Tíminn - 19.03.1991, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Þriðjudagur 19. mars 1991
MINNING
Þórður Pálmason
fyrrverandi kaupfélagsstjóri
Pæddur 23. apríl 1899
Dáinn 10. mars 1991
Þórður Pálmason, fyrrverandi kaup-
félagsstjóri í Borgarnesi, andaðist á
Landspítalanum 10. mars 1991 og
verður jarðsunginn frá Fossvogskap-
ellu í Reykjavík í dag, 19. mars.
Þórður var faeddur 23. apríl 1899 að
Höfða á Höfðaströnd í Skagafirði.
Foreldrar hans voru sr. Pálmi Þór-
oddsson, síðast prestur á Hofsósi, og
kona hans Anna Hólmfríður Jóns-
dóttir. Þórður brautskráðist frá
Verslunarskóla íslands árið 1918 og
frá Samvinnuskólanum 1920.
Stundaði síðan framhaldsnám hjá
samvinnufélögum í Englandi og
Danmörku. Hann kom heim 1922 og
gerðist bókhaldari hjá Kaupfélagi
Skagfirðinga til vors 1928. Kaupfé-
lagsstjóri hjá Kaupfélagi Vestur-
Skaftfellinga í Vík í Mýrdal var hann
1928-1932 og kaupfélagsstjóri hjá
Kaupfélagi Borgfirðinga, Borgar-
nesi, 1932- 1968.
Þegar Þórður hætti kaupfélags-
stjórastörfum gerðist hann fram-
kvæmdastjóri Dvalarheimilis aldr-
aðra í Borgarnesi og sá um uppbygg-
ingu þess og rekstur um skeið, en
flutti til Reykjavíkur árið 1978. í
Borgarnesi voru Þórði falin mörg
opinber trúnaðarstörf.
Þórður giftist Geirlaugu Jónsdóttur
fá Bæ á Höfðaströnd og eignuðust
þau þrjú börn, systurnar Önnu og
Þorbjörgu og soninn Pálma, sem lát-
inn er fyrir nokkrum árum. Eftir að
Þórður og Geirlaug fluttu suður
dvöldu þau oft að sumri til í sumar-
bústað sínum, Þórðarhöfða, í Hreða-
vatnslandi í Norðurárdal.
Eins og að framan segir helgaði
Þórður samvinnustarfmu krafta sína
og vann hjá þrem kaupfélögum alls í
46 ár. Undrritaður vann í rúm 22 ár
undir stjórn Þórðar og við hans hlið.
Mér virtist að afstaða hans til kaupfé-
lagsstjórastarfsins væri mjög skýr.
Hann var skipstjórinn sem bar
ábyrgð á siglingunni, fór þó í fram-
kvæmdum eftir ákvörðun útgerðar-
stjómarinnar (stjórnar kaupfélags-
ins) og var mjög vel meðvitaður um
hverjir vom eigendur félagsins og
bar hag þeirra fyrir brjósti. Hann
sinnti öllum félagslegum skyldum af
mikilli nákvæmni. Þegar hann kom
til Borgaress var Kaupfélag Borgfirð-
inga ekki aðili að Sambandi ís-
lenskra samvinnufélaga, en fimm ár-
um síðar, eöa árið 1937, gekk kaup-
félagið í sambandið og tveim ámm
síðar var Þórður kosinn í stjórn þess
og var þar í stjórn yfir 30 ár.
I kveðjusamsæti sem þeim hjónum
Þórði og Geirlaugu var haldið í Bif-
röst í júní 1969, að fmmkvæði Kaup-
félags Borgfirðinga og margir hér-
aðsbúar sóttu, lét ég meðal annars
eftirfarandi orð falla í ávarpi fyrir
hönd starfsmanna:
„Þórður Pálmason hefúr notið vin-
sælda og virðingar hjá starfsfólki
K.B., meðal annars fyrir það að hann
var heill og óskiptur í starfinu fyrir
félagið. Fólk hlaut að sannfærast um
það að ákvarðanir hans eða ákvarð-
analeysi miðaðist allt við eflingu og
hag félagsins. Þar vom ekki stigin
hliðarspor. Þar var ekki verið að
kaupa sér vinsældir á kostnað félags-
ins, en í staðinn koma þær vinsældir
sem meira virði em. Og einmitt
vegna þessarar staðfestu er þetta
samkvæmi hér og nú.
