Tíminn - 01.02.1991, Blaðsíða 16

AUGLYSINOASIMAR: 680001 & 686300
AKTU EKKI UT
í ÓVISSUNA.
AKTUÁ
Ingvar
Helgason Kf.
Sœvarhöfða 2
Síml 91-674000____
I í niinn
FÖSTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1991
Tannvemdardagurinn er í dag:
Isl. tennur sökkva sér
í 4.000 tonn af sjoppufæði
í könnunum sem prófessor Sigfús Þór Elíasson gerði á tann-
heilsu íslendinga árin 1986 og 1990 kemur fram að tannheilsa
íslenskra barna er mun betri nú en árið 1986, en þó höfum við
ekki náð eins miklum árangri og nágrannalöndin. Þennan árang-
ur vill Tannvemdarráð þó ekki skrifa á betri matarvenjur, því ís-
lendingar lifa á um 4000 tonnum af sjoppufæði á ári. Að mati
Tannvemdarráös ber að þakka
heilbrigðisstétt fyrir árangurinn.
Ef niðurstöður rannsókna pró-
fessors Sigfúsar eru bornar saman
við rannsóknir sem Pálmi Möller
prófessor gerði árin 1974 og 1982
kemur í Ijós að tannheilsa Islend-
inga hefur stórlega batnað að und-
anförnu. Hjá 12 ára íslenskum
börnum höfðu að meðaltali 8
tennur skemmst árið 1974 og
hélst það óbreytt til ársins 1982.
Þá virðist ástandið hafa byrjað að
batna, því aö sambærilegar tölur
fyrir árið 1986 voru 6,6 og fyrir ár-
ið 1990 3,4. Við höfum þó enn ekki
náð jafngóðum árangri og Norð-
menn, því hjá þeim er sambærileg
tala 2,7 og hjá Bandaríkjamönn-
um innan við 2.
í niðurstöðum prófessors Sigfús-
ar kemur einnig fram að tannátu-
tíðni hjá börnum og unglingum
hér á landi var með því hæsta sem
gerist í heiminum árið 1986. Síð-
an hefur orðið veruleg lækkun í
öllum aldurshópum. Þessi lækkun
á tannátutíðni hefur orðið á öllum
skoðunarsvæðum um land allt, en
fleiri tannlæknum og vakandi
þó mismikil, hlutfallslega mest
þar sem tannátutíðni var hæst
1986. T.d. lækkaði tannátutíðni 12
ára barna á Akranesi úr 9,0 í 3,8
eða um 58%. Tánnáta reyndist
mest í sjávarplássum bæði 1986 og
1990, en minnst til sveita og í
sveitakauptúnum.
Sjoppur eru ótrúlega margar hér-
lendis. í greinargerð frá Tann-
verndarráði segir að við athugun á
fjölda þeirra á landinu hefur kom-
ið í ljós að víða er ein sjoppa fyrir
hverja 300-400 íbúa og sums stað-
ar er ein sjoppa fyrir hverja 150-
200 íbúa. Til samanburðar má geta
þess að í Helsingfors eru 500
sjoppur, eða u.þ.b. ein sjoppa fyrir
hverja 1200 íbúa.
Hér á landi eru þær oft staðsettar
nálægt skólum eða í þeim og
þjóna sem samkomustaður fyrir
börn og unglinga. Tannverndarráð
hefur ásamt ráðuneytinu beint
þeim tilmælum til aðila á höfuð-
borgarsvæðinu og landsbyggðinni
að gefa ekki starfsleyfi sjoppum
Frá kynningu á tannvemdardegi í gær. F.v. Björgvin Jónsson, Sigfús Þór Elíasson, Guðmundur Bjama-
son, Páll Sigurðsson og Magné
sem eru staðsettar mjög nálægt
skólum.!
íslendingar drekka þrisvar sinn-
um meira magn af gosdrykkjum
heldur en Svíar eða sem samsvarar
um 11/2 dós á mann á dag. í þessu
er þó ekki talin með neysla á ýms-
um drykkjum sem oftast eru með
ávaxtabragði, en þeir eru allmis-
jafnir að gæðum.
