Tíminn - 01.02.1991, Blaðsíða 3

Föstudagur 1. febrúar 1991
Tíminn' • 3
Mummi GK120:
í Njarðvík-
urhöfn
Mummi GK 120, 230 tonna
stálskip, strandaði í Njarðvíkur-
höfn um níukytið I fyrrakvöld.
Hann var að koma úr línuróöri
og aetlaði að fara að landa þegar
hann lenti á grynningum og sat
fastur. Mummi náðist á flot um
hálffimmleytið í gærmorgun,
Samkvæmt áliti borgarlögmanns er Hitaveitan ekki bótaskyld
vegna þrýstingsfalls en óljóst er með útfellingarnar:
Ekki Ijóst hvort
H.R. er bótaskyld
Magnús Óskarsson borgarlögmaður lagði fram áiit sitt á bóta-
skyldu Hitaveitu Reykjavíkur vegna þrýstingsfalls í íbúðum og út-
fellinga. í því áliti kemur fram að Hitaveitan er ekki bótaskyld hvað
varðar þrýstingsfall. Hins vegar var engin afstaða tekin varðandi út-
fellingarnar þar sem engin bótakrafa vegna bilaðra hitalagna eða
tækja af völdum útfellinga hefur borist.
í áliti borgarlögmanns segir að í
reglugerð um Hitaveitu Reykjavíkur
sé ákvæði sem feli í sér að Hitaveitan
er almennt ekki bótaskyld vegna
þrýstingstaps. Ákvæðið er svohljóð-
andi: „Réttur húseigenda til afnota
af hitaveituvatni skuldbindur ekki
Hitaveituna til þess að tryggja að
þrýstingur í dreifiæðum sé ávallt
nægilegur." Síðan segir í áliti borg-
arlögmanns að um tjón vegna útfell-
inga sé ekki að finna nein ákvæði í
reglugerð Hitaveitunnar og verði að
skoða bótaskyldu af þeim sökum út
frá almennum reglum skaðabóta-
réttarins. Þar sem engin vitneskja
hafi borist um að tjón hafl orðið
vegna útfellinga í hitalögnum húsa
sé ekki unnt að fjalla um raunveru-
legt mál og meta bótaskyldu út frá
tilteknu tjóni og orsök þess. Síðan
segir í álitinu: „Reynt hefur á það að
Lúðvík Jósepsson:
VAXTA-OKUR
eitthvað dældaður en að öðru
leyti óskemmdur.
Dráttarbátur frá höfninni var
kominn á vettvang fimmtán
mínútum síðar. Taug var sett í
Iand úr skipinu til að halda við
það þegar fjaraði undan þvf.
Mummi náðist síðan á flot um
hálffimmleytið í gærmorgun og
landaði í höfninni. Kafarar
könnuðu skápið í gær og urðu
eldd varir við alvarlegar
skemmdir.
Tálið er að vonskuveðrið sem
var á þessum slóðum þegar
Mummi strandaði hafl verið
ástæðan fyrir strandinu. Skip-
verja sakaði ekki. • SE
Tímanum hefur borist eftirfarandi
greinargerð frá Lúðvíki Jósepssyni,
bankaráðsmanni Landsbankans:
Það er eflaust að bera í bakkafullan
lækinn að bæta enn í það umræðu-
flóð sem verið hefir um háa vexti og
vaxtahækkanir.
Ég kemst þó ekki hjá því vegna setu
minnar í einu af þeim bankaráðum,
sem að þessum vaxtahækkunum
standa.
íslandsbanki reið á vaðið með veru-
legri vaxtahækkun frá 1. nóvember á
liðnu ári. Verðbólga hafði farið lækk-
andi á s.l. ári og bankamir bjuggu við
mjög hagstæða vexti.
En íslandsbanki vildi meira og ætl-
aði greinilega að ýta vaxtahækkunar
skriðunni af stað.
Aðrir bankar hikuðu nokkuð við, en
svo kom að því að Búnaðarbankinn
gafst upp og hækkaði einnig útláns-
vexti.
Þrátt fyrir tillögur um hækkun
vaxta Landsbankans tókst að halda
honum kyrrum þar til um áramót.
Þá varð að gefa eftir með 1% hækkun
útlánsvaxta.
Hörð viðbrögð urðu við vaxtahækk-
unarstefnu bankanna. Frægust urðu
viðbrögð Guðmundar J. Guðmunds-
sonar og ýmissa verkalýðsforingja.
Þá snérist forsætisráðherra, Stein-
grímur Hermannsson, snarplega á
móti og benti réttilega á, að engin til-
efni væru til vaxtahækkana, við að-
stæður í þjóðfélaginu.
