Tíminn - 03.10.1989, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 3. október 1989
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfólögin í Reykjavík
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
Steingrí mur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaöaprent h.f.
Frá og meö 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 1000,-, verö í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Samskipti við Kína
Kínverjar minnast þess um þessar mundir að 40
ár eru liðin frá stofnun Alþýðulýðveldisins Kína.
Saga þessara fjögurra áratuga kommúnistastjórnar
í Kínaveldi er ærið viðburðarík, bæði hvað varðar
innanlandsþróun og samskipti við önnur lönd. Það
var ekki einasta að Kínverjar einangruðust frá
Vesturlöndum, einkum Bandaríkjunum, meira en
tuttugu ár, heldur kom til langra vinslita milli þeirra
og Sovétríkjanna.
Á forsetaárum Nixons upp úr 1970 tóku sam-
skipti Kína og Bandaríkjanna að batna, enda
ýmsar viðhorfsbreytingar orðnar í innanlandsmál-
um í Kína. Kínverjar tóku að opna land sitt fyrir
erlendu fjármagni og umsvifum erlendra fyrirtækja,
sem ekki hefur síst verið áhuga- og hagsmunamál
fyrir bandarísk fyrirtæki og framleiðslu. Á Vestur-
löndum voru menn farnir að trúa því að Kínverjar
væru á leið með að slaka á stjórnmálahugmyndum
og efla pólitíska fjölhyggju í likingu við vestrænt
lýðræði. Atburðir þeir sem urðu í Kína í júnímán-
uði gerðu það ljóst að stjórnarfarið í Kína mun
áfram lúta sínum eigin lögum sem stjórnvald munu
framfylgja með þeirri valdbeitingu sem þau helja
nauðsynleg.
Hins vegar munu kínverskir ráðamenn halda
sínu striki hvað varðar endurskipulagningu efna-
hagskerfis í landinu og munu vafalaust leggja sig
fram um að eiga það samstarf og samskipti við
erlend ríki sem þeim hentar í því sambandi. Það er
líka ljóst að Bandaríkjamenn og aðrar vestrænar
þjóðir munu gera sitt til þess að halda samskipta-
leiðum til Kína opnum í lengstu lög. Eigi að síður
hefur bakslagið, sem júní-atburðirnir ollu í kín-
versk-vestrænum samskiptum, sett sinn svip á
sambúðina að undanförnu og m.a. varpað diplómat-
ískum skugga á 40 ára afmæli alþýðulýðveldisins.
Það má því kallast fremur sögulegt atvik hér á
íslandi, að á þeim dögum sem vestrænar lýðræðis-
þjóðir eru að auglýsa fáleika þá sem orðið hafa með
þeim og Kínverjum, er undirritaður er fyrsti sam-
starfssamningur milli íslensks iðnfyrirtækis og kín-
versks stórfyrirtækis. Hlutafélagið Fínull, sem
vinnur garn úr kanínuull, hefur gert samning við
þetta kínverska fyrirtæki og felur í sér samstarf um
markaðsmál og tækniþekkingu.
Fínull 'ví er þriggja ára gamalt fyrirtæki, sem
hefur náð góðum tæknilegum árangri í að spinna
angóragarn, svo Kínverjar telja sér hag í því að
læra þessa spunaaðferð, en geta á móti lagt íslenska
fyrirtækinu til hagkvæma markaðssamvinnu, enda
eru Kínverjar mestu angóraullarframleiðendur í
heimi og ráðandi á mörkuðum á því sviði.
Þótt of snemmt sé að kveða upp úr um hver
árangur verður af þessu kínversk-íslenska sam-
starfi, er þessi samningur eigi að síður athyglisverð-
ur. Hann sýnir að íslenskir tæknimenn hafa náð
tökum á vandasamri framleiðslu, en leiðir einnig í
Ijós að oft þarf að leita býsna langt hvað markaðs-
setningu varðar.
GARRI

lllllllllll

lllllllll1
Brezhnev aftignaður
Austur í Svovétríkjuniini halda
mcnn áfram að gera upp sakirnar
viö fortíðina. Þctta er víst nokkurs
konar hrcingcrning og það cr af
nógu að taka. Nú er það nýjast að
Brczhnev karlinn hefur verið svipt-
ur orðu einni mikilli, scm hann átti
að hafa unnið til í herþjónustu á
stríðsárunum, nánar til tekið i
orrustunni við Malaja Zemlja, en
orrusta þessi hafi enguni manni
vcrið kunn austur þar, uns Brez-
linev settist á valdastól. Mun lengi
hafa verið hlegið dátt að þessu í
Rússlandi, þar sem orrusta þessi
hin mikla sem vera átti mun ekki
hafa verð annað en smáskærur,
sem Brezhnev tók víst ekki þátt í
nema að litlu leyti, þar sem staða
hans í hernum var ekki önnur en
sú að hann var pólitískur kommiss-
ar, en þeir menn voru venjulega
góðan spöl að baki víglínunnar.
Brczhnev skrifaði bók um fræki-
lega framgöngu sína, sem var
prentuð í risavöxnum upplögum
og var einkonar húspostilla á
hverju heimili, enda keypti hana
hver „skynsamur" maður. Þá mun
vera í bígerð að taka til endur-
skoðunar orðu hans „Hetja Sovét-
ríkjanna", en ekki nægði að sæma
landsföðurinn henni sjaldnar en
þrívegis.
Umstang með nái
Vera má að tiltæki eins og þessi
þyki nokkuð broslcg, þarsem karl-
anginn er löngu dauður og grafinn,
en svo vilja þeir í Sovét standa að
málunum og minnast menn nú alls
þess fjaðrafoks sem var er Stalin
var horinn úr grafhýsinu, þar sem
hann lengi hafði legið við hlið
Leníns. Urðu hcitar og tilfinninga-
ríkar umræður um þau mál á sínum
tíma, m.a. stóð upp stæðileg kona
á sovéska þinginu og lýsti því yfir
að Lenín hefði vitrast henni í
draumi og sagt að sér væri þvert
um geð að hafa Stalín karlinn
kúrandi þarna við hlið sér. Annars
er þessi siður að stoppa upp fram-
liðna leiðtoga eitthvert slavneskt
fyrirbæri, sem ekki hefur tíðkast
með öðrum þjóðum, nema þá helst
Egyptum hinum fornu. í gamla
daga létu menn nægja í Evrópu-
löndum að hafa eftirmynd „effegy"
dauðra konunga sinna í dómkirkj-
um á líkkistulokum, en gengu ekki
svo langt að hafa smyrlinga þeirra
til sýnis. Fleiri slvaneskar þjóðir
hafa haft þennan sérkennilega síð
í heiðri og eru Búlgarar þar á
meðal, en í Sofíu liggur Dimitroff
í samskonar glerskríni og Lenin og
minnir helst á Mjallhvít í ævintýr-
inu.
En sovéskir mektarmenn eru
ekki vaktir af blundinum með
kossi, eins og Mjallhvít, þegar
glorían dofnar að þeim dauðum,
heldur eru þeir blátt áfram teknir
og brenndir til ösku og þcgar best
lætur múraðir í Kremlarveggi. Þar
mun Stalín karlinn nú hafa verið
steyptur inni og verður þar sjálfsagt
um allan aldur, nenta enn harðar
verði að honum gengið, hann brot-
inn úr múrnum og öskunni dreift á
haf út.
Bláttblóð
Já, skrýtið er þetta umstang með
nái þcssara karla og minnir meir á
miðaldir en tuttugustu öld. Þannig
lét Karl annar Bretakonungur,
grafa þá Cromvell og kumpána
hans, sem hann sakaði um drápið
á föður sínum á sautjándu öldinni,
upp, og hengja þá í líkkistum
sínum í hæsta gálga, en þeir höfðu
þá legið í gröf sinni nógu lengi til
þess að ekki var von til að hræin
héngju saman lengur. Voru þeir
loks grafnir undir gálgunum í
Tyburn, eftir að hausarnir af þeim
höfðu staðið á steglu í marga daga
við YVhitehall. Þá tíðkaðist líka að
gera brúður í eftirmynd pólitískra
andstæðinga, sem ekki náðist til,
þarsem þeir voru landflótta. Brúð-
ur þessar voru svo hengdar eða
brenndar eftir smekk.
Ekki er gott að segja hvort hér
verði látið staðar numið með Brez-
hnev karlinn, eða hvort haldin
verður á honum brenna dauðum.
Víst átti hann sér marga velunnara,
sem áttu honum hverskyns fríðindi
og vegtyllur að þakka, sem hann
veitti mönnum í því ríkari mæli
sem hann gerðist kalkaðari og meir
út úr heiminum. Þegar er búið að
þjarma rækilega að ættingum hans,
spilltum og glaumgefnum syni hans
og dóttur, sem varð víst uppvís af
að hafa sankað að sér demöntum
og öðrum fokdýrum djásnum.
Sovéskir þegnar eru farnir að
sjá að lítil ending er í aðli kommún-
ismans og mikil „nostalgía“ er
farin að gera vart við sig gagnvart
aðli keisaratímans. Liggja kontór-
istar og sporvagnastjórar í
Moskvu, afgreiðslustúlkur í fata-
hengjum og veitingastöðum ekki á
því lengur að þau séu með „blátt
blóð“ í æðum og rekja ættir sínar
til allra handa Rómanoffa og
Kómaroffa, sem réðu yfir víðlend-
um góssum og voru handgengir
Nikulásunum og Alexöndrunum á
fyrri öld. Sýnir sig að allt er í
heiminuin hverfult og svo fer löng-
um um alla heimsins dýrð. Garri
VÍTTOG BREITT

Feitir þjónar og skuldlausir
Sjálfsagt hafa ekki margir ís-
lendingar kippt sér upp við þá
frétt, að japanskt fjármálafyrirtæki
hafi gert dönskum tilboð að kaupa
Færeyjar fyrir svo sem 80 milljarða
króna. Er það drjúgum betri skild-
ingur en Færeyingar skulda, en
þær drápsklyfjar eru orðnar slíkar,
að það cr boriri von að fámcnn
eyþjóð í Norður-Atlantshafi nái að
greiða þær að öllu óbreyttu.
Heimsvaldasinnaðir fésýslumenn
fylgjast grannt með hvar og hvenær
þeirra „aðstoðar" er þörf. Nú er
tímabært að gera tilboð í Færeyjar
með sínar 200 mílna auðlindalög-
sögu og mjög ákjósanlega legu á
heimskringlunni.
Um mitt sumar var þess lauslega
getið í fréttum, að fjármálamenn
með enskt ríkisfang liafi boðið
Færeyingum hátt peningalán með
ákjósanlegum skilmálum og sögð-
ust vera umboðsmenn fjársterkra
aðila. Færeyingar urðu hissa og
svolítið tortryggnir og langaði til
að vita hverjir buðu hið góða boð
og jafnvel datt einhverjum í hug að
spyrja hvers vegna.
Nú er það komið í ljós og eiga
danskir kvölina og völina og
skuldakóngarnir í Færeyjum vita
ekki sitt rjúkandi ráð.
Allt til sölu
Ef einhvcr af nágrönnum Færey-
inga uppi á hinu stóra og ríka
íslandi sem á auðlindaiögsögu sem
liggur samsíða þeirri færeysku,
grænlensku og norsku á stórum
glotta og ségja að það komi aldrei
En er húgmyndin svo fráleit
þegar betur er að gáð á tímum
þegar allt er til sölu ef nógu hátt er
boðið í?
Það má líka bæta við hvort eLki
er auðvelt að gera stórskuldugum
samtökum, eins og þjóðríkjum,
tilboð sem ekki er hægt að neita
þegar aðstæður skapast fyrir sam-
skiptareglur af því tagi.
Velta má því fyrir sér hvort lönd
og þjóðir séu til sölu yfirleitt.
Kannski ekki, en fyrir kemur að
einhverjir ágirnast ríki og taka það
með góðu eða illu.
Og svo eru ríki tekin upp í skuld
þegar svo ber við að horfa.
Bláeygir íbúar við Norður-Atl-
antshaf og í Noröurálfu yfirleitt
hafa lært að þeir líti á aðra heims-
hluta sem herfang sitt. Dýr
mennta- og fjölmiðlakerfi viðhalda
þessari trú og hamra látlaust á því
að þjóðir Vestur-Evrópu kúgi,
kvelji og arðræni alla aðra íbúa
iarðarinnar. Þar af leiðandi er
álítur það ekkert gamanmál.
Japan er ekki aðeins iðnríki, það
er fjármálaveldi sem vart á sinn
líka síðan Krösus leið. Tíu stærstu
bankar heims eru í eigu sona
sólarinnar og efnahagslegt vald
þeirra er jafnvel enn meira en það
iðnaðarveldi sem við þekkjum
hvað best, hefurá heimsviðskiptin.
í framhjáhlaupi mætti aðeins
leiða hugann að kínversku borg-
ríkjunum í Asíu og olíuauði áhang-
enda Múhameðs.
Allir þessir aðilar fjárfesta í
skuldum. Og svo er um marga
fleiri þótt bolmagnið sé misjafnt.
Mikill áróður er rekinn fyrir
frjálsu fjármagnsflæði um veröld-
ina og staurblindir gróðahyggju-
menn eru einatt talsmenn þess að
brjóta niður landamæri og þjóðerni
og fylgir slíkt bræðralagskjaftæði
að ógleði setur að þeim.sem ekki
hafa þeim mun sterkari meltingar-
færi.
Fjárhagslegum risaveldum Asíu
er enginn hlátur í hug þegar þau
bjóða í fámenn kotríki hinum meg-
in á hnettinum. í þeirra augum eru
þetta viðskipti og 50 þúsund Færey-
ingar eru ekkert mál. (Væntanlega
eru Færeyingar sjálfir á öðru mái
og lái þeim hver sem vill).
Japanska tilboðið léttir kannski
einhverjum Islendingum í skapi.
Við erum næstskuldugasta þjóð í
heimi á eftir Færeyingum. Sumir
hafa áhyggjur af því að börn okkar
og barnabörn þurfi að borga skuld-
ekkert eðlilegra en að vondir Evr- irnar. Nú er ráð við því.
ópumenn láti af höndum lendur Sláum bara meira og seljur
ir ágirnast 'þær. , allt móverkið og afkomend una svo glaðir við að vera þjónar og skuldlausir, jafnvel
Þjóðernislaus lausir. Eða hvaða máli skiptir þaé
alþjóðahyggja sem í gengdarlausum áróðri
Þótt menn glotti og telji jap-
anska tilboðið í Færeyjar fásinnu
ætti það að gaumgæfast vel að það
fjármálavald sem að því stendur
alltof gáfaðir til að hlusta á heima
hjá sér, en búið er að gera að
trúarbrögðum í Norðurálfu. OÓ