Tíminn - 28.02.1990, Síða 2

i s r.
V
2 Tíminn
Miðvikudagur 28. febrúar 1990
Búiö aö finna aðferð til aö breyta rækjuskel í gjaldeyrisskapandi rækjumjöl. Kaupendur til staðar:
Tugmilljóna verðmæti
menga fjörur landsins
Er hráefni að verðmæti upp á tugi milljóna látið renna frá
rækjuverksmiðjum landsins í sjóinn og menga fjörur á ári
hverju? Sú virðist vera raunin, a.m.k. hefur komið í Ijós að
unnt er að vinna umtalsverð verðmæti úr rækjuskel, þá er
skelin þurkuð og möluð og úr henni unnið svo kallað
rækjumjöl. Tæki til vinnslunnar eru til staðar, svo og
kaupendur út sem eru tilbúnir að greiða 40 milljónir fyrir
þúsund tonn af rækjumjöli.

msift
Sá maður sem hefur verið frum-
kvöðull að því að vinna rækjumjöl
heitir Hermann Ólafsson og er bú-
settur á Hvammstanga í V-Húna-
vatnssýslu. Hann segist hafa fram-
leitt rækjumjöl í sjö ár og selt það til
mjólkurfélagsins á staðnum, sem
aftur notaði það til íblöndunar í
laxafóður. Hermann hefur á undan-
förnum árum nýtt rækjuskel frá
rækjuvinnslunni Mánavör hf. á
Hvammstanga. Framleiðslan hefur
verið á bilinu 10-12 tonn, en það
magn sem mjólkurfélagið keypti af
honum var einungis um 6 tonn.
Þegar farið var að kanna markað
fyrir umframframleiðsluna kom í
ljós að markaður var fyrir rækju-
mjölið í Frakklandi. Eftir að prufur
höfðu verið sendar út kom það svar
til baka að Frakkarnir væru tilbúnir
að kaupa 1.000 tonn á ári af þessari
framleiðslu. Mjölið er selt í gegnum
fyrirtækið R. Hannesson í Reykja-
vík og fer til borgarinnar Bologne,
en þar er staðsett dreifingarstöð.
Rækjumjölið er síðan notað til lyfja-
gerðar.
Hermann hannaði og lét smíða
fyrir sig skilvindu sem skilur rækju-
skelina frá öðrum úrgangi sem að
öllu jöfnu er látinn er renna í sjóinn
frá rækjuvinnslunum. Þessi búnaður
hefur gefist það vel að nú er unnið
að því að framleiða sams konar
skilvindur til þess að setja upp á
ísafirði, en þar ætla menn að feta í
fótspor Hermanns og nýta rækju-
skelina til framleiðslu á mjöli.
Á síðasta ári stofnaði Hermann,
ásamt tveimur öðrum fyrirtækið H-
Gæðamjöl á Hvammstanga og var
ætlunin að setja upp skilvindur við
rækjuvinnslurnar á Sauðárkróki,
Blönduósi og Skagaströnd. Þre-
menningarnir höfðu samband við
þessar verksmiðjur og lýstu sig
reiðubúna að til að annast uppsetn-
ingu búnaðar, greiða fyrir hráefnið
og sjá um kostnað vegna söfnunar á
skelinni. Ef þessi hráefnisöflun gengi
upp, þýddi það að verksmiðjan á
Hvammstanga hefði fengið 40-50
tonn af hráefni á viku og getað
framleitt þau 1.000 tonn á ári, sem
Frakkar eru reiðubúnir að kaupa.
Þetta hefði þýtt um 40 milljón króna
framleiðslu á staðnum, skilaverð
upp á 30 milljónir og atvinnu fyrir
a.m.k. þrjá menn í verksmiðjunni
sjálfri í stað þess að nú vinnur þar
einn maður.
Þessi áætlun hefur hins vegar ekki
gengið upp. Hermann segist hafa
orðið fyrir vonbrigðum með undir-
tektir eigenda rækjuverksmiðjanna
á Skagaströnd, Blönduósi og Sauð-
árkróki, en þeir hafi þegar á reyndi
séð alls konar annmarka á að koma
söfnunarbúnaðinum fyrir.
Nú er mjög óvíst með framtíð
H-Gæðamjöls, en fyrirtækið hefur
leigt vélar og húsnæði af Mjöli hf. á
Hvammstanga sem tekið var til
gjaldþrotaskiptafyrirskömmu. Mjöl
hf. er nú í eigu Sparisjóðs Vestur-
Húnvetninga og leigusamningur
Hermanns og félaga rennur út um
næstu mánaðarmót. Enn hefur ekk-
ert verið rætt um að framlengja þann
samning og því líkur á að framleiðsl-
an hreinlega leggist niður á
;.. :V ffe. - v • 4 «
• .•" •%, *v•# v ****<&
• 'tr' c"W' . V,
'í ..#v
--•* \ , .. -

