Tíminn - 12.01.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 12. janúar 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin i Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingaslml: 680001. Kvöldslmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Hinn helgi
réttur smáþjóða
Tíminn birtir í dag helgarviðtal við Jón Helgason al-
þingisforseta þar sem hann gerir m.a. grein fyrir
ráðstefnu um samvinnu ríkja við Eystrasalt, sem
fram fór í vikunni í Helsinki. Ráðstefnuna sátu full-
trúar Eystrasaltsþjóðanna, Sovétríkjanna, Póllands,
Norðurlandanna fimm ásamt fulltrúum frá norræn-
um sjálfstjórnarlöndum (Færeyjum, Grænlandi og
Álandseyjum) og auk þess fulltrúar frá þeim fylkjum
Þýskalands sem liggja að Eystrasalti. Þar að auki
sátu sem áheyrnarfulltrúar sendimenn frá Norður-
landaráði, Evrópuráði og þingmannanefnd Efta.
Jón Helgason var einn þriggja íslendinga sem sátu
þessa ráðstefnu og gerði grein fyrir afstöðu Alþingis
til sjálfstæðismála Eystrasaltsþjóða. í ræðu sinni
benti Jón á að ísland hefði um langan aldur verið í
góðum tengslum við Eystrasaltslönd sem hefði sitt
sögulega gildi og benti á, að þar sem ísland væri eitt
Norðurlanda og aðili að Norðurlandaráði hefðu ís-
lendingar áhuga á því að taka þátt í að efla samvinnu
meðal þjóða við Eystrasalt, enda tengjast Norður-
lönd þessu svæði landfræðilega og viðskiptalega.
Orðrétt sagði Jón Helgason í framhaldi af þessu og
gerði þar grein íyrir afstöðu Alþingis í málum
Eystrasaltsþjóða:
„Það er skoðun Alþingis að til þess að stuðla megi
að nánari samvinnu meðal þjóða við Eystrasalt, sé
nauðsynlegt að samvinna allra þjóðanna sé á jafn-
réttisgrundvelli. Alþingi hefur því haft verulegar
áhyggjur af þróun mála í Eystrasaltslöndunum
þremur, Eistlandi, Lettlandi og Litháen. Alþingi hef-
ur jafnframt fullan skilning á þeim vonum, sem
þjóðir þessara ríkja binda við viðurkenningar um-
heimsins á fullveldi þeirra sem og að þær verði við-
urkenndar sem jafningjar annarra ríkja við Eystra-
salt, þegar kemur að því að móta framtíðarstefnu
fyrir Eystrasaltssvæðið. Fyrir nokkrum vikum, í des-
ember síðastliðnum, samþykkti Alþingi einróma
þingsályktun um stuðning við sjálfstæðisbaráttu
Eystrasaltsríkjanna. í þeirri ályktun ítrekaði Alþingi
stuðning sinn við sjálfstæðisbaráttu Litháens og
minnti á að íslensk stjórnvöld hafa viðurkennt sjálf-
stæði Eistlands, Lettlands og Litháens óslitið síðan
1922. í desemberályktun sinni áréttaði Alþingi
ályktun sína frá 13. mars 1990 þar sem lýst var yfir
að sjálfsákvörðunarréttur þjóða með lýðræðislega
kjörin þing væri grundvöllur frjálsra samskipta
þjóða í milli og stuðlaði að heimsfriði. í samræmi
við þetta telur Alþingi að þar til Eystrasaltsríkin hafa
fengið fulla viðurkenningu á sjálfstæði sínu vanti
enn mikið á að settar hafi verið niður deilur í Evr-
ópu. Alþingi hefur því hvatt íslensku ríkisstjórnina
til að styðja allar friðsamlegar aðgerðir til að leysa
áreining Eystrasaltsþjóðanna og Sovétríkjanna."
í þessum hnitmiðuðu orðum Jóns Helgasonar
kemur skýrlega fram afstaða íslendinga til sjálfstæð-
isbaráttu Eystrasaltsþjóða: Að fótum troða sjálfs-
ákvörðunarrétt þjóða er að misbjóða lýðræðinu.
á er komið að eindögum
í Persaflóadeilunni og
ekki nema þrír dagar
sem eftir lifa af þeim
fresti, sem írökum var veittur
til að hverfa frá Kúvæt. Það var
Öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna, sem veitti þennan frest í
deilu sem hófst 2. ágúst í sum-
ar með innrás íraka í Kúvæt. Þá
var heldur skammt um liðið frá
átta ára styrjöld íraka við íran,
en það var eins og Saddam Hus-
sein einvaldur í írak væri
hræddur um að misa móðinn,
léti hann of langa stund líða á
milli stríða. Hussein er sér-
kennilegur maður í meira lagi.
