Tíminn - 04.08.1990, Blaðsíða 4

Olíulind í eyðimörkinni í Kúvæt
Kúvæt:
Hernaöaríhlutun
kemur til greina
Á föstudaginn sögðu Bandaríkjamenn bandamönnum sínum í
NATÓ að hemaðaríhlutun af þeirra hendi kæmi tii greina, ef ír-
akar réðust á önnur ríki í kjölfar innrásar þeirra í Kúvæt. Þetta
var sagt á fundi háttsettra embættismanna NATÓ í Brussel þar
sem rætt var um stríðið í Kúvæt Þetta var í fyrsta skipti sem
Bandaríkjamenn nefndu þann möguieika að ganga lengra en að
beita íraka efnahagsþvingunum.
og sögðust í gær myndu íhuga að
taka þátt í alþjóðlegum refsiaðgerð-
um ásamt öðrum NATÓ- ríkjum. Um
land þeirra liggur olíuleiðsla sem
flytur 90% þeirrar olíu sem írakar
selja. Afganginn flytja þeir út með
skipum en þau ættu vestræn ríki auð-
velt með að stöðva í Persaflóa.
Uppreisnarmenn
berjast innbyrðis:
Nígería
hyggstsenda
hersveitir
til Líberíu
Stjóm Nígeríu hefur tilkynnt stríð-
andi fylkingum i Líberíu að hún og
aðrar stjómir Vestur-Afh'kuríkja ætli
að senda hersveitir til landsins. í gær
sagði embættismaður Nígeríustjóm-
ar, að helsta markmið hemaðaríhlut-
unar væri að koma Nígeríumönnum
úr landi, en einnig yrði reynt að koma
á vopnahléi í Líberíu. „Við höfum
sent stríðandi fylkingum orð um að
við séum á leiðinni og að við krefj-
umst vopnahlés tafarlaust", sagði
embættismaðurinn við Reuter- frétta-
stofúna en hann vildi ekki láta nafns
síns getið. Nígería er voldugasta ríki
Vestur-AÍTÍku, en þau styðja aðgerðir
Nígeríustjómar og að sögn embættis-
mannsins er verið að safna saman
heijum sem munu bijótast inn íyrir
landamærin um helgina.
Þúsundir óbreyttra borgara hafa ver-
ið myrtir í ættflokkaeijum í Líberíu.
Þar reyna uppreisnarmenn undir
stjóm Charles Taylors að steypa rík-
isstjóm Samuels Does. Undanfama
daga hafa borist fféttir af auknum
átökum innan raða uppreisnarmanna.
Liðsmenn undir stjóm Yormie John-
son höfðu í fyrradag yfirgefíð sum
hverfi í höfúðborginni Monróvíu og
einbeitt sér að hemaði gegn fyrrver-
andi foringja sínum Charles Taylor. í
gær bámst fréttir af því að átök hefðu
hafist að nýju í höfúðborginni og ver-
ið mjög hörð. Talsmaður Nígeríu-
stjómar sagði í gær að þessir menn
yrðu allir að víkja. „Doe, Taylor og
Johnson. Það er komið nóg af kú-
reka-aðferðum þeirra“ sagði hann. „í
stað þeirra verður að koma bráða-
birgðastjóm sem geti undirbúið jarð-
veginn fyrir kosningar“.
I gær vom óstaðfestar fréttir á kreiki
um liðsflutninga Iraka að landamær-
um Saudi-Arabíu. Friðsamlegri frétt-
ir bámst einnig. Embættismaður rík-
isstjómar Saudi-Arabiu sagði að
Saddam Hussein hygðist koma til
fundar helstu leiðtoga arabaríkja á
sunnudag.
