Tíminn - 26.06.1990, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Þriðjudagur 26. júní 1990
Ræða Vigdísar Finnbogadóttur, forseta íslands, sem flutt var
í kvöldverðarboði er forsetinn hélt Bretadrottningu til heiðurs:
Höfum ævinlega lagt mikla
áherslu á gildi vináttunnar
Yðar hátign, Yðar konunglega tign,
góðir gestir!
Það er mér mikil ánægja að bjóða
yður velkomin í tilefni af fýrstu
heimsókn bresks þjóðhöfðingja til ís-
lands. Heimsókn yðar hingað er kær-
komin viðurkenning á nánum tengsl-
um þjóða okkar um aldir, allt ffá því
að land var numið á íslandi fýrir
meira en 1100 árum.
Ellefu hundruð ár eru ekki langur
tími í samanburði við hina löngu og
glæstu sögu þjóðar yðar. En hugtakið
„tími“ hefur alltaf fangað hugi okkar
Islendinga — ef til vill fyrir þá sök að
tímaskyn hefur alltaf verið okkur ná-
tengt. I hugum okkar er fortíðin æv-
inlega í gær, — eða, ef betur er að
gáð, í fyrradag.
Þetta tímaskyn hefur valdið því, að
við íslendingar finnum mjög fyrir
þjóðarímynd okkar. í hugum okkar er
sagan engan veginn dautt hugtak.
Sagan er okkur lifandi fyrirbæri sem
á jafn brýnt erindi við okkur og dag-
blöðin í dag.
Við litum aftur til þess með ánægju
sem hefur tengt þjóðir okkar í fortíð-
inni, og á þessari stundu fögnum við
þeim tengslum sem tengja okkur æ
nánar. Siðferðiskennd okkar hefur
ævinlega lagt mikla áherslu á gildi
vináttunnar.
Við minnumst þess með þakklæti
frá árdegi sögu okkar, að það voru
breskir trúboðsbiskupar og kennarar
sem færðu okkur stafrófið, sem gerði
okkur klcift að rita íslendingasögum-
ar, bókmenntalegt afrek sem við er-
um ætíð mjög stolt af. Orð okkar bók
er upphaflega breskt orð. Svo er
einnig um kálfskinnið sem sögumar
em skráðar á - bókfell. Meira að
segja sögnin að rita er breskt töku-
orð. Og varla verður annað sagt en að
það lán á orði hafi skilað umtalsverð-
um árangri!
Það var með þessu stafrófi sem Eg-
ils saga var rituð á 13du öld. Margir
atburðir þeirrar sögu gerast á Bret-
landi, einkum í Jórvík; þar orti hetjan
og skáldið Egill Skallagrimsson hið
óviðjafnanlega kvæði sitt Höfuð-
lausn. En Egill barðist einnig við
hlið Aðalsteins Englakonungs í or-
ustunni á Vínheiði árið 937 og gat sér
glæstan orðstír en varð um leið fyrir
miklum persónulegum harmi er
bróðir hans féll í þeim bardaga. Ég
hef ætíð verið snortin af því hvemig
hinn breski konungur létti Agli harm-
inn með þöglum, táknrænum hætti:
„Þá dró konungur sverðið úr slíðr-
um og tók gullhring af hendi sér,
mikinn og góðan, og dró á blóðrefil-
inn, stóð upp og gekk á gólfið og rétti
yfir eldinn til Egils. Egill stóð upp og
brá sverðinu og gekk á gólfið. Hann
stakk sverðinu í bug hringinum og
dró að sér, gekk aftur til rúms síns.
Konungur settist í hásæti."
Mér hefur oft fundist sem hátíðleiki
þeirrar stundar, í allri sinni áhrifa-
miklu þögn, beri voh um gagn-
kvæma virðingu og jafnréhi Breta og
íslendinga, milli almúgamanns og
konungs, sem jafnan hefur einkennt
samskipti þjóða okkar síðan.
Yðar hátign, á morgun vonumst við
til þess að geta endurgoldið þessa
sögulegu stund með því að sýna yður
þjóðargersemi, sem að vísu verður
ekki með höndum tekin.
Þar skipar Þingvöllur öndvegi, i
senn vagga menningar okkar og ein-
stakt náttúmundur. Dufferin lávarð-
ur, hinn kunni breski diplómat 19du
aldar, kom þar við á ferðum sínum og
gat ekki dulið aðdáun sína í bókinni
Letters from High Latitudes:
„Loks hef ég séð hinn fræga Geysi,
en allir hafa heyrt látið mikið af hon-
um. En ég hef einnig séð Þingvöll,
sem enginn kannast við. Hverir eru
sannarlega dásamleg náttúruundur,
en Þingvöllur er miklu indælli og un-
aðslegri; og sé það ómaksins vert að
sigla yfir Spánarsjó til þess að sjá
Vigdís Finnbogadóttir, forseti fslands
Geysi, þá borgar sig að fara kringum
jörðina til þess að líta Þingvöll."
