Tíminn - 15.04.1989, Síða 7

'L'augardagur15. aprH -1989
TíWihhT f
jp Aðalheiöur Bjarnfreðsdóttir í hreinskilnislegu viðtali um málefni Borgaraflokksins:
I sandkassaleik?
Borgaraflokkurinn stendur á tímamótum eftir að
Ingi Björn Albertsson og Hreggviður Jonsson klufu
hann í vikunni. Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir einn af
þingmönnum hans er í helgarviðtali að þessu sinni
og er ómyrk í máli um sína fyrrverandi samstarfs-
menn „fótboltafeðgana" og Hreggvið Jónsson. „Er
hægt að vinna eins og þessir menn hafa gert í seinni
tíð,“ spyr Aðalheiður. „Á flokkurinn að reyna að
hafa áhrif á stjórn landsins, eða á hann að vera
einhvers konar sandkassaleikvöllur?“
Ingi Björn og Hreggviður settu það sem eitt af
skilyrðunum fyrir að ganga aftur til liðs við Borgara-
flokkinn að Aðalheiður og Óli Þ. Guðbjartsson
undirrituðu, ásamt öðrum þingmönnum flokksins,
afsökunarbeiðni á eigin gerðum í vetur.
Um þetta segir Aðalheiður: „Þegar
ég var ung, á 4. áratugnum, heyrði ég
eldri kommúnista tala um að á fyrstu
árum kommúnistaflokksins voru menn
alltaf að biðjast afsökunar á að þeir
hefðu gert hitt og þetta sem ekki
passaði við flokkinn og síðan voru þeir
endurreistir. Þessir gömlu kommar sem
ég þekkti hlógu að þessu og sögðu að
þetta hefði verið barnasjúkdómur
kommúnismans. Ég veit ekki hvort
þessir tveir félagar mínir eru haldnir
einhverjum barnasjúkdómi. Ég held
að þeir þyrftu þá að fara að losna við
hann.“
Við höfum sýnt
heilmikið langlundargeð
„Það segir sig sjálft að sú framkoma
sem Albert hefur sýnt okkur í vetur og
þau ummæli er hann hefur haft um
okkur opinberlega, særa mann óneitan-
lega. Við tókum hins vegar í samein-
ingu þá afstöðu að standa ekki í deilum
við hann. Ef þessi deilugirni gengur í
erfðir getum við ekki þagað endalaust.
Það var hins vegar mjög erfitt að taka
öllum yfirlýsingum Alberts þegjandi.
En við höfðum nú einu sinni myndað
flokkinn utan um þennan mann og
vildum að hann færi í friði og ég held
að við höfum satt að segja sýnt heilmik-
ið langlundargeð. Kannski gerðum við
okkur ekki grein fyrir hvað var að
gerast og hvað um okkur var sagt í
þessu sambandi. Við gerðum okkur
alls ekki grein fyrir þeim ráðagerðum
sem bjuggu að baki brottför þeirra Inga
Björns og Hreggviðs. Ég get ekki
ímyndað mér að neinn efist um að
þetta var löngu fyrirfram ráðgert að
þeir yfirgæfu flokkinn á einhvern hátt.
Ýmsir höfðu ætlað það að þeir færu
beint inn í Sjálfstæðisflokkinn, en
kannski hafa sjálfstæðismenn ekki ver-
ið allt of fúsir að fá þá. En ég held að
það dyljist engum að þetta var ákveðið
áður en Albert fór til Parísar. Ég
vonaðist til þess eins og aðrir að þegar
Albert væri farinn, þá kæmu drengirnir
aftur, en þeir völdu þennan kostinn.“
Albert vildi koma Inga Birni
til áhrifa í flokknum
„Þegar Albert lét af formennsku
vildi hann gera Inga Björn að formanni
flokksins. Það var ekki hægt. Við
höfðum kosið Júlíus Sólnes varafor-
mann á landsfundi og hann gekk að
sjálfsögðu upp sem formaður. Þá vildi
Albert gera Inga Björn að formanni
þingflokksins. Þar var það sama uppi á
teningnum, Óli Þ.Guðbjartsson var
rétt kjörinn varaformaður þingflokks-
ins. Þá átti að gera Inga Björn að
varaformanni flokksins, ég sjálf hafði
ekkert við það að athuga, en það höfðu
ýmsir aðrir sitt hvað við það að athuga
og þess vegna var kosningu varafor-
manns frestað. Ég geri ráð fyrir að þeir
feðgar hafi móðgast við þetta, en svona
ganga mál bara ekki fyrir sig í lýðræðis-
legum stjórnmálasamtökum.“
Vildi leggja flokkinn niður
þegar hann færi
„Þegar skattafrumvörpin voru til af-
greiðslu í þinginu í vetur, hefði verið
hægur vandi fyrir okkur að fá á þeim
ýmsar breytingar, s.s. eins og taka
meira tillit til þeirra sem lifa eingöngu
á eftirlaunum. Þetta var ekki reynt. Eg
spurði Albert persónulega að því á
þeim þingflokksfundi sem við ákváðum
að sitja hjá, hvað hann vildi? Hann
sagðist vilja kosningar. Svar hans sann-
færði mig um það sem mig hafði grunað
að Albert vildi leggja Borgaraflokkinn
niður um leið og hann færi til Parísar.
Að fara út í kosningar eins og á stóð
um áramótin, hefði ekki þýtt annað en
dauðadóm yfir Borgaraflokknum.
Þetta réði ekki úrslitum um afstöðu
mína í atkvæðagreiðslunum. Það komu
engar aðrar tillögur fram og eins og
ástandið var í efnahagsmálum og út um
byggðir landsins, varð eitthvað að gera.
Það varð ekki heldur hjá því komist að
þær aðgerðir yrðu erfiðar. Ég mun í
framtíðinni taica afstöðu í hverju máli
fyrir sig eftir minni bestu sannfæringu,
en hins vegar er ég mótfallin því að
taka afstöðu með stjórninni án þess að
hafa áhrif á framvindu mála.“
Ég tróð mér ekki
inn í Borgaraflokkinn
„Það er stundum ýjað að því, eftir
því sem mér skilst, að ég hafi haft
annan bakgrunn en aðrir frambjóðend-
ur Borgaraflokksins. Ég kom inn í
hópinn úr verkalýðsstétt og villti ekki á
mér heimildir og tróð mér svo sannar-
lega ekki inn því ég var beðin um þetta
af börnum Alberts og hafði mjög lítinn
frest til umhugsunar. Við Albert vorum
kunningjar og höfðum starfað saman
að ýmsum góðgerðarmálum, en sem
leiðtoga þekkti ég hann ekkert. Ég hef
alltaf verið og mun alltaf verða í
verkalýðsstétt og hef aldrei verið í
neinum samböndum á auðmannamark-
aði. Ég varð ekki vör við að það fólk
sem fylgdi mér væri á neinn hátt
afþakkað.“
Albert óskaði eftir að Óli Þ.
greiddi stjórninni atkvæði líka
- Stóð Borgaraflokkurinn allur að
því að koma tekjuöflunarfrumvörpum
ríkisstjórnarinnar í gegnum þingið urn
síðustu áramót?
„Albert Guðmundsson lagði mikla
áherslu á að ná fram einhverjum breyt-
ingum á bráðabirgðalögunum. Það
hafði sýnt sig að stjórnin hafði ekki
meirihluta í neðri deild og hann taldi
að það kæmi sér mjög illa fyrir forseta
íslands ef bráðabirgðalögin yrðu felld.
Við fengum fram mikilsverðar breyt-
ingar á bráðabirgðalögunum, þegar
það var ljóst að svo yrði var málið tekið
fyrir á þingflokksfundi þar sem meiri-
hluti þingmanna Boraraflokksins sam-
þykkti að sitja hjá við atkvæðagreiðsl-
ur. Albert var á móti þessu, en óskaði
hins vegar eftir því, ef ég ætlaði að
greiða atkvæði með stjórninni, að Óli
Þ. Guðbjartsson gerði það líka. Seinna
þegar bráðabirgðalögin voru endanlega
afgreidd sat allur flokkurinn hjá, nema
Hreggviður Jónsson."
- Eftir þetta fer Borgaraflokkurinn
út í viðræður við ríkisstjórnina um
hugsanlegt samstarf...
„Já og Albert var það kunnugt alveg
frá byrjun. Hins vegar brást hann illa
við því þegar á átti að herða og vildi
ekki taka þátt í þeim. Ingi Björn sonur
hans tók aftur fullan þátt í viðræðunum
og átti sæti í viðræðunefndinni. Hann
reyndist alls ekki heppilegur þar, var
með stöðugar yfirlýsingar í fjölmiðlum
um að þessar viðræður væru dauða-
dæmdar og vonlausar. Það virðist sem
það hafi orðið ákveðin stefnubreyting
hjá þeim feðgum í janúar. Stefnubreyt-
ingin er ekki hjá okkur, heldur hjá
þeim. Á síðasta hausti þegar verið var
að mynda stjórn, var því lýst yfir
einróma af hálfu Borgarflokksins að
við tækjum þátt í viðræðum við hvern
sem væri. Albert segir sjálfur í viðtali
við DV á þessum tíma að upp úr
viðræðum við stjórnarflokkana hafi
stlitnað vegna óbilgirni Ólafs Ragnars.
