Tíminn - 27.06.1990, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miðvikudagur 27: júní'1990

Þráttað um bústyrki í GATT
í GATT stendur Uruguay-lotan enn
yfir og saman dregur ekki i landbún-
aðarmálum á milli EBE og USA. í
byrjun júní reyndu Tulltrúar þeirra á
sáttafundi í hálfan fimmta tíma í mat-
sal Efnahags- og framfarastofnunar-
innar í París að komast að samkomu-
lagi, en án nokkurs árangurs. Sagði
Newsweek svo frá 11. júní 1990: „Á
fundi í Paris vafðist enn fyrir banda-
rískum og evrópskum samninga-
mönnum, hvemig komið verði á
fijálsri verslun með búvöra ... Carla
Hill, bandarískur viðskiptafúlltrúi,
og bandaríski landbúnaðarráðherr-
ann, Clayton Yeutter, héldu því statt
og stöðugt fram, að samkomulag um
landbúnað væri skilyrði endumýjun-
ar og útvíkkunar Alþjóðlega tolla- og
verslunarsamkomulagsins (GATT) í
heild sinni. Varaformaður fram-
kvæmdanefndar EBE, Frans Andri-
essen, taldi (salarkynni OECD) ekki
vera vettvang til umræðna um mál
GATT i einstökum atriðum. 1 raun
réttri tóku hvorir tveggja málstað
bænda sinna. 1 Bandaríkjunum fram-
leiða 2 milljónir dugandi bænda bú-
vörar (langt umfram innlendar þarf-
ir), sem þau reyna að selja ódýrt víðs
vegar um heim. EBE ræktar líka um-
fram þarfir, en bændur þess eru fjór-
um sinnum fleiri, og er helsta hugð-
arcfni þess að firra þá samkeppni við
ódýran innflutning frá Bandaríkjun-
um, Kanada, Ástralíu og Nýja-Sjá-
landi. Og þótt Japan sé eitt helsta inn-
flutningsland búvara, er því kapps-
mál að hlifa bændum sínum, — eink-
um ræktendum ríss, — við ódýram
innflutningi. Svo að rakið sé hið
þrotlausa styrkjastrið, þá greiddu
skattgreiðendur í Bandaríkjunum 32
milljarða $ í styrki til bænda, en í
hinum 12 aðildarlöndum EBE voru
bændum greiddir 53 milljarðar $ í
styrki. Styrkjakerfið veldur líka tug-
um milljarða skakkafollum í vanþró-
uðum löndum, sem geta ekki keppt
við niðurgreidd matvæli, sem varpað
er á markaði þeirra á niðursettu
verði.“
„Sérfræðingum i Efnahags- og
framfarastofhuninni (OECD) í París
telst svo til, að bústyrkjagreiðslur
kosti 24 ríkustu lönd heims um 250
milljarða $ á ári. Þegar 1986 féllust
USA og EBE á að taka þau mál til
meðferðar við mikils háttar endur-
skoðun og útvíkkun Alþjóðlega
tolla- og verslunarsamkomulagsins
(GATT), — en þær viðræður nefnast
Uraguay-lotan, því að í því landi hóf-
ust þær, — í því skyni að lækka tolla
og fækka verslunartálmunum. Þær
miða líka að því að fella undir GATT-
ákvæði stórar greinar viðskipta:
Bankastarfsemi og ferðaþjónustu,
hátækni, höfúndarrétt og einkaleyfí,
landbúnað. Lotunni lýkur væntan-
lega í árslok (1990).“
Stígandi
I EBE DREGUR TIL EINS
MARKAÐAR VÁTRYGGINGA
Aðildarlönd EBE verða einn vá-
trygginga-markaður í árslok 1992
(hvort sem hann nær til EES, ef til
þess kemur), og á einu sviói a.m.k. í
júlí 1990: Vátryggingarfélögum með
ársveltu umfram 15 milljónir sterl-
ingspunda eða fleiri en 500 starfs-
menn verða aðildarlöndin einn mark-
aður trygginga gegn há-áhættu.
I aðildarlöndunum era vátrygging-
arfélög misvel undir sameiginlegan
markað búin. I fýrsta lagi er á þeim
mikill stærðarmunur landa á milli. Á
Frakklandi og Spáni era, í hvora
landi, um 500 vátryggingarfélög. Á
Bretlandi kom hins vegar til samfell-
ingar vátryggingarfélaga á ofanverð-
um sjötta áratugnum og hinum sjö-
unda og mynduðust þá stór vátrygg-
ingarféíög þarlendis. í öðra lagi hef-
ur tiltölulega lítil rækt verið lögð við
líftryggingar í Suður-Evrópu. í þriðja
lagi er vátrygginga-miðlun (insur-
ance broking) lítt stunduð í Suður-
Evrópu og jafnvel á Þýskalandi í
samanburði við það sem gerist í eng-
ilsaxneskum löndum. Loks er á meg-
inlandi álfunnar aðallega tryggt gegn
skaða af völdum brana, storma,
þjófnaðar og flóða, en lítt gegn
skaðabótum vegna lagalegrar
ábyrgðar fyrirtækja.
Iðgjöld 1987 til vátryggingarfé-
laga á íbúa í EBE og EFTA ($)
Samanlögð Önnuren Líf
liftrygg- trygg-
inga inga
Sviss 1.746,5 808,5 938,0
Vestur-Þýskaland 977,7 563,0 2414,5
Noregur 874,8 437,4 437,4
Bretland 807,0 327,7 479,3
Svíþjóð 797,1 350,4 446,7
Holland 788,1 428,6 359,5
Finnland 769,7 290,2 479,5
Danmörk
Frakkland
Austurriki
Irland
Luxemburg
Belgía
Ítalía
Spánn
Portúgal
Grikkland
743.4
657,9
631,0
615,8
533.4
510,3
252,6
137.5
76,5
46,2
435,0
401,9
447.4
253.4
405,6
369,0
206.4
109.4
68,7
32,1
308.4
256,0
183,6
362.4
127,8
141,3
46,2
28,1
7,4
14,1
Heimild: Swiss Reinsurance Comp-
any
Fáfnir
BOKMENNTIR
Grísk ocj rómversk
byggingarlist
„Það verður að
róta landskapinu
á léreftið"
Roland Martin: Greek Architect-
ure. Faber and Faber/Electa
1988.
John B. Ward-Perkins: Roman
Architecture. Faber and Fa-
ber/Eiecta 1988. — History of
World Architecture.
Roland Martin er kennari við École
Pratique des Hautes-Études í París.
Hann hefur stundað fomleifagröft á
Delos og skrifað ritgeröir um bygg-
ingarlist og áhrif mínóskrar bygg-
ingarlistar á þá grísku. Áhrifa krít-
vcrskrar byggingarlistar gætir mjög í
mínóskri list og austurleq,sl< áhrif
leyna sér ekki. Mínósk list mótaði þá
grísku og einnig byggingarjjst Suð-
ur-ítaliu og Sikileyjar. Síðan um-
skapast þessi grísk-mínóski stíll og
list hellcnismans er þaðan sprottin.
Grísk list var mótuð á 6. öld f.Kr. og
þróaðist síðan næstu 500 árin og
verður síðar hin mikla fyrirmynd
evrópskrar byggingarlistar með
miklu rómversku ívafi. Höfúndurinn
leitast við að tengja og útlista sam-
band listar og samfélags á tímabilinu
frá Sólon til Períklesar. Á því tíma-
skeiði mótuðust höfuðþættir grískrar
byggingarlistar og þeir eru inntak
bókar Martins. Fjölmargar myndir
eru prentaðar með texta; skýringar-
myndir og uppdrættir auk mynda af
byggingum og umhverfi. Mikið hef-
ur verið ritað um þessi efni og hver
öld metur glæsileika griskrar listar á
sinn hátt. Myndirnar í þessu riti era
vel valdar og sjónarhomið á ýmsan
hátt frábragðið því venjubundna.
Þessvegna verður verkið allt ásamt
texta, betri og ferskari útlistun á við-
fangsefninu en almennt gerist. Eins
og kunnugt er, er Hellas vagga evr-
ópskrar menningar og þar með með-
al veigamestu þátta vestrænnar
menningar. Áhrifin bárast í fyrstu til
Rómar, bæði varðandi stíl og heim-
speki, og þaðan til Vestur- og Mið-
Evrópu, þar sem þessi arfur hefur
blómstrað og dreifst um alla jarð-
kringluna. Grísk byggingarlist mót-
aði þá rómvcrsku, en Rómverjar um-
breyttu og mögnuðu grisk áhrif og
sköpuðu rómverskan stíl, sem var
þeim gríska þyngri og magnaðri.
Rómversk byggingarlist minnir á og
er líklega nátengd formgerð latín-
unnar og þar með rómversks réttar
og réttarvitundar, sem er grandvöllur
réttarríkisins.
Höfundur ritsins um rómverska
byggingarlist er kunnur sagnfræð-
ingur og fomminjafræðingur. Sér-
svið hans er borgarskipulag til foma,
rómversk byggingarlist og upphaf
kirkjulegrar byggingarlistar. Hann
hefur unnið að fomminjagreftri í
Frakklandi, á Englandi, í Líbýu og
Tyrklandi og var forstöðumaður
Breska skólans í Róm á áranum
1946- 74. Höfundurinn skrifar ljóst
og myndimar færa lesandann nær
viðfangsefúinu, þær era prentaðar
með textanum. Báðar þessar bækur
era handhægar upplýsingabækur um
þann grandvöll mannheima sem hús-
ið, hofið og kirkjan var.
Siglaugur Brynleifsson.
Einfarar í íslenskri myndiist
gefin út hjá Almennabókafélag-
inu.
Tilvitnunin hér að ofan er
komin frá Stefáni Jónssyni frá
Möðrudal en hann er einn
þeirra listamanna er koma við
sögu i bókinni Einfarar í ís-
lenskri myndlist eftir Aðalstein
Ingólfsson sem Almenna bóka-
félagið hefur gefið út. í bókinni
er að finna fyrstu úttekt á list
nokkurra utangarðsmanna í ís-
lenskri myndlist sem venjulega
eru nefndir næfir eða einfarar.
Aðalsteinn Ingólfsson skil-
greinir myndlist einfara þann-
ig: „... þeir voru sjálfmenntaðir
og höfðu þróað með sér ferska,
einkanlega og einlæga mynd-
list. Óháða ríkjandi hefðum eða
tísku í myndlist." Og allir eru
þeir einstakir í list sinni.
Bókin hefst á ítarlegum inn-
gangi eftir Aðalstein um mynd-
list íslenskra einfara. Þá fylgja
æviágrip og kynning á ellefu
einförum og 95 litljósmyndir af
verkum þeirra.
Þessa dagana stendur yfir sýn-
ing á verkum einfara í íslenskri
myndlist i Hafnarborg, lista-
safni Hafnfirðinga. í bókinni
eru litmyndir af mörgum þeim
verkum er þar eru, auk margra
annarra.
Iceland Review hefur gefið
bólana út á ensku og nefnist
hún Naive and fantastik art in
Iceland.
Einfarar í íslenskri myndlist
var mánaðarbók Bókaklúbbs
AB í maí. Bókin var prentuð á
Ítaiíu.