Tíminn - 01.12.1990, Blaðsíða 2

10
HELGIN
Laugardagur 1. desember 1990
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Styrkir til náms í Danmörku, Finnlandi og Svíþjóð
1. Dönsk stjórnvöld bjóða fram fjóra styrki handa Islend-
ingum til háskólanáms í Danmörku námsárið 1991-92.
Styrkirnir eru ætlaðir þeim sem komnir eru nokkuð áleiðis í
háskólanámi og eru miðaðir við 9 mánaða námsdvöl en til
greina kemur að skipta þeim ef henta þykir. Styrkfjárhæð-
in er áætluð um 3.820 d.kr. á mánuði.
2. Finnsk stjórnvöld bjóða fram styrk handa íslendingum
til háskólanáms eða rannsóknastarfa í Finnlandi námsárið
1991-92. Styrkurinn er veittur til níu mánaða dvalar og
styrkfjárhæðin er 3.000 finnsk mörk á mánuði.
3. Sænsk stjórnvöld bjóða fram styrk handa íslendingi til
háskólanáms í Svíþjóð námsárið 1991-92. Styrkfjárhæðin
er 5.760 s.kr. á mánuði í 8 mánuði. — Jafnframt bjóða
sænsk stjórnvöld fram tvo-þrjá styrki handa (slendingum til
vísindalegs sérnáms í Svíþjóð á sama háskólaári. Styrk-
irnir eru til 8 mánaða dvalar en skipting í styrki til skemmri
tíma kemur einnig til greina.
Umsóknum um framangreinda styrki skal komið til
menntamálaráðuneytisins, Sölvhólsgötu 4,150 Reykjavík,
fyrir 15. janúar nk. á sérstökum eyðublöðum sem þar fást.
Umsóknum fylgi staðfest afrit prófskírteina ásamt með-
mælum.
Menntamálaráðuneytið,
28. nóvember 1990.
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Rannsóknastyrkir EMBO í sameindalíffræði
Sameindalíffræðisamtök Evrópu (European Molecular
Biology Organization, EMBO), styrkja vísindamenn sem
starfa í Evrópu og ísrael til skemmri eða lengri dvalar við
erlendar rannsóknastofnanir á sviði sameindalíffræði.
Nánari upplýsingar fást um styrkina í menntamálaráðu-
neytinu, Sölvhólsgötu 4, 150 Reykjavík, og þareru einnig
fyrir hendi skrár um fyrirhuguð námskeið og málstofur á
ýmsum sviðum sameindalíffræði sem EMBO efnir til á ár-
inu 1991. — Umsóknareyðublöð fást hjá Dr. J. Tooze,
Executive Secretary, European Molecular Biology Organ-
ization, 69 Heidelberg 1, Postfach 1022 40, Þýskalandi.
Límmiði með nafni og póstfangi sendanda skal fylgja fyrir-
spurnum. Umsóknarfrestur um langdvalarstyrki er til 16.
febrúar og til 15. ágúst en um skammtímastyrki má senda
umsókn hvenær sem er.
Menntamáiaráðuneytið,
28. nóvember 1990.
Menntaskólinn við Sund
Laust er til umsóknar starf skólaritara. Starfið er
meðal annars fólgið í símavörslu, almennri af-
greiðslu, Ijósritun og fjölritun. Vélritunarkunnátta
er æskileg.
Umsækjandi þyrfti að geta hafið störf sem fyrst
og í síðasta lagi frá áramótum.
Laun samkvæmt launakerfi opinberra starfs-
manna.
Umsóknir skulu sendar rektor skólans, Sigurði
Ragnarssyni, sem veitir nánari upplýsingar. Sím-
ar 33419 og 35519.
Bústörf
Tilraunastöð Háskóla íslands í meinafræði að
Keldum óskar að ráða starfskraft við búrekstur
stofnunarinnar.
Starfssvið: Skepnuhirðing, heyskapur og önnur
útivinna, aðstoð við blóðtökur og fleira.
Skriflegum umsóknum merktum „Bústörf1 skal
skilað til Tilraunastöðvar Háskóla íslands í
meinafræði að Keldum, Pósthólf 8540, 128
Reykjavík, fyrir 10. desember 1990.
,.Allir hafa þessir menn alvörugefinn og íbygginn svip, þá sjaldan þeir
hugsa eitthvað.“
„Fáir negrar
eldast vel...“
Býr kuldaboli
í ísafjarðarsýslu?
