinnar. Pað hvílir því mikil ábyrgð á
herðum útgáfunnar um að móta verkið í þeim
anda, að það stuðli að eðlilegri þróun tungunn-
ar.“
Þótt stundum sé talað um að bókaútgáfa í
landinu miðist einkum við svonefnt jólabóka-
flóð, er þýðingarmikið að gera sér grein fyrir
því, að útgáfa bóka á sér aðrar hliðar. Ekki er
þess að vænta að þær bækur, sem mestu máli
skipta fyrir viðhald tungunnar, verði sérstök
söluvara í jólabókaflóði, eða geti kallast jóla-
bækur yfirleitt. Þegar við bætist, að hér er um
mikið dýrari bækur að ræða í útgáfu en gengur
og gerist, er alveg ljóst, að útgáfufyrirtækin ráða
ekki við stórverkin með venjulegum hætti, þ.e.
venjulegri bankafyrirgreiðslu. Þess vegna er
áríðandi að sjóðir, sem geta verið aflögufærir,
láni fé til framkvæmdanna.
Alfræðiorðabók Örlygs Hálfdanarsonar hefur
mikla þýðingu fyrir íslenska tungu. Hún verður
grundvallarrit, sem hægt er að auka og bæta
þegar tímar líða. Mest um verður er þó sá
stórhugur sem að baki slíkri útgáfu liggur vegna
þess að hann sýnir okkur að í landinu eru til
aðilar, sem gera sér grein fyrir viðkvæmri stöðu
tungunnar, og að einskis skal láta ófreistað að
styrkja stöðu hennar. Undirtektir við slíka
útgáfustarfsemi þurfa að vera að sama skapi
stórmannlegar.
Málgagn Sverris
Nú cru útmúnuðir og skamni-
deginu ekki enn lokiA. Jafnt tjöl-
iniðla- og stjórnmúlamenn vita vel
að ú þeim tíma er þjóðin móttæki-
leg fyrir húvaða út af ýnisum þeim
múlum, sem að sumri tii eða undir
jól niyndu tæpast nú hlustum eins
einasta manns.
Mcðal þeirra, sem vita þetta,
cru þeir Sverrir Herinannsson og
Ólafur Ragnar Grímsson. Undan-
farið hafa búðir verið húvaðasamir
í fjölmiðlum og meðal annars verið
þar mcð orðahnippingar hvor í
annars garð. Sverrir hefur þó held-
ur farið halloka síðustu dagana,
meðai annars vegna þess að komið
hefur ■ Ijós að hann cr enn liluthafí
í fjölskyldufyrirtæki sínu, Ögurvík
hf., scm honum mun óheimilt sem
bankastjóra samkvæmt löguin. í
gær lcggur svo I'jóðviljinn forsiðu
sína undir múlið og heldur því fram
að Sverrir sé enn, a.m.k. að form-
inu til, stjórnarformaður Ögurvík-
ur, sem honum er vitaskuld strang-
lega bannað sem bankastjóra
Landsbankans. Er ekki annað að
sjú en að hér sé komið upp heldur
vont múl fyrir Sverri ef rétt reynist.
Bidlaunin
í síðustu viku lenti Sverrir svo i
öðru hcldur óþægilegu múli, þcgar
dregið var fram að iiann hefði
þcgið biðlaun frú Alþingi þegar
hann lét af þingmennsku og tók við
bankastjórastarrmu. I'etta mun
vera rétt að lögum, þegar menn
hverfa af þingi, cn hins vegar þýðir
þetta að Sverrir hefur verið ú
tvöföldum launum hjú hinu opin-
bera húlft siðasta úrið, sem hætt er
við að ýmsum þyki ekki mcir en
svo viðeigundi.
Og upp úr þessu hefur t'jóðvilj-
inn svo verið að vella sér, m.a. í
sérstakri grein ú föstudaginn var.
Þar er frú því skýrt að þingmcnn
liafi síAur en svo alltaf tekið slík
biðlaun þegar þeir hafi horfið af
þingi og í önnur stiirf hjú rikinu.
