Tíminn - 22.09.1989, Blaðsíða 13

Föstudagur 22. september 1989
Tíminn 13
Hallfríður Sveinsdóttir
Það eru örlög þeirra sem ná háum
aldri að sjá á bak mörgum félögum
og samferðamönnum. Þegar náð er
sjötugsaldri er hópur jafnaldranna
farinn að grisjast og þynnist óðum úr
því eftir því sem líður á áttunda
tuginn. f þetta sinn langar mig að
festa á blað nokkur kveðjuorð vegna
gamallar skólasystur sem andaðist
14. þ.m.
Hallfríður Sveinsdóttir fæddist í
Tröð í Álftafirði vestra 3. nóvember
1910. Hún vardóttir Sveins Jensson-
ar og Jónu Tómasdóttur konu hans.
Þar ólst hún upp. Hún stundaði
nám á Núpi í ungmennaskóla séra
Sigtryggs Guðlaugssonar veturinn
1928-29 og fyrsta vetur héraðsskól-
ans 1929-30. Þar varð okkar kunn-
ingsskapur.
Þetta var fámennur heimavistar-
skóli, nemendur um 30 hvorn vetur.
f slíkum félagsskap kynnist fólk vel
og hlýtur óhjákvæmilega að mótast
af sambúð og starfi í þeim skóla sem
frá Súðavík
þannig verður til. Ungt fólk er
jafnan reynslulítið og hættir því til
hvatvísi og nokkurs gáleysis. En á
þeirri tíð a.m.k. var ungu fólki
eiginlegt að taka afdráttarlausa af-
stöðu og vildi gjarnan hætta nokkru
til. Og margt var talaðum mannlífið,
gildi sannra verðmæta og fánýti
hégómans. Þarna var leitandi fólk.
Hallfríður var góður nemandi.
Óhætt má segja að hún stóð hvar-
vetna jafnfætis þeim nemendum sem
fremstir þóttu. Og hún lagði jafnan
gott til mála, hún var góð stúlka,
fremur hlédræg en traust.
Hallfríður hvarf heim til æsku-
stöðvanna. Þar giftist hún árið l934
Þorvarði Hjaltasyni, sem li'ka var
fæddur Álftfirðingur. Þau unnu sitt
ævistarf í átthögunum með ráðdeild
og staðfestu, góðir þegnar sveitar-
félags síns. Starfsdagur þeirra var að
kvöldi er þau fluttu suður og settust
að í Mosfellsbæ.
Börn þeirra eru fjögur: Hjalti,
vélvirki í Reykjavík; Svavar, bygg-
ingahönnuður við embætti húsa-
meistara ríkisins; Jóna, húsfreyja í
Mosfellsbæ, og Ásbjörn, bygginga-
tæknifræðingur í Mosfellsbæ.
Það eru 60 ár síðan við Fríða, -en
svo nefndum við hana jafnan, -
vorum saman á skólabekk. Eftir það
voru samfundir okkar stopulir, -
stundum nokkur ár á milli, - en
dugðu þó til að varðveita hin gömlu
kynni. Er það og mála sannast að um
þá sem tengja vináttu sína sameigin-
legri lífsskoðun eða lífsstefnu er
ekki fjarri lagi það sem Jón Trausti
segir:
„Þótt oss skildi hábrýnd heiðin
heyrðum vér á hverjum degi
hver í öðrum hjartað slá. “
Nú langar mig að tengja þessum
minningarorðum afmæliskveðju frá
fyrri vetri okkar á Núpi. Þar var
þessi líking:
Fetar fannbreiður
ferðamaður,
leitar heimahúsa.
Finnst honum þá
í fárviðri
skærust stjarna stök.
Ég veit ekki hvort þessi líking
hefur átt að tjá annað en gildi þess
að eiga sér leiðarstjörnu, vísbend-
ingu á vegi. Nú sýnist mér að hún
gæti urn leið vísað til þess að lífsferill
manns er leit að leiðinni heim,
þangað sem maður á heima, er með
sjálfum sér, nýtur sín og nær eðlileg-
um þroska.
Við vissum það fyrir 60 árum að
margt var á hverfanda hveli _og
vænta mætti mikilla breytinga. Við
vildum sjálf eiga hlut að þeim að
nokkru. Hitt sáum við alls ekki fyrir
hversu örar og stórkostlegar breyt-
ingarnar yrðu þessi 60 ár sem orðið
hafa mesti breytingatími í sögu þjóð-
arinnar. Samt tek ég hér upp þessi
60 ára gömlu kveðjuorð:
Breytast hugsanir,
breytist þekking,
breytast vinnubrögð.
Þó eru alltaf eins
innstu kenndir.
Þakka hlýt ég þér.
Ég veit að það eru margir aðrir en
ég sem nú vilja taka undir síðustu
orðin og þá auðvitað einkum þeir
sem nánastir voru og best þekkja til.
