Tíminn - 04.04.1989, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 4. apríl 1989
Tíminn 9
VETTVANGUR

Guömundur P. Valgeirsson:
Pólitískt
í nýlegum skoðanakönnunum kemur það fram, að fylgi
stjórnarinnar og þeirra flokka, sem að henni standa, hafi
rýrnað að verulegum mun en fylgi Sjálfstæðisflokksins og
Kvennalista aukist að sama skapi. - Þó ekki sé mikið mark
hægt að taka á slíkri könnun fer ekki hjá því að margur
hrökkvi við þegar slíkar fréttir berast og nokkurn ugg setji
að mönnum. Ef nokkuð er að marka slíka könnun ber það
vitni litlum stjórnmálaþroska þeirra, sem svöruðu, eða
einstaka pólitíska gleymsku þeirra. En hvort heldur sem
er, að annað tveggja eða hvort tveggja býr hér að baki, er
full ástæða til að gefa því gaum svo alvarlegt er það.
Öllum mætti vera í minni hvert
stefndi í atvinnu- og fjármálum
þjóðarinnar á s.l. ári undir stjórn
Þorsteins Pálssonar formanns
Sjálfstæðisflokksins og efnahags-
formúlu þessflokks. Allt atvinnulíf
landsmanna til sjávar og sveita var
á heljar þröm. Gjaldþrot blöstu
við öllum atvinnurekstri og hvert
framleiðslufyrirtækið af öðru boð-
aði lokun og framleiðslustöðvun.
Enginn grundvöllur væri fyrir
áframhaldandi starfsemi. Fram-
undan væri einungis tap á tap ofan
að óbreyttu ástandi. Það sama var
að segja um aðrar atvinnugreinar í
verslun og viðskiptum heilla
byggðarlaga. - Það var sannarlega
vá fyrir dyrum. Og þeirri vá er ekki
aflétt þó nokkuð hafi áunnist fyrir
gerðir núverandi ríkisstjórnar. Þar
er enn langt í land. - Menn ættu
ekki að vera búnir að gleyma
þessum uggvænlegu staðreyndum.
Ekki kom þetta ástand til af því
að sjónarmið Sjálfstæðisflokksins
væru sniðgengin, heldur af því
gagnstæða-. Engin önnursjónarmið
en Þorsteins Pálssonar og frjáls-
hyggju „gauranna" í Sjálfstæðis-
flokknum komu þar til greina.
Gamlir og lífsreyndir sjálfstæðis-
menn stóðu utan gátta og lýstu
óþökk sinni á stefnu forsætisráð-
herra síns, og vitnuðu manna ákaf-
ast um í hvert óefni stefndi. - Og
enn má minna á með hvað miklu
yfirlæti formaður Sjálfstæðis-
flokksins vísaði á bug tillögum
Steingríms Hermannssonar og
Framsóknarflokksins: Stefna sín
og sinna fylgismanna væri það
eina, sem kæmi til greina, sagði
hann. Allt átti að rúlla samkvæmt
alþjóðlegum markaðslögmálum. -
Og sjálfur Jón Baldvin Hannibals-
son, sem hafði gert það að pólit-
ískri trúarjátningu sinni, og Al-
þýðuflokksins, að þjóna undir Þor-
stein Pálsson og Sjálfstæðisflokk-
inn í þeirri von að takast mætti að
mynda nýja Viðreisnarstjórn Sjálf-
stæðisflokks og krata, gafst hrein-
lega upp á Þorsteini Pálssyni og
„töfrabrögðum" hans og Sjálf-
stæðisflokksins, með þeim orðum,
að setið hefði verið meðan sætt var.
Stjórn Þorsteins Pálssonar fékk
það eftirmæli, að hún hefði verið
einhver sú vesælasta og ráðlausasta
ríkisstjórn, sem nokkru sinni hefði
setið hér að völdum. Um það
fórust flokksmanni hans og trúnað-
armanni svo orð: „Sjálfstæðis-
flokknum hefur gersamlega mis-
tekist að stjórna efnahagsmálum
þjóðarinnar. Hann brást þegar
mest lá við og týndi öilum áttum."
Þessi dómur er skýr og afdráttar-
laus. Undir hann gátu menn tekið
og gerðu það.
Eftir stjórnarskiptin reyndi Þor-
steinn Pálsson að finna sér til
ástæður fyrir dáðleysi sínu. Bar
hann sig aumlega og komst að
þeirri niðurstöðu, að hann hefði
ekki komið fram raunverulegum
úrbótavilja sínum vegna metnaðar-
minnisleysi
girni Steingríms Hermannssonar.
og löngun hans að komast í forsæt-
isráðherrastólinn á ný. - Heldur
var þetta lágkúruleg skýring. En
liann og talsmenn hans í flokknum
létu sér sæma að klifa á þessu sí og
æ í þeirri von að einhverjir yrðu til
að leggja trúnað á það og létu sér
nægja það til að breiða yíir raun-
veruleikann. Þessi afsökun gat síst
heimfærst uppá Jón Baldvin og
aðra, sem var fyrir löngu orðið
augljóst að annað og meira var
ástæðan. Þ.e. frjálshyggja vissra
manna í Sjálfstæðisflokknum og
gróðahyggja peningavaldsins, sem
var á góðri leið að sölsa undir sig
arð og eignir landsmanna með
okurstarfsemi sinni, löglegri og
ólöglegri, meðan atvinnulífinu
blæddi út, að mestum hluta fyrir
frjálshyggju er rekin var fyrir at-
beina ýmsra forkólfa Sjálfstæðis-
flokksins. - Þetta var svo augljós
leikur að margir góðir og gegnir
sjálfstæðismenn gátu ekki orða
bundist, og fylgi Sjálfstæðisflokks-
ins og álit hans hrapaði til stórra
muna.
Núverandi ríkisstjórn kom til
valda við einhverjar þær erfiðustu
aðstæður sem um getur. Ráðleysi
fyrrverandi stjórnarforystu,
eyðslustefna hennar og almenn-
ings, var búin að færa þjóðina á
ystu nöf þjóðargjaldþrots og hengi-
flug gjaldþrota blasti við öllum
atvinnurekstri og heilbrigðum við-
skiptum félagasamtaka og einstak-
linga. Orð Steingríms Hermanns-
sonar um að þjóðin hefði aldrei
staðið nær þjóðargjaldþroti voru
sönn. En Sjálfstæðisflokkurinn og
fjármagnsbraskararnir reyndu að
gera hróp að honum fyrir að segja
þann sannleika. Þeir kusu að stinga
hausnum í sandinn og létust ekki
sjá hættuna. í því birtist ábyrgðar-
kennd þeirra! Hún hefur í engu
breyst.
Þó nokkuð hafi áunnist l'yrir
forgöngu núverandi ríkisstjórnar
er þó langt í land að æskilegur
árangur hafi náðst. Stöðugt hafa
komið í Ijós nýjar og nýjar upplýs-
Gtiönuindur P. Valgeirsson
ingar um að ástandiö hafi verið
stórum verra en vitað var þegar
nýja ríkisstjórnin tók við vandan-
um.
Strax eftir myndun núverandi
ríkisstjórnar boðuðu peningafurst-
arnir til stofnfundar „stéttarfélags"
til verndar hagsmunum sínum. Sá
félagsskapur hefur meðal almenn-
ings verið kallaður, stéttarfélag
okrara. Þeim félagssamtökum hef-
ur orðið vel ágengt í viðleitni sinni
að viðhalda háum vöxtum og
fjármagnsbraski, sem hcldur áfram
að naga rætur atvinnulífsins og
heilbrigðrar starfsemi í almenn-
ingsþjónustu, þó einkurn úti á
landsbyggðinni þar sem umsetning
er ekki eins ör og á höfuðborgar-
svæðinu. Fá kaupfélögin og annar
hliðstæður þjónustufélagsskapur
að kenna á því, svo liggur við
gjaldþroti margra þeirra. Þegar
svo er komið hygg ég að mörgum
kotbóndanum þyki þá þröngt fyrir
dyrum, og eigi ekki margra kosta
völ. En félög peningafurstanna
gleðjast í hjarta sínu yfir árangri
iðju sinnar. Þau fitna eins og
púkinn á fjósbitanum. - Þar er
kjarni Sjálfstæðisflokksins og hann
á sinn þátt í að fylgi þess-flokks
hefur aukist, svo sem áðurnefnd
skoðanakönnun bendir til.
