Tíminn - 16.09.1989, Blaðsíða 5

r-V
nnlrrT t
Tíminn 5
«ö »
Laugardagur 16. september 1989
Steingrímur Hermannsson forsætisraöherra varpar fram þeirri hugmynd aö endurvekja ..okurlögin":
RAUNVEXTIR HELMINGI
HÆRR11988 EN 1986
Steingrímur Hermannsson boðaði til blaðamannafundar
í gær um þá umræðu sem átt hefur sér stað að undanfömu
um Seðlabanka íslands og stjómun peningamála. Þar kom
fram megn óánægja forsætisráðherra með það hve hægt
gengi að lækka vexti og sagði hann að Seðlabankinn ynni
alls ekki í takt við stefnu ríkisstjórnarínnar.
Á fundinum voru birtar upplýs- því að í þessari stöðu væri betra að
bændur semdu við ríkisvaldið beint
um kjör sín.“ En er von á því að
ríkisstjórnin muni taka á þessum
atriðum á næstunni? „Já, það ætla
ég að vona, þau verða öll rædd og
eru í umræðunni núna“, sagði
forsætisráðherra.
Seðlabankamenn
í fílabeinsturni?
Steingrímur kom í máli sínu inn
á starfsemi Seðlabanka íslands og
sagði að bankinn ynni ekki í takt
við vilja stjórnvalda: „Ég veit að
þeir eru allir að vinna þar. En þeir
eru ekki að vinna í takt við þá
stefnu sem við erum með. Það eru
142 stöðugildi í Seðlabankanum og
nú er verið að flytja út Reiknistofn-
un bankanna, að því að mér skilst
vegna plássleysis. Ég veit að þeir
hafa safnað mjög fróðlegum upp-
lýsingum, en mér finnst þeir ekki
nota þessar upplýsingar til þess að
lagfæra það sem jafnvel ég sé, þó
að ég sé ekki hagfræðingur. Spyrjið
þið menn eins og Einar Odd Krist-
jánsson hvort þeir hafi efni á því
að borga svona arðtöku fjármagns-
ins. Spyrjið að því. Spyrjið fisk-
vinnsluna um allt land, allan sam-
keppnisiðnað, allt sem við hfum á,
hvort þeir hafi efni á þessu. Það er
ekki nóg að vinna vel, ef þær
upplýsingar eru ekki notaðar til
þess að lagfæra það sem úrskeiðis
ingar frá Seðlabankanum þar sem
m.a. kom fram að raunvextir út-
lána viðskiptabankanna voru 5%
árið 1986 en 10,3% árið 1988.
Raunvextir af fjármagni á síðasta
ári námu um 23 milljörðum króna,
eða sem svarar7-8% af þjóðartekj-
um. Heildarútlán innlends fjár
voru á árinu 1988 um 220 milljarðar
króna og séu reiknaðir af þeirri
upphæð 10,3% raunvextir fæst út
arðtakan eða 23 milljarðar. Frá
árinu 1985 hafa raunvextir tvöfald-
ast samkvæmt skýrslu Seðlabank-
ans.
Steingrímur sagði að þjóðfélagið
væri langt frá því að vera búið að
súpa að fullu seyðið af þeirri röngu
peningastefnu Sem viðgengist hefði
undanfarin ár. Nauðsynlegt væri
að styrkja peningastjómun í land-
inu og í því sambandi þyrfti að
skoða alla þætti. Koma þyrfti
böndum á „gráa markaðinn" sem
ekki hefði tekist til þessa, að endur-
skoða þyrfti vinnulöggjöfina og
algerrar uppstokkunar sé þörf í
landbúnaðarmálum. „Þar vantar
kerfisbreytingu, ég held að þær
sjálfvirku viðmiðanir sem þar eru
gangi ekki lengur.“ Steingrímur
sagði að vandi bænda væri meðal
annars sá að þeir væru ekki á
frjálsum markaði og hefðu ekki við
neinn að semja um sín kaup og
kjör. „Ég hallast meira og meira að
Steingrímur Hermannsson segir Seðlabankann ekki vera að vinna í takt við stefnu ríkisstjómarínnar og varpaði
þeirri spurningu fram hvort nauðsynlegt væri að hverfa aftur tii okurlaganna svo kölluðu, þ.e. að setja þak á
hámarks útiánsvexti. Tímamynd Árni BJama
fer. Það kalla ég að vera í fílabeins-
tumi.“ Þá varpaði Steingrímur
fram þeirri hugmynd að ef til vill
væri nauðsynlegt að setja aftur þak
á hámarks lánavexti viðskipta-
bankanna, en þau lög vom afnum-
in árið 1984.
Forsætisráðherra varaði við
þeirri þróun sem hann kallaði upp-
söfnun pappírsauðs, þ.e. peninga-
legur spamaður er styðst ekki við
raunverðmæti í verðmætasköpun
þjóðarbúsins eða gjaldeyriseign.
Peningalegur sparnaður undan-
farinna ára væri ávöxtur óstjómar
á sviði peninga-, vaxta- og gengis-
mála og án róttækra breytinga
stefndi nú óðfluga í öngþveiti
vegna þessa pappírsauðs sem
skorti allar raunhæfar forsendur á
vettvangi innlendrar verðmæta-
sköpunar og erlendrar stöðu þjóð-
arbúsins.
Steingrímur sagði í gær vinnu-
löggjöfina vera algerlega úrelta.
Ekki væri unnt að líða lengur að
fámennir hagsmunahópar gætu
gengið yfir fjöldann, hagsmunir
heildarinnar yrðu að ráða. Að-
spurður kvaðst forsætisráðherra
ekki vita hvort ríkisstjómin gæti
breytt lögum um vinnumarkaðinn:
„Ég veit ekki hvort við höfum
styrk til að gera það, það hefur
engin ríkisstjóm haft til þessa.“
-ÁG
Listkynningarrit menntamálaráðuneytisins gagnrýnt fyrir vinstri
slagsíðu í umfjöllun um bókmenntir síðustu áratuga:
Skipta borgaralegir
höfundar ekki máíi?
Menntamáíaráðuneytið hefúr gef-
ið út Listkynningarrit á ensku um
íslenskar bókmenntir. Ritið er hið
fyrsta í ritröð um helstu þætti ís-
lensks menningarstarfs sem ráðu-
neytið hyggst gefa út.
Ritröðin er ætluð til kynningar
erlendis og handa erlendum aðilum
sem hingað koma. Gagnrýnisraddir
hafa komið fram á túlkun tveggja
höfunda ritsins þess eðlis að ekki sé
gefið raunhæft yfirlit yfir breidd
íslenskra bókmennta síðustu áratug-
ina og vegur „borgaralegra“ rithöf-
unda gerður lítill sem enginn á
meðan kynningarritið fjalli fyrst og
fremst um hlut vinstri sinnaðra rit-
höfunda. Aðstoðarmaður ráðherra
segir að ráðuneytið hafi ekki hugsað
út í það hvort slíkt ójafnvægi væri í
þessu opinbera kynningarriti og seg-
ir að ritið hafi ekki verið ritskoðað.
Því hefur verið hreyft, m.a. í
Morgunblaðinu í gær, að þetta rit
beri nokkum keim af vinstrisinnuð-
um sjónarmiðum og að greinilegt sé
að alþýðubandalagsfólk ráði ferð-
inni í menntamálaráðuneytinu. í því
sambandi er nefnt að kunnir vinstri-
menn, s.s. Árni Sigurjónsson, og
Guðrún Ágústsdóttir eru í ritstjórn
útgáfunnar.
1 þessu fyrsta riti ritraðarinnar
skrifa: Örnólfur Thorsson um fom-
bókmenntir, Ámi Sigurjónsson um
Halldór Laxness og bókmenntir eftir
1970, Halldór Guðmundsson um
bókmenntir frá millistríðsárunum og
fram til 1970 og Silja Aðalsteinsdótt-
ir um bamabækur. Allt em þetta
kunnir vinstrimenn. Svavar Gests-
son menntamálaráðherra ritar for-
mála.
í tilkynningu sem fylgdi bæklingi
menntamálaráðuneytisins segir að í
ritinu eigi að koma fram það helsta
sem er að gerast í Ustsköpun hér á
landi ásamt stuttu yfirliti um fortíð-
ina.
Sé tekið mið af gagnrýninni sem
fram hefur komið, m.a. í Morgun-
blaðinu, er áberandi í umfjöllun
þeirra Halldórs Guðmundssonar og
Áma Sigurjónssonar hversu lítið
vægi þeir telja kunna íslenska rit-
höfunda hafa í bókmenntasögunni.
Nær ekkert er minnst á höfunda eins
og Gunnar Gunnarsson, Guðmund
Daníelsson, Guðmund G. Hagalín,
Kristmann Guðmundsson, Tómas
Guðmundsson, Ingimar Erlend Sig-
urðsson, Jóhannes Helga, Guðmund
Frímann, eða ritsjórana Matthías
Johannessen og Indriða G. Þor-
steinsson. Hins vegar er margra
þessara skálda getið í yfirliti aftast í
ritinu, en samkvæmt efnistökum
bókmenntafræðinganna tveggja
virðast þessir höfundar ekki skipta
máli í íslenskri bókmenntasögu.
Þar sem kunna er að íslenskir
rithöfundar hafa í gegnum áratugina
skipast í tvær meginfylkingar eftir
póhtískum skoðunum þar sem ann-
ars vegar eru „borgaralegir höfund-
ar“ og hins vegar „vinstrisinnaðir
höfundar“ og kynningarritið er gefið
út í nafni menntamálaráðuneytisins
var Guðrún Ágústsdóttir aðstoðar-
maður ráðherra spurð hvort hér væri
á ferðinni stefnumörkun varðandi
opinbera kynningu á íslenskum bók-
menntum. Guðrún kvað svo ekki
vera heldur hefðu verið fengnir til
þessara starfa menn sem ráðuneytið
hefði talið færa um slíka úttekt, en
ráðuneytið hefði ekki ritskoðað
kynningarritið. Aðspurð um þá slag-
síðu sem margir telja vera í um-
fjölluninni sagðist hún ekki hafa
skoðað ritið með hliðsjón af pólitísk-
um skoðunum þeirra höfunda sem
fjallað væri um í meginmáli kynning-
arritsins, og vísaði til Áma Sigur-
jónssonar um frekari skýringar á því
og ítrekaði að ráðuneytið ritskoðaði
ekki þessi rit. Ekki náðist samband
við Áma í gær.
Verið er að vinna að útgáfu næstu
rita sem munu fjalla um myndlist,
tónlist, leiklist, dans, kvikmynda-
gerðarlist og húsagerðarlist og sagði
Guðrún Ágústsdóttir að það fólk
sem fengið hefði verið til að vinna
þau verkefni ætti að staðfesta að
pólitísk sjónarmið ráða ekki ferðinni
í þessu kynningarátaki. - AB/BG
Hluta af launahækkun bændafrestað og kjarnfóður-
skattur endurgreiddur sem mun væntanlega þýða að:
Mjólk lækkar -
kjötið hækkar
Sexmannanefnd hefur reiknað út
nýjan verðlagsgmndvöll fyrir sauð-
fjár- og kúabú. Verð til kúabænda
lækkar um 2,92% sem mun væntan-
lega þýða að mjólkurvörur munu
lækka um 3,3%. Þær hækkuðu um
nærri 10% um síðustu mánaðamót.
Verð til sauðfjárbænda hækkar um
5,1% frá 1. júní. Hækkunin er
nokkuð mismunandi. Hún er t.d.
meiri á ull og gærum en á kjöti.
Samkvæmt óstaðfestum fréttum
hækkar sláturkostnaður um 3% sem
þýðir að verð á kindakjöti til neyt-
enda mun væntanlega hækka minna
en 8%. Hver sú hækkun verður
nákvæmlega kemur ekki í ljós fyrr
en á mánudaginn en þá mun fimm-
mannanefnd væntanlega ganga frá
nýju verði á kindakjöti.
Samkomulag náðist milli stjórn-
valda og bænda að láta launahækkun
bænda koma í þremur áföngum þ.e.
1. sept., 1. des. og 1. mars. Þetta
ásamt endurgreiðslu á kjarnfóður-
skatti veldur því að mjólkurvörur
munu lækka eftir helgina, hálfum
mánuði eftir að þær hækkuðu í
verði. Samkomulagið um að fresta
launahækkunum bænda veldur einn-
ig því að kindakjöt kemur til með að
hækka mun minna en það hefði
annars gert. - EÓ