Þeir sem fylgdust með umræðum
um vaxtahækkunarmálin í bankaráð-
um, á Alþingi og í blöðum, hlutu að
veita því athygli, að stjórnarandstað-
an, sérstaklega fulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins, voru miklir áhugamenn
um að hækka vexti. í sífellu var klifað
á því, að verðbólgan væri meiri en
ríkisstjómin vildi vera láta og að af
þeim ástæðum ættu vextir að hækka.
Einnig var sagt að ríkisstjórnin sækti
svo stíft eftir innlendum lánum að
óhjákvæmilegt væri að hækka vexti
af markaðsástæðum.
Ýmsu var borið við, eins og því, að
nauðsynlegt væri að hækka vexti á
óverðtryggðum lánum til samræmis
við háa vexti á vísitölubundnum lán-
um.
Nú vil ég strax taka það fram til að
skýra afstöðu mína til þessara vaxta-
mála, að ég hef verið mjög andvígur
hækkun vaxta og reynt að beita mér
gegn þeirri miklu ásókn sem verið
hefir til sífelldra vaxtahækkana.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokks og
Kvennalista hafa hinsvegar jafnan
mælt með vaxtahækkun, þegar málið
hefir verið rætt í bankaráði Lands-
bankans.
Ég tel viðbrögð Guðmundar J. Guð-
Lúðvfk Jósepsson.
mundssonar og forsætisráðherrans,
Steingríms Hermannssonar, hafa
verið rétt og eðlileg. Vextir hafa verið
óheyrilega háir allt árið 1990 miðað
við þá verðlagsþróun sem verið hefir.
Rekstrarleg afkoma bankans hefir
líka verið betri á árinu 1990, en um
langt árabil áður. Þegar ég segi
„rekstrarleg afkoma" þá á ég auðvitað
við tekjur og gjöld, sem tilheyra
rekstrarárinu. Meiriháttar útlánatöp,
eða önnur áföll, verða að skoðast sér-
staklega.
Til þess að skýra afstöðu mína til
þessara vaxtahækkunarmála vil ég
taka upp orðrétt eftirfarandi greinar-
gerð úr nýlega útkomnu hefti af rit-
inu „Vísbending", sem gefið er út af
ráðgjöf Kaupþings h/f og einnig vitna
ég til nóvemberheftis Hagtalna mán-
aðarins, sem Seðlabankinn gefur út.
í Vísbendingu frá 3. janúar 1991
segir:
„Raunvextir óverðtryggðra skulda-
bréfa hækkuðu á árinu 1990 að með-
altali um 2,8% frá fyrra ári, úr 6,5% í
9,3%. Aðeins árið 1988 voru þessir
vextir hærri. Ársvextir vísitölubund-
inna lána hækkuðu að meðaltali um
0,2%, úr 7,8% í 8,0%. Þetta eru
hæstu vextir frá því almenn vísitölu-
binding var tekin upp árið 1979, ef
undan er skilið árið 1988. Raunvaxta-
þróun á árinu 1990 bendir til þess að
bankarnir hafi ekki náð að láta vaxta-
lækkanir fylgja takti hjöðnunar verð-
bólgu. Raunvextir óverðtryggðra
lánavoru að meðaltali 1,3% hærri en
vísitölubundinna lána.“
Þeir sem þetta lesa sjá auðvitað, að
fyrirslátturinn um að nauðsynlegt
væri „að hækka vexti á óverðtryggð-
um lánum til samræmis við vexti
verðtryggðra lána“, var gjörsamlega
tilefnislaus.
Vextir óverðtryggðra lána höfðu
hækkað meira en verðtryggðra. Vext-
ir beggja lánaformanna höfðu hins
vegar hækkað á raunvaxta-grund-
velli.
í nóvemberhefti rits Seðlabankans
kemur þetta skýrt fram. Þar er sagt
að á þriðja ársfjórðungi ársins 1990
hafi vaxtahækkun óverðtryggðra
lána verið 12,3% miðað við 5,3%
verðbólgu.
Hækkun útlánsvaxta Landsbankans,
sem samþykkt var 30. janúar s.l.,
jafngildir því að útlánsvextir á árs-
grundvelli verðtryggðra og óverð-
tryggðra lána verði 15 1/2% til 16%.
Meðaltal vaxtamunar á innláns- og
útlánsvöxtum verður þá 8,4% til
8,7%.
Þetta er auðvitað óhæfilega mikill
vaxtamunur, á sama tíma og gert er
ráð fyrir að almennir launamenn búi
við óbreyttan kaupmátt í besta falli.