Þar er t.d. upplýst að hvorki Tómas
Árnason né I.úrus Jónsson hafi
tekið biðlaun er þcir urðu ú sínum
tíma bankastjórar, og sömuleiðis
ekki Benedikt Gröndal cr hann
varð sendiherra. Aftur hafi Geir
Hallgrímsson fengið biðlaun er
hann varð seðlabankastjóri, enda
hafi húlft úr liðið ú milli þess er
hann hætti ú þingi og þar til hann
tók við nýja starfinu. Líka er þar
skýrt frú því að Sverrir hafi gcngið
eftir biðlaunum sínum og þrýst fast
ú um að fú þau.
Svo er að sjú að með þessuni
tveimur múlum hafi múlgagni Ólafs
Ragnars tekist að koma tiltölulega
þungum höggum ú Sverri, sem
honum hafi ekki tckist að bera af
sér, a.m.k. ekki enn sem komið er,
hvað sem síöar verður því maður-
inn er vissulega vígfimur. En Sverr-
ir ú sér múlgagn, og það þckkir
sína.
Biðlaun Ólafs
I Morgunblaðinu í gær birtist
iítil og saklcysislcg frétt frú einum
af fundunum sem þeir Ólafur
Ragnur og Jón Baldvin eru núna
að halda úti ú landi, núnar til tekið
þeim ú Neskaupstað. Þar er því
slegið upp í fyrirsögn að Ólafur
Ragnar hafi hvorki meira né minna
cn gerst sjúllur sekur um það sama
og Sverrir, að taka við biölaunum
er hann hvarf af þingi úriö 1983.
Sem sagt bræörahylta, að því er
ætla mú af fyrirsögn Morgunblaðs-
ins sem er „Ólafur Ragnar þúði
biölaun frú Alþingi".
En þcgar fréttin er lcsin kcmur
hins vegar í Ijós að svo er að sjú að
Morgunblaöiö eigi enn töluvert í
land með að komast jafnfætis
Þjóðviljanum í vörn sinni fyrir
Sverri og sókn sinni gegn Ólali
Rugnari. Þar er nefnilega haft eftir
skrifstofustjóra Alþingis að Ólafur
hafi þegið hiðlaun í þrjú múnuöi,
maí, júní og júlí úrið 1983, og eftir
Ólafi sjúlfum aö ú því tímabili hafi
hann ekki veriö ú launum í starfi
sinu sem prófessor við Húskólann.
Þess vegna sé ekki hægt að líkja
þessu við biðlaun Sverris.
Nú cr Garri síður en svo hrifínn
af Ólafí Ragnari sein stjórnmúla-
manni. En eigi að síður verður að
viöurkennast að hann virðist enn
sem komið er standa tiltölulega
jafnréttur eftir þessa aðför Morg-
unblaðsins. Það hefur hvorki verið
sýnt fram ú að hann hafi verið ú
tvöföldum launum hjú ríkinu né
heldur að hann eigi hlut í einkafyr-
irtæki sem ekki fari saman við störf
hans sem fjúrmúlarúöherra.
Þess vegna verður ekki annað
séð en að Morgunblaðið verði að
gera betur ef það ætlar að rétta
hlut síns manns í þessunt múlum
búðum. Fréttin í gær var húlfkúk.
Þegar grannt er skoðað réttir hún
ekki kúrsinn fyrir Sverri. Hér þarf
Morgunblaðið að gera betur. Við
bíöum spennt. Garri.
Misgengi hugsjóna
Misgengi launa og lánskjaravísi-
tölu var á sínum tíma ein höfuðor-
sök þess að Sigtúnshópurinn há-
væri varð til. Hann samanstóð af
skuldugum húsbyggjendum sem
stóðu uppi með verðtryggð lán og
fundu þeir út að í Sigtúni væri
saman komin fyrsta kynslóðin sem
þyrfti að borga íverustaði sína.
Allar aðrar kynslóðir á íslandi
byggðu síðustu fimnt árin fyrir
verðtryggingu. Að minnsta kosti
var það sannað að allar fengu sín
hús gefins þar til verðtrygging lána
var lögleidd og lánskjaravísitalan
var gerð frí af launaupphæðum.
