Tíminn - 01.06.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 1. júní 1990
GARRI
''' '' '' y' ' " ' ' ' ' ' ' '' ' " ' ''
l íminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Otgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, 110 Reykjavik. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöidsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,- , verð í lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Pólitískur vandi
Gorbatsjovs
Nú er það liðin tíð að aðeins sé talað einni röddu þeg-
ar fréttir berast frá Sovétríkjunum. Hafi umbótastefna
sú sem kennd hefur verið við Gorbatsjov forseta áorkað
einhverju þá felst það í því sem varðar málffelsi og
önnur grundvallarmannréttindi.
Sá munur sem menn sjá á sovétsamfélaginu fyrr og nú
liggur í því að það hefúr verið losað um tunguhaftið á
fólkinu, menn geta látið skoðanir sínar í ljós án þess að
eiga nokkuð á hættu og kjömir fulltrúar á þingum og
ráðstefnum notfæra sér málfrelsið til þess að segja op-
inskátt álit sitt á heildarstefnu eða einstökum þáttum
sovéskrar stjómarstefnu eins og hún birtist í lagafmm-
vörpum eða yfirlýsingum. Þingfulltrúar geta leyft sér
þann munað að tala eins og þeim býr í bijósti, þ. á m. að
segja sovétforsetanum og alríkisstjóminni til syndanna.
Þessi bylgja mannréttindaumbóta og málfrelsis hefúr
ekki látið sig án vitnisburðar. Hún hefúr komið af stað
málefnabaráttu á ótal sviðum og í margs konar tilgangi.
Að ýmsu leyti hefúr málfrelsið og hin nýja málefnabar-
átta snúist um allt annað en ætla má að Gorbatsjov og
umbótasinnaðir félagar hans hafi haft í huga þegar ráð-
ist var til atlögu við sovétkerfið og leninismann.
Þótt rétt sé að Gorbatsjov hafi af miklum röskleika og
dirfsku gerbreytt stjómskipan Sovétríkjanna með virku
löggjafarþingi og formlegu afnámi einflokkskerfisins,
þá er jafnvíst að slíkar umbætur hafa ekki orðið til þess
að fúllnægja hugmyndum manna í einstökum sovétlýð-
veldum um aukið sjálfstæði og sjálfsákvörðunarrétt
þjóða sem aðild eiga að ríkjabandalagi Rússaveldis.
Ekki er annað að sjá Gorbatsjov hafi verið óviðbúinn
þeirri þjóðemisvakningu sem fylgt hefúr í kjölfar mál-
ffelsisbylgjunnar. Öll hans áhersla hefúr í rauninni ver-
ið á sviði efnahagsmála. Von hans stóð öll til þess að
„opnun“ þjóðfélagslegrar umræðu myndi snúast um
efhahags- og kjarabætur í ríkisheildinni og ekki þyrfti
að hafa sérlegar áhyggjur af þjóðræknisstefnu, hvað þá
afdrifaríkri sjálfstæðisbaráttu nokkurs sovétlýðveldis.
Hafi Gorbatsjov og tæknikrötunum kringum hann yf-
irsést um það hvað getur gerst þegar ófrjálsar smáþjóð-
ir öðlast málfrelsi, þá em þeir nú reynslunni ríkari um
það að þær vilja fyrst tala um þjóðréttindi sín áður en
þær fara að eyða máli í miðstýrðar efnahagsumbætur á
alríkisgmndvelli. Og nú hefúr alríkisþingið í Moskvu
verið að ræða umbótaáætlun í efnahagsmálum, áætlun
sem Gorbatsjov stendur að, en hefúr eigi að síður reynst
deilumál á þinginu og engin sérstök hrifning á efni
hennar hjá þeim sem styðja hana. í þessu umróti hefúr
höfúðandstæðingur Gorbatsjovs verið kjörinn forseti
sovétlýðveldisins Rússlands, kjama Rússaveldis að
fomu og nýju. Jafnvel Boris Jeltsín er farinn að slá á
strengi þjóðemishyggjunnar og mælh með því að hvert
lýðveldi verði sem mest óháð alríkisstjóminni.
Þótt Gorbatsjov eigi miklum vinsældum að fagna og
njóti trausts sem forseti Sovétríkjanna, er sýnt að hann
glímir við ýmis óvænt pólitísk vandamál, eldd síst sjálf-
stæðishreyfingar smáþjóðanna, sem honum ætla að
reynast torleyst og ekki síður erfið viðfangs en nýskip-
an efnahagsmála, sem allt starfið átti þó að snúast um.
Hrernan heiiifi
Nýkga var lialdið upp á dag
jaröar vtöa um heiro, þegar fóik
minnti sjálft $ig á betri umgéngoi.
Þeir í Aroeríktmnl geröu nokkuö
af j)ví aö minnast misferlis viö
jöröina, enda eiga stórar iónaftar-
þjóöir margf sammerkt f djöfui-
skap gegn jöröinni. Sýndur hefur
verift sérstakur sjónvarpsþáttur,
líklega hugsaður sem barnaefni,
sem Time-Waruer lét gera í Los
Angeles. Ilann var fyrst og fremst
merkilegur fyrlr barnaiega fram-
setningu á annars alvarlegu efni.
FJnhver kerling var létin ieika
móóur jörö og hlaöiö á hana alis-
knnar drasii sem var hreínt aó
drcpa hana, en síðan komu frægar
persónur og sögöu ástæóur fyrir
veikindum hennar eöa tíunduðu
líöau hennar á vaktstöðu fyrir
framan sjúkrabúsið, eins og venj-
an er þegar verið er að plokka
óæsklleg ber ór neflnu á Ronaid
Reagan, eöa ef önnnr stórniemti
iiggja á sjúkrahúsi.
Hættulegur
mannfjöldi
Allur var þessi þáttur sérstak-
iega tilgerðarlegur og fákænn í
framsetnlngu nema þegar upptal*
in voru atriðí sem vert er að hafa í
huga, eins og mengnn, nppsöfnun
á rusli og eyðing ósónlagsins. Þessí
atrifti, fyrir utan aukinn hita,
stefna jörðinni I nokkra hættu,
hvort sem Itún fer að hrenna á
fólki eftir eina öld eða tvær aidir.
En grunnatriðinu var aivcg sleppt
úr umræöunnii þættinum. Mann-
fjölgunin ein og scr og iðnvæðing-
in scm af henni befur icitt, er auð-
vitað mesti örlagavaldurinh.
Spurning er hvort mannijölgunin
er ekki roesti mengunarvaldurinn.
un á jörðinni er komin í gegnum
hendur manna. Jörftiu og jarðar-
efnin eru kjjúin dag og nótt til hins
ýtrasta til að skila af sér matvæl-
um og tæknivörom handa mann-
inum, og aukinn mannfjöldi kveð-
ur stööugt á um meiri framieiösiu
á neysluvarningi og iðnvarningi.
Ofgnótt allra hluta
Af þessum ástæðum er eins gott
að maöurinn, íbúi jaröarinuar.
hæfti að tala um óhjákvœmilega
mengun, setn öll fylgir manna-
byggð. Maðurinn gctur kannski
sóðað eitthvað minna í kringum
sig en hann gerir. £n á meftan
hann fruðsar í ofgnótt alira hluta
er ekki von á öðru, cn regnskóg-
arnir haldi áfram að eyðast, óson-
iagið haldt áfram að stækka, og
borgir kafni i sorpi, eíns og þær
eru byrjaöar að gera, eins og t.d.
New York. Verði ekki spornað
með öilum ráðnm við mannfjöig-
nn, í stað þess að óhjákvæmileg
haiiæri verði iátin sjá um fækkun-
ina, munn næstu áratugir og aldir
við mengun jarðar. Tilraunlr
mannsins til að snúa dæminu við
getur aldrei orðið annað en kákið
eitt á meðan hann sér sjálfur um
að auka menguoina nteö tilvist
sinnl og stanslausri fjölgun, sem
þegar er komin á hælf umörk.
Aflahlutur Alþýöuflokksins
Miklir happadrættir komu i hlut Al-
þýðuflokksins í róðrinum mikla sem
farinn var til atkvæðaveiða í borgar-
stjómarkosningimum í Reykjavík.
Pressan, sem geíin er út af Alþýðu-
blaðinu, skýrir sigri hrósandi ftá því
að stórhvelin Aðalsteinn Hallsson og
Hrafh Jökulsson hafi gengið til liðs
við Alþýðuflokkinn. Málgagn flokks-
ins notar orðalagið „einstök atvik“ um
að tveir menn af lista Nýs vettvangs
ætli að gerast kratar.
Sigurvegarinn Olína og vettvangs-
formaðurinn Ragnheiður keppast við
að sveija Alþýðuflokkinn af sér og
vilja ekkert af honum vita og verða
alveg aldeilis hlessa þegar ringluð
fjölmiðlafrik reka hljóðnema upp að
andlitunum og fara að spyija um
tengsl krataflokksins og þeirrra eigin
framboðs. Það er varla að þær hafi
nokkru sinni heyrt Alþýðuflokkinn
nefndan. Hins vegar er mikið rætt
um fijálslyndi og umbótasinnu, rétt
eins og einhver viti hvað það orða-
gjálfúr þýðir.
Kristín týnd?
Eign Alþýðuflokksins, Pressan, er
annars sármóðguð út í sjónvörpin fyr-
ir að sýna Ragnheiði formanni litla at-
hygli og virðingu að kvöldi kosninga-
dags. Þá var talað við alla flokksfor-
menn nema hana.