Reikna má með að neysla íslend-
inga á sælgæti sé rúm 4000 tonn á
ári eða meira en 11 tonn á dag,
sem samsvarar um 17 kg á mann á
ári eða 11/2 kg á mann í hverjum
mánuði. Samsvarandi tala fyrir
Svía er um 10 kg. á mann á ári.
R. Gíslason.
í greinargerðinni segir jafnframt
að þetta sé óæskileg þróun sem án
efa á stærstan þátt í hve margar
tennur skemmast í íslendingum,
þótt ástandið í þeim efnum hafi
batnað mikið á undanförnum 8 ár-
um.
í dag er tannverndardagurinn og
mun Tannverndarráð, sem starfar
á vegum heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins, leggja að þessu
sinni aðaláhersluna á ábyrgð for-
eldra og uppalenda. Aðstoðarfólk
tannlækna mun veita upplýsingar
og leiðbeina fólki um tannvernd
m.a. í stórmörkuðum í Reykjavík í
dag og á morgun og tannlæknar
Tlmamynd: Aml Bjama
hafa skipulagt fræðslu á Akureyri,
auk þess sem fræðsluefni er sent
til skóla landsins, ásamt fleiru.
Vinnuþema dagsins er „Tennur
barna — okkar ábyrgð." Tann-
verndarráð segir að íslensk skóla-
börn neyti ótrúlegs magns af svo-
kölluðu „sjoppufæði" á dag sem er
mesti skaðvaldurinn í tann-
skemmdum. Það er á ábyrgð ein-
staklingsins að passa sínar tennur
og þá fullorðinna að leiðbeina
börnunum, sögðu Tannverndar-
ráðsmenn á blaðamannafundi í
gær. Það sem þarf eru breyttar
neysluvenjur.
—GEÓ
íslandsbanki gefur fyrirheit um lækkun raun-
vaxta — ef ríkið heldur ekki áfram yfirboðum:
Lækkar raunvexti
Lán Byggingarsjóðs ríkisins í fyrra 10% hærri en áætlað var miðað við fyrri ár:
Síðustu lánsloforðin
nýtt til hins ýtrasta
Þeir síöustu sem fengu lánslof-
orð frá Byggingarsjóði ríkisins
áður en „klippt“ var á frekari lof-
orð úr 1986-kerfinu nýttu sér þau
loforð svo vel að það hefur aukið á
greiðsluvanda Byggingarsjóðs um
mörg hundruð milljónir kr. Kerfið
frá 1986 er þannig að við útgáfu
lánsloforða var ekkert vitað
hvemig og hvort þau yrðu síðan
notuð. Lánsupphæðin kemur þá
fyrst ljós er „loforðshafi“ birtist
með sinn kaupsamning kannski
ári síðar. Og þá getur hún verið
30-50% hærri eða lægri eftir því
hvort hann hefur keypt nýja íbúð
eða notaða, og þá skuldlausa eða
með áhvfiandi eldri lánum. Arið
1990 kom í ijós að fólk nýtti sér
lánsloforðin 10% betur heldur en
árin á undan, þ.e. færri hættu við
kaup og fleiri keyptu íbúðir þann-
ig að þeir gætu notað allan láns-
réttinn.