A fundinn eiga að koma forsetar Eg-
yptalands, Saudi-Arabiu, Jórdans,
auk emirsins af Kúvæt. I gær for-
dæmdu loks bandalagsríki Kúvæta
innrás íraka. Ríkisstjómir i löndum
eins og Saudi-Arabíu, Sameinuðu ar-
ababisku fúrstadæmunum og Bahra-
in hafa verið seinar til að segja nokk-
uð um innrásina og fjölmiðlar í þess-
Pólland:
Atvinnu-
leysi
nær 5%
Þótt atvinnuleysi í Póllandi hafi
farið hraðvaxandi á þessu ári, þá
náði það ekki 5% markinu fyrr en
í þessum mánuði. Nú em
699.300 menn án vinnu sem er
5.2% vinnandi manna. I síðasta
mánuði bættust 131.000 í hópinn
og hefur aukningin aldrei orðið
jafn mikil. I næsta mánuði er bú-
ist við að enn fleiri missi vinnuna
en þá hafa 7.000 fyrirtæki til-
kynnt um uppsagnir 300.000
starfsmanna. I upphafi árs þegar
aðhaldsaðgerðir ríkisstjómarinn-
ar hófúst vom aðeins 9.700 at-
vinnulausir. Stjómvöld segja að
tala atvinnulausra geti farið upp í
1.3 milljónir fyrir árslok.
um löndum þögðu um hana. Þegar
emírinn af Kúvæt flúði til Saudi-Ar-
abíu, var sagt í opinbemm fjölmiðl-
um í Saudi-Arabíu að emírinn hefði
komið heimsókn til landsins en ekki
sagt hvers vegna. Öll studdu þessi
ríki Iraka í stríðinu við Iran, en Sýr-
lendingar og íranir vom fyrri til að
fordæma innrásina.
í gær bámst hvaðanæva fréttir af
fordæmingum og af fyrirætlunum
stjómvalda um að beita íraka efna-
hagsþvingunum. Utanríkisráðherrar
Sovétríkjanna og Bandaríkjanna
birtu sameiginlega yfirlýsingu þar
sem þcir fordæmdu innrásina og
hvöttu til algers vopnasölubanns á Ir-
ak. A þingi Sameinuðu þjóðanna er
mikil samstaða um að setja Iraka í al-
gert viðskiptabann. Vestur-Þjóðverj-
ar og Japanir ákváðu að frysta allar
innistæður Kúvæta í bönkum sinum
til að koma í veg fyrir misnotkun ír-
aka á þessum eignum en sjálfir eiga
Irakar lítið annað en skuldir á Vestur-
löndum. Aður hafa Bandaríkin og
fleiri lönd tilkynnt um sams konar
aðgerðir.
Tyrkir hafa verið hvattir til að taka
þátt í efnahagsaðgerðum gegn Irak
Heimut Kohi tekur undir áætlanir Maiziere:
KOSNINGAR VERÐI
14. OKTÓBER 1990
Helmut Kohl kanslari Vestur-
Þýskalands kom öllum í óvart í
gær með því að taka undir áskor-
un forsætisráðherra Austur-
Þýskalands um að flýta kosning-
um f ÖUu Þýskalandi um tvo mán-
uði. Þessar kosningar hafa jafnan
verið taldar sfðasti iiðurinn í sam-
einingu Þýskalands. í vor var gert
ráð fyrir að þær yrðu haldnar á
næsta ári, í surnar hvatti Kohl tíl
að þær yrðu um áramótin, annað
hvort í janúar eða febrúar og að
undanförnu hefur verið sam-
komulag um að halda þær 2. des-
ember. Gert hefur verið ráð fyrir
að þýsku ríkin sameinuðust 1.