Þingvöllur er okkar Stonehenge,
Runnymede og Westminster allt í
senn. Hann tilheyrir sögunni en er
jafnframt tímalaus, tilheyrir þessum
heimi en jafhframt sem úr öðrum
heimi. En hann er ekki eina undur
náttúrunnar sem ísland hefur að
bjóða. Sem betur fer hefur ísland
ekki orðið fyrir verstu afleiðingum
iðnvæðingarinnar, sem hafa valdið
veröld okkar þeim mikla skaða sem
við erum réH að byrja að gera okkur
grein fyrir.
Því er það okkur ánægjuefni að geta
sýnt yður á leiðinni til Þingvalla nýj-
ustu nýtingu okkar á hitaorku jarðar
að Nesjavöllum. HeiH vatn úr iðrum
jarðar, sem er nýH á skynsamlegan
háH, gæti reynst eiH svar okkar við
þörfmni fyrir olíuorku og þeim
vandamálum sem hún skapar fyrir
umhverfi okkar.
Sú var tíð að Reykjavík var hulin
reykjarsvælu kolaelds. En nú er hún
þekkt um allan heim fyrir hreint loft
sem við njótum dag hvem. Sú breyt-
ing stafar af því að við íslendingar
höfum getað beislað orku úr iðrum
jarðar til hita og rafmagns í borgum
og bæjum. Hún er lifandi dæmi um
það sem lýst er eftir í Alþjóðaskýrslu
um náttúmvemd frá 1980: „þróun
varanlegra auðlinda í sáH við náttúr-
una.“
Önnur er sú náttúruauðlind sem við
íslendingar sækjumst eftir að endur-
nýja: skóglendið sem forfeður okkar
eyddu með öxum sínum og kvikfé
sem þeir beittu á hið ósnortna land er
þeir höfðu fundið. Eftir aldalanga
gróðureyðingu höfðum við heitið að
takast á hendur krossferð til að bæta
umhverfi okkar, klæða landið skógi
að nýju, klæða móður jörð aftur
grænum mönli sínum.
Yðar hátign, á morgun munum við
gróðursetja bjarkir í landi Kárastaða.
Það er hluti nýs svæðis er kallast Vin-
áttuskógur, og öll þau lönd sem hafa
sendiráð á íslandi eiga hlutdeild í —
og það er mér gleðiefni að geta sagt
að Bretland var þar 1 forystusveit. Eg
kann ekki beHi leið til þess að rækta
vináttu okkar úr fortíðinni og vonir
okkar um framtíðina en að gróður-
setja tré í skógi framtíðarinnar; eink-
um í skógi vináttunnar.
Yðar hátignir, góðir gestir, ég bið
yður að rísa úr sætum og hefja glös til
heiðurs Hennar hátignar Élísabetar
drottningar og Hans konunglegu
tignar Philips prins. Megi vináHa
þjóða okkar endast um aldir.
Boð Englandsdrottningar um borð í Britannia við Ægisgarð:
ÞESSIR SNÆDDDU MEÐ DROTTNINGU
Sendimenn erlendra ríkja
Hr. H.H, Haferkamp, sendiherra
V- Þýskalands og frú, I.N. Krasa-
vin sendihcrra Sovétríkjanna, P.O.
Forsheil scndihcrra Svíþjóðar og
frú, L. Larsen scndifulltrúi Noregs
og frú, J. Mer sendiherra Frakk-
lands og frú, H. Branders sendi-
herra Finnlands og frú, C.E. Cobb
sendiherra BNA og frú, Knud-
Arne Bjerk Eliasen sendifulltrúi
Dana og frú, J. Seman sendifuil-
trúi Tékkóslóvakíu og frú, S.
Laskowsky sendifulitrúi Póiiands
og frú, Han Xuefang sendifulltrúi
Kína og frú, R.H. Graham Mitc-
heli sendiherra Kanada og frú, J.
A. Benson sendiherra Ástralíu og
frú, A.D.J. Blankson sendiherra
Nígeríu og frú, L.N. Rangarajan.
Frá íslensku
utanríkisþjónustunni
Jón Baldvin Hannibalsson utan-
ríkisráðherra og kona hans Bryn-
dís Schram, Þorsteinn Ingólfsson
deildarstjóri og kona hans Hólm-
fríður Kofoed-Hansen, Sveinn
Björnsson sendiherra og frú,
Hörður Bjarnason siðameistari og
frú og Sigrlður Gunnarsdóttir.