Reynt hefur verið að líkja hon-
um við Adolf Hitler, sem hóf
heimsstyrjöldina síðari með
svikum við aðra þjóðarleiðtoga
í Evrópu, eins og Daladier og
Chamberlain. Saddam Hussein
hefur að vísu engan svikið í
sama mæli. Hins vegar hefur
hann og írakar lengi gert tilkall
til norðurhluta Kúvæt án þess
að því hafi verið ansað. Til við-
bótar skuldaði írak Kúvæt eina
níu milljarða dollara, sem farið
höfðu í stríðskostnað vegna
baráttunnar við fran, sem írak-
ar hófu af sömu óbilgirninni og
þeir sýna nú þeim þjóðum
heims, sem una því ekki að
sjálfstætt ríki skuli hertekið,
kannski mest vegna þess að ír-
akar kærðu sig ekkert um að
borga níu milljarða dollara
skuld, eða áttu ekki slíka fjár-
hæð til. Þetta er eins og óreiðu-
maður neiti að borga skuld í
banka, og ieggi í stað þess
bankann undir sig.
Galopið land
Hér á íslandi hefur stríðshætt-
an við Persaflóa kallað á marg-
háttuð viðbrögð, sem sum hver
eru eðlileg. Það er full ástæða
til að kanna birgðir í landinu og
sinna öryggismálum. Má vera
að nú fyrst fari að koma í ljós
hver hagur okkur eða öllu held-
ur óhagur, er að því að halda
landinu galopnu fyrir næstum
hverjum sem er og hverrar
þjóðar sem hann er, aðeins ef
hann giftist hingað. Kynni okk-
ar af öðrum þjóðum eru ekki
gömul og reynsla í þeim efnum
lítil sem engin. Þetta reynslu-
leysi hefur sagt til sín í sam-
skiptum kynja. Engu illu skal
spáð um til hvers innflutningur
á Aröbum hingað kann að leiða
skerist í odda, þar sem höfðað
verður til persónulegustu til-
finninga af algjöru miskunnar-
leysi. En við skulum vona að
ekkert sé að óttast. Raunar
bendir ekkert til þess að hér sé
hætta á ferðum. Hins vegar
hafa yfirvöld ákveðið að herða
eftirlit á Keflavíkurflugvelli.
Það er aðeins gert vegna þeirra
sem kynnu að koma hingað eft-
ir að átök hefjast við Persaflóa.
Ekki er vitað um annað eftirlit.
Fundið ofbeldi
Viðbrögð hér heima við stríðs-
átökum hafa alltaf verið á einn
veg. Þegar Sovétríkin réðust á
Finnland 1939, reyndu menn
háðir sovéskri fyrirsögn að
réttlæta þessa tilefnislausu
árás á litla þjóð. Ekki stóð
heldur á viðbröðgum eftir að
Hitler og Stalín höfðu gert
friðarsamning og skipt Pól-
landi á milli sín. Þá töluðu vin-
ir sovétsins harkalega gegn
Bretum og töldu að heims-
stríðið, sem þá var hafið, væri
háð af auðvaldinu í heiminum
til að efla eigin hag. Línur
þeirra voru einnig hreinar í
Kóreustríðinu, að ekki sé talað
um Víetnam stríðið. Þar voru
algóðir norðanmenn gegn al-
vondum sunnanmönnum sem
höfðu fengið Banadríkjamenn
til liðs við sig við óhæfuverkin.
Gáfaðir frændur á Norðurlönd-
um, sem eru mikil fyrirmynd á
íslandi, gengu jafnvel í Maó-
fötum í vinnuna til að sýna
hvorum megin stuðningur
hinna hlutlausu þjóða Iægi.
Svo voru til réttlætanleg stríð
eins og í Afganistan og nú síð-
ast harðnandi átök í Eystra-
saltsríkjum, sem búa enn við
hernám allt frá því í stríðsbyrj-
un. Yfirvofandi Persaflóastríð
hefur orðið enn eitt kærkomið
tækifæri til að taka afstöðu í
deilu, sem er miklu stærri en
svo, að íslendingar fái nokkru
um hana ráðið. Þetta andóf er
sjálfvirkt andóf vegna þess að
kommúnistar eiga nú nóg með
sig heimafyrir. Þeir eru líka
samábyrgir með öðrum fulltrú-
um Öryggisráðs S. þ. um end-
urheimt Kúvæt, og eiga auk
þess í nægum erfiðleikum í
Eystrasaltslöndum. Um ofbeldi
þeirra þar þarf enga fundi að
halda.
