Tíminn - 01.02.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 1. febrúar 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og Framsóknarfélögin 1 Reykjavík Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm. Ingvar Gíslason Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson Stefán Ásgrímsson Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gíslason SkrifetofúrLyngháls 9,110 Reykjavík. Síml: 686300. Auglýsingasími: 680001. Kvöldsfman Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf. Mánaöaráskrift kr. 1100,-, verð (lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri Póstfax: 68-76-91

Varnaðarorð Jakob Jakobsson, forstjóri Hafrannsóknastofnunar, ritar grein í Morgunblaðið 29. f.m. sem vert er að vekja athygli á. Efni og niðurstaða þessarar greinar á erindi við alla íslendinga, en hún er þó augljóslega skrifuð til þess að ná eyrum þeirra, sem ráða stefnu- mörkun í íslenskri meginpólitík á næstu árum. Jakob Jakobsson svarar af miklum skýrleika og vafningalaust haldleysi þess áróðurs Evrópubanda- lagssinna að fiskveiðistefna Evrópubandalagsins sé síst á þann veg að íslendingar þurfi að óttast hana. Þessu svarar Jakob Jakobsson í lokaniðurstöðu greinar sinnar þannig: „Með því að ganga í Evrópubandalagið væru íslend- ingar að kasta lífsbjörginni, fjöreggi sínu, til Brus- sel, en þaðan kæmi það aldrei óbrotið aftur.“ í greininni lýsir forstjóri Hafrannsóknarstofnunar m.a. siðferðisstigi Evrópubandalagsins í fiskveiði- málum af hreinskilni sem á lítið skylt við tepruskap- inn sem tíðkaður er í tali um málefni Evrópuþjóða hin síðari misseri. Hann rekur með dæmum af eigin reynslu og fyrirliggjandi staðreyndum, að í löndum Evrópubandalagsins ástundi menn að falsa aflatölur og skýrslur um samsetningu aflans. Fiskifræðingum í þessum löndum er „hótað limlestingum ef ekki líf- láti ef þeir gerast svo djarfir að taka sýni úr afla við löndun fiskiskipa," segir Jakob Jakobsson. Þá greinir forstjórinn frá framferði stjórnvalda Evr- ópubandalagsins í fískverndarmálum. Er það ófögur saga. Þar segir frá því að fiskveiðistefna EB hafi mis- boðið sjálfum Norðursjónum, þessum „gjöfulustu fiskimiðum í Atlantshafi“, eins og Jakob segir rétti- lega um fiskislóðirnar í Norðursjó. Þar hafa þorsk- og ýsuveiðar alveg brugðist undanfarin ár. Ekki tek- ur betra við þegar gerð er úttekt á framferði Evrópu- bandalagsins á úthafsmiðum við Kanada, þar sem ekki gætir fiskverndunaraðgerða Kanadamanna. Al- þjóðleg stofnun, Fiskveiðiráð Norðvestur-Atlants- hafs, á að hafa stjórn fiskveiða með höndum á þessu svæði. Árið 1986 ákvað ráðið að þar mætti veiða 40 þúsund lestir. Evrópubandalagið óvirti þessa ákvörðun og heimilaði skipum sínum að veiða 100 þúsund lestir. „í raun veiddu Evrópubandalagsríkin um 170 þúsund tonn,“ upplýsir Jakob Jakobsson. Yf- irtroðslur Evrópubandalagsins gagnvart ákvörðun- um alþjóðafiskveiðiráðsins fyrir þetta hafsvæði halda áfram, enda er fiskur nú uppurinn utan 200 mílna lögsögu Kanada og hefur áhrif á fískgengd á miðin innan hennar. í greininni hrekur Jakob þá fullyrðingu að íslend- ingum stafi ekki hætta af ásókn útlendinga á Ísland5“ $mið, ef gengið væri í EB. Hann sýnir fram á að slík ásókn yrði fýrir hendi auk þess sem stjórn íslenskra fiskveiða flyttist þá til Brussel. Grein Jakobs Jakobssonar er tímabær hugvekja fýr- ir íslenska stjórnmálamenn og aðra sem sækjast eft- ir áhrifum á skoðanamyndun almennings og stefnu- mörkun í stjórnmálum og efnahagsmálum. í grein- inni felast varnaðarorð sem skylt er að veita athygli.

GARRI

f haust ætla íbúar á SelfossJ aö
haJda opp á afmæli staðarins, scm
var iítiö aonaö f upphafí eo bær
Símooar nokkurs laxakaris. Af-
mæiiö viija meon endilega tcogja
nafni Tryggva Gunnarssonar, sem
hafði umsjón meö byggingu
fyrstu brúar yfir Ölfusá. Aö öðru
leyti kom hann eklri viö sogu Sel-
foss; átti þar raunar enga sögu
aðra en þá að vinna að merkri
samgöngubót fyrir Sunnlendinga.
