Tíminn - 04.09.1990, Blaðsíða 9

8 Tíminn
Þriðjudagur 4. september 1990
Þriðjudagur 4. september 1990
Tíminn 9
.

:

HMHM
Einn þingmanna ítalskra Græningja telur það eina sem kemur til greina fyrir náttúruverndarsamtök í framtíðinni vera:
Breyttar á áherslur—eða bráður bani
Sergio rAndreis, einn þingmanna Græn-
ingja á Italíu, var staddur hér á landi á dög-
unum. Hann kom hingað írá Grænlandi og
hélt héðan áleiðis til London i hálfopinber-
um erindum, að eigin sögn. Að mati And-
reis er náttúruvemdarsamtökum um heim
allan nauðugur sá kostur að breyta um
áherslur í starfí sínu, ella líði hreyfíngamar
undir lok innan skamms.
Breiðfylking frekar
en þingflokkur
„Flokkurinn sem ég tilheyri er ekki þing-
flokkur í eiginlegum skilningi. Við erum í
raun hreyfíng Græningja, sú eina sem
skipulega býður fram í kosningum á Ítalíu
og hefur á að skipa þingmönnum til flytja
okkar mál. Þetta er í fyrsta skipti i sögu
landsins sem slík hreyfing starfar innan
þingsins. Þingmenn okkar skipa 20 af 630
sætum þingsins samkvæmt fylgi eftir
kosningar 1987. Nú hefur fylgi okkar auk-
ist nokkuð og telst um 5 til 6%.
Annars em Græningjar töluvert frá-
bmgðnir öðmm stjómmálaflokkum að því
leyti að við reynum að starfa þvert í gegn
um alla þingflokkana, ef svo má segja.
Þannig reynum við að ná breiðri samstöðu
um náttúruvemdarmál og fá þingmenn
annarra, flokka til að styðja málflutning
okkar. I heild má því í raun tala um 60
þingmenn Græningja á ítalska þinginu í
allt. Áðumefndir 20 vom kosnir í nafhi
flokksins, 40 vom kosnir í nafhi annarra
flokka en jafnframt með þvi fororði að þeir
beittu sér sérstaklega fyrir náttúmvemd í
anda Græningja. Ég held að ein besta lýs-
ingin á starfí okkar felist í slagorðinu sem
var notað í kosningum: „Við emm hvorki
hægra megin né vinstra, við erum í farar-
broddi.“
Þetta hentar mjög vel í ítölskum stjóm-
málum, því stjómir landsins em alltaf sam-
steypustjómir og á þennan hátt getum við
forðast þá aðstöðu að vera alltaf í minni-
hluta, eins og til að mynda flokkur Græn-
ingja í Þýskalandi.
Páfinn telur mengun
árás á verk skaparans
Að auki höfum við mjög náið samstarf
við ýmis fjölmenn náttúmvemdarsamtök.
Það má segja að við séum málsvarar þess-
ara samtaka sameinaðra innan stofiiana
stjómkerfísins, en samtökin byggja síðan
upp þrýsting á stjómvöld utan frá. Græn-
ingjar á Italíu hafa einnig náið samstarf við
kaþólsku kirkjuna, sem hefur verið virk í
náttúmvemd á undanfömum árum. Þetta
er mjög eðlilegt, því kirkjan lítur á alla
eyðileggingu náttúrunnar sem beina eyði-
leggingu á verkum skaparans. Á alþjóða-
degi friðar í janúar síðastliðnum, sendi páf-
inn til að mynda skilaboð varðandi nátt-
úruvemd til allra kaþólskra safhaða hvar-
vetna í veröldinni.
Það sem í upphafi ýtti Græningjum út í
kosningabaráttu til þjóðarþingsins var bar-
átta gegn kjamorkumengun. Ýmis slys,
eins og Tsjemobil til að mynda, áttu þar
stóran hlut að máli. Að vísu höfðum við átt
þingmenn áður í ýmsum héraðsstjómum
en Tsjemobil gerði fólki grein fyrir mikil-
vægi náttúmvemdar sem aftur skilaði sér í
fylgisaukningu flokksins.
Síðan þá hefur okkur orðið mikið ágengt.
Til dæmis söfhuðum við undirskriftum til
að styðja þjóðaratkvæðagrejðslu sem varð
til að banna kjarnorkuver á Ítalíu og við að
stoppa þátttöku ítala í byggingu alþjóða
kjamorkuvera. Þar á eftir snémm við okk-
ur að efhaverksmiðjum og komum því til
leiðar að nokkrum hættulegustu verk-
smiðjunum var lokað. Sömuleiðis beitum
við okkur fyrir neytendavemd. Við vitum
t.a.m. að fólk er tilbúið að borga aðeins
meira fyrir vörur þar sem tilbúinn áburður
hefur lítið verið notaður og í kjölfar okkar
starfa hefur notkun á tilbúnum áburði í
landbúnaði minnkað töluvert.
