Tíminn - 19.10.1990, Qupperneq 5

föstudagur 19. október 1990
Tíminn 5
Með bindindi á áfengi og tóbak kæmist öll
þjóðin „frítt“ í utanlandsferð á hverju ári:
Jafn mikil velta
hjá ÁTVR og ÍSAL
í Ijósi yfirlýsinga ráöamanna um aö bygging nýs álvers ráði úrslit-
um um efnahagslega framtíð þjóðarinnar virðist athyglisvert að
velta ÁTVR var sú sama og velta ISAL á síðasta ári, sem var þó ein-
staklega hagstætt ár hjá Alverksmiðjunni. Hvort þessara fyrirtækja
um sig seldi vörur sínar fyrir rösklega 10 milljarða króna á árinu —
þ.e. upphæð sem svarar t.d. um 160.000 krónum á hveija fjögurra
manna fjölskyldu á íslandi.
Þetta þýðir með öðrum orðum að þjóðin eyddi álíka upphæð (og
raunar hærri) heldur en nam heildar framleiðsluverðmæti Álverk-
smiðjunnar til kaupa á áfengi og tóbaki (innanlands) á síðasta ári.
Ofan á alla sölu ÁTVR á tóbaki og
hluta af áfengi bættist síðan smá-
söluálagning verslana og veitinga-
húsa, þannig að í raun hefur þjóðin
keypt áfengi og tóbak hér innan-
lands fyrir talsvert hærri upphæð en
sem nemur heildarveltu íslenska ál-
félagsins, þrátt fyrir mjög gott verð á
áli þetta ár, sem skilaði til ÍSAL 50%
veltuaukningu frá árinu á undan.
Á lista Frjálsrar verslunar yfir
stærstu fyrirtæki landsins skipa
fjögur mjög álíka stór fyrirtæki 4. til
7. sætin, öll með rösklega 10 millj-
arða kr. veltu á síðasta ári. Auk ÁTVR
og ÍSAL eru Flugleiðir og SÍF (Sölu-
Sigrún Magnúsdóttir sagðist á
fundi borgarstjórnar í gær ætla að
leggja til á næsta fundi, að af-
greiðslutími verslana verði rýmkað-
ur. Ástæða þessa segir Sigrún vera,
að ekki sé farið eftir þeim reglum
Neytendasamtökin:
Fjöl-
mennur
aðal-
fundur
Fjölmennasti aðalfundur Neyt-
endafélags höfuðborgarsvæðis-
ins var hafdinn 17. október sl.
Lflja Haflgrímsdóttír, sem verið
hefur formaður sl. tvÖ ár, gaf
ekki kost á sér tíl endurkjörs og
einnig hættu í stjóm Málfríður
Gísladóttír og Sigurður Magnús-
son.
Formaður í stað Lilju var kos-
inn Jón Magnússon. Aðrir, er
kosnir voru í stjórn, eru: Þorlák-
ur Helgason, varaformaður, Ág-
úst Ómar Ágústsson, gjaldkeri,
Þorsteinn Siglaugsson, ritari,
og meðstjórnendur þau Berg-
þóra Jónsdóttír, Helena Vignis-
dóttir og Raggý Guðjónsdóttir.
Þing Neytendasamtakanna
verður haldið laugardaginn 20.
október n.k. í Borgartúni 6 og
hefst ki. 10.00 og er áætíað að
því ljúki kl. 16.00. khg.
samtök tsl. fiskframleiðenda) í þess-
um 10 milljarða hópi.
Segi það nokkuð til um hvað þjóð-
in setur í forgangsröð, þegar sverfur
að kaupmættinum, má benda á að
velta Flugleiða hafði aðeins aukist
um 6% frá árinu áður, en veltan hjá
ÁTVR hins vegar um 39% á sama
tíma.
Þessi mikla söluaukning ÁTVR hef-
ur hins vegar greinilega höggvið
stórt skarð í rýrnandi kaupmátt
landsmanna í fyrra. Útreikningar
Seðlabankans sýna að heildarupp-
hæð allra greiddra launa í landinu
hækkaði aðeins um 12% milli þess-
sem um afgreiðslutíma verslana
gilda, lögreglan treysti sér ekki til að
framfylgja þeim og sjálf borgaryfír-
völd virði í engu reglurnar.
í bókun, sem Sigrún lagði fram á
fundinum í gær, segir að lítið þýði
Samkvæmt bráðabirgðauppgjöri
fyrir fyrstu 8 mánuði ársins 1990 er
rekstrarhagnaður KS eftir skatta 30
millj. króna. Rekstrarbati, miðað við
sama tíma í fyrra, er rúmar 30 millj-
ónir, en þá sýndi 8 mánaða uppgjör
300 þúsund króna hagnað. Rekstr-
artekjur hafa aukist um 23% frá
fyrra ári. Eigið fé samkvæmt 8 mán-
aða uppgjöri er 744 miljónir, sem er
Nýkjörið Kjördæmisráð Borgara-
flokksins kaus sér nýlega stjórnar-
menn, aðra en formann og varafor-
mann sem skipaðir voru á aðalfundi.