Hann segir það þjóðarskömm að Al-
þýðubandalagið skuli koma í veg fyrir
að hér skuli mynduð meirihlutastjórn,
„þó að málefnaleg samstaða væri fyrir
hendi“.“
Leynilegar viðræður Alberts
við Sjálfstæðisflokkinn?
- Hvernig stendur á þessari stefnu-
breytingu hjá Albert Guðmundssyni
og hans mönnum innan flokksins?
„Á því hefur ekki fengist skýring og
ef til vill fæst hún aldrei. Ég neita því
ekki að ýmsar sögusagnir ganga um
leynilegár samningaviðræður við Sjálf-
stæðisflokkinn. Ég vil ekki byggja á
sögusögnum.
Tíminn verður bara að leiða í ljós
hvernig á þessu stendur. Vafalaust
kæmi það sér vel fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn ef Borgaraflokkurinn liði undir lok.
Mér hafa fundist vinnubrögð þeirra í
vetur öll miðast við það að tortíma
okkur. Albert hefur ítrekað afneitað
flokknum og okkur sem að þessu
stóðum með honum og lýst yfir ást sinni
á Sjálfstæðisflokknum og að hann
mundi kjósa sinn gamla flokk ef hann
ætti þess kost að kjósa í dag. Ég sé ekki
betur en að Ingi Björn hafi gert það
líka. Við því er ekkert að segja, en það
er hins vegar alrangt að kenna þar um
stefnubreytingu hjá okkur.
Ég greiddi atkvæði sem einstaklingur
og fór eftir minni sannfæringu. Ég taldi
mig ekki brotlega við Borgaraflokkinn,
vegna þess að þegar við í upphafi
tókum til starfa sent þingflokkur gerð-
um við okkur öll grein fyrir því að þetta
var mjög breiður hópur. Albert kom þá
fram með tillögu sem ég felldi mig
ákaflega vel við. Hún var sú að við
stæðum saman í atkvæðagreiðslum og
við afgreiðslu mála, svo lengi sem við
gætum. Ef einhver einn eða fleiri
treysti sér ekki til að standa að því, þá
hefði hann sitt frelsi sem einstaklingur
átölulaust af hinum.“
Þess krafist að flokkurinn
berði niður einstaklinginn
- Hver urðu viðbrögðin við skilmál-
um Inga Björns og Hreggviðs þegar
þeir bárust inn á borð þingflokksins?
„Þeirra skilmálum var hafnað ein-
róma af þeim fimm þingmönnum sem
alltaf mættu, auk fjögurra varaþing-
manna sem voru viðstaddir. Þetta var
talið brjóta í bága við alla grundvallar-
stefnu flokksins. Ég bendi á að Borg-
araflokkurinn var stofnaður, vegna
þess að við töldum að brotið væri
gróflega á einstaklingi og þarna var
þess krafist að flokkurinn sjálfur gengi
fram í því að berja niður einstakling-
inn. Við sáum ekkert frá þeim eða
heyrðum fyrr en þetta, nema það sem
við heyrðum í fjölmiðlum.“
- Beitti Albert ykkur fjárhagslegum
þrýstingi í byrjun febrúar, til þess að ná
sínum sjónarmiðum fram?
„Nei það gerði hann ekki beint.
Hann beitti sér fyrir því að greiðslur til
þingflokksins af því fé sem þingflokk-
unum er úthlutað, voru stöðvaðar.
Hann fékk því framgengt að ríkisfé-
hirðir stöðvaði þær greiðslur til okkar
og tilkynnti jafnhliða að hann mundi ef
til vill stofna nýjan þingflokk. Það
stóðst ekki þar sem hann hafði þá látið
af formennsku Borgaraflokksins.“
Fer ekki aftur í framboð
- Hvernig er með ykkur hin sem eftir
eruð í Borgaraflokknum. Náið þið vel
saman?
„Samstarf okkar hefur verið með
ágætum. Við verðum auðvitað að taka
á á næstunni og endurskipuleggja
starfið, ef við ætlum að vera áfram til
sem flokkur. Ég geri ráð fyrir að þessi
mál verði tekin fyrir á fundi aðalstjórn-
ar þann 22. þessa mánaðar. Varðandi
mína pólitísku framtíð, þá býst ég við
að fara út úr pólitík þegar næst verður
kosið. Ég á ekki von á því að ég bjóði
mig aftur fram. Að vissu leyti hefur
verið gaman að því að sitja á Alþingi.
Þetta er viss lífsreynsla. Ég hef litlu
safnað nema lífsreynslu um ævina.“
Árni Gunnarsson