Ekkert er meira virði en að njóta
samfylgdar þeirra sem með orðum
og athöfnum vísa til vegar. Slíkum
gæfumönnum er gott að hafa kynnst
og mega fylgja.
Þakka hlýt ég þér.
H.Kr.
Guðni Ársælsson
Guðni Ársælsson var fæddur þann
16. nóvember 1924 í Eystri-Tungu í
Vestur-Landeyjum. Hann var sonur
Ársæls Jónssonar frá Álfhólum í
Vestur-Landeyjum og Ragnheiðar
Guðnadóttur frá Eystri-Tungu í
sömu sveit. Guðni var næst elstur 6
systkina og elstur sona Ragnheiðar
og Ársæls. Fimm barna þeirra eru á
lífi. Heimilishagir höguðu því þann-
ig til að faðir Guðna, Ársæll, var oft
að heiman og sinnti störfum til sjós
og lands. Á uppvaxtarárum Guðna
kom það því í hlut húsmóðurinnar,
eins og títt var á þeim tíma, að sinna
bústörfum jafnt sem heimilisstörf-
um. Snemma deildi Guðni ábyrgð
með móður sinni á útiverkum og
öðrum bústörfum. Sinnti hann þeim
af stakri alúð og samviskusemi og
gekk ætíð glaður og jákvæður til
verks, hvað sem gera þurfti. Skyldu-
ræknin var honum í blóð borin og
fylgdi hún honum um ævi alla.
Guðna féll, frá fyrstu tíð, sjaldan
verk úr hendi og eftir því sem færi
gafst og annir heima fyrir leyfðu, hóf
hann ýmiss konar störf sem til féllu
í þéttbýlinu á Suðurnesjum. Lýsir
það Guðna vel, því athafnasemi
hans var mikil.
Er fram í sótti ákvað Guðni að
læra trésmíðar. Hann hóf nám í
húsasmíði í Reykjavík og lauk þar
námi, en Reykjavík var starfsvett-
vangur hans alla tíð. Hann kvæntist
Guðrúnu Jóhannesdóttur úr
Reykjavík og eignuðust þau tvær
dætur sem báðar eru giftar: Ragn-
heiði, búsetta að Þverholtum á
Mýrum, og Áslaugu, búsetta í Kópa-
vogi. Einnig ólu þau upp son Guð-
rúnar, sem hún átti fyrir hjónaband,
Lárus Gíslason, en Guðni reyndist
honum sem besti faðir. Barnabörnin
eru nú orðin 7 talsins.
Ógleymanlegar eru ferðir þeirra
Guðna og Gunnu austur til okkar að
Bakkakoti, hvort heldur ein saman
eða með dætur sínar og nú síðar
barnabörnin. Þar komu ætíð góðir
gestir á bæ. Oghjálpsemi og athafna-
semi Guðna fylgdi honum ætíð eftir
og víða var verk að vinna. Handtök-
in eru mörg sem við eigum honum
að þakka og víða á heimilum okkar
bera þau honum fagurt vitni. Stutt
var í bóndann og búmanninn Guðna
og ekki er grunlaust um að bústörf
hafi skipað háan sess í huga hans.
Kom það vel í ljós þegar lagt var á
hest og riðið út á mýrar að gá til
kinda eða skoða hross. Geislaði þá
gleði og ánægja af honum svo unun
var með honum að vera. Þótti mörg-
um ungum manninum merkilegt og
gaman að hlusta á frásagnir hans og
njóta samvista við þennan lífsglaða
mann.
Guðni var góður heim að sækja og
gestrisinn með afbrigðum. Eru það
ófáar gleðistundirnar sem við höfum
átt, öll sem eitt, á heimili þeirra
hjóna.
Guðni var mikill heimilismaður
og voru þau hjón samhent í að skapa
notalegt andrúmsloft í kring um sig.
Guðni var góður söngmaður og
kunni ógrynnin öll af ljóðum og
vísum og sögur um menn og málefni
voru honum tamar. Lét hann oft
gamminn gelsa í söng og frásögn,
svo ungir sem gamlir skemmtu sér
innilega og var þá stutt í hlátur og
kæti allra nærstaddra. Það má með
sanni segja að þar sem Guðni fór,
fór litríkur persónuleiki og lifandi
maður.
Nú er Guðna sárt saknað, en
minningin um indælan og hlýjan
mann fylgir okkur um ókomin ár.
Við biðjum góðan guð að styrkja
Guðrúnu, börn, tengdabörn og
barnabörn við fráfall Guðna Ársæls-
sonar.
Jón, Þóra og börn,
Bakkakoti.
Jósefína Guðmundsdóttir
Fædd 19. mars 1908
Dáin 8. september 1989
Það er erfitt á okkar tímum að
gera sér í hugarlund við hvað fátækt
fólk átti að búa á fyrsta áratug
þessarar aldar. Kröfurnar þá voru
aðeins að hafa í sig og á, engin
þægindi sem við nú þekkjum og
húsakostur lélegur, félagsleg hjálp
óþekkt, hver varð að komast af með
það sem hann gat aflað sér og sínum
til framfæris.