Að meðaltalsvextir skuli vera, um-
fram fulla verðtryggingu 8%, árið
1990 við ríkjandi þjóðarsátt er
hneyksli. Allir ættu að sjá, að það er
ósanngjamt að launafólk sé sett á 0 á
sama tíma sem þeir sem lána út pen-
inga fá 8% í raunvexti.
Það bætir að litlu þessa mynd, þó að
hægt sé að sýna fram á, að Lands-
bankinn hafi verið skömminni skárri
í vaxta-okrinu, en hinir bankamir.
Þáttur íslandsbanka er verstur, þar er
okrið mesL Sjálfstæðisflokkurinn,
Alþýðuflokkurinn og Kvennalistinn
bera ábyrgð á þessari síðustu vaxta-
hækkun. Ég og Kristinn Finnboga-
son, fulltrúar Alþýðubandalags og
Framsóknar, greiddum atkvæði gegn
þessari hækkun.
Með þessari grein hefi ég gert stutta
grein fyrir afstöðu minni til þess
vaxta-okurs, sem ég tel að hér eigi sér
stað.
útfellingar hafi safnast í síur við
heitavatnsinntak. Þessar síur til-
heyra Hitaveitunni sem ber ábyrgð á
þeim en ekki húseigandi. Hitaveitan
hefur séð um hreinsun á þessum sí-
um á sinn kostnað. Þá hefur hún
greitt reikninga frá húseigendum
sem hafa fengið menn til að hreinsa
þessar síur. Hugsanlega gæti galli á
síum eða vanræksla af hálfu Hita-
veitunnar í sambandi við hreinsun
eða viðhald á þeim leitt til útfellinga
í hitakerfi húsa og tjóns af þeirri
ástæðu. Ef slík vanræksla væri í ljós
leidd gæti Hitaveitan orðið bóta-
skyld."
Eins og Tíminn greindi frá í nóv-
ember þá var ástandið slæmt í borg-
inni vegna útfellinganna. Gísli Er-
lendsson, verslunarstjóri í Vatns-
virkjanum, sagði þá að hitastýritæki
hefðu greinilega farið illa út úr út-
fellingum, þar sem ventlar og síur í
þeim eyðilegðust við minnstu
óhreinindi, og mikið væri spurt eftir
varahlutum í þau. Undir það tóku
viðgerðarmenn hjá Þýzk-íslenzka
sem sögðu að viðgerðarbeiðnum á
hitastýritækjum hefði fjölgað um
helming. Ekki hefur enn reynt á
hvort Hitaveitan sé bótaskyld vegna
þessa þar sem engin bótakrafa hefur
borist.
f lokaorðum álits borgarlögmanns
segir að þó ekki sé hægt að útiloka
að eitthvert tilefni bótaskyldu vegna
útfellinga komi í ljós, verði að telja
það langsótt og ósennilegt út frá
þeirri þekkingu sem fyrir liggi.
—SE
Námskeið í með-
ferð skotvopna:
Hækkaöi
um 2000 kr.
Námskeið í meðferð skotvopna
hjá lögreglunni í Reykjavík
hækkaði um áramótln úr 3000
krúnum í 5000 krónur. Ástæðan
fyrir hækkuninni er að nám-
skeiðin hafa verið lengd og einn-
ig eru þau nú verkleg.
Námskeiðið tók áður tvö kvöld,
tvo klukkutíma í senn, en hefur
verið lengt upp í fjóra tfma tvö
kvöld. Elnnig eru þau verideg og
fer sá hluti námskeiðsins fram á
æílngasvæði Skotfélags Reykja-
vílcur.
—SE
— EIMSKIP —
AÐALFUNDUR
HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS
verður haldinn í Súlnasal Hótels Sögu
fimmtudaginn 7. mars 1991,
og hefst kl. 14.00.
--------- DAGSKRÁ ---------
1. Aðalfundarstörf samkvæmt 14.
grein samþykkta félagsins.
2. Tillaga um útgáfu jöfnunarhluta-
bréfa.
3. önnur mál, löglega upp borin.
Tillögur frá hluthöfum, sem bera á fram
á aðalfundi, skulu vera komnar skriflega
í hendur stjórnarinnar eigi síðar
en sjö dögum fyrir aðalfund.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir
hluthöfum og umboðsmönnum hluthafa á
skrifstofu félagsins í Reykjavík frá
28. febrúar til hádegis 7. mars.
Reykjavík, 1. febrúar 1991
STJÖRN HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS