Tíminn - 26.06.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Þriðjudagur 26. júní 1990
Tfminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin I Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, 110 Reykjavlk. Sfml: 686300.
Auglýsingasíml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaöaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Heimsókn
Bretadrottningar
Opinber heimsókn Elísabetar annarrar Bretadrottn-
ingar og eiginmanns hennar Filipusar hertoga af Ed-
inborg er mikill viðburður á íslandi. Áður hafði for-
seti íslands, frú Vigdís Finnbogadóttir, þegið boð
drottningar um heimsókn til Bretlands. Það boð er
nú endurgoldið með för Bretadrottningar til íslands.
Fljótt á litið kann svo að þykja að nokkuð sé í lagt
um hátíðleg samskipti þjóðhöfðingja Bretaveldis og
Islands, slíkur stærðarmunur sem er á þessum ríkjum
og eins og samskiptum ríkjanna hefur stundum ver-
ið háttað í sögunnar rás. En þegar betur er að gáð
mun sannast að samskiptasaga Islendinga og Breta
er flóknari og samsettari en svo að hún varði hags-
munaárekstra eina saman, illvígar þrætur og átök.
Þegar öll kurl koma til grafar verður niðurstaðan af
samskiptum þjóðanna góð.
Að fomu og nýju hafa íslendingar orðið fyrir mikl-
um menningaráhrifúm ífá Bretum. Það sannar saga
kirkju og kristni og margt í bókmenntunum. Bresk
áhrif á atvinnuhætti íslendinga em óumdeilanlega
mjög mikil. Þess gætti e.t.v. hvað mest í togaraút-
gerð og að nokkru í fiskverkun, en einnig í ýmsu
öðm, sem ástæða er til að muna. Bresk áhrif koma
beint og óbeint frám í framfömm í landbúnaði frá
því á 19. öld og fram eftir hinni tuttugustu. Sauðasal-
an til Bretlands kom t.d. af stað miklum hræringum
meðal íslenskrar bændastéttar. Samvinnuhreyfmgin
sótti hugsjónir og hagnýt úrræði til bresku sam-
vinnufélaganna. Verslunarviðskipti hafa Islendingar
gjaman viljað eiga við Breta og ýmis önnur efna-
hagsleg samskipti hafa tengt þjóðimar á viðskipta-
sviði.
íslendingar og Bretar eiga það umífam allt saman
að vera nágrannar og eyþjóðir í Atlantshafí. Á það er
vert að benda að hversu ötulir sem Bretar hafa verið
um landnám og yfirráð og hversu mikið flotaveldi
sem Bretland hefur verið, hefur aldrei komið til þess
að Bretar legðu ísland undir sig til langffama. Bresk
ítök á stríðstímum fóm að vísu ekki leynt og urðu
hvað mest þegar Bretar hemámu ísland 1940. Eigin-
legt hemám Breta varð ekki langært sem var íslend-
ingum staðfesting þess sem sagan virtist hafa kennt,
að Bretar hefðu engan hug á að ná stjómskipulegum
völdum á íslandi. Ekki er vafi á því að þetta hefur
m.a. kveikt þann vinarhug til bresku þjóðarinnar
sem er algengur hjá íslendingum.
Bretadrottningu er vissulega fagnað fyrir mann-
kosti sína og þá tignarstöðu sem hún gegnir í landi
sem á svo langa sögu lýðræðis og mannréttinda og
aðrir hafa gert að fyrirmynd. Þegar alls er gætt hafa
Islendingar átt löng og stundum örlagarík samskipti
við Breta. Þar hafa skipst á skin og skúrir. Heimsókn
Bretadrottningar nú er vitnisburður um að upp úr
öllu stendur gagnkvæm vinátta og virðing, gott ná-
grenni eyþjóðanna í Atlantshafi.
Það gerist oftar cn ekki að íalsvert
fár verður I fjölmiðtuni úl af k'íil-
vægum alburðuro, sem eru auð-
skiljanlegir þegar þeir gerast, en
enda oft i óbotnandi rugJL Og rugl-
þokan verður þeim mun svartari
sem fteiri láta Ijós sitt skína. Að
nokkru leyti geríst þetta vegna þess
að um mábn fjaila menn sem eru
sérþjálfaðir í að gera eint'óld máJ að
Heimiliserjur
Eitt ar }>essum ruglinálum fjöi-
míðianna er jftrstandandi karp
milii fréttadeildar Rikisútvarpsins
ng útvarpsráðs (að viðbmttum út-
varpsstjóra). Það er svo mál út af
fyrir sig að Morgunbiaðið er meg-
invettvangur þessara deilua, enda
orðið að emhvcrs konar Hyde Park
Coraer í ísienska ijöbniðlaheimin-
uro, en útvarpsrásirnar sparaðar
að sama skapi. Reyudar nenuir
ekki nokkur maður að tflgjast með
þessu karpL Atmenníngur undrast
það að starfsmenn og stjðraendur
Rikisútvarpsins skuii hafa sig til
þess að vera að rífast opinberiega
um mál sem heföi verið bægt að
sætta án þess að það færi út fyrir
veggi útvarpshússins.
Ef rcynt er að ieita upphafs þessa
máls, er það að ftnna i ofureinfBidu
atvild á tVéftastofuoni. Fréttamað-
tir einn tekur sig til og semur frétt
af húsateikningu sem á að vera eitt-
bvað söguleg og spinnur í kringum
mótífið heilmikið málæði, eins og
ijósvakafréttamönnum er iagið eft-
ir að massftU þeirra leysti knappan
fréttastð blaðanna af hóimi og
mæðir bka á blöðunum eins og
tiskusveifta. í málaiengingum
fréttamanns leyndist sá broddur af
ásökun í garö Mutaðeigandi húsa-
teiknara, aö þeir heíðu nýtt sér
sænska útiiisteikningu að um-
ræddu húsi fremur frjálslega,
þ.c.a.s. gerst fjölþreifnir til hug-
vcrka annarra.
Nú gcríst það næst að umræddir
húsutciknarar vilja ekki una þess-
ari fréttasemiingu frá Efstaleiti X og
segja að margt haft verið míssagt
um það sero átti að vera fréttnæm-
ast, nefniiega að þeir hefðu nýtt sér
annurra hugverk frjálsiega, Vildu
húsateiknarar fá að koma sínum
athugasemdum aðí fréttatíma Rik-
isútvarpsins, enda áttu þeir lög-
helgaöan rétt til þess. Hins vegar
leifði ckki af að húsateiknararnir
uin-
kvörtun þeirra við úlvarpsráð virt-
ist gera málið enn tórsóttara fyrir
þá gagnvart íréttastofunni. Þótt út-
varpsráði sýndist að fréítamaður
hefði hallað réttu máli, þá hélt hann
þeám mun haröar fram þeirrí
sjálfsréttlætingu sinnL að haun
ert nema sannleikann, Af þessum
lyrirgangi fréttamanns og frétta-
stofu mátti heist ætia að frétta-
mðnnum yrði aldrei á nein skyssa.
Sannleikurinn
sem
stangast mjög á. Þá Cr stjórnunar-
iþróftio og málefnakyoaittgio út á
viö orðin sú að hvor aðili um sig
veifar sinni IögiVæðingaskýrslu og
fær okkur hlusfeodur (ttllu heldur
Morgunblaðslescndur) ti] að trúa á
hana, en hafna hinni.
Garrí er nú eins og hvurt annað
bara í iögum, ems og flestir lands-
menn, e« eínmitt þess vegna varast
hann að eita uppi iagaskýringar að-
keyptra Ittgmanna deilugjarnira
roanna í Rikisútvttrpiou, sem bresf-
ur sambúðarvit og ábrifavald tfl
þess að sætta sfn mál sjálfir, en
hrópa sem ákafast 1 „skýr tyrír-
mæli“ i lttgum, kannski bráða-
birgðaiðg, til þess að hægt sé að
stjóraa útvarpinu, Myndu ýmsir
felja að úfvarpstögin séu
En nú er spnrnlngin: Var þessí
Haliaöi frétfamaðorínn á húsa-
íeiknarana i rrétt sinni? Eftir allt
sem búið er að skrifa í kjöifar þess-
arar heimsfréttar um íþróttahús-
teikninguna á Akranesi, Vcit enginn
hvað er satt og hvað er Iogið í þvi
efni. Enda er sannleiksieitin í tcikn-
unni.
En bvað er þá eftir sem gert hefur
þessa mýflugu Atla Rúnars Halí-
dórssonar að úlfalda meðal starfs-
fólks og stjórnenda í útvarpshúsinu
við Efstaleiti? Jú, hvað annað en
það, hverjir eiga að segja fyrir
verkum og vera í fyrírsvari fyrir
Rflúsútvarpið inn á við og úi á við.
Málið snýst um það, h\or( útvarps-
stjóri og útvarpsráð megi yrða
fréttastofuna orðum, ef þessum
æðstu stjórnendum stofnunarinnar
(sem þeir eru) þykir nokkuð við
Þeim sem láta sér annt um Ríkis-
úfvarpió og vita ekki annað en að
það hafi viðunandi stjórnkerfl sam-
kvæmt lögum og starfshefð í 60 ár,
kemur spánskt fyrir sjónir, þegar
stjórnunarhættir eru komnir á það
stig að meno eru htettir að tala sam*
an en skiptast á aðkeyptum lög-
fræðtógaálitum, sem aukinheidur
viðurkenndum boðleiðum
kontóranna i Efstateiti 1.
En leiki einhver vafi á um stjóm-
kerfið í Ríkisútvarpinu, bvers
vegna er þá ekki leitað tit ráðherra
um hvernig skiijaeigi útvarpslögin,
kvæma þau. Nema s vo sé komið, að
Itikisútvarpiö sc svo pent með sig
að það leiti dkki ráða hjá ráðherra
ar ótta við að kalia jfir sig póiitíska
íhlntun, eða ráðherra sé nú af-
skiptaleysisstefnan svo rnnnín i
merg og bein að hann viil ekkert
vera að blanda sér I vinnustaöadeil-
ur i stofnunuin sem undir hann
heyra. Nóg er samt af illindunum.
Það cr að vísu ekki það versta sem
ráðhcrra sýnir af sér, að vera fá-
skiptinn af daglegrí Stjórn rflds-
stofnana, en of mikið af öilu má þó
gera. Þrátt fyrir allt á ráðberra að
gæta þess-i þessu tilfelli-aðstjóra
Rikisútvarpsins fari ekki úr bönd-
nnum. Hversu góðir sem starfs-
menn og stjnrnendur Rikisútvarps-
ins eru, bafa þcir ekki náð þeim
arb
að búa við anarkisma semstjórnar-
íorm. Kannski þarf að sctja bráða-
birgðalog um það bvort útvarps-
stjóra og útvarpsráði sé leyfilegt að
opna rouonioo.
Garrí
SKRYTNAR AHERSLUR
Sjaldan hefúr íslenskur íjölmiðla-
maður lagt aðra eins áherslu á að
hafa rétt fyrir sér og þegar full vissa
var fenginn fyrir að hann hafði rangt
íyrir sér og að Stapagatið væri ekki
Dyrhólagatið, eða var það öfúgt?
Ritstjórinn birti mynd af Dyrhóla-
gati í blaði sínu og sagði það vera
Gatklett fyrir vestan en gegnum
bæði götin sér himin og haf. Þegar
annar ritstjóri leiðrétti tiltölulega
saklausa missögn upphófst ein hat-
rammasta ritdeila sem háð hefúr
verið á Fróni þar sem Stapagatið var
gert að Dyrhólagati og Dyrhólagat
fyrir sunnan að Stapagati vestra. Sá
sem hafði rangt fyrir sér fékkst aldr-
ei til að viðurkenna ruglið og gegndi
hann m.a. æðsta embætti sem þá var
til á íslandi án þess að fást til að
leiðrétta einfalda og auðskilda stað-
reynd.
í heimsljósinu
Og það eldist ekkert af Qölmiðl-
ungum að halda fast við „staðreynd-
ir“ og skoðanir á tilteknum efnum
og trana ffam sínum Stapagötum af
eldmóði þótt öllum, eða allflestum
öðrum, standi nákvæmlega á sama
um hvort þeir fara gatavillt eða ekki.
Sjaldan hefur fjölmiðlagengið
gengið eins langt í að auglýsa at-
burð og tónleika Bob Dylan (sem
heitir í höfúðið á „enska" skáldinu
Dylan Thomas að sögn uppfræðara í
ljósvakamiðluninni ''-'nningamar
og gauragangurinn er slikur að mað-
ur hlýtur að líta á það sem guðlega
náð að „goðið“ skuli vera svo lítil-
þægt að troða upp á Islandi eftir að
hafa látið heimsljósið skína á sig í
aldarfjórðung og eru því varla nein
nýmæli á ferð.
Miðasalan var mikið mynda- og
fféttaefni. Legið var yfír fólki sem
fór í biðröð og beið í nær hálfan sól-
arhring, eins og tíðkast i komma-
ríkjum, og voru tekin viðtöl við þá
sem lögðu á sig strangar vökur til að
verða sér úti um aðgöngumiða.
Djörfústu óskir biðraðafólks voru
að rætast. Það var að fá aðgang að
sjálfú „goðinu", eins og fjölmiðl-
ungar margtuggðu í lýsingum sín-
um á dásemdardýrðinni.
Mikið var gert úr því að hætta væri
á að aðgöngumiðar færu á svarta
markaðinn. Aftur skírskotun í
kommúnistaörbirgð og miðar voru
skammtaðir af Listahátíð.
Næstu tvo daga var auglýst aftur
og aftur að nógir aðgöngumiðar
væru til og stendur það góða boð
enn.
Þama er eitthvert misræmi milli
áhuga þeirra sem eiga og reka fjöl-
miðla og neytenda þeirra.
Ekkert gaman lengur
Áhugamenn um boltaleikjagaman
bregðast aldrei reiðari við og þegar
dregið er í efa að almennur áhugi á
þeim sandkassa sé kannski ekki al-
veg eins mikill og þeir staðhæfa.
Þeir eru ekki til viðræðu um efnið
og allt skal undan láta þegar þeir
halda ffam kröfúm sínum um opin-
ber ffamlög í ýmissi mynd eða
endalausar sýningar á boltaleikjum
þegar svo ber undir. Stendur ein
hrinan yfir núna og allir eiga að vera
svo svaka spenntir.
I landi fótboltans, Bretlandi, segj-
ast 20% sjónvarpsáhorfenda hafa
gaman af knattspymu. Þetta er upp-
lýst á fjölmiðlasíðu Mogga og hlýt-
ur því að vera satt. Fyrir 20 árum var
hlutfallið 60% fótbolta í vil. íþrótta-
sýningar njóta sífellt minni og
minni áhuga sjónvarpsáhorfenda og
er fótboltinn í fjórða sæti þeirra
greina sem horft er á þar.
En þeir sem hafa alið sjálfa sig upp
á boltaleikjavöllum og ráða dag-
skrám neita að trúa og mötunin er sú
sama og fyrir 20 árum.
Hér er síður en svo verið að leggja
til að hætt verði að leggja áherslu á
fótboltasýningar í fjölmiðlum eða
að dægurlagasöngvarar verði ekki
kynntir þegar þeir láta svo lítið að
koma fram á íslandi.
En fjölmiðlafólk verður að varast
að leggja rangar áherslur á hvað
vekur almennan áhuga og hvað
ekki. En um þetta þýðir ekki að fást.
Þegar þverhausamir hafa ákveðið
að Stapagatið sé Dyrhólagat verður
það svo að vera þótt allir aðrir viti
hvar hvort gatið er að finna. OÓ