Ef vér nú aðgætum þessara óiíku
belta eðli og beggja ofmegna hita og
kulda, fáum vér vel skilið að þeir
muni sársælastir sem búa í mið
beltunum í tempruðum hita og
kulda, við næga og holla frjósemi og
nógsöm not náttúrunnar bestu og
margföldustu gæða. Þar eru menn
lausir við hennar grimmilegustu
eyðiieggingu, einnig ólm og gráðug
dýr og eiturorma ófreskjur. Mestum
og bestum hluta vorrar norðurálfu
hlotnaðist þessi heill og nálægt öllu
voru íslandi, nema hvað partar af
ísafjarðarsýslu, horn af Strandasýslu
og Þingeyjarsýslu, gægjast inn í
kuldabeltið. Tempruðubeltin eru
hvort um sig á breidd frek 43 mæli-
stig eður meir en 129 þingmanna-
leiðir og bæði samanlögð 258 þing-
mannaleiðir í beint suður og norð-
ur, það er nærfellt helmingur alls
jarðarhnattarins.
Minn ásetningur er ei í þetta sinn
að útskýra árstíðanna og aðrar
breytingar í þessum og minni jarð-
arbeltum, heldur að benda ykkur á,
kæru vinir, hvað svo stórkostlegur
hita og kulda mismunur er með
öðru fullnóg orsök til mannbreyt-
inga á hnettinum, einkanlega þó í
litarfari. Líkt og rjúpan skiptir um
lit á sumri og vetri, verðum við all-
margir sólbrenndir eður útiteknir,
blakkir eða freknóttir. Hafa ber í
huga að hiti og kuldi orsaka ei þetta
eingöngu, heldur jafnframt fæða og
landssiðir. Sé það satt, að jafnvel hér
hjá oss fær fólk, er lifir í kulda og
mest megnis af mjólkurmat, bjart-
ara og rjóðara yfirbragð, en sjófólk
sem lifir mest á ýmsum fiskmat,
hvað má þá ekki margbreytt fæða í
öðrum löndum og þeirra ólíku siðir,
þar að styðja?
Eskimóar bjóða
aðkomumönnum
konur sínar og dætur
Nú skal stuttlega yfirfara þær auð-
kennilegustu mannbreytingar í
heiminum er skipast mega í 6
flokka. Hinn fyrsti, eskimóar og
skyldir villimannaflokkar, búa í
kuldabeltinu. Allir eru þeir mjög
áþekkir hverjir öðrum að vexti, lit,
siöum og vanvitsku. Þeir búa við
hjarðlífi. Borða grófa og óholla fæðu
sem leiðir til þess að á mestu harð-
indabeltum eru kroppar þeirra af
þessum feiknarkulda samanskorpn-
ir og illa litaðir. Þeir eru flestir
blakkir og gulmórauðir á yfirbragð,
sumstaðar enn dökkleitari, lágir og
Iuralegir, með villisvip. Andlit þeirra
eru stór og breið, stutt og flatnefjuð.
Flestir eru þeir móeygðir, kinn-
beinaháir, kinnfiskasognir, stór- og
frammynntir, varaþykkir, hökumjó-
ir, digurhöfðaðir, svart- og stríð-
hærðir.
Konur eru þar jafnófrýnilegar karl-
mönnum og þeim svo svipaðar að
torvelt er í fyrsta bragði að aðgreina
þær. Allar þessar þjóðir hafa líkar til-
hneigingar og siði og eru plumpar
mjög, hjátrúarfullar og, eins og
menn kalla, beinasnalegar. Sænsku
Lapparnir hafa trumbu sem þeir
spyrja fjandann ráða. Þeir eru og
harðfengir og mjúkir, en huglausar
bleyður. Allar grafa þessar þjóðir sig
í jörðu niður, refta yfir og þekja með
berki, torfi eða grjóti, ellegar þær
búa í tjöldum, sem þær flytja iðu-
lega og kynda þar elda til að hita sér.
Margar sjá þær illa vegna reykjars-
vælu og snjóbirtu. Fjöldi þeirra,
konur sem karlar, fer á skíöum lista-
vel, yfir holt og hæðir, fjöll og jökla.