\ ' ^
r
Atök með ofbeldi
En þegar Saddam Hussein fær
ekki óáreittur að leggja undir
sig Kúvæt og það óvenjulega
hefur gerst að Öryggisráðið
samþykkir að írakar verði að
fara þaðan, spretta upp félags-
samtök, sem nefna sig „Átak
gegn stríði". Boðað var til úti-
fundar á Lækjartorgi kl. 16.30
á Lækjartorgi og Þjóðviljinn
birti stórá fjögurra dálka mynd
til áréttingar fundarboðinu, af
tveimur stelpukrökkum vera
að föndra við slagorð: ísland
gegn stríði. Auðvitað er fsland
gegn stríði. Að vera gegn stríði
er ekkert einkamál þeirra á
Þjóðviljanum og þeirra fylgi-
fiska blaðsins, sem enn fyrir-
finnast í Alþýðubandalaginu.
En sagan verður að fá að end-
urtaka sig. Telji Vesturlönd, og
að þessu sinni Sovétríkin einn-
ig, sér misboðið, verður ma-
skínan að fara í gang; sjálfkrafa
ef ekki öðruvísi. Hér heima er
því allt óbreytt, þótt forsend-
urnar séu flognar út í buskann.
Enginn minnist svona sjálf-
boðaliðavinnu úr stríðinu í
Afganistan. Þetta minnir helst
á orðbragðið um auðvaldið,
þegar kommúnistar stóðu með
Hitler í byrjun seinni heims-
styrjaldarinnar, og Vesturlönd
höfðu bundist samtökum um
síðir til að hafa hemil á of-
stopamönnum.
Hussein fylgt úr
__________hlaði____________
Og hverjar eru svo sannanirn-
ar fyrir því að allt sé óbreytt
um innrætið frá því á tímum
seinni heimstyrjaldarinnar? í
textanum undir myndinni á
forsíðu Þjóðviljans stendur
m.a.:
A fundinum þar sem almenn-
ingi verður gefinn kostur á að
vara við stríði og afleiðingum
þess verða Steingrími Her-
mannssyni, forsætisráðherra,
afhentar undirskriftir fólks
sem m.a. lýsir yfir andstöðu ís-
lands við stríðsaðgerðir gegn
þjóðum í Austurlöndum nær.
Eftir fundinn verður gengið að
bandaríska sendiráðinu og full-
trúum Bandaríkjastjórnar af-
hent áskorun um að Iáta vopn-
in ekki tala.“
Þótt þessi myndatexti sé stutt-
ur segir hann allt sem segja
þarf um það bláeyga og trúfasta
lið, sem heldur að Bandaríkja-
menn séu óvinurinn við Persa-
flóa. Gleymdar eru tólf fjöl-
þjóðsamþykktir Öryggisráðs-
ins. En í staðinn er komið eitt-
hvað sem heitir „stríðsaðgerðir
gegn þjóðum í Austurlöndum
nær“. Forvitnilegt væri að fá að
vita hvort það sé virkilega satt
að Öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna leggi sig í framkróka
við að heyja stríð gegn þjóðum
í Austurlöndum nær. Hér er
um nokkuð margar þjóðir að
ræða. Sé verið að höfða til Pal-
estínumálsins, þá er það gam-
alt mál, sem vinnast verður í
öðrum löndum en írak. Aftur á
móti hefur Saddam Hussein
gripið til Palestínudeilunnar til
stuðnings obeldi sínu í Kúvæt.
Og undir það er tekið sam-
kvæmt texta þeirra hjá Átaki
gegn stríði.
Friðflytjendur á
röngu hlaði
Átökin við Persaflóa eiga sér
aðeins stað við eina þjóð, íraka.
Sú staðreynd virðist þó vera
einskonar feimnismál hjá hin-
um trúföstu, sem nú telja sig
hafa tilefni til að bera klögumál
á hlöð bandaríska sendiráðsins
í Reykjavík út af „stríðsaðgerð-
um gegn þjóðum í Austurlönd-
um nær“. Enginn þeirra þjóða,
hvorki Bandaríkjamenn eða
aðrir, sem stóðu að samþykkt-
um Öryggisráðsins, hafa hafið
eða verið með stríðsaðgerðir í
Austurlöndum í nær. Margar
þjóðir í Austurlöndum nær
hafa hins vegar talið ofbeldi ír-
aka við Kúvæt vera ærið tilefni
til að bindast samtökum og
freista þess að koma vitinu fyr-
ir Saddam Hussein. Það var
hann sem hóf átökin við Persa-
flóa með því að leggja Kúvæt
undir sig. Það var hann sem
stofnaði til þess viðbúnaðar,
sem upp hefur verið tekinn á
svæðinu. Það var Saddam Hus-
sein sem stofnaði til þess