Tíminn - 11.05.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 11. maí 1989
Deilt um frumvarp um vörsluskyldu búfjár á Reykjanesi:
Reykjanesið girt af
Frumvarp til laga vegna vörsluskyldu búfjár á Reykjanesi
er nú til umfjöllunar í nefnd á Alþingi. Bændur á svæðinu eru
mikið á móti lagasetningunni en Landbúnaðarráðherra segir
hana einungis vera staðfestingu á þegar gerðri samþykkt um
breytt beitarskipulag. En hvernig sem frumvarpinu reiðir af
er í samþykktinni gert ráð fyrir töluverðum framkvæmdum
við uppsetningar girðinga og verður Reykjanesi meðal annars
lokað með girðingu frá Kaldárseli, gegn um Kleifarvatn og
niður í sjó.
; rAf *•
í Vsfs* í

Nú hefur risið upp ágreiningur
milli bænda á Reykjanesi og nokk-
urra sveitarstjórna annars vegar og
Landbúnaðarráðuneytisins hins veg-
ar varðandi iagasetningu um beitar-
skipulag.
„Á sama tíma og ráðuneytið stóð
i samningaviðræðum við heimaað-
ila, var unnið að gerð lagafrumvarps
varðandi málið. En það var þeim
aðilum ekki kunnugt um. Frumvarp-
ið var kynnt í desember en á því
voru áberandi gallar. Því var mót-
mælt harðlega af landeigendum og
var á endanum dregið til baka,“
sagði Valur Þorvaldsson héraðs-
ráðunautur Búnaðarsambands Kjal-
arnesþings í samtali við Tímann.
Þá var skipuð nefnd til að vinna að
því að ná samningum við búfjáreig-
endur og sveitarstjórnir um breytt
beitarskipulag. Nefndin lagði til að
girtur verði ofanbyggðagirðingur frá
Kaldárseli við Hafnarfjörð í gegn
um Kleifarvatn og þaðan niður í sjó
og Reykjanesinu þar með lokað.
Síðan verði sett upp fjárhólf út á
Bliksmýri og Trygghólamýri, út í sjó
við Krísuvíkurberg. Út frá Grinda-
vík og upp að Vogaafleggjara hefur
þegar verið sett girðing og nefndin
lagði til að frá enda hennar yrði girt
austur og suður í átt að Afstapa-
hrauni, niður um Höskuldarvelli og
síðan í sjó fram suður á Reykjanesi.
Heimaaðilar voru ekki tilbúnir til
að fallast á að viðhald girðinganna
kæmi á þá. „Það er ekki stórmál og
um leið og það leysist teljum við
samkomulagið vera fullnægjandi að-
gerðir," sagði Valur.
Á búnaðarþingi fyrr í vetur var
síðan afgreidd tillaga til breytinga á
búfjárræktarlögum. Þar er sveitar-
stjórnum veitt heimild til að tak-
marka lausagöngu alls búfjár. „En
það þykir ekki nóg á þessu svæði,
sem þýðir í raun að sveitarstjóm hér
er ekki treyst til jafns við sveitar-
stjómir annars staðar. Þannig að nú
á til viðbótar að setja lög sem taka
af sveitarstjóminni þetta vald, með
fmmvarpi, lögðu fram af landbúnað-
arráðuneytinu, um vörsluskyldu
búfjár á Reykjanesi. Bændur og
sveitarstjórnir telja þetta óþarfa þar
sem heimild sveitarstjórnar til að
takmarka lausagöngu er til staðar.
En ráðherra segir að hann vilji festa
fyrrgreint samkomulag nefndarinnar
með lagasetningu," sagði Valur.
Hann sagði að þessu vildu bændur
ekki una þar sem samþykkt fmm-
varpsins myndi verða til þess að þeir
yrðu sjálfir að standa straum af
kostnaði við að girða landareignir
sínar. „Það myndi þeirra rekstur
ekki þola og væm í raun endalok
sauðfjárhalds á svæðinu. Þesskonar
lagasetningu telja bændur vera meiri
skerðingu á eignarétti en stjórnar-
skráin heimilar. Auk þess sem laga-
-„V
" - 'V'
*.
. ... i *.***..
“l’i - i ~ $
“TÍ.*
■"?•*** S ' Á
f >>
luiinRnin
Valur Þorvaldsson útskýrir samþykkt nefndarinnar um fyrirkomulag beitarskipulags.
Tímamynd: Ámi Bjama
setningin er slæmt fordæmi. Þegar
hún hefur á annað borð verið sam-
þykkt gætu bændur annars staðar á
landinu búist við hliðstæðum laga-
setningum," sagði Valur.
Samkvæmt upplýsingum úr ráðu-
neytinu er ekki meiningin að bændur
greiði allan kostnað við uppsetningu
girðinganna þrátt fyrir samþykkt
fmmvarpsins. „Það stendur ekki til
að landeigendur greiði þennan
kostnað einir og sér. Hugmyndir eru
uppi um að Landgræðslan, vega-
gerðin og skógræktin greiði þessar
girðingar. Hvað fordæmi varðar er
þetta mjög afmarkað landssvæði sem
um ræðir. Þarna er tiltöluleg lítill
búskapur og þetta er gert í fullu
samráði við bændur á svæðinu,“
sagði starfsmaður ráðuneytisins í
samtali við Tímann.
Hann sagði málið eiga rætur sínar
að rekja til þess að sýslunefnd Gull-
bringusýslu hafi beðið um aðstoð
hins opinbera við að banna lausa-
göngu á svæðinu. Þá hafi samtök
sveitarfélaga á Suðumesjum ítrekað
beðið um girðingu meðfram Kefla-
víkurvegi. „Það er mikið þéttbýli
sem liggur að þessu svæði og full
ástæða er til að staðfesta með lögum
að þama sé lausaganga búfjár
bönnuð," sagði starfsmaðurinn.
jkb
Heildarniðurstöður úr búfjártalningu liggja ekki fyrir en vísbendingar gefa ekki
tilefni til óvæntra niðurstaðna:
Skakkar einni kind
hér og annarri þar
Eitthvað ber á milli talna búfjártalningar, sem nú er að
Ijúka, og uppgefins fjölda fjár í talningu forðagæslumanna í
nóvember og desember á síðasta ári á nokkrum stöðum á
landinu. Ýmsar skýringar hafa verið nefndar eins og til dæmis
langtíma endurheimt og tilfærslur í skráningu, þar sem bæði
er um að ræða fjölgun fjár og fækkun.
Bæði virðist vera um að ræða
fækkun fjár á einstökum stöðum
sem og fjölgun annars staðar. Sem
dæmi má nefna að í Vatnsleysu-
strandarhreppi var fjöldi kinda gef-
inn 688 samtals um jólin en reyndust
þær nú vera hundraði fleiri. í Kefla-
vík var engin kind skráð um jólin en
nú teljast þær 25. í Grindavík hefur
fé fækkað um 41 kind og í Miðnes-
hreppi hefur þeim fjölgað um rúm-
lega þrjá tugi.
Heildar samantekt fyrir allt landið
liggur ekki fyrir, enn sem komið er,
en líklegt má teljast að um svipuð
frávik sé að ræða annars staðar.
Að sögn Vals Þorvaldssonar hér-
aðsráðunautar Búnaðarsambands
Kjalarnesþings, er skýringanna
einkum að leita í endurheimt, sem
stendur meira eða minna allan vetur-
inn, og tilfærslu skráningarstaða
fjársins. Þegar tölur af öllu landinu
liggja fyrir verða skýrslur forða-
Ræðir við ráðherra
og aðra starfsmenn
Míchael Legge aðstoðarframkvæmdastjóri og yfírmaður vamaráætl-
anadeildar Atlantshafsbandalagsins er nú staddur hér á landi. Mun hann
ræða við utanríkisráðherra og embættismenn utanríkisráðuneytisins
meðan á dvölinni stendur. En hann fer aftur af landi brott þann tólfta
þessa mánaðar.
gæslumanna frá því um jól og nýjar
búfjártalningartölur bornar saman
og er þá búist við að skýringar fáist
á hluta mismunarins. „Það geta hafa
fallið bæir niður í fyrri talningunni.
í Grindavík til dæmis er hluti fjárins
í eigu manna sem búa annars staðar
og getur það verið mismunandi
skráð milli talninga. Þar getur ef til
vill verið kominn hluti fjárins í
Vatnsleysustrandarhreppi," sagði
Valur.
Hann sagði ástæður þess að Land-
búnaðarráðuneytið ákvað að gang-
ast fyrir talningunni hafi verið sögu-
sagnir þess efnis að miklu munaði á
uppgefnum fjölda fjár og því sem í
raun var til staðar. „Ætlunin var að
staðfesta hvort þetta væri rétt eða
rangt. Hins vegar verð ég að segja
að ég tel þetta vera í furðu góðu lagi
miðað við hve erfitt er að vinna þetta
verk.“
Varðandi Reykjaneskjördæmi eitt
og sér, út frá beitarlöndum, sagði
hann enga hættu vera á ofbeit. Þar
hefur þegar verið friðaður meira en
helmingur ræktanlegs lands. „Að
þjappa fénu sífellt saman á minna og
minna svæði er auðvitað vegna þess
að innst inni trúa menn því að landið
þoli meiri beit en er á því. Beitar-
þungi hér er orðinn ákaflega lítill og
fjarri öllu lagi að um sé að ræða
ofbeit," sagði Valur. jkb
Reglur um rafgirðingar brotnar:
Lífshættulegur
trassaskapur
Verulegur misbrestur er á að uppsetning rafmagnsgirð-
inga sé samkvæmt þeim reglum sem Rafmagnseftirlitið gaf
út 1983. Nokkur dæmi eru um það að fólk hafi orðið fyrir
slysum vegna falinna raftauga í eldri girðingum, svo og
vegna ófullnægjandi merkinga. Einnig hefur búfénaður,
einkum stórgripir særst illa, jafnvel drepist eftir að hafa
flækst illilega í slíkum girðingum.
Á síðustu árum hefur það færst gjafa, lagningu aðtauga að girðing-
í vöxt að bændur og aðrir sem hafa
með vörslu lands að gera, girði
með rafgirðingum. Straumstyrkur
í rafgirðingunum er á bilinu 2000
til 6000 volt. Dæmi eru um það að
menn hafi lent á girðingum sem
faldar eru í eldri girðingum og
hlotið af því verulegar hjartatrufl-
anir.
Nokkuð algengt er að menn hafi
rekið niður pípu inn á skaut raf-
kerfisins í híbýlum sínum og tengt
þannig jarðskautið fyrir rafgirðing-
una og oft á tíðum er svo illa
gengið frá spennuvímum sem ligg-
ur frá húsinu út í girðinguna að
skepnur og ökutæki troða í sundur
einangrunina þannig að hætta get-
ur skapast af.
í reglunum sem Rafmagnseftir-
litið hefur gefið út er tekið fram að
bannað er að girða raftaug í eldri
girðingar, t.d. gaddavírsgirðingar
eða gaddavírs- og netagirðingar,
sem villa þá mjög á sér heimildir
og geta verið lífshættulegar, t.d.
fólki með hjartagalla eða hjarta-
gangráð, sem í grandaleysi kynni
að snerta þær. Erlendis frá eru
dæmi um dauðsföll vegna þessa.
Spennugjafarnir em prófunar-
skyldir og ef leggja á rafgirðingu
ber að tilkynna það til viðkomandi
rafveitu.
Önnur atriði sem Rafmagnseftir-
litið leggur áherslu á varðandi
rafmagnsgirðingamar er að land-
eigendur fái lögggiltan rafvirkja til
að sjá um uppsetningu spennu-
unni (spennutauga og jarðskauts-
tauga). Einnig að föst raflögn sé
lögð að spennugjafa girðinga og
lausataugar séu ekki notaðar hvort
heldur er innanhúss, eða á milli
húsa.
Spennugjafana á að festa svo
hátt að börn nái ekki að snerta
óvarin spennuúttök.
Spennutaug frá spennugjafa til
girðingar þarf að vera einangruð
með tilliti til þeirrar spennu sem
hún á að flytja. Til dæmis á að nota
plastpípu sem hlífðareinangrun ef
taugin er lögð í jörðu.
Einangra þarf jarðskautsstaugar
sérstaklega frá úttaki spennis, og
skal sú einangrun ná út fyrir áhrifa-
svið jarðskauts húsveitu og rafveitu
til að fyrirbyggja að rafboð berist
milli þessara óskyldu skauta.
Merking girðinga meðfram götu-
slóða eða vegi á að vera þannig, að
hægt sé að sjá milli viðvörunarskilt-
anna. Fastákveðin vegalengd i
metmm veitir falskt öryggi.
Fjarlægð milli samhliða girð-
inga, hvort heldur um er að ræða
venjulega girðingu móti rafgirð-
ingu, eða óháðar rafgirðingar, ætti
að vera svo mikil, að stórgripir séu
ekki þvingaðir, fari þeir inn í bilið
milli girðinganna.
Rafmagnseftirlitið fylgist með að
reglum um öryggi sé framfylgt og
komi í ljóst að svo sé ekki er
búnaðurinn gerður upptækur.
SSH