Helsta baráttumál Sigtúnshópsins
var að tengja laun og lán.
Nú hefur ríkisstjórnin ákveðið
að tengja laun og lánskjaravísitölu
með þeint hætti að vægi launa nemi
um þriðjungi þcirrar vísitölu sem
sífellt er deilt um, hvort rúlli
skuldurum eða skuldunautum í
hag.
Réttlátt óréttlæti -
eða þannig
Og þegar launin eru loks komin
inn í lánskjaravísitöluna veröur
allt vitlaust og þeir hvað háværastir
sem einu sinni sönnuðu hvílíkt
óréttlæti fælist í að hafa launa- og
lánskjaravísitölur ckki samtengd-
ar.
Fremstur meðal jafningja í báð-
um hópunum er Ögmundur Jónas-
son, formaður BSRB. Hann var
ein höfuðmálpípa Sigtúnshópsins
sem taldi það glæpi næst að tengja
ekki lán við laun, en gengur nú
fram fyrir skjöldu þeirra sem stað-
hæfa að sú ákvörðun, að binda
þróun lánskjaravísitölunnar við
þróun kaupgjalds stríði gegn hags-
munum almennra launamanna.
Enginn vafi leikur á heilindum
formannsins gagnvart sínum um-
bjóðendum. Það er áreiðanlega
hans staðfasta skoðun að þessi
nýja vísitölutenging konti sér illa
fyrir launþega í kjarasamningum
og að þeir muni gjalda fyrir kaup-
hækkun með hækkun íbúðalána.
Á sama hátt var það einlæg
sannfæring á sínum tírna að með
því að láta lánskjaravísitölu leika
lausum hala var komið aftan að
skuldurum og þeir grátt leiknir.
En hafi Ögmundur ekki reiknað
vitlaust og halt á réttu að standa
þegar Sigtúnshópurinn formælti
þeirri ráðstöfun að setja vísitölur
hverja í sinn gírinn og hafi enn rctt
fyrir sér nú, þegar hann mótmælir
tengingu vísitalna sent formaður
öflugra launþegasamtaka, þá er
óhætt að taka undir með öllum
hinuni: Ég skil ekki efnahagsmál.
Reiðir menn og hissa
Það er langt því frá að Ögmund-
ur sé einn á báti að mótmæla
tengingu vísitalna. Ásmundur
ASÍ-forseti segir launþega nú sjá
sæng sína upp reidda, kauphækkun
þýðir hækkun skulda sem hvíla á
íbúðarholunni og jafnframt bætir
hún við skuldasúpu atvinnurek-
andans og því best að hætta við
allar kaupkröfur. Og Ásmundur er
bæði reiður og hissa.
Svo kemur Pétur Blöndal, fram-
kvæmdastjóri Kaupþings, í fjöl-
miðla og talar fyrir hönd Lands-
sambands lífeyrissjóða og segir
ríkisstjórnina ekkert leyfi hafa til
að krukka í vexti sem þegar er búið
að semja um og að margumræddar
vísitölutengingar séu nánast samn-
ingsrof.
Talsmenn ríkisstjórnarinnar
segja hins vegar að hér sé verið að
leiðrétta gamalt sanngirnismál og
að gróði og tap muni ganga hvað
upp í öðru þegar til langs tíma er
litið, eins og það er látið heita á
stjórnarráðsmáli þegar mikið er
eftir í pípunum.
En eitt er með öllu óútskýrt.
Hafði Ögmundur rétt fyrir sér áður
fyrr eða núna? Eða hafði hann rétt
fyrir sér bæði þegar hann var að
byggja og núna þegar hann er
orðinn formaður BSRB eða hefur
aldrei verið glóra í staðhæfingum
Itans um ágæti eða hörmulegar
afleiðingar tengingar lánskjara- og
kaupgjaldsvísitalna?
Ef einhver þykist vita svarið er
réttast að senda það í lokuðu
umslagi í hagdeild Seðlabankans
og mundi koma sér vel að láta
dúsín af blýöntum fylgja með.
OÓ