í stjórninni eru nú Anna Gunnars-
dóttir formaður, Gylfi Þór Sigurðs-
son varaformaður, Örn Egilsson,
Ingólfur Kristmundsson og Jón
ara ára. Sá hlutur heildarlauna ís-
lendinga, sem rann í kassa ÁTVR,
stækkaði því úr 5% upp í 6,3% milli
þessara ára.
Ef sala ÁTVR hefði aðeins aukist
um 12% í takt við launin, hefði hún
orðið 2 milljörðum króna minni en
raun varð á. Mismunurinn svarar til
31.000 kr. á hverja meðalfjölskyldu,
væntanlega fyrst og fremst vegna
komu bjórsins. Um þá upphæð hef-
ur fjölskyldan því orðið að skera nið-
ur útgjöld sín á einhverju öðru sviði
— kannski einmitt á utanlandsferð-
um?
í því sambandi má benda á að fyrir
10 milljarðana, sem við eyddum í
tóbak og áfengi hér innanlands í
fyrra, hefðu Flugleiðir getað flutt
alla Islendinga í sumarfrí til útlanda
og 2 flugferðir fram og til baka inn-
anlands þar að auki. Af 7,5 milljarða
tekjum Flugleiða af farþegaflugi
flutti félagið um 481.000 farþega
milli landa og 252.000 farþega inn-
anlands.
Þótt öll velti þau fjögur fyrirtæki,
sem hér um ræðir (ÁTVR, SÍF, ÍSAL
og Flugleiðir), álíka fjárhæðum, get-
að setja lög, reglugerðir eða sam-
þykktir ef ekki er farið eftir þeim. í
gildi er samþykkt frá 1987 um af-
greiðslutíma verslana, sem var veru-
leg rýmkun frá fyrri samþykkt.
„Ýmsir kaupmenn hafa eigi að síður
40% eiginfjárhlutfall.
Ástæður fyrir rekstrarbata eru
betra rekstrarumhverfi með lækk-
andi nafnvöxtum og lágri verðbólgu,
auk þess sem ýmsar rekstrarhag-
ræðingar á síðasta ári hafa skilað sér
á þessu ári. Á stjórnarfundi á föstu-
dag, 12.10 s.l., ákvað Kaupfélag
Skagfirðinga að auka hlutafé í Fisk-
iðju Sauðárkróks hf. um 15 milljón-
ir. Hlutafjáraukning þessi er vegna
skipakaupa á þessu ári.
Guðbergsson. Varamenn eru Hulda
Jensdóttir og Bjarni Kjartansson.
Á fundinum samþykkti ráðið álykt-
un þar sem fagnað er þeirri ákvörð-
un aðalstjórnar Borgaraflokksins að
bjóða fram lista í öllum kjördæmum
landsins við væntanlegar alþingis-
kosningar. khg.
ur hins vegar góð eða slæm afkoma
þeirra haft mismunandi áhrif á þjóð-
arbúskapinn. Algert hrun hjá SÍF
mundi t.d. hafa geigvænlegar afleið-
ingar fýrir alla efnahagsafkomu
landsmanna (kjararýrnun og til-
heyrandi). Samsvarandi hrun hjá
ÁTVR mundi aftur á móti þýða
minni skatttekjur fyrir ríkissjóð, en
þar á móti mun rýmri ráðstöfunar-
tekjur til annarra nota hjá flestum
heimilum í landinu.
Fyrir ofan þessi fyrirtæki á lista
voru: SÍS með rúmlega 21 milljarða
veltu, Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna með rúmlega 17 milljarða
veltu og Landsbankinn sem velti
tæpum 15 milljörðum á árinu.
Næst neðan við þau á lista kom
hins vegar KEA í 8. sæti (með 8,6
milljarða veltu). Níunda sætið skip-
ar svo Hagkaup með 7,8 milljarða
kr. veltu á síðasta ári.
Stærsti orkuframleiðandi á íslandi,
Landsvirkjun, var á hinn bóginn
niðri í 15. sæti á listanum með um
5,4 milljarða króna veltu og var því
t.d. ekki nema rétt hálfdrættingur á
viðÁTVR. - HEI
brotið þessa samþykkt. Þá hafa fjöl-
margir eigendur söluturna ekki
fylgt samþykkt um kvöldsölulista.