Við vitum að dæmi em mörg um
það að þeir, sem ráðsmannsstöðu
hlutu, féllu í ýmsa freistni. Tálsvert
er rætt um það að ýmsir slíkir menn
ferðist óhóflega mikið, séu fjarver-
andi, ekki við, einnig að þeir leggi
alla áherslu á framkvæmdir sem slái
Ijóma á nafn þeirra, en hugsi minna
um daglega önn, daglegan rekstur.
Ekki er alveg dæmalaust að heyra
slíka menn orðaða við snobb og bar-
áttu fyrir hégómlegum vegtyllum.
Við sem til þekkjum vitum aö siglt
var langt fyrir utan öll þessi sker.
Starfsfólkið var aldrei í neinum vafa
um það að kaupfélagsstjórinn var
meira en yfirmaður eða tákn. Hann
var líka starfsmaður."
Nú eftir 22 ár frá þessum tíma þeg-
ar Þórður var kvaddur að Bifröst vil
ég enn og aftur leyfa mér að þakka
Þórði Pálmasyni fyrir hönd eldri
starfsmanna sem þá unnu hjá félag-
inu fýrir farsæla forystu og samstarf.
Einnig vil ég fyrir hönd eldri starfs-
manna, mína eigin og konu minnar
senda Geirlaugu, dætrunum og öðr-
um vandamönnum samúðarkveðju.
Blessuð sé minning Þórðar Pálma-
sonar.
Jón Einarsson
í dag er til moldar borinn Þórður
Pálmason, einn af merkustu og far-
sælustu forustumönnum samvinnu-
hreyfingarinnar um áratugi.
Þórður var fæddur á Höfða á Höfða-
strönd í Skagafirði. Foreldrar hans
voru séra Pálmi Þóroddsson, síðar
presturá Hofsósi, ogAnna Hólmfríð-
ur Jónsdóttir.
Þórður tók próf frá Verslunarskóla
íslands árið 1918. Hann var við nám
í Samvinnuskólanum 1919-1920 og
við framhaldsnám hjá samvinnufé-
lögunum á Englandi og Danmörku
1921-1922.
Þórður vann sem bókari hjá Kaup-
félagi Skagfirðinga árin 1922- 1928.
Hann gerðist kaupfélagsstjóri hjá
Kaupfélagi Skaftfellinga í Vík árið
1928 og gegndi því starfi til ársins
1932, en þá réðst hann til Kaupfélags
Borgfirðinga í Borgarnesi sem kaup-
félagsstjóri. Því starfi gegndi hann til
ársins 1968.
Þórður var því kaupfélagsstjóri í 40
ár. Þeir menn, sem hafa náð svo
langt, að hafa gegnt svo erfiðu starfi
svo lengi, eru teljandi á fmgrum
annarrar handar.
Þegar Þórður hætti sem kaupfélags-
stjóri gerðist hann framkvæmda-
stjóri fyrir Dvalarheimili aldraðra í
Borgarnesi og hafði þá veg og vanda
af byggingu þeirrar stofnunar. Árið
1978 fluttu þau Þórður og Geirlaug
kona hans til Reykjavíkur. Má segja
að þau hafi þar með sest í helgan
stein.
Þórður var félagsmálamaður, var
m.a. í sveitarstjórnum bæði í Vík og
Borgarnesi. Hann var lengi oddviti
sveitarstjórnarinnar í Borgarnesi.
Hann var í stjórn Sambands ísl. sam-
vinnufélaga frá 1939 til 1975. Mörg-
um öðrum trúnaðarstörfum gegndi
hann, flestum í tengslum við hans
aðalstarf.
Eiginkona Þóröar, sem lifir mann
sinn, er Geirlaug Jónsdóttir frá Bæ á
Höfðaströnd, dóttir Jóns hreppstjóra
Konráðssonar og Jófríðar Björns-
dóttur frá Gröf á Höfðaströnd.
Frú Geirlaug er glæsileg kona og
hefur stutt mann sinn dyggilega á
langri lífsleið. Hún er mikill áhuga-
maður um skógrækt. Hún átti mest-
an þátt í gerð Skallgrímsgarðs í
Borgarnesi. Þá má einnig sjá hand-
bragð hennar á lóð kaupfélagsstjóra-
bústaðarins í Borgarnesi og þá ekki
síður við fallegan sumarbústað
þeirra hjóna, Þórðarhöfða í Norður-
árdal. Þá hefur frú Geirlaug sýnt
mörgum málum öðrum áhuga, svo
sem vefnaði og málefnum Hús-
mæðraskólans á Varmalandi.
Þórður og Geirlaug eignuðust þrjú
börn, þ.e. Önnu Fríðu, Pálma og
Þorbjörgu. Dæturnar eru búsettar í
Reykjavík, en Pálmi, sem var einn af
yfirmönnum hjá lceland Seafood í
USA, er látinn fyrir allmörgum ár-
um.
Með Þórði Pálmasyni er genginn
maður sem um áratugi var ein styrk-
asta stoð samvinnuhreyfmgarinnar.
Hann tók við Kaupfélagi Borgfirð-
inga litlu og vanmegnugu, skilaði
því stóru og sterku, svo að það var í
hópi traustustu fýrirtækja landsins.
Þórður vann oft langan vinnudag
og var afkastamikill við vinnu. Hann
mætti gjarnan snemma á morgnana
á skrifstofu sinni, áður en aðrir
starfsmenn kaupfélagsins voru
komnir til starfa. Hann var maður
morgunsins, en á morgnana líkaði
honum best að vinna.
Þórður naut mikils álits meðal sam-
vinnumanna, ekki síst meðal kaupfé-
lagsstjóranna. Þegar vanda bar að
höndum hjá kaupfélögunum, þá
spurðu kaupfélagsstjórar oft hver
annan: Hvað gerir Þórður í Borgar-
nesi?
#
Þórður átti létt með að taka ákvarð-
anir og stóð við þær hvað sem taut-
aði. Hann viðhafði ekki langar orð-
ræður um hlutina og var stundum
stuttur í spuna. Þrátt fyrir fremur
hrjúft yfirbragð var hann undir niðri
hlýr og vinsamlegur og leysti vanda
margra þeirra, sem minna máttu
sín.
í góðra vina hópi var hann gjaman
glaður og orðhagur.
Nú þegar Þórður Pálmason hefur
horfið okkur í þessum heimi yfir hin
miklu landamæri lífs og dauða, horf-
um við, sem eftir stöndum um sinn,
á eftir honum með virðingu og þökk.
Þökk fyrir mikið og gott starf í þágu
samvinnuhreyfingarinnar, lands og
þjóðar.
Persónulega þakka ég að hafa orðið
þeirrar gæfu aðnjótandi að verða eft-
irmaður hans sem kaupfélagsstjóri
hjá Kaupfélagi Borgfirðinga.
Ég og Anna kona mín sendum frú
Geirlaugu og fjölskyldu hennar okk-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Ólafur Sverrisson
Þann 10. mars s.l. lést á Landspítal-
anum, eftir stutt veikindi, Þórður
Pálmason, fyrrverandi kaupfélags-
stjóri í Borgarnesi. Með Þórði féll í
valinn mannkostamaður, sem skilaði
miklu dagsverki. Samferðamenn
hans minnast hans með hlýjum
huga, m.a. vegna þess hversu traust-
ur samstarfsmaður hann var og
heiðarlegur í öllum samskiptum.
Þórður Pálmason var fæddur 23.
apríl 1899 á Höfða á Höfðaströnd í
Skagafirði. Foreldrar hans voru
hjónin sr. Pálmi Þóroddsson prestur,
síðast á Hofsósi, og kona hans Anna
Hólmfríður Jónsdóttir. Þórður fór til
náms í Verslunarskóla íslands og
lauk þaðan prófi 1918, og frá Sam-
vinnuskólanum 1920. Framhalds-
nám stundaði hann hjá Samvinnufé-
lögunum í Englandi og í Danmörku.
Hann gerðist kaupfélagsstjóri hjá
Kaupfélagi V-Skaftfellinga í Vík 1928
og starfaði þar til 1932, er hann tók
við stöðu kaupfélagsstjóra hjá Kaup-
félagi Borgfirðinga, en þar starfaði
hann óslitið til 1968. Þórður kom til
starfa hjá KB þegar kreppan var alls
ráðandi. Á félagssvæði Kaupfélags
Borgfirðinga, sem er landbúnaðar-
hérað, þrengdi kreppan mjög fjárhag
bænda og möguleika til athafna. í
framhaldi af kreppunni komu fjár-
pestir, er mjög herjuðu á Borgarfjörð.
Þrátt fyrir að á fýrri hluta starfstíma
Þórðar sem kaupfélagsstjóra í Borg-
arnesi hafi ekki verið auðvelt um vik,
var tímabil það er hann starfaði fyrir
KB mikið framfaraskeið í sögu Kaup-
félags Borgfirðinga.
Þórður gegndi fjölda trúnaðar-
starfa. Hann sat í sveitarstjórn í
Borgarnesi í nærri þrjá áratugi, þar
af var hann oddviti hreppsnefndar í
12 ár. Hann var einn af stofnendum
fyrirtækisins Vírnet h.f. og sat í
stjórn þess frá stofnun, þar til er
hann fluttist burt úr héraðinu. Hann
var félagi í Rotarýklúbbi Borgarness
og forseti klúbbsins 1954. Stjórnar-
formaður Bifreiða- og trésmiðju
Borgarness h.f. yar hann um langt
skeið. í stjórn SÍS var hann í 26 ár.
Þórður sat í yfirkjörstjórn Mýrasýslu
um langt skeið og í yfirkjörstjóm
Vesturlandskjördæmis frá 1959 þar
til er hann flutti burt úr kjördæm-
inu.
Eftir að Þórður hætti störfum sem
kaupfélagsstjóri, gerðist hann fram-
kvæmdastjóri fyrir byggingu Dvalar-
heimilis aldraðra í Borgarnesi.
Ljóst er af framansögðu að Þórður
naut mikils álits og með honum var
gott að starfa.
Eftirlifandi eiginkona Þórðar er
Geirlaug Jónsdóttir frá Bæ á Höfða-
strönd, dóttir Jóns hreppstjóra Kon-
ráðssonar og konu hans Jófríðar
Björnsdóttur. Frú Geirlaug er mikill
skörungur, eins og bóndi hennar var,
enda hefur hún víða lagt hönd á
plóginn til framfara, Borgarfjarðar-
héraði til gagns og sér til sóma.
Þórður og Geirlaug eignuðust þrjú
börn: soninn Pálma, er lést fýrir
nokkrum árum, og tvær dætur,
Önnu Fríðu og Þorbjörgu, sem báð-
ar eru búsettar í Reykjavík.
Það hefur verið mér mikil gæfa að
kynnast og starfa með Þórði Pálma-
syni. Ef ég ætti mér ósk til handa
Borgfirðingum og Mýramönnum,
væri hún sú að störf þeirra reyndust
jafn happadrjúg og störf Þórðar
Pálmasonar.
Ég færi frú Geirlaugu, dætrum
hennar og öðru nánu skyldfólki inni-
legar samúðarkveðjur okkar Margr-
étar.
Halldór E. Sigurðsson
Á bernskudögum mínum í Dölun-
um fannst mér jafnan sérstakur
ljómi yfir hinum fögru sveitum
Borgarfjarðar. Þar var víðátta meiri
en ég átti að venjast og á fögrum
sumardegi vörpuðu skínandi jökul-
hvelin töfrandi birtu yfir byggðina.
Ég fer aldrei svo um Borgarfjörðinn
að þessar kenndir frá löngu liðnum
æskudögum lifni ekki í huga mér.
Þegar ég komst til fullorðinsára varð
mér ljóst að einn var sá hornsteinn
sem öðrum fremur stóð undir blóm-
legu mannlífi í sveitum Borgarfjarð-
ar. Þessi hornsteinn var hið öfluga
kaupfélag héraðsins — Kaupfélag
Borgfirðinga.
í dag er gerð frá Fossvogskirkju í
Reykjavik útför Þórðar Pálmasonar,
fyrrum kaupfélagsstjóra í Borgar-
nesi. Hann tók við félaginu veik-
burða og lítils megnugu í upphafi
heimskreppunnar. Þegar hann stóð
upp úr kaupfélagsstjórastólnum 36
árum síðar var félagið eitt af öflug-
ustu samvinnufélögum landsins og
löngum til þess vitnað sem fyrir-
myndar um farsælan rekstur og
styrka stjórn. Ef velja ætti þann
mann sem öðrum fremur gæti talist
velgjörðarmaður fagurs mannlífs í
Borgarfirði á þessari öld, þá veit ég
að margir mundu nefna nafn Þórðar
Pálmasonar.
Þórður Pálmason var fæddur 23.
apríl 1899 að Höfða á Höfðaströnd í
Skagafirði. Foreldrar hans voru séra
Pálmi Þóroddsson prestur á Höfða
og kona hans Anna Hólmfríður
Jónsdóttir. Þórður stundaði nám í
Verslunarskóla íslands í Reykjavík
og brautskráðist þaðan árið 1918.
Hann stundaði síðan nám við Sam-
vinnuskólann í Reykjavík veturinn
1919-1920 og framhaldsnám hjá
samvinnufélögum í Englandi og
Danmörku 1921 til 1922.
Heim kominn úr framhaldsnámi
réðst Þórður til Kaupfélags Skagfirð-
inga á Sauðárkróki. Þar var þá kaup-
félagsstjóri séra Sigfús Jónsson og
var Þórður fulltrúi hans og bókhald-
ari félagsins. Árið 1928 réðst Þórður
sem kaupfélagsstjóri til Kf. Skaftfell-
inga í Vík í Mýrdal, en það félag átti
þá við mikla erfiðleika að stríða. Eft-
ir fjögurra ára starf Þórðar í Vík var
hagur félagsins orðinn mun betri og
þá réðust málin svo, að Þórður gerð-
ist kaupfélagsstjóri Kf. Borgfirðinga í
Borgarnesi. Þá er ártalið 1932 og
heimskreppan mikla í algleymingi. í
80 ára afmælisriti kaupfélagsins seg-
ir, að þá hafi tekið við „tímabil stöð-
ugleika og varanlegrar velgengni.
Þórður Pálmason er ráðinn kaupfé-
lagsstjóri og stjórnar félaginu sam-
fleytt í 36 ár — af þrotlausri eljusemi
og einstæðri farsæld." Þeir sem
þekkja til starfa Þórðar hjá Kf. Borg-
firðinga munu sammála um að í
þessum orðum sagnaritarans sé ekk-
ert of mælt. Hér er ekki rúm til að
rekja miklar framkvæmdir Kf. Borg-
firðinga undir stjórn Þórðar. Þær
setja nú svip sinn á Borgarnes og
aðra staði þar sem kaupfélagið starf-
ar. En þó að Þórður væri mikill
áhugamaður um allar framkvæmdir,
er til heilla máttu horfa, þá lá það
orð á að hann gætti þess vel að reisa
félaginu aidrei hurðarás um öxl í
þessu efni. Allir sem til þekkja munu
sammála um að styrk fjármálastjórn
hafi verið aðalsmerki hans sem
stjórnanda.
Störf Þórðar að samvinnu- og fé-
lagsmáium voru ekki einskorðuð við
þau tvö kaupfélög sem hann stýrði
samtals í fjóra tugi ára. Hann tók
mikinn þátt í sveitarstjómarmálum í
þeim byggðarlögum þar sem hann
gegndi sínu aðalstarfi og í stjórn
Sambands ísl. samvinnufélaga sat
hann í 38 ár — frá 1939 til 1976.
Hann starfaði þannig um árabil með
þrem forstjórum Sambandsins, sem
hver um sig settu mark sitt á sér-
stakt tímabil í sögu fyrirtækisins.
Þannig hafði Þórður Pálmason lifað
samvinnusögu þessarar aldar með
þeim hætti að fágætt verður að telj-
ast — ekki sem áhorfandi, heldur
sem virkur þátttakandi. Sá sem hér
heldur á penna var viðstaddur flesta
fundi í Sambandsstjórn síðustu 10
árin sem Þórður sat í stjórninni. Það
var ekki háttur hans að setja á langar
ræður; það sem hann lagði til mála
var jafnan hnitmiðað og yfirvegað,
byggt á farsælli reynslu langrar
starfsævi.
Þær heilladísir sem fylgdu Þórði
Pálmasyni á vettvangi starfsins stóðu
líka þétt við hlið honum í einkalíf-
inu. Hinn 30. ágúst 1928 gekk hann
að eiga eftirlifandi konu sína, Geir-
laugu Ingibjörgu Jónsdóttur frá Bæ
á Höfðaströnd. Geirlaug er mikill
skörungur, þekkt fyrir störf sín að
skrúðgarðarækt og þá ekki síður fyr-
ir vefnað og aðrar hannyrðir. Hún
hefur ævinlega verið hin styrka stoð
við hlið Þórðar í öllu sem hann hefur
tekið sér fyrir hendur. Þeirra börn
eru Anna Fríða, Pálmi og Þorbjörg.
Geir Björnsson, bróðursonur Geir-
laugar, ólst upp hjá þeim hjónum frá
13 ára aldri. Ég veit að aðrir, sem í
dag minnast Þórðar Pálmasonar,
munu rekja þann ættboga sem frá
þeim hjónum er kominn. Pálmi
Þórðarson lést árið 1981, þá tæplega
fimmtugur að aldri. Hann var mikill
harmdauði öllum er hann þekktu.
Eftir að Þórður lét af kaupfélags-
stjórn í Borgarnesi, árið 1968, gerð-
ist hann framkvæmdastjóri fyrir
Dvalarheimili aldraðra þar á staðn-
um og hafði forgöngu um bygging-
arframkvæmdir félagsins í Borgar-
nesi. Árið 1978 fluttust þau hjónin
til Reykjavíkur þar sem þau áttu fag-
urt heimili í Vesturborginni. Þórður
hélt góðri heilsu fram á hið síðasta.
Áhugi hans á málefnum samvinnu-
manna og þá alveg sérstaklega á mál-
efnum Kaupfélags Borgfirðinga
hélst vakandi til hinstu stundar.
íslenskir samvinnumenn þakka
Þórði Pálmasyni ómetanlegan skerf
hans til samvinnustarfs á löngum
starfsferli. Ungur kom hann til verka
og forlögin gáfu honum einstætt
starfsþrek og skömmtuðu honum
lengri tíma en flestum öðrum er gef-
inn. „Sú gjöf mér væri gleðilegust
send, / að góður vinnudagur færi í
hönd,“ segir eitt af hinum ágætu
skáldum Borgarfjarðar. Nú er langur
og góður vinnudagur hniginn að
kvöldi og við sem njótum verkanna
drúpum höfði í virðingu og þökk.
Frú Geirlaugu, börnum hennar og
allri fjölskyldu sendum við dýpstu
samúðarkveðjur.
Sigurður Markússon