Segja má, að frá því núverandi
ríkisstjórn var mynduð liafi staðið
yfir átök milli hennar og peninga-
valdsins í landinu, sem krefst ótak-
markaðs frelsis til að ávaxta fjár-
muni sína að eigin vild. Hinir
ólíklegustu hópar hafa komið fram
og skipað sér við lilið fjármagns-
gróðaaflanna í þjóðfélaginu og gert
erfitt fyrir um úrbætur á því sviði,
atvinnulífinu til gagns. Þar koma
til gömul og ný sannindi um mátt
Mammons.
Málflutningur stjórnarandstöð-
unnar, Sjálfstæðisflokksins, frá því
núverandi ríkisstjórn var mynduð,
hefur síst verið til þess fallinn að
skapa þeim álit og tiltrú hins al-
menna kjósanda. Því óskiljanlegri
eru þær vísbendingar, seni umgetin
skoðanakönnun gefur til kynna.
Því er full ástæða til að hressa upp
á minni fólks um hverjar ástæður
lágu til myndunar núverandi ríkis-
stjórnar og að engin endurfæðing
hefur átt sér stað innan Sjálfstæðis-
flokksins frá því hann hafði forystu
ríkisstjórnar á hcndi í tíð fyrri
ríkisstjórnar. Því er ekki mikils að
vænta, nú fremur en þá, úr þeirri
átt til lausnar á efnahagsvanda
atvinnuveganna og ríkissjóðs.
Fylgi kvennalistans er og hefur
ávallt verið fyrir utan öll skyn-
semismörk. Því er ekki ástæða til
að eyða orðurn að sveiflum í fylgi
þeirra.
Því skal aðeins bætt við, að
núverandi ríkisstjórn tókst það
mikinn vanda á hendur, að það
gerði meiri kröfur til ráðherra
hennar, hvers og eins um sem
heldur en annarra ríkisstjórna, ef
hún ætlar að valda hlutverki sínu.
Undir því var meðal annars komin
vonin um liðsinni huldumannanna
þegar á þurfti að halda. -Ærslalæti
og skæklatog innbyrðis eiga ekki
samleið með svo stóru hlutverki.
Bæ, 15. mars 1989
Guðmundur P. Valgeirsson
Kristinn Snæland:
Steik fátæka mannsins
Kveöja til Guðrúnar Helgadóttur frá alþýðumanni
Lengi, lengi, hefí ég ætlað eða langað til að skjóta því
að henni Guðrúnu Helgadóttur, verkakonu á Alþingi,
hverjum augum ég lít hvalkjöt og hvalveiðar við ísland.
Fyrst vil ég þó segja henni að mér framsóknarmanninum,
hefur þótt um margt mikið til hennar koma og vænti þess
reyndar enn að hún muni auka mér trú á heiðarleika og
hæfni íslenskra stjórnmálamanna og ef ekki það, þá a.m.k.
trú á hreinskilni þeirra.
Við Guðrúnu. þessa vinkonu
mína, sem ég kalla svo vegna þess
að mér þykir vænt um flest það sem
hún stendur og berst fyrir, vil ég
segja þetta: Ég er sannfærður um
áð hvalveiðar okkar frá því við
tókum þær upp, hafa verið afar
hófsamar og af og frá að þær hafi
gengið á hvalastofna við landið.
Mér til sönnunar á þessari skoðun
er sú staðreynd að öll þessi ár
höfum við veitt ámóta tölu dýra,
með svipaðri fyrirhöfn. Þú skilur
Guðrún, ef hvölum hefði farið
fækkandi, þá hcfði þurft lengra
úthald sömu skipa eða fleiri skip til
þess að ná tölu veiddra dýra. Sú
hefur ekki verið raunin. Vísinda-
veiðar okkar á hvölum, munu er
fram líða stundir, verða metnar
sem merkilegt innlegg í rannsóknir
á lífkeðju sjávarlífvera við landið
okkar.
Kjötið mitt
Þar fyrir utan, þó þú eigir hugs-
anlega erfitt með að skilja það, eða
að setja þig inn í stöðu láglauna-
fólks á íslandi, slík hefðarfrú sem
þú ert nú orðin, þá skal ég nú lýsa
fyrir þér almennri verslunarferð
hjá mér, svona fyrir helgi, og ég
veit að við erum mörg sem lendum
í sömu aðstöðu og ég, þessvegna,
taktu nú eftir.
Þegar ég kem í Kaupstað á
föstudegi til helgarinnkaupa, þá
hugsa ég oft um það, þegar ég var
lærlingur í rafvirkjun og nýgiftur,
um 1955. Þá, á lærlingskaupinu,
reyndar með verkamannakaup á
yfirvinnuna, þá gat ég keypt læri,
hrygg, lærissneiðar og kótelettur í
matinn, af lambakjöti. Núna geng
ég slefandi framhjá lambakjöts-
deildinni, horfi og langar, en kippi
að mér hendinni. Niðurstaða helg-
arinnkaupanna verður oft
hvalkjöt, ærhakk, saltað hrossa-
kjöt, lærishæklar, og þegar ég þyk-
ist ríkur, úrbeinaðir frampartar
sem kallaðir eru Londin lamb. Að
ég kaupi það sem mig virkilega
langar í, lambakjötið, er af og frá.
Samt, sem áður er sagt, þá verður
hvalkjötið aftur og aftur helgar-
maturinn hjá mér og mínu fólki.
Guðrún nrín, ég hélt sannast að
segja að þú værir svo sterk mann-
eskja, aö þú lentir ckki í fílabeins-
turni við upphefðina. Mér þykir
það ægilega sárt, um manneskju
sem ég mat svo rnikils, að hún skuli
ekki hafa kynnst því eða vitað af
því að hvalkjöt' er kjöt fátæka
fólksins á íslandi.
Rós fær maður
Ég hefi löngum verið í nokkurri
Kristinn Snæland.
andstöðu við Hjörleif Guttorms-
son. Frammistaða hans í „hvala-
málinu", myndinni og umræðunni
á eftir var þannig að núna þykir
mér talsvert vænt um manninn.
Guðrún Helgadóttir, forseti sam-
einaðs Alþingis og handhafi for-
setavalds, þingmaður og fulltrúi
Alþýðubandalagsins brást öllum
væntingum mínum. Hjörleifur fær
rós, en Guðrún skömm eina.
Guðrún, dettur þér aldrei í hug,
þegar þú snæðir dýrindis lamba-
steikur, af besta kjöti sem til er á
íslandi, dettur þér aldrei í hug allt
alþýðufólkið sem hefur ekki efni á
steikunum og kaupir sér bara
hvalkjöt. Með því að verða forseti
sameinaðs Alþingis og þar með
handhafi forsetavalds á íslandi
(þegar svo ber undir) hefur þú
hlotið mikla upphefð sem mér
þótti að verðleikum. Núna, eftir
frammistöðu þína vegna hinnar
ágætu myndar Magnúsar Guð-
mundssonar efast ég satt að segja
um dónigreind mína. Hreinskilna
og hressa stelpan mín, nrcð munn-
inn fyrir neðan nefið, baráttukona
alþýðufólksins er orðin að upp-
skrúfaðri yfirstéttarkonu sem á
engan máta skilur lífsbaráttu lands-
manna, hvalveiðimanna, hrefnu-
veiðimanna og láglaunafólksins
sem étur hvalkjöt í sunnudagsmat.
Mér hefur þótt vænt um þig Guð-
rún mín, en nú segi ég bara,
skammastu þín elskan mín og
bættu ráð þitt.