Þeir hlaupa uppi öll dýr, veiða þau
og drepa með boga, örvum og
broddstöfum. Skinnavörur í loðkáp-
ur selja þeir jafnan grönnum sínum
fýrir tóbak og brennivín, sem þeir
eru mjög sólgnir í. Þeir hafa alla
vanvitskunnar lesti til að bera, bjóða
fram útlendum aðkomumönnum
konur sínar og dætur til yndisauka
og þykir æra að, séu þær þegnar.
Ekkert skynja þeir um guð eða trú-
arbrögð og eru flestallir afguðadýrk-
endur. Stoltir eru þeir, eins og van-
vitsku þeirra hæfir, og halda sig öllu
mannkyni æðri og verðugri, og
gjöra gys að upplýstum þjóðum.
Kuldabeltisins harðlífi og birta er
orsök þess, að því nær sem kemur
norðurskauti heimsins, því minni
vexti og vesælla eru þar landanna
innbúar. Þolinmóðir eru þeir í öll-
um mannraunum sínum, og afbera
undrunarlega sult. Þó þeir á stund-
um smakki ei mat fjórum dögum
saman, en eigi í hörkum að velkjast
í stormi og ólgusjó, eru burðir
þeirra furðanlegir. Af kulda og vos-
búð, en þó einkanlega af sóðalegum
lífernisháttum, en þeir löðra jafnan
allir af lýsi, virðast þeir blakkir eða
gulmórauðir yfirlitum. Eins og þeir
byggja hin hörðustu jarðarbelti og
ófrjósömustu, yfirganga þeir aðrar
þjóðir í villisiðum og fávisku. Villi-
menn í Ameríku eður Vesturálfú
heims t.d. í Kanada, mundu skamm-
ast sín fyrir þá í sínu samkvæmi.
Hafa litla greind á
siðsemi og kurteisu
framferði
Önnur stórkostleg mannbreyting
er tataríska kynið, af hverju þau
smámenni líklega eru komin sem ég
áður taldi. Tatarar búa í mestum
hluta Asíu og skiptast í margar þjóð-
ir. Allar tataraþjóðir eru breið- og
hrukkennaðir strax á ungaaldri,
stutt- og flatnefjaðir, smáeygðir með
djúpum augnatóftum. Þær hafa há
kjálkabörð, en þó niðurmjótt andlit,
langa og framtogna höku, feiknar
tennur, og Iangt á milli hverra.
Augabrýr eru miklar og síðar sem
hylja augun, augnalok þykk, andlit
breitt og flatt og hár kolsvart. Há-
vaxnar eru þær í meðallagi, en
gildnar mjög og hraustar, skegglitl-
ar nema lítið eitt á strjálingi um
hökuna.
Þjóðir sem búa í nánd við Kaspía-
hafið eru harðfengnar. Þar eru ein-
hverjir vanskepnuðustu menn undir
sólinni. Það lítið af nefi sem þeir
hafa er svo flatt að í nasastað sjást
aðeins tvær holur. Kné eru undin út,
en fæturnir inn á við. Þeir flakka sí-
fellt umkring með hæru eða húðar-
skinntjöld, lifa á hrossa og kamel-
dýra kjöti, annaðhvort hráu, eða lítt
meyrnuðu. Kaplamjólk drekka þeir
mest megnis. Þeir nauðraka kollinn
nema lokkkorn í hvirflinum, sem
lafir niður báðumegin andlits.
Engu ásjálegri eru þar konur en
menn. Þær safna hári, sem þær
binda upp með koparspengjum og
þess konar skarti. Fæstar þessara
þjóða hafa nokkur trúarbrögð eða
greind á siðsemi og kurteisu fram-
ferði. Þær ræna, stela og selja menn
í þrældóm Týrkjum og Persum.
Auður þeirra hinn helsti er hross, af
hverjum mikill grúi finnst. Þegar
austar dregur skánar útlit manna
nokkuð og húðin breytist eftir loft-
og landslagi og fæðu. í Kína og Jap-
an eru stúlkubörn strax sett í fóta-
klemmur, svo þau ei vaxi til muna,
sem þykir stór lýti. Sú sem þar heit-
ir fríð og yndisleg má ekki vera stór-
fættari fullorðin, en að henni sé
mátulegur skór af 6 vetra barni hér.
Margar þjóðir þar eystra hafa miklar
mætur á síðum og víðum eyrum, er
Magnús hafði mörg slæm orð um eskimóa og sagði þá beinasnalega.