Breyttar áherslur
— eða bráður bani
Eitt af meginvandamálum náttúmvemd-
arsamtaka í veröldinni í dag er hversu stað-
bundin þau em. Fólk hugsar aðeins um
mengun í sinni heimaborg, að kjamorku-
ver í næsta nágrenni verði lögð niður eða
ef fólk býr á ströndinni er vemdun hafsins
það sem öllu máli skiptir. Þess vegna van-
metur fólk yfírleitt mikilvægi alþjóðanátt-
úmvemdar.
Annað vandamál kemur fram í því að
beiti fólk sér fyrir málefhum eða fari í her-
ferðir i sambandi við alþjóðanáttúmvemd,
byggist starfíð oft á vanþekkingu eða mis-
skilningi. Þriðja vandamálið er að fjöldi
fólks virðist ekki taka við sér fyrr en allt er
komið í óefni, til dæmis eftir slys i kjam-
orkuveri. Takist náttúmvemdarsamtökum
ekki að læra að hlusta, taka betur eftir því
sem gengur á í veröldinni og breyta áhersl-
um í starfsháttum okkar ffá því að vera nei-
kvæð mótmælahreyfing í átt að jákvæðu
forvamarstarfí og alþjóðlegu samstarfi þar
um, er starfseminni búinn bráður bani.
Þama skilur á milli Græningja og samtaka
eins og Grænfriðunga til dæmis. Því þegar
við störfum innan stofhana stjómkerfísins
leiðir það af sér að við verðum að geta
svarað fyrirspumum og gefið skýringar,
ekki síður en spurt spuminga og mótmælt.
Nýting EB í þágu
náttúruverndar
Ég ferðaðist um suðurhluta Grænlands
áður en ég kom hingað. Náttúran er mjög
sérstök, en mér brá við að sjá aðstæðumar
sem fólkið lifír við. Þvi miður virtist mér
sem Danir fæm ekki nógu vel með Græn-
lendingana. Þar við bætast herferðir ým-
issa samtaka eins og Grænfriðunga, Vina
jarðarinnar og fleiri, gegn selveiðum. Ég
komst að því að náttúruvemdarsamtök
verða að fara varlegar í slíkum málum.
Þar með er ég ekki alfarið að skella skuld-
inni á náttúmvemdarsamtök. Grænland og
önnur ríki Evrópu eiga við fjölda vanda-
mála að etja. Til dæmis Evrópubandalagið
og samskipti þess við EFTA-ríkin. Forseti
EB í dag er Itali og í desember verður hald-
inn fundur forsætisráðheiTa landanna.
Þingflokkur Græningja á Ítalíu ætlar á
sama tíma að skipuleggja hliðstæðan fund
og fá þá til að ræða við okkur. Við munum
ekki koma ffam sem minnihlutaflokkur
heldur fáum til liðs við okkur ýmsa með-
limi stjóma EB-landanna. Það er vitað að
samskipti EB við EFTA-löndin verður efst
á baugi og við ætlum okkur að leggja ffam
eigin tillögur varðandi það hvemig beri að
standa að þeim samskiptum.
Græningjar telja að EB sé að mörgu leyti
að gera sömu grundvallarmistök og stór-
veldin hafa gert i sínum samskiptum. EB
er byggt upp sem þriðja veldið í fomii mik-
ils múrs um Mið-Evrópu. Gmndvallarhug-
myndin varðandi hinn sameiginlega mark-
að árið 1993 er til að mynda sú að gera
Evrópu betur samkeppnisfæra við Japani.
Ef við lítum á veröldina í gegn um augu
19. aldar mannsins, þegar hver hugsaði að-
eins um að skara eld að eigin köku, er þetta
eðlilegt. En málið er að veröldin þarf í dag
ekki á frekari samkeppni að halda, heldur
samvinnu. Við þurfum ekki annað en að
líta á þau mengunarvandamál sem við er-
um að kljást við til að komast að raun um
sannleiksgildi þessa. Græningjar í Hol-
landi, Danmörku, Þýskalandi, Svíþjóð og
Austurríki telja að við eigum helst að losa
okkur við EB, bandalagið sé aðeins til
óþurftar. Á Ítalíu, í Bretlandi, Frakklandi
og Belgíu er viðhorfið aftur á móti það að
við eigum ekki að losa okkur við EB held-
ur nýta bandalagið í okkar þágu og breyta
því innan ffá. Síðari hópurinn telur EB
vera mjög sterkt afl sem geti nýst til að
bæta samskipti þjóða.
Að hafa áhrif innan ffá er í raun stefha
Græningja á ítalíu í hnotskum. Ég get bent
á sem dæmi að við höfum stundað það að
kaupa hlutafé í stórfyrirtækjum. Eignarað-
ild gefúr okkur heimild til að setja mál á
listann yfír það sem tekið er fyrir á fúndi
hluthafa árlega og þannig höfúm við neytt
forsvarsmenn fyrirtækjanna til að hlusta.