Borgaryfirvöld brjóta einnig listann
með því að heimila mjólkursölu og
lögreglan í Reykjavík treystir sér
ekki til að taka á málinu. Þegar
svona er komið verða borgaryfirvöld
að horfast í augu við vandann og
breyta samþykkt um afgreiðslutíma
verslana til rýmkunar og afnema
kvöldsölulistann," segir í bókun Sig-
rúnar. -hs.
.hm ■ r m m r
Fjarfest i
hreinsun á
A-Evrópu
Júlíus Sólnes umhverfisráðherra
hefúr kynnt í ríkisstjóminni frum-
varp um Norrænt fjármögnunarfé-
lag á sviði umhverfisvemdar. HI-
gangur þess er að þjálpa fyrirtækj-
tun á Norðurlöndum að fjármagna
samstarf við fyrirtæki í A-Evrópu
um umhverfisverkefni þar. Rcikn-
að er með að hlutur íslands í
stofnkostnaði við félagið verði um
5 mil(jónir í scx ár.
Það hefur verið nokkurt áhyggju-
efni á Norðuriöndum um nokkurt
skeið, að á sama tíma og umhverf-
is- og mengunarmálum er mildið
sinnt þar, rfldr aðgeröaleysi í þehn
málura í Austur-Evrópu. Vegna ná-
lægðar landanna berst mikfl
mengun þama á milli, og Ld. er
talið að um 40% brennisteinssam-
banda í úricomu í Finnlandl sé frá
löndum A-Evrópu. „Embættis-
menn Norræna fjárfestingabank-
ans hafa bent á þaö, að ef Norður-
IÖndin hefðu hug á því aö bæta
verulega ástandið í mengunar-
vömum heimafyrir, þá væri það
best gert með því að fjárfcsta í
Austur-Evrópu,“ sagði Júlíus Sól-
nes f samtali við Túnann um
ástæður fyrir stofnun fjármögn-
unarfélagsins.
TáBð er að mestum árangri í þess-
um málum megi ná með því að
koma á fót f Austur-Evrópu fyrir-
tækjum tíl að framleiða hreinsi-
búnað eða önnur tæki sem stuðla
með öðmm hætti að umhverfis-
bótum. Hins vegar hefúr fjárhags-
staða þessara landa ekki verið
beysin. „Við þekkjum það að öll A-
Evrópurfldn ero í mfldum fjár-
hagslegum vandræðum og því er
erfitt fyrir norræn fyrirtæki að fa
þar greiöslu fyrir sína vinnu. Fjár-
mögnunarfélagið er hugsað tfl
þess að aðstoða norræn fyrirtæld,
bæði til að geta fjármagnað slíkt
samsfarf og þeirra kostnaður fáist
þannig greiddur," sagði Júh'us.
Norðuriöndin greiða stofnfram-
lagið samkvæmt sérstÖkum regl-
um Norðurlandaráðs þar að lút-
andi. Stofnféð verður greitt næstu
sex árin og er framlag íslendinga
rúmar 5 mifljónir á ári.
Menn hafa velt því fyrir sér hvem-
ig íslensk fyrirtætó getí tengst
starfsemi fiármögnunarfélagsins.
Júlíus benti á að ýmis verkefni á
sviði jarðvarmanýtíngar teljist
meðal þeirra verkcfna sem félagið
kemur til með að hafa afskipti af.
Þannig getí fiármögnunarfélagið
Ld. lagt fram hlutfé í sameignar-
fyrirtæki fslenskra aðila og heima-
manna í Ungverjalandi og Tékkó-
slóvakíu, sem hafa það markmið
að hanna eöa koma á fót hitaveit-
umíA-Evrópu. -hs.
Vegna útfarar
VALS ARNÞÓRSSONAR
bankastjóra, verður lokað í aðalbanka og höfuð-
stöðvum í dag, 19. október, milli kl. 13.00 og
15.00 síðdegis. -
Landsbanki íslands.
+
Þökkum auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og jarðarför
móöur okkar, tengdamóður og ömmu
Halldóru J. Guðmundsdóttur
Miðengi, Grímsnesi
Sérstakar þakkir færum við starfsfólki Sjúkrahússins á Selfossi.
Helga Benediktsdóttir Kristinn Guðmundsson
Guðmundur Benediktsson Auðbjörg Bjömsdóttir
Þórunn Sigurbergsdóttir
og bamaböm.
Sigrún Magnúsdóttir borgarfulltrúi:
Hyggst leggja til rýmkun
á afgreiðslutíma verslana
Kaupfélag Skagfirðinga:
REKSTRARBATI
30 MILLJÓNIR
Frá Guttormi Óskarssyni,
fréttaritara Tímans á Sauðárkróki.
Borgaraflokkurinn:
Kosið í stjórn kjördæmisráðs
/