desember rétt fyrir kosningarnar
en deUt hefur verið um fyrir-
komulag kosninganna. í þessari
viku náðist síðan samkomulag um
kosningafyrirkomulagið og á mið-
vikudag undirrítuðu v-þýska og
a- þýska stjórnin samning um
það. Sama dag birtust viðtöl við
tvo leiðtoga samstarfsflokka
Kohls kanslara í V- Þýskalandi
þar sem þeir hvöttu til að samein-
ingu rikjanna yrði flýtt. Helsta
röksemdin fyrir því var að stöðva
þyrfti eyðslusemi Austur-Þjóft-
verja, en rikisstjórn þeirra segist
skorta fjármagn til að borga at-
vinnuleysistryggingar og tU aö
haida efnahagsstarfsemi landsins
gangandi. í gær birti síðan forsæt-
isráðherra A-Þýskalands, Lothar
de Maiziere áætlun um að flýta
kosningum um tvo mánuði fram
tU 14. október. Þann dag gera nú-
verandi áætlanir ráð fyrir að
fimm fylkisriki Iandsins verði
endurreist en áður en það er gert
er ekki hægt að halda sams konar
kosningar í báðum þýsku ríkjun-
um. Kohl kansiari er í sumarieyfi
í austurísku Ölpunum en hann
gaf út tiikynningu, þar sem hann
fagnaði tillögu Maiziere og segja
fréttaskýrendur að það sýni að
Kohl hafi átt frumkvæði að tillög-
unnL Sósíaldemókratar í báðum
þýsku ríkjunum hafa andmælt
þessum ráðagerðum. Þeir hafa
áður sagt að sameining rikjanna
gengi of hratt fyrir sig og að
kostnaöurinn væri of mikill.
Fréttaskýrendur segja að það sé
einmitt til að forða efnahagslegu
hruni Austur-Þýskalands sem
hægri flokkarnir vilji flýta kosn-
ingum og sameiningu. Sovétmenn
hafa lika sagt að áætlanir um
kosningar í október stefni í hættu
viðræðum bandamanna og þýsku
ríkjanna um að létta stjórn
Bandamanna af Þýskalandi.
Hingað til hefur verið gert ráð fyr-
ir aö Ráðstefna um öryggi og sam-
vinnu í Evrópu (RÖSE), sem hefst
19. nóvember, myndi ijalla um
þýsku sameininguna, én hvað úr
þessu öllu verður á endanum
treysta fáir sér til að spá um.
Fyrirboði um kreppu í Bandaríkjunum:
Atvinnulausum fjölgar í BNA
Atvinnuleysi jókst úr 5.2% í 5.5% í
síðasta mánuði í Bandaríkjunum.
Þetta er 0.2% meiri aukning en búist
hafði verið við.
Þessa tölu birti atvinnumálaráðu-
neyti Bandaríkjanna á fóstudag en
hennar var beðið með mikilli eftir-
væntingu þar sem stjómmála- og
kaupsýslumenn nota hana til að segja
fyrir um efnahagsástand í Bandaríkj-
unum. Aðrar tölur, sem birst hafa um
efnahagsástandið í Bandaríkjunum,
hafa ekki gefið mönnum tilefni til
bjartsýni.
Hlutabréf og dalur hafa lækkað í
verði vegna þessa, en vegna innrásar
íraks í Kúvæt er mikil taugaspenna á
íjármálamörkuðum og dalurinn hefur
ekki fallið jafn mikið og annars heföi
orðið. Hann féll í verði gagnvart
þýska markinu í gær og var um tíma
skráður á 1.58 mörk, hann hækkaði
síðan aftur i Lundúnum upp í 1.59
mörk, þegar óstaðfestar fréttir bárust
um að Irakar hefðu ráðist inn í Saudi-
Arabíu.
Fjármálasérffæðingar segja að ef
ekki hefði komið til innrásar Iraka
hefði dalurinn fallið miklu meira og
farið niður fyrir þau mörk, sem hann
hefur nokkru sinni farið áður, sem
eru 1.562 mörk. Eftir að atvinnuleys-
istölumar birtust féllu verðbréf á
markaði í New York um 100 stig og
fóru niður í 2764 stig.
Þetta er mikið verðfall sem líka
kemur til vegna kvíða manna út af
hækkuðu olíuverði vegna átaka við
Persaflóa. Verðbréfavísitalan hefur
hæst farið í 2999,7 stig 17. júlí.