Þess í stað var Óskari ritstjóra Þjóð-
lífs flaggað og þykir Pressu það mikil
ótiðindi. Vandlega er tíundað í mál-
gagninu að Óskar er sambýlismaður
Kristínar A. Ólafsdóttur, boigarfúll-
trúa Alþýðubandalagsins og Nýs vett-
vangs. Málgagnið spyr í heilagri for-
undran hvort Óskar þessi sé í ein-
hveiju sérstöku forsvari fyrir Nýjan
vettvang.
Annars er ástæða til að spyija, hvar
var Kristín A. Ólafsdóttir alla kosn-
ingabaráttuna og hvar hefúr hún verið
falin síðan hún var kosinn boigarfúll-
trúi í annað sinn?
Kommamir eru famir að hrista af sér
drungann eftir kosningamar og em að
ná áttum á ný. Æskulýðsfylkingin
kom saman í fyrrakvöld og samþykkti
vantraust á stjómina og kýs sér aðra
þóknanlegri eftir tvær vikur.
Ólína.
Kristín.
Fylkingarfélagar hafa komist að því,
að Birting og Nýr vettvangur hafi
með tiltektum sínum í borgarstjómar-
kosningunum veikt stöðu Alþýðu-
bandalagsins og að Æskulýðsfylking-
in hafi veikt tiltrú á Æskulýðsfýlking-
unni með daðri við fijálslyndi rauðu
villuljósanna.
Nú á að rusla til og koma lagi á hug-
myndafhæðina á nýjan leik.
Alþýðubandalagsfélag Reykjavíkur
hélt aðalfúnd í gærkvöldi og skýrði
Þjóðviljinn ftá því í gærmorgun að
þar yrði skipt um stjóm og hver yrði
formaður.
Enginn í nýju stjóminni er úr Birt-
ingu og hafði Þjóðviljinn það á hreinu
að hreinsanimar mundu gagna prýði-
lega og flokkshollusta félaganna
verða ótvíræð eftir aðalfúndinn.
Kristín fundin
Þjóðviljinn er fúllur upp með vanga-
veltur um hvað hafi eiginlega komið
fyrir í pólitíkinni og hvemig eigi að
túlka úrslit og ummæli.
Auðvitað má reyna það, en Þjóðvilj-
inn og aðrir ættu að varast að reyna að
fá neina vitræna niðurstöðu út úr þeim
orðabelg öllum og uppákomum.
,Æg hef sagt mig úr Alþýðubanda-
laginu í Reykjavik en er áftam félagi í
Birtingu og þar með í Alþýðubanda-
laginu. Eg er heldur ekki á leið inn i
Alþýðuflokkinn og hafna því fúll-
komlega að ég sitji í boigarstjóm fyrir
þann flokk,“ er haft eftir Kristínu A.
Ólafsdóttur.
Þjóðviljinn er súr yfir að Jón Baldvin
er að eigna sér Nýjan vettvang og em
málin hin flóknustu í allri einfeldni
sinni.
Eins og sjá má á ofangreindri tilvitn-
Ragnheiður. Jón Baldvin.
un er ekkert eðlilegra en að Kristin sé
í Alþýðubandalaginu þótt hún sé búin
að segja sig úr Alþýðubandalaginu og
þar af leiðandi er hún ekld á leið inn í
Alþýðuflokkinn þótt Alþýðuflokkur-
inn standi að baki kosningu hennar í
borgarstjóm.
Auðskiljanlegt, ekki satt?
Alþýðublaðið segir Alþýðuflokkinn
hafa stóreflt vígstöðu sína í Reykjavík
með því að missa frambjóðanda sinn
út úr borgarstjóm. Sigurinn felst í þvi
að Alþýðubandalagið er ekki lengur í
forystu andstöðunnar gegn íhaldinu.
Þessi skýring var gefin áður en Krist-
ín upplýsti að hún væri áftam virkur
félagi í Alþýðubandalaginu af því að
hún er búin að segja sig úr Alþýðu-
bandalaginu og að í vorhreingeming-
unum verður stjómum ABR og
Æskulýðsfylkingarinnar sópað út, og
allir viðkomandi keppast við að upp-
lýsa að síst af öllu standi til að ganga
til liðs við Alþýðuflokkinn, nema þeir
Hrafn og Aðalsteinn.
Jón Baldvin þreytist ekki á að sann-
færa landslýð um að Nýr vettvangur
sé brú frá Alþýðubandalagi yfir í Al-
þýðuflokk.
Sú skoðun virðist eiga harla lítinn
hljómgrunn vægast sagt.
En Ólína og Ragnheiður flokksfor-
maður ganga vonglaðar í broddi fylk-
ingar blaðrandi um fijálslyndi og um-
bætur og em engum háðar, síst af öllu
flokknum og þeim kjósendum hans
sem lyftu þeim upp á sigurhæðir illa
grundaðrar nýjungagimi.
En - eftir situr hlass á eigin rassi -
svo vitnað sé til fleygrar ljóðlínu eins
þjóðskálda okkar.
OÓ