í Hagtölum Seðlabankans kemur
fram að Byggingarsjóður skuldaði
Seðlabankanum 850 m.kr. um ára-
mót, sem ekki var ráð fyrir gert í
lánsfjáráætlun. Ástæðan sé ekki
tregða í skuldabréfakaupum lífeyr-
issjóðanna af Byggingarsjóði. Hins
vegar hafi útlán sjóðsins verið um
1.100 m.kr. meiri áriö 1990 heldur
en lánsfjárlög gerðu ráð fyrir, eða í
kringum 8,8 milljarðar. Þetta hef-
ur enn aukið á þann greiðsluvanda
sem nú er kominn upp hjá Bygg-
ingarsjóði einn ganginn enn og
stafar af því að útborgun lána
sjóðsins er jafnan mest á fyrri
hluta ársins. En innstreymi fjár frá
lífeyrissjóðunum er hins vegar
jafnt og þétt árið um kring. Það
auðveldar málin heldur ekki, að
lánveitingar umfram áætlanir í
fyrra þýða einnig meiri lán í byrj-
un þessa árs. í fyrra var var nefni-
lega að stórum hluta um að ræða
útborgun fyrri hluta lána, sem
þýðir að nú er komið að útborgun
síðari hluta sömu lána, sem einnig
eru þá hærri en áætlað var þegar
lánsloforðin voru gefin út á sínum
tíma.
Að sögn stjórnarformanns Hús-
næðisstofnunar, Yngva Arnar
Kristinssonar, lendir útgreiðsla
lána Byggingarsjóðs ríkisins á
þessu ári nær öll á fyrstu 6 mánuð-
um ársins. Vegna þess hafa stjórn-
völd verið að leita eftir samning-
um við lífeyrissjóðina um að þeir
flýti einnig sínum skuldabréfa-
kaupum af Húsnæðisstofnun á
þessu ári, þannig að stærri hluti
þeirra verði á fyrri hluta ársins
heldur en verið hefur.
Yngvi Örn segir stjórnendur líf-
eyrissjóðanna hafa tekið þessu vel.
En slíkir samningar séu eðlilega
tímafrekir þar sem um er að ræða
80 sjóði og semja þarf við hvern og
einn þeirra sérstaklega.
- HEI
almennt
íslandsbanki hefur ákveðið að
lækka vexti á öllum almennum
verðtryggðum útlánum um 0,5% og
þar á móti um 0,25% á flestum verð-
tryggðum innlánum. Þessi ákvörð-
un er þó með nokkrum fyrirvara. í
tilkynningu frá bankanum er lögð
áhersla á að þarna sé um tilraun að
ræða. Verði það varanleg vaxta-
hækkun á spariskírteinum sem rík-
issjóður hafi auglýst undanfarna
daga (úr 6,2% í 6,6% til áskrifenda
og þeirra sem endurnýja skírteini)
verði bankinn að endurskoða
ákvörðun sína um vaxtalækkun á
verðtryggðum lánum. Það vekur
m.a. athygli að íslandsbanki lækkar
vexti á verðtryggðum lánum til ríkis
og ríkisfyrirtækja (kjörvexti án
álags) helmingi minna en á öllum
öðrum verðtryggðum lánum, eða
aðeins 0,25%. Enda eru þau lán
þrátt fyrir það á lægri vöxtum en
ríkissjóður býður nú almennum
lánveitendum sínum, þ.e. áskrifend-
um spariskírteina.
um 0,5%
Nafnvexti óverðtryggðra innlána
og útlána hækkar íslandsbanki hins
vegar um á bilinu 0,5% til 1,5%.
Segir bankinn það gert til þess að
ljúka aðlögun að hærra verðbólg-
ustigi en áður.
Álagsflokkarnir lækka því allir um
0,5% en kjörvextirnir „til bestu og
traustustu Iántakenda" eins og
bankinn orðar það, lækka helmingi
minna. Vextir í B-flokki (8,25%)
segir bankinn þá algengustu.
Kjörvextir óverðtryggðra skulda-
bréfa eru nú 13,75%. En algengustu
vextir slíkra bréfa 15,50%. Forvextir
á víxlum og á afurðalánum í krón-
um eru 15,25%.
Með þessum breytingum segir ís-
landsbanki stefnt að því að unnt
verði að halda vöxtum að mestu
óbreyttum næstu mánuði. Jafn-
framt er tekið fram að breytingarnar
muni ekki valda auknum vaxtamun
frá því sem hann hefur verið undan-
farnar vikur.
HEI