Tryggvi koro víða við á langr! og
giftusamri ævi, og átti merk hand-
tök víða um land. Hann smíðaði
khrkjur og bæi og stjórnaði stóru
versiunarféiagi. A endanum varð
hann bankastjóri Landsbankans
og hvílir nú í garði Alþingishúss-
ins undir ágætri brjóstmynd. Þótt
brúín yfir Olfusá væri þpðingar-
mikil fyrir Suðuriand allt og mikil
stoð fyrir Selfoss hefði lftið orðið
úr uppbyggingu þar ef menn
hefðu ekki komið þar upp marg-
víslegum rekstri rmdir stjóm Eg-
ils Thorarensen, sem um langt
skeið var mestur framfaramaður á
Suðuriandi að öörum ólöstuðum.
brúarsmiður
Þegar tíl umrseðu kom að minn-
ast hundrað ára afmæiis Selfoss
sé taliö frá byggingu Öifusárbrú-
ar, kom mönnum eðlilega « hug
brúarsmiðurinn úr Fnjóskadal.
£n þar sem hann hafði eklá haft
foiystu um uppbyggingu Selfoss-
kaupstaðar var ekki alveg Ijóst
hvemig koma átti Tryggva inn í
myndina hvað Selfoss snerti, sér*
staklega jafn ágætur og framfara*
sinnaður og haon var, Þeirri hug-
mynd var breyft að gera sfyttu af
Tryggva og reisa hana á SelfossL
Þessi hugmynd hefur eflaust ver-
ið framsett til að hindra að önnur
sfytta yrði rcist af manni, sem
raunverulega stóð að uppbygg-
ingu Selfoss. En þar sem pdlittsk-
ar ýfingar eiga ekki að fyigja
mönnum út yfir gröf og dauða,
var hugmyndinni um styttu af
Tryggva ekki fylgt eftir. Nýjustu
fréttir af afmælishaldi á Selfossi
næsta baust eru ekki af afhjúpun
slyttu af Tiyggva.
Hann benti tíl
framtíðar
Það þýðir ekki að engin ástæða
$é til þess að árétta, að einum
manni, öðmm fremur, ber vegleg
stytta á Seifossi. Þessi sfytta á að
vera af Agli Thorarensen. liann
var um langt skeið heisti afhafna-
maðurlnn á Seifossi og seinni
tfma söguskoðun um einhverja
aðra menn, þótt góðir hafi verið,
breytir engu um stöðu EgUs í
sögu Seifoss. í frétt af afmælinu
segir sem rétt er að staðurinn hafi
ekki farið að vaxa að ráði fyrr en
Kaupfélag Áraesinga og Mjólkur-
bú Fióamanna hófu starfsemi um
1930. Bæði þessí voldugu fyrir-
tæki lutu stjóm Egils Thoraren-
sen. Og nú á afmæbnu er kominn
tími til að sýna í verití, myndar-
legu veriá, að fólk viti af forystu-
hiutverki Egils á Selfossi. Reisa á
styttu af Agli Thorarcnsen á
hundrað ára afmæiinu eða f sam-
bandi við það. llún á aö standa þar
sem helsti starfsvettvangur hans
var og benda mönnum til vegar og
íramtíðar, Þar nærri verður vitn-
isburður um annan merkilegan
mann, séra Eirik J. Eiríksson,
sem gaf bókasafn sitt til Selfoss,
ásamt konu sinni, frú Kristínu
Jónsdóttur frá Gemlufaili. Bóka-
safn þeirra hjona verður bráðlega
flutt f gamlar og nýjar höfuð-
stöðvar Selfoss ásamt héraðs-
bókasafni — gamia kaupfélags-
húsið sem EgUl lét byggja og
gnæfir enn yfir staðnum, eíns og
rábhús borga á sléttum Bandarfki-
anna, þar sem menn lifðu við
etnna inestan stórhug á fyrstu
áratugum aldarinnar.

VÍTT OG BREITT 1
H át im ibn Jðgre iðsl lu þrot
8 milljarða skortir á að hægt verði
að ljúka við hálfkaraðar byggingar
í eigu ríkisins víða um land. Yfir-
leitt hafa þær verið í byggingu ár-
um saman og hefur yfirleitt verið
rokið til í einhverjum tískuspenn-
ingi að byggja yfir hitt og þetta og
svo hætt að veita fjármagni til
framkvæmdanna í miðjum klíð-
um. Þá er vant 3 milljarða króna
til að halda opinberum bygging-
um við og ætlar íslenski húslekinn
að sjá við nýjum byggingaefnum
og kostnaðarsamri bygginga-
tækni.