Fólk sem sæmt hefur verió
breskum heióursmerkjum
Ágúst Fjeldsted CBE og frú, Alan
Boucher MBE og frú, Brian Holt
MBE og frú, Ólafur Johnson
MBE og frú, Hannes Hafstein
MBE og frú, frú E. Sighvatsson
MBE, Þorsteinn Jónsson DFM og
frú, Eiríkur Kristófersson CBE,
Sigurður Árnason OBE og frú,
Geir Zoéga MBE og frú, Irene Go-
ok- Gunnlaugsson MBE og eigin-
maður, Geir Borg (Kings Medal
for Service in the Cause of Free-
dom) og frú, Hilmar Foss MBE og
frú, Sigurjón Hannesson og frú,
Pálmi Hiöðversson og frú, Jón
Sigurðsson og frú.
Breskir þegnar,
búsettir á ísiandi
Ralph Hannam og frú, Alan
Mitcheson og frú, Colin Porter og
frú, Jim Smart og frú, Poul
O’Keeffe og frú, Molly Clarke-
Jónsson og eiginmaður, Ruth
Magnusson og eiginmaður, Doris
Bríem, Sylvia Briem og Magnús
Pálsson, William McManus og
frú, E. Kinchin og frú, Leo Munro
og frú, Stanley Kiernan og frú,
Bella Sigurjónsson, Bernard
Wilkinson og frú, Julie Ingham og
cigínmaöur, Oliver Kentish og frú,
Anthony Cheong, Brian Pilking-
ton og frú, Jay d’Arcy, Michael
Clark og frú, Norman Dennis og
frú, Rose Guðjónsson og eigin-
maður, Janet Crosshall, Pieter
Jongejan og Agnes Grahara,

Rosalind Reid, Míchael Whalley,
Anne Helen Lindsay og Gunnar
Hafsteinsson.
Starfsfólk breska
sendiráósins f Reykjavík
Alpher Mehmed og frú, Caroline
Gibson, Barry Ross, Carole Mitc-
hell, Peter Stevenson, Örn Valdi-
marsson og frú, Krístján Wendel
og frú, Ósk Magnúsdóttir og eig-
inmaður, Anna Olafsdóttir og eig-
inmaður, Ríkharð Þórarinsson og
frú, Krístín Símonardóttir og
Lára Júlíusdóttir, Aðalsteinn
Jónsson og frú, Philip Leadbetter
ogfrú.
—sá
UR VIÐSKIPTALIFINU

MALNING
Sala málningar í heimi öllum er nú
sögð nema um 20 milljörðum sterl-
ingspunda á ári. Sem á mörgum öðr-
um sviðum er mikið um samfellingar
íyrirtækja 1 málningargerð og upp-
kaup. Fyrir nokkrum árum keypti hið
stærsta þeirra, Imperial Chemical
Industries, bandarísku málningar-
gerðina Glidden, þá hina áttundu
stærstu i heimi, og BASF keypti Inm-
ont, hina tíundu stærstu. (Afitur á
móti seldi Hoechst málningarfyrir-
tæki siH, Berger, til hins breska Willi-
ams Group, og mun nú nær einvörð-
ungu framleiða iðnaðar-málningu.)
Að markaðshlutdeild stóru málning-
argerðanna kveður þannig æ meir. í
heimi öllum var markaðshlutdeild
hinna tíu stærstu 30% 1987, en tæp-
lega 20% 1980.
Tíu stærstu málningargerðir 1988
og sala þeirra í milljónum lítra
1. Imperial Chemical IndusHies 780
2. -3. PPG (PiHsburgh Plate Glass)
(Bandaríkjunum)................460
2.-3. BASF (Þýskalandi) .......460
4. Sherwin-Wms (Bandaríkjunum) 360
5. Akzo (Hollandi)..............350
6. Nippon (Japan) ..............257
7. Intemational (Bretlandi) ....235
8. Kansai (Japan) .............231
9. Du Pont (Bandaríkjunum) ..228
10. Valspar (Bandaríkjunum) ....200
Af hinum tíu stærstu selja aðeins
fjórar málningu viða um heim: ICI,
PPG, BASF og Intemational (sem
lengi var einkum þekkt fyrir skipa-
málningu). Á meðal annárra stórra
framleiðenda em Beckers í Svíþjóð,
Williams-hópurinn breski (sem keypt
hefúr Crown og Berger, sem áður
vom önnur og þriðja stærsta máln-
ingargerð á Bretlandi) og hin breska
Macpherson, sem nýlega keypti
Signpost Paint.
Um helmingur seldrar málningar er
„húsamálning", en hinn helmingur-
inn greinist í fjölmargar tegundir,
sem hafðar era til margs konar nota.
Stígandi