Tíminn - 03.04.1991, Blaðsíða 8

Stöðugleiki í efnahagslífi, traust og öflugt atvinnulíf er grunnur velferðarþjóðfélagsins:
Umbætur í heilbrigðismálum —
Uppbygging samfara sparnaði
Eftir Guðmund Bjarnason heilbrigðisráðherra
8 Tíminn
Miðvikudagur 3. apríl 1991
Miðvikudagur 3. apríl 1991
Tíminn 9
ar í Iok þingsins að lögfesta þetta ákvæði að
hækka vasapeningana úr u.þ.þ. 6 þúsund kr. á
mánuði í 10 þúsund kr.
II. HÆKKUN ELLI- OG
ÖRORKULÍFEYRIS-
GREIÐSLNA
í júlí 1987 voru greiðslur til elli- og örorku-
lífeyrisþega 13% undir lágmarkslaunum. Eitt
fyrsta verk mitt var að hækka bætur þeirra
elli- og örorkulífeyrisþega, sem búa einir og
hafa ekki aðrar tekjur en bætur almanna-
trygginga, upp í lágmarkslaun.
Nú tæpum 4 árum síðar eru greiðslur til
þessara elli- og örorkulífeyrisþega um 13%
hærri en lágmarkslaun.
III. GEÐSJÚKIR
AFBROTAMENN
í langan tíma hefur ófremdarástand ríkt í
málefnum þess fólks sem kallast geðsjúkir af-
brotamenn, en það eru þeir sem teljast ósak-
hæfir og eru dæmdir til að sæta ótímabund-
inni vistun á viðeigandi hæli.
Málefni þessara manna hafa verið utanveltu
í kerfinu og velkst á milli heilbrigðisráðuneyt-
isins og dómsmálaráðuneytisins. Við dóms-
málaráðherra skipuðum í sameiningu nefnd
til að gera tillögur um fyrirkomulag réttar-
geðlækninga og með hvaða hætti geðsjúkir af-
brotamenn skyldu vistaðir. Samkomulag náð-
ist um að komið skyldi