Upplýsingarnar um fjárskortinn
eru sóttar í Þjóðviljann, sem ber
fjármálaráðherra og kúltúrráð-
herrann fyrir ömurlegu ástandi
ríkiseigna og sóun á opinberu fé,
sem kastað er í byggingar sem
ekki komast í gagnið, og ef til vill
hefur aldrei verið þörf fyrir.
Víðar skortir framkvæmdafé til
bygginga og er Húsnæðisstofnun í
uppnámi rétt einn ganginn vegna
þess að ekki er hægt að standa við
lögboðin fýrirheit um lán.
Aðeins aurinn vantar
Næstu daga þarf að borga 1 eða 2
milljarða í húsnæðislán og afborg-
anir til lífeyrissjóða og annarra
skuldunauta.
Þá skortir milljarða á milljarða
ofan til að tryggja sölu á húsbréf-
um, en þau eru eins og alkunna er
allra húsnæðismeina bót, — að
því tilskildu að til sé aur til að
kaupa bréfin og strandar víst ekki
á öðru til að það kerfi gangi upp.
Þegar stjórnendur fjármála og
byggingamála eru krafðir skýringa
á hvers vegna alltaf vanti svona
mikið upp á að kerfi þeirra gangi
upp er því svarað til að vonbrigða
gæti með að þessi eða hinn leggi
eins mikið fjármagn í lánakerfin
og vænst hafi verið.
Lífeyrissjóðirnir til að mynda
virðast aldrei leggja eins mikið fé í
opinberu byggingasjóðina og
reiknað er með.
Hins vegar eru sömu sjóðir út-
setnir að kaupa einhver allt önnur
rfkisbréf og ríkisvíxla og hvað
þetta nú heitir allt saman, sem
ríkið kallar innlent lánsfé og er
svo miklu heilbrigðara en erlent
lánsfé.
Fjármálaráðuneytið ver miklu fé
í að auglýsa skuldabréf sín og á þar
í harðri samkeppni við önnur fjár-
málaveldi þar sem hver yfirbýður
annan með háum innlánskjörum.
Er því við ramman reip að draga
og freistast lífeyrissjóðirnir sem
aðrir að ávaxta fé sitt með öðrum
hætti en að lána það í opinbera
byggingasjóði og stendur ekki
steinn yfir steini í allri þeirri opin-
beru áætlanagerð.
Fyrir hverja?
Auk þess sem ríkið á í harðri
samkeppni við sjálft sig um lánsfé
hvetur sama ríkisvald til að þeir,
sem hafa yfir fjármagni að ráða,
leggi það í hlutafé og gefur ríflega
skattaafslætti út á þá samkeppni.
Nú á að gera enn betur og opna
leiðir til að íslenskt fjármagn
komist á fyrsta farrými inn á er-
ienda fjármagnsmarkaði. Þá getur
farið að sneiðast um hinn eilífa
opinbera vonarpening bygginga-
sjóðanna, lán frá lífeyrissjóðun-
um. Um aðra innlenda lánsfjár-
möguleika er varla að ræða.
Reiðuleysið í bygginga- og hús-
næðismálum ríður ekki við ein-
teyming. Á sama tíma og hið opin-
bera er að komast í greiðsluþrot
með lögbundin lánsfjárframlög
sitja byggingafyrirtæki uppi með
hundruðir íbúða í Reykjavík einni
saman sem ekki tekst að selja og
enn fleiri hundruð eru í byggingu.
Og það sem meira er, hvergi er lát
á skipulagningu mikilla bygginga-
svæða, sem byggingaverktakar,
sveitarstjórnir, fasteignabraskarar
og guð einn á himnum vita hvað á
að gera við.
Þeir, sem ráða yfir öllu opinbera
húsnæðinu sem þarf að halda á 8
milljörðunum til að fullgera, geta
ef til vill svarað því.
Svo væri ráð að leita uppi eðlis-
greindan smið, sem kann að
byggja vatnsþétt hús, og spyrja
hann hvernig koma á í veg fýrir
húsieka.
Það myndi spara þjóðinni millj-
arða og aftur milljarða, ekki síður
en hitt, að skilningur fengist á
hvenær nóg er að gert í bygginga-
fári.
Um lækkun byggingakostnaðar
er vonlaust að tala, því fremur
byggir allt móverkið sig á hausinn
en að leggja hugann að hagræö-
ingu og eðlilegum þörfum þeirra
sem í húsum eiga að búa. OÓ