Tíminn - 23.11.1989, Síða 5

Fimmtudagur 23. nóvember 1989
Tíminn 5
Virðisaukaskattsfrumvarp kynnt er gerir ráð fyrir einu þrepi og 26% skatthlutfalli,
en endurgreiðslu um helming á algengum matvælum:
Eitt skattþrep vsk.
vegna 10 þingmanna
Fjármálaráðherra hefur sent frá sér drög að frumvarpi um
breytingar á iögum um virðisaukaskatt, þar sem gert er ráð
fyrir einu þrepi í virðisaukaskatti. Ljóst er að 29 af 39
stuðningsmönnum stjórnarinnar á þingi eru andvígir einu
þrepi. Einungis þingmenn Alþýðuflokks eru hlynntir einu
þrepi. Þá munu Kvennalisti og meirihluti Sjálfstæðisflokks
leggja til tvö þrep. Þar að auki leggja verkalýðshreyfingin og
bændasamtökin til að tvö þrep verði í virðisaukanum.
Fari svo að frumvarpið verði sam-
þykkt verður það gegn vilja stærstu
samtaka launamanna, miklum
meirihluta Alþingis og yfirgnæfandi
meirihluta stjómarinnar. Að sögn
fjármálaráðherra byggir þessi
ákvörðun á samkomulagi Alþýðu-
flokksins við hina stjómarflokkana
frá í haust.
í upphaflegu fmmvarpi um virðis-
aukaskatt var ákveðið að álagning
„Þetta er allt hið versta mál. Það
eru til aðferðir við að hreinsa upp
olíu en hins vegar er okkur hjá
Hollustuvemd ríkisins alls ókunnugt
um aðstæður á Bolafjalli enda hefur
okkur beinlínis veríð meinað að hafa
afskipti af radarstöðvunum á Gunn-
ólfsvikurfjalli og Bolafjalli.
Vamarmálaskrifstofa utanríkis-
ráðuneytisins hefur greinilega tekið
þá afstöðu að innlendum aðilum,
sem hafa eiga eftirlit með málum af
þessu tagi, komi þau ekki við ef þau
snerta þessar stöðvar,“ sagði Birgir
Þórðarson hjá Hollustuvemd ríkis-
ins í gær.
Birgir sagði þetta gegna nokkurri
furðu þar sem svo virtist sem vam-
armálaskrifstofa utanríkisráðuneyt-
isins kæmi í veg fyrir að innlendir
aðilar sem lögum samkvæmt eiga að
annast mál af þessu tagi - Hollustu-
vemd, Siglingamálastofnun, Nátt-
úruverndarráð, héraðsheilbrigðis-
nefndir og - fulltrúar sinntu verkefn-
um sínum ef þau næðu til vamar-
svæðisins og svæða sem tekin hafa
verið til þarfa er tengjast landvörn-
um, þ.e.a.s. ratsjárstöðvanna á
Gunnólfsvíkurfjalli og Bolafjalli.
Hins vegar hefðu þau litlu sam-
skyldi vera 22%, en samkvæmt
drögunum verður hún 26%. Skatt-
þrep verði eitt, en ákveðnar vömr
og þjónusta fái endurgreiddan helm-
ing þeirrar upphæðar og beri því í
raun 13% skatt. Þrátt fyrir að fjár-
málaráðherra leggi til eitt þrep,
virðist mikill meirihluti alþingis-
manna vera því hlynntur að tvö þrep
verði á virðisaukaskattinum og í því
sambandi hefur verið fullyrt að
skipti sem þessir aðilar hafa haft
beint við yfirstjóm hersins, einkum
í sambandi við olíubirgðastöðina í
Helguvík, verið hin ágætustu og
samstarf hið besta. „Það er illskiljan-
legt hversvegna okkur er settu stóll-
inn fyrir dyrnar af hálfu ráðuneytis-
ins varðandi þessi svæði og vandséð
hverra hagsmuna er verið að gæta
með þessu,“ sagði Birgir af þessu
tilefni.
Þeir innlendir aðilar sem fjalla
eiga um mengunarmál og hugsan-
lega hættu af völdum mengunar hafa
því hvergi nærri komið málum er
snerta nýju radarstöðvarnar, né önn-
ur mál sem að öllu jöfnu ættu að
heyra undir þessa aðila en tengjast
herliðinu á Keflavíkurflugvelli. Það
kom því þessum aðilum í opna
skjöldu er mengunarslysið varð á
Bolafjalli. Þeim hafði ekki verið
greint frá að þar væri olíubirgðastöð
eða að þar yrði yfirhöfuð einhver
starfsemi sem valdið gæti mengun.
Þegar unnið var að byggingu rad-
arstöðvarinnar á Gunnólfsvíkurfjalli
í fyrra vildi heilbrigðisfulltrúi og
heiíbrigðisnefnd í Norðurlandskjör-
dæmi eystra að farið yrði að lögum
og reglum við byggingu hennar og
olíugeyma við hana. Hann krafðist
fimmtíu af sextíu og þremur þing-
mönnum séu á móti einu þrepi. Við
þetta bætist að bæði Alþýðusam-
band íslands, Bandalag starfsmanna
ríkis og bæja, og bændasamtökin
hafa lagst eindregið gegn einu þrepi.
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra staðfesti í samtali við
Tímann í gær að hann og hans
flokkur væru þeirrar skoðunar að
tvö þrep væru æskilegri kostur, en
ráðherrann neitar því að það sé
þversögn að hann leggi nú fram
frumvarp er gerir ráð fyrir einu
þrepi.
„í raun og veru er það ekki
aðalatriðið í þessu máli, hvaða skoð-
un ég eða aðrir hafa á því,“ sagði
Ólafur Ragnar. „Það er alveg rétt að
kannski eru flestir flokkar á Alþingi
fylgjandi tveimur þrepum og þar á
meðal minn eigin. Eg stóð hins
þess að teikningar yrðu samþykktar
af réttum aðilum í héraðinu, eftirlit
yrði með framkvæmdum og verkið
síðan tekið út. Málið var sótt til bæði
utanríkisráðherra og forsætisráð-
herra en það ieiddi ekki til þess að
héraðsyfirvöld, Hollustuvernd eða
Siglingamálastofnun fengju lögsögu
í þessum málum ratsjárstöðvanna.
A.m.k. sagði Birgir Þórðarson að
Hollustuvemd hefði nákvæmlega
engar upplýsingar fengið um fram-
kvæmdir á Bolafjalli og sömu sögu
hafði siglingamálastjóri að segja í
fréttum Ríkisútvarpsins í fyrradag.
Sömu sögu er um alla starfsemi á
Keflavíkurflugvelli innan vamar-
svæðisins. Þar koma ofannefndir
aðilar hvergi nærri enda kom það
þeim í opna skjöldu er olía lak úr
tanki í jarðveg innan varnarsvæðis-
ins og eyðilagði vatnsból Njarðvík-
inga. Sama er að segja af sorphaug-
um herliðsins. Fyrir þá hefur aldrei
verið sótt um starfsleyfi og þar af
leiðandi hefur slíkt leyfi aldrei verið
veitt.
Að sögn Þorsteins Ingólfssonar
forstöðumanns varnarmálaskrifstof-
unnar gilda sérreglur um varnar-
svæði samkvæmt varnarsamningn-
um. Á vegum skrifstofunnar starfa
að sögn Þorsteins menn sem annast
öll mál innan vamarsvæða sem Nátt-
úruvemdarráð, Hollustuvernd og
Siglingamálastofnun annast utan
svæðanna. f þessum tilgangi væri
framkvæmdastjóri heilbrigðiseftir-
lits Suðurnesja í hálfu starfi hjá
V amarmálaskrifstofunni.
Friðþór Eydal blaðafulltrúi hers-
ins sagði í gær að á Bolafjalli væru
þrjár dísilrafstöðvar sem eiga að
fara í gang ef rafmagn fer af stöðinni.
Rafstöðvamar eru nýjar og í ábyrgð
af hálfu framleiðanda. Ábyrgðin er
þó bundin því skilyrði að vélarnar
séu gangsettar einu sinni í viku. Þess
vegna hefði olía verið flutt upp á
fjallið og sett á geymana í þeirri trú
að allt væri í lagi. Ánnað hefði síðan
komið í ljós, því miður. -sá
vegar að ákveðnu samkomulagi í
ríkisstjórninni í haust og það fól í sér
ákveðna málamiðlun sem Alþýðu-
flokkurinn stóð ásamt öðrum að. Ég
stend ekki fyrir því að brjóta það
samkomulag upp, nema allir aðilar
að samkomulaginu séu því samþykk-
ir. Þess vegna legg ég þetta fmmvarp
fram með þeim hætti að í virðisauk-
anum verði eitt þrep, en síðan verði
á nokkmm algengum matvælum sem
samsvarar 13% þrepi, sem mun
leiða til vemlegrar lækkunar á
nokkmm algengum matvælum. Hins
vegar tel ég nauðsynlegt að það
verði unnið að því á næsta ári að
skoða hvemig virðisaukaskattskerf-
ið geti leitt til aukinna verðlækkana
á matvælum, hvort sem það er þá í
gegnum tveggja þrepa virðisauka-
skatt eða með annarri aðferð."
í framvarpsdrögunum er gert ráð
fyrir að endurgreiddur verði því sem
næst helmingur virðisaukaskatts af
neyslumjólk, dilkakjöti og fersku
grænmeti. Einnig er heimilt að
endurgreiða byggjendum íbúðar-
húsnæðis virðisaukaskatt sem þeir
hafa greitt vegna vinnu manna á
byggingarstað og skatt vegna vinnu
manna við meiriháttar viðhald.
Lækkun matvöm með endurgreiðslu
er án efa viðkvæmasta mál virðisauk-
ans og em margir þeirrar skoðunar
að ekki sé unnt að tryggja að endur-
greiðslan skili sér til framleiðenda,
né kaupenda. Þá eru einnig uppi
óánægjuraddir vegna þess að ein-
ungis skuli endurgreiddur skattur af
dilkakjöti, en ekki öðru innlendu
kjöti. Bæði samtök launafólks,
bænda og fjöldi þingmanna hafa
bent á að nota eigi tækifærið við
skattkerfisbreytinguna og afnema
matarskattinn svo kallaða. í frétta-
tilkynningu frá BSRB í gær segir til
Fyrir skömmu veitti Hagþenkir,
félag höfunda fræðirita og kennslu-
gagna, árlega viðurkenningu fyrir
framúrskarandi störf að ritun og
útgáfu fræðandi efnis. Að þessu
sinni var viðurkenningin veitt fyrir
lofsverð störf að gerð fræðirita fyrir
böm og unglinga. Viðurkenningin
skiptist milli tveggja aðila: Gunnars
dæmis:
„Um leið og BSRB mótmælir
harðlega að launafólki í landinu sé
ætlað að bera hæsta virðisaukaskatt
í heimi, leggja þau áherslu á að
stjómvöld hafi í það minnsta tvö
skattþrep í virðisaukaskatti og öll
innlend matvæli verði í lægra þrep-
inu. Að mati BSRB gæti það orðið
byrjunin á því að afnema matar-
skatt. Slíkt myndi greiða fyrir kjara-
samningum sem em lausir hjá flest-
um aðildarfélögum um næstu mán-
aðamót.“
Samkvæmt fmmvarpsdrögunum
er sala tímarita, dagblaða og sam-
bærilegra landsmála- og héraðs-
fréttablaða, svo og afnotagjöld út-
varpsstöðva undanþegin skatt-
skyldu. Það sama gildir um sölu á
heitu vatni og rafmagni til húshitun-
ar, sölu veiðileyfa og sölu á bókum
á íslenskri tungu, þýddum jafnt sem
fmmsömdum. Skattleysi bókanna
tekur þó ekki gildi fyrr en í nóvem-
ber á næsta ári, en í fjárlagafram-
varpi 1990 er gert ráð fyrir að skattur
á bækur skili 400 milljónum króna í
ríkissjóð. Sala listamanna á eigin
verkum og uppboð listmuna em
undanþegin virðisaukaskatti, svo og
starfsemi safna, s.s. bókasafna, lista-
safna, náttúrugripasafna og hliðstæð
menningarstarfsemi. Sama gildir um
aðgangseyri að tónleikum, leiksýn-
ingum og leikhúsum, enda tengist
samkomur þessar ekki á neinn hátt
öðm samkomuhaldi eða veitinga-
starfsemi. Þá em fþróttastarfsemi,
aðgangseyrir að sundstöðum, skíða-
lyftum, íþróttamótum, íþróttasýn-
ingum og heilsuræktarstofnunum,
undanþegin skatti og það sama á við
um rekstur skóla, menntastofnana,
skólamötuneyta og ökukennslu.
-ÁG
Karlssonar prófessors, fyrir kennslu-
bækur í sagnfræði og Bókaútgáfunn-
ar Bjöllunnar sem hefur sérhæft sig
í útgáfu vandaðra bóka fyrir börn og
unglinga.
Til viðurkenningarinnar var varið
200 þúsund krónum og fékk hvor
aðili 100 þúsund krónur í sinn hlut.
SSH
Linda Pétursdóttir
krýndi pólska stúlku
Það var hin 24 ára pólska stúlka
Aneta Kreglicka, sem hrósaði sigri
í keppninni Ungfrú Heimur sem
lauk í Hong Kong í gær. Linda
Pétursdóttir, krýndi hana við há-
tíðlega athöfn og lauk þar með
ferli sfnum sem ungfrú Heimur
sem staðið hefur í eitt ár.
Stúlkan sem varð í öðm sæti
héitir Leanne Caputo, 23 ára frá
Kanada, og í þriðja sæti varð hin
tvítuga Monica Mejia, frá Kól-
umbíu.
Hugrún Linda Guðmundsdóttir,
sem keppti fyrir Islands hönd í
keppninni, komst ekki í úrslit.
-BG
Hollustuvernd gagnrýnir Varnarmálaskrifstofu:
Samskiptaörðugleikar
vegna varnarsvæðanna
Frá afhendingu viðurkenninga Hagþenkis. F.v. Guðrún Kvaran, Kristín
Unnsteinsdóttir, Fríða Haraldsdóttir, Herdís Sveinsdóttir, Gunnar Karlsson
og Torfl Hjartarson formaður Hagþenkis.
Hagþenkir veitir
viðurkenningar