.
Úrgangur frá rækjuverksmiöjunni á Skagaströnd, sem skolast hefur upp á fjöruna.
Hvammstanga. Þar með væri endan-
lega úr sögunni að á staðnum væri
skapaður gjaldeyrir upp á 30 milljón-
ir, úr úrgangi, á ári hverju. Fyrir
utan penigalegt verðmæti þessarar
framleiðslu kemur hún í veg fyrir
gífurlega umhverfismengun af völd-
um úrgangsins, en fyrir hefur komið
á Blönduósi að rækjuskelin hefur
stíflað klóakfrárennsli er liggja frá
bænum í sjó út. Jafnframt hefur
sjófugli stórfækkað á Hvammstanga
eftir að tekið var að nýta úrganginn
frá rækjuverksmiðjunni.
Þessu ævintýri þeirra þremenning-
anna er þó ekki alveg lokið. Nú
standa yfir samningaviðræður við
rækjuverksmiðjur á Akureyri og ef
semst mun starfsemi H-Gæðamjöls
flutt þagað norður.
-ÁG
AUGLÝSING
UMINNLAUSNARVERÐ
VERÐTRYGGÐRA
SPARISKÍRTEINA RÍKISSJÓEIS
FLOKKUR INNLAUSNARTÍMABIL INNLAUSNARVERÐ* ÁKR. 100,00
1982-1. fl. 01.03.90-01.03.91 kr. 1.161,82
1983-1. fl. 01.03.90-01.03.91 kr. 675,04
1984-2. fl. 10.03.90-10.09.90 kr. 472,04
1985-2. fl.A 10.03.90-10.09.90 kr. 311,23
*lnnlausnarverð er höfuðsl óll, vextir, vaxtavextir og verðbót.
Innlausn spariskírteina ríkissjóös fer fram í afgreiðslu
Seðlabanka íslands, Kalkofnsvegi 1, og liggja þar jafnframt frammi
nánari upplýsingar um skírteinin.
Reykjavík, febrúar 1990
SEÐLABANKIÍSLANDS
Leitað er eftir erlendu lánsfé til að klára Leifsstöð:
ERLENT LÁN í
ÞOTUHREIÐUR
„Það var gerð áætlun fyrir um
tveimur árum síðan sem samþykkt
var af ráðherrum utanríkis- og fjár-
mála. Áætlunin var um að ljúka við
flugstöðina í áföngum og í henni var
gert ráð fyrir lántökum til þess
verkefnis. Listaverkin voru inni í
áætluninni," sagði Sighvatur Björg-
vinsson formaður fjárveitinganefnd-
ar Alþingis í gær.
Sighvatur sagði að nú væri unnið
að því að afla erlends lánsfjár til að
ljúka við flugstöðina og það lán yrði
meðal annars notað til þess að ganga
frá listaverkunum Þotuhreiðri og
Regnboga. Auk þeirra væri eftir
ýmis frágangur á stöðvarbygging-
unni sjálfri, ganga ætti frá útilýsingu
og gera ný bílastæði.
1 lánsfjárlögum eru 30 milljónir
króna ætlaðar á þessu ári til að koma
upp listaverkum við Leifsstöð á
Keflavíkurflugvelli. Að sögn Sig-
hvatar er frágangur bílastæðanna og
útilýsingar mun stærra dæmi en það.
Árið 1975 var haldin samkeppni
meðal myndlistamanna um listaverk
sem standa skyldu fyrir utan stöðina.
Listamennimir Rúrí og Magnús
Tómasson báru þar sigur úr býtum
og skiptu með sér fyrstu verðlaun-
um. Síðan gekk bygginganefnd til
samninga við þau varðandi listaverk
þeirra.
Vegna fjárskorts hafa verkin enn
ekki komist upp en unnið er að því
að reisa verk Rúríar, Regnbogann.
Þá hefur nýlega verið leitað tilboða
í gerð myndverks Magnúsar Tómas-
sonar, Þotuhreiður. Útboðið var í
tvennu lagi; annars vegar vegna
jarðvinnu og undirstaða, hins vegar
í smíði sjálfs verksins. Verkið á að
smíða úr ryðfríu stáli að talsverðu
leyti. A.m.k. ein vélsmiðja hefur
gert tilþoð í smíðina en mun að
líkindum þurfa að láta valsa hluta af
stálinu sem fara á í verkið erlendis
þar sem tækjabúnaður mun ekki
vera til hérlendis til svo flókinnar
völsunar.
Pétur Guðmundsson flugvallar-
stjóri á Keflavíkurflugvelli er þessa
dagana að taka við formennsku í
bygginganefnd flugstöðvarinnar.
Hann sagði að verið væri að athuga
tilboð í smíði þotuhreiðursins. Hann
vildi ekki nefna tilboðsupphæðir en
sagði að þær væru innan lánsfjárlaga
enda yrði ekki farið út fyrir ramma
þeirra. -sá