Agnelli, eigandi Fiat á Ítalíu, rökræddi til
dæmis við okkur í fleiri tima um náttúru-
vemd i tengslum við starfsemi Fiat. Þetta
vakti vitaskuld mikla athygli fjölmiðla sem
varð til þess að við fengum ómælda um-
fjöllun.
Höfum ekki efni á
óbætanlegum áhrifum
I fyrsta skipti í sögunni er málum svo
komið að jarðarbúar em famir að glíma við
óbætanleg áhrif mengunar. Það verður sí-
fellt erfiðara að lagfæra það sem miður fer.
Þess vegna verða Græningjar að beita sér
fyrir forvamarstarfi. Umræðan undanfarið
hefúr til að mynda snúist um að gróður-
húsaáhrifa gæti ekki. Við höfúm hins veg-
ar ekki efni á að trúa því fyrr en sannanir
hafa verið settar fram sem sýna með óyggj-
andi hætti að engum gróðurhúsaáhrifum sé
fyriraðfara. Það sama á við um allar nýj-
ar vörutegundir. í dag er gert ráð fyrir að
vara sé ekki skaðleg svo lengi sem ekki
hefúr verið sýnt fram á nein skaðleg áhrif.
Við teljum að þessu þurfí að snúa við
þannig að vara sé ekki álitin heilsusamleg
fyrr en sýnt hefixr verið fram á að svo sé ör-
ugglega.
Þetta er auðvitað erfítt upp á efhahag
landa að gera, en tortryggnin er ekki til-
komin af ástæðulausu, því samkvæmt nýj-
um niðurstöðum rannsókna, er tóku til að-
ildarlanda EB, em taldar líkur á að einn af
hveijum fjómm íbúum svæðisins fái ein-
hveija tegund af krabbameini á lífsleið-
inni. í kring um árið 2000 er gert ráð fyrir
aukningu, þannig að þá verði um tvo af
hveijum fjórum að ræða. Samkvæmt þess-
um niðurstöðum sem lagðar vom fram í
Bmssel má í 90% tilvika rekja upptök
sjúkdómsins til umhverfismengunar af
einhveiju tagi. Við erum ekki að reyna að
nota þessa þætti sem afsökun fyrir mistök
sem hafa verið gerð. Við könnumst við þau
en bendum hins vegar á að jarðarbúar hafa
ekki lengur efhi á að telja hluti ömgga
þangað til við höfúm fyrir því fúllvissu.
ísland kemur lítiö
inn í myndina
Island kemur lítið við sögu ítalskra nátt-
úmvemdarsamtaka. Við höfum átt hlut að
nokkmm sameiginlegum ráðstefnum en
Italir em mjög uppteknir af því sem er að
gerast í næsta nágrenni við landið. Okkur
hættir til að líta á Miðjarðarhafið sem mál
málanna og það sama má í rauninni segja
um mörg önnur náttúmvemdarsamtök í
veröldinni. Ég vísaði til að mynda einu
sinni til Islands, í ræðu á þingi, sem aðild-
arlands NATO án hers og vamarmálaráð-
herrann bandaði út hendinni og sagði: „Já,
Island er mjög langt í burtu.“
I þeim málum sem hafa beinlinis komið
Einn þingmanna Græningja á ftalíu, Sergio Andreis, telur náttúruvemdarsamtök verða að breyta um áhenriur í starfi, ella líði þau undir lok.
íslandi við, eins og starf Alþjóða hval-
veiðiráðsins, hafa Grænfriðungar óbeint
verið okkar áheymarfúlltrúar sem náttúm-
vemdarsamtök án þess að við höfúm
skipulagt aðgerðir með þeim. Innan raða
náttúmvemdarsinna em bæði róttækir .
sem, ef við tökum hvalveiðar sem dæmi,
vilja banna þær algjörlega, og þeir sem
vilja eftirlit með ofhýtingu stofna. Þetta
hefúr leitt af sér slæma árekstra. Ég sam-
þykki t.d. að í aðgerðum varðandi hval-
veiðar Islendinga höfðu Grænfriðungar
rangt fyrir sér. En jafhvel þótt herferðin
hafí leitt af sér neikvæða afstöðu íslend-
inga til náttúmvemdarsamtaka tel ég samt
sem áður að út frá sjónarhomi ítala hafi
tengsl Græningja við Grænfriðunga ekki
slæm áhrif vegna afraksturs annars sam-
starfs sem þjóðin hefúr orðið meira vör
við. Hvalveiðar íslendinga hafa mjög litið
raunvemlegt gildi fyrir Itali. íslendingar
em mikils metnir á Italíu og þegar rætt er
um landið er það í tengslum við aðra hluti
en hvalveiðar. Sem stjómmálamaður hef
Timamynd: Pjotur
ég auðvitað áhyggjur. Því eins og ég
minntist á áður að ef náttúmvemdarsamtök
breyta ekki yfír í að leggja fram tillögur til
úrbóta í stað þess eins að mótmæla, þá
komum við til með að heyra sögunni til
innan fímm ára.