19. mars 1908 fæddist á Skaga-
strönd í Austur-Húnavatnssýslu
stúlka sem skírð var Jósefína. For-
eldrar hennar voru ekki gift, svo
ekki auðveldaði litlu stúlkunni fyrstu
sporin út í lífið sá stuðningur er gott
og tryggt heimili veitir.
Hún ólst upp við störf - ég vil ekki
segja leik og störf. Vann alltaf hjá
öðrum, var vinnukona. Þegar hún
var orðin fullorðin giftist hún Stein-
þóri Guðmannssyni sem einnig var
vinnumaður. Þau hjónin voru vinnu-
fólk alla sína sambúð, lengst af í
Skagafirði sem hún batt mikla tryggð
við og minntist oft síðar. Steinþór
missti hún árið 1954.
Þau hjónin eignuðust einn son,
Margeir Benedikt, og var hann fyrst
með foreldrum sínum þar sem þau
voru vinnuhjú en síðar tekinn í
fóstur.
Það er erfitt að hugsa sér aðstæður
þeirrar móður sem á aðeins stopular
stundir til að sinna barni sínu frá
verkum þeim sem kalla að. Hefur þá
reynt á velvilja og gæsku þeirra
húsmæðra sem verið var hjá hverju
sinni.
Eftir lát manns síns kom Jósefína
til okkar hjóna að Skeggjastöðum í
Miðfirði þar sem hún var vinnukona
í 10 ár, þar til við fluttum til
Reykjavíkur. Sonur hennar var
einnig á Skeggjastöðum í átta ár og
voru það einu árin sem þau dvöldust
samvistum frá því hann var lítið
barn.
Eitt af því sem einkenndi Jósefínu
var hin mikla hlýja sem frá henni
streymdi. Hún laðaði fram hlýhug
fólks, var sérstaklega góð við börn
og hændust þau mjög að henni. Á
þessum árum var barnaskóli á
Skeggjastöðum og því oft mörg börn
á heimilinu. Tel ég ekki ofsagt að
öllum þeim börnum sem þar voru
hafi þótt vænt um Jósefínu.
Og svo var þessi góði eiginleiki
hennar að tala aldrei illa um nokkurn
mann. Mun hún þó ekki alltaf og alls
staðar hafa notið þess besta. Ef
einhver barst í tal sem ég vissi að
ekki hafði komið fram við hana eins
og sannkristinn bróðir þá var hún
vön að segja: „Við skulum nú ekki
ræða um hann.“
Árið 1965 flutti hún sem ráðskona
til Gunnlaugs Sigurðssonar, Hraun-
hvammi í Garðahverfi. Þau ár sem
Jósefína og Gunnlaugur bjuggu í
Hraunhvammi var eini tíminn á æfi
hennar sem hún var sinn eigin hús-
bóndi. Þegar heilsa Gunnlaugs var
þrotin flúttu þau á Hrafnistu í Hafn-
arfirði og voru þar sín síðustu ár.
Gunnlaugur er látinn fyrir nokkrum
árum.
Jósefína var mjög félagslynd og
hafði gaman af að vera í margmenni.
Því fannst henni dvölin á Hrafnistu,
meðan hún hafði heilsu, mjög
ánægjuleg og leit á það sem sitt
heimili.
Eftir að hún flutti í Garðahverfið
kynntist hún nágrönnunum og kon-
unum í kvenfélaginu sem hún gekk
í fljótlega. Allt þetta fólk var Jósef-
ínu mjög gott og elskulegt gegnum
árin og þegar Jósefína varð áttræð
héldu kvenfélagskonurnar upp á af-
mælið hennar af mikilli rausn.
Líf Jósefínu minnar, eins og ég
kallaði hana gjarnan, var ekki dans
á rósum. Hún æðraðist þó ekki yfir
erfiðleikunum, var sífellt þakklát
fyrir það sem fyrir hana var gert og
var sjálf ákaflega gjafmild og rausn-
arleg þó ekki væri af miklu að taka.
Er ég lít til baka og hugsa um líf
Jósefínu minnar þá vaknar sú spurn-
ing í hug mér hver séu mestu verð-
mæti lífsins. Er það hlýhugur og
manngæska eða sá auður sem mölur
og ryð fær grandað?
Við fjölskyldan frá Skeggjastöð-
um þökkum Jósefínu það sem hún
var okkur og biðjum henni guðs
blessunar í landi eilífðarinnar.
Lára Inga Lárusdóttir
TÖLVUNOTENDUR
Víð í Prentsmiðjunni Eddu
hönnum, setjum og prentum
allar gerðir eyðublaða fVrir tölvuvinnslu.
Við höfum einnig úrval af tölvupappír á Iager.
Reynið viðskiptin.
Smiðjuvegi 3,
200 Kópavogur.
Sími 45000