Tíminn - 19.05.1989, Síða 9

8
Laugardagur 20. maí 1989
HELGIN
„Ég held að hver einasti sem hitti hann einhvern
tima á bar í París, hafi skrifað bók um það.“ Þetta sagði
Mary Hemingway ekkja rithöfundarins fræga sem
hefur orðið svo mörgum að umtalsefni.
Nú er komin út ný ævisaga
Ernests Hemingway og þykist höf-
undur hennar kunna ýmsar skýr-
ingar á ævi og ferli þessa fræga
rithöfundar. í tímaritinu Der Spie-
gel er fyrir skemmstu fjallað um
bókina og skín í gegn að sá sem
það gerir er ekki alls kostar sáttur
við niðurstöður bókarhöfundarins.
Morgun einní júlí 1961
Enginn rithöfundur á þessari öld
hefur töfrað samtímamenn sína í
sama mæli, og enginn hefur sett
sjálfan sig svo hugumprúður á svið
eins og „gamli Hem“, meistari
ritvélarinnar, harðsoðni, djarfi,
káti vegna endalausra styrjalda
boxarinn, nautaatsaðdáandinn, út-
hafsveiðimaðurinn og stórveiði-
maðurinn á grænum hæðum Afr-
íku.
Pó að hann næði eins mikilli
heimsfrægð eins og einum rithöf-
undi er frekast unnt, varð hann
dapur gamall maður, illa farinn af
áfengisneyslu, erfiðum þunglynd-
isköstum, bráð eyðileggingarang-
istar og dauðaþrár. Morgun einn í
júlí 1961, um það leyti sem sólin
gægðist upp fyrir nakin fjöllin um-
hverfis Sun Valley í Idaho, læddist
hann út úr svefnherberginu og
niður í kjallarann þar sem vopnin
hans voru geymd, hlóð tvíhleypta
veiðibyssu og skaut sig í höfuðið
svo að úti lá heilinn.
Nú eru því sem næst þrír áratugir
liðnir síðan klukkan giumdi Hem-
ingway síðasta sinn, en sem fyrr
kemst enginn í hálfkvisti við hann
í augum þeirra sem eftir koma,
þessi dapurlega hetja bandaríska
draumsins, sem hefur orðið að
goðsögn og er enn í dag tilefni
nýrrar og nýrrar umfjöllunar og
upprifjunar. Þar má nefna endur-
minningar sonar hans Jacks um „líf
mitt með og án pabba“, minningar
gamalla vina og óvina um „svipi
Hemingways“, kannanir um „unga
fólkið í Hemingway-fjölskyldunni"
og „yngri ár Hemingways“, „ár
Hemingways á Kúbu“ og „konum-
ar í lífi Hemingways“.
„FtöttnogógeAugmanngerð"
Á nýliðnum árum hafa komið út
langar og merkar ævisögur Hem-
ingways, t.d. eftir Carlos Baker
1969 og Jeffrey Meyers 1985, og nú
hefur enn ein bæst við, eftir banda-
ríska söguprófessorinn Kenneth S.
Lynn, sem reynir enn og einu sinni
að komast að því hvers konar
mann var í rauninni að finna að
baki allra andstæðnanna, að baki
karlmennskuímyndarinnar af stóra
pabba, hinu ótrúlega ruddamenni,
hcljarkarlinum óttalausa og galla-
lausa. Og í því skyni vitnar hann til
nýrra uppljóstrana og uppgötvana.
Allir vita að Hemingway var
„flókin persóna" og sfður en svo
geðug manngerð, eins og fram
kemur í bókinni. Hann hefur verið
„sérlega sjálfhverfur og óhemju
metnaðarfullur rithöfundur sem
hegðaði sér eins og fþróttamaður f
keppni", ruddalegur eiginmaður,
vanþakklátur og yfirlætisfullur
gagnvart þeim sem hann sótti til
lærdóm en hann galt fyrir veittan
stuðning með háði og spotti, gort-
ari, lygari af guðs náð og meistari
ófrægingarbaktals í garð starfs-
bræðra sem velgengni nutu s.s.
Scotts Fitzgerald og Johns Dos
Passos, en honum þótti þeir ógna
hans eigin ljóma og frægð.
En Lynn dregur líka upp skýrari
mynd en fyrri ævisagnaritarar
Hemingways af manni sem æstur
var upp af illum öndum, manninum
sem aðdáandi hans Norman Mailer
hrópaði einu sinni eftir, að líklega
hefði hann „alla ævi barist við
ragmennsku og leynilega löngun til
að drýgja sjálfsmorð, að innra
landslag hans væri martröð", að
hann sennilega „bæri með sérógnir
sem hefðu gengið af honum veik-
lyndari mönnum dauðum".
Sáði mamma hans
vafa um karlmennskuna
þegar í bernsku?
Lynn gengur út frá að þessar
ógnir hafi átt upptök sín í bernsku
Hemingways og beinir ásakandi
sálgreiningarbollaleggingum sín- :
um að móður hans, Grace, hinum
áhrifamikla stjórnanda fjölskyld-
unnar. Hafði hún ekki sáð djúpum
vafa um karlmennsku hans þá
þegar, er hún prýddi litla síðhærða
Ernie með blúndukjólum, skrjáf-
andi pilsum og hekluðum húfum
og yfirleitt snurfusaði hann til eins
og hann og systir hans Marceline,
sem var einu og hálfu ári eldri,
væru samkynja tvíburar?
Hafði hún ekki sýnt drengnum
hversu stjórnsöm kona hún var og
hvílíkur veikgeðja aumingi pabbi
hans var? Ernie dáði pabba sinn
mjög, náungann sem leitaði ham-
ingjunnar við veiðar og stangaveið-
ar, en mamma Ernies gerði honum
lífið leitt með sífelldum auðmýk-
ingum og skömmum þar til að
lokum þessi fátæki sveitalæknir
stytti líf sitt með byssukúlu í höfuð-
ið í öngum sínum.
Erfið leit að sjálfum sér, óreiða
á kynlífssviðinu og óttinn um að
standa ekki undir þvf sem til var
ætlast, rétt eins og faðirinn, þetta
var að áliti Lynns sá arfur sem
Hemingway tók með sér úr for-
eldrahúsum, ríki hinnar voldugu
móður. Hann formælti síðar „þess-
ari norn“, „þessum skítahaug" og
hvað eftir annað laug hann upp á
hana að hún væri dauð í sögum
sínum. En þó að hann hafi haft
innilega skömm á móður sinni, alla
sína ævi, þykist ævisöguritarinn
hafa komist að raun um, varð hún
áfram „hinn leynilegi harðstjóri f
innri heimi hans“.
RugluA kynskynjun æviiangt
vegna annia vnoniniii
Og áfram hugleiðir Lynn sam-
band Hemingways við konur. Var
Hadley, fyrsta kona hans, heilum
átta árum eldri en Hemingway,
ekki „eitthvað svipuð og móðir“ í
samskiptum þeirra? Og Gertrude
Stein f París, hin stórkostlega
skáldgyðja bandarísku útlegðar-
bókmcnntamannanna, sem tók
velviljuð á móti ungu rithöfundun-
um í salarkynnum sínum og Hem-
ingway hefði gjarna farið með í
rúmið ef hún hefði ekki verið
lesbi'sk, varð hún ekki að „allsherj-
ar staðgengli Grace“?
Freudisk sálgreiningarárátta
sagnfræðingsins Lynns getur ekki
litið fram hjá því að Hemingway
valdi sem eiginkonur nr. tvö, þrjú
og fjögur drengjalegar konur, eins
ólíkar hinni ógnvekjandi mömmu
og hægt var. Þvert á móti er það í
hans augum eingöngu frekari stað-
festing á kenningu hans um að
kynskynjun Hemingways hefði
ruglast í bernsku og sett mark sitt
á hann ævilangt.
Lynn rekst á enn frekari staðfest-
ingu í sögum Hemingways, bæði
lengri og skemmri, sem bera keim
af sjálfsævisögu, í aðdáuninni á
stúlkum með stuttklippt ikrullað
hár, þessum verum með töfra
beggja kynja. Sagnfræðingurinn
sýnir líka fram á næma skynjun
rithöfundarins á sálarlíf kvenna.
Og hvaða kynskiptahugarflug
Hemingway hafði ánægju af að
stunda kom reyndar ekki í dags-
ljósið fyrr en óvænt fyrir þrem
árum, í skáldsögunni Garðurinn
Eden sem hann lét eftir sig, þar
sem elskendur skipta um kynhlut-
verk, þó að reyndar sé lesandanum
aldrei gert nákvæmlega ljóst hvað
þau hafast að.
Clarence og Grace Hemingway
ásamt börnum sínum. Ernest er
fyrir miðju, uppdubbaður í sama
stíl og systur hans.
100 gr. afléttmjólk innihalda
aðeins 46 hitaeiningar.Og það enj
verðmætarhitaeiningar, þvíaðþeim
fyigja mörg mikitvaágustu
næringarefnin. Efþú viltgrennast, þá
erbetra að draga úrþýðir
hitaein'mgum.
Beinin þroskast og styrkjast fram
að fertugsaldriog þess vegna er
mikilvægtaðþau fái nægjanlegt kalk
allanþann tíma tilþess aðstanda vel
að vígi þegar úrkölkun hefst um
miðjanaldur.
Þeir sem hreyfa sig mikiðvirðast
nýta kalkið úrfæðuhni beturog hafa
því meiri beinmassa á efri árum en
þeirsem hreyfa sig lítið.
Eftir fertuasaldurinnor nægjanlegt
kalkúrfæðunninauðsynlegttilþess
aðhamlagegnbeingisnun. Tvögtös
Ný ævisaga Hemingways:
á rekia öll hans vanda
mál til móður hans?
Laugardagur 20. maí 1989

ui ; f
Hemingway strfðsfréttaritari
1944. ímynd karlmennskunnar
Iholdi klædd en inni fyrir nagaði
óttinn.
| BBSH
Þess vegna lagði
hann aðaláhersluna á
karlmennskuímyndina
Þannig var Ernest Hemingway
líka, meistari kjamyrtra samtala,
sem vakti upp með samtímamönn-
um sínum algerlega nýja tilfinn-
ingu fyrir karlmennskutilverunni,
rithöfundurinn sem stillti sjálfum
sér upp til skoðunar opinberlega í
karlmennskuskarti og dýrð, sem
ófrægði keppinauta sína á bók-
menntasviðinu fyrir getuleysi eða
kynvillu á sama tíma og hann
sjálfur barðist við sálarneyð,
samviskukvalir, þunglyndisköst og
ótta um að bregðast.
Hann var orðinn frægur 27 ára
gamall. Þrítugur var hann orðinn
goðsögn. Að baki átti hann ungu
Parísarárin með djörfum draumum
og fyrstu sigrunum og fyrsta hjóna-
bandið með Hadley. Hann hafði
gifst hinni auðugu Pauline, bjó
með henni á strönd Karíbahafs á
Key West, skaut ljón og vísunda í
Afríku og lífsstíll hans vakti miklu
meiri áhuga almennings en bækur
hans.
En ekki leið á löngu þar til
Hemingway-goðsögnin fór að lama
sköpunarkraftinn. Þegarþessi dáði
höfundur birti nautaatssöguna
Dauði síðdegis 1932, gerði gagn-
rýnandi gys að honum í eftirfarandi
umsögn: Af einhverjum ástæðum
virðist Hemingway alltaf álíta sér
skylt að fullvissa okkur um orku-
mikla karlmennsku sína. Þetta ein-
kenni á skapferli hans hefur smitað
heila hjörð af rithöfundum - það
mætti segja að þeir skrifi eins og
þeir hefðu falskt hár á bringunni.
Stefndi að fullnægingu
dauðadómsins í yfir tuttugu ár
Hemingway var orðinn 38 ára og
illa haldinn af lifrarkvölum þegar
læknirinn hans hvatti hann til að
hætta tafarlaust öllum drykkjuskap
ef hann vildi aftur ná heilsu. Þar
með segir Lynn að hin langa
grimmilega leið að endalokunum
hafi hafist hjá manni sem alltaf
hafði verið svo stoltur af líkams-
kröftum sínum og átti við það
vandamál að stríða, að „alla mína
ævi, þegar reglulega illa gekk hjá
mér, þurfti ég bara að fá mér að
drekka og þá fór allt að ganga
miklu betur“.
Eftir þetta barðist Hemingway í
gegnum lífið í meira en tvo áratugi,
skrifaði, elskaði og staupaði sig,
gegnum stríð og frið, erfiða tíma
og sigurtíma, fullur „þrár eftir því
að deyja“ að því er Lynn segir, en
Mary var fjórða og síðasta eigin-
kona Ernests Hemingway. Hún
fylgdist með honum síðasta spöl-
inn á eyðileggingarbrautinni.
jafnframt alltaf rekinn áfram af
þörfinni fyrir „að sanna að hann
væri meiri karl en faðir hans“.
„Allt var undir því komið að halda
við karlmennskuorðinu gegn ásök-
unum um ragmennsku. Ef hann
vildi binda enda á líf sitt, var það
háð því að farast í slysi eða fyrir
hendi fjandmanna".
En ekki einu sinni orrustan í
Húrtgenwald 1944, þar sem stríðs-
fréttaritarinn Hemingway sýndi
„allt að því brjálæðislega fífl-
dirfsku" varð honum ekki að bana.
Tíu árum síðar, þegar hann hafði
HELGIN I 9
nokkrum sinnum komist af úr um-
ferðarslysum aðeins með heila-
hristing, lifði hann stórslasaður af
tvö flugslys í Austur-Afrfku þegar
hann var þar á safarí og hélt áfram
að skella í sig tveim til þrem
flöskum af brennivíni á dag.
Þegar hér var komið hafði þriðja
hjónaband Hemingways fyrir
löngu farið í hundana og ástæðuna
segir Lynn vera þá, að blaðamað-
urinn Martha Gellhorn hefði varist
„stöðugum brjálæðislegum and-
styggilegheitum" hans með sjálfs-
vitund, „sem hann var ekki reiðu-
búinn að takast á við eftir að hafa
búið í tvo áratugi með algerlega
undirgefnum konum“. Fjórða
kona Hemingways, Mary Welsh
starfssystir Mörthu, beygði sig und-
ir einræði harðstjórans, sem sann-
aði líka í skauti fjölskyldunnar að
hann var úr öðrum efniviði gerður
en pabbinn sem mamman þjakaði.
Mary lék til hinna dapurlegu
endaloka „hlutverk flenginga-
stráksins", þrátt fyrir allar auð-
mýkingarnar. Hún fylgdist með
því hvernig niðurníddur rithöfund-
urinn sökk sífellt dýpra í sjúkleika
og mállausa örvæntingu. Hún var
vitni að ofsóknarbrjálæði hans og
sjálfsmorðstilraunum. Hún hefði
ekki getað hindrað lokaskotið.
Nýjasti ævisöguritari Heming-
ways, Kenneth Lynn segir að Hem-
ingway hafi ekki fallið í orrustu og
hafi ekki heldur orðið að standast
neina krafta- eða dirfskuraun.
Hann háði við sjálfan sig orrustuna
þar sem hann að lokum beið lægri
hlut. Staða hans var svo gjörtöpuð
frá upphafi að það vekur undrun
hversu lengi hann hékk á henni.
/
MjólkerauðugafB
vítamínum sem em mikilvæg til
þess að td. húð, hár, neglur,
taugakerH og sjón séu í góðu lagi.
Góö
töká
málunum
Til þess að ná góðum tökum á líkamsþyngd
og ummáli er ein leið best: Að tileinka sér rétt
mataraeði og losna við ómæld óþægindi og
jafnvel heilsubrest af völdum megrunarkúra.
Mjólkog mjólkurvörur eru mikilvægur hlekkur í
fæðuhringnum. Konur ættu að gæta þess
sérstaklega, að það er erfitt að fullnægja
kalkþörfinni án mjólkur eða mjólkurmatar, auk
þess sem þar er á ferð einn flölhæfasti
bætiefnagjafi sem völ er á. Auðvelt er að velja
mjólk og mjólkurvörur með mismunandi
fitumagni og fá þannig bæði hollustuna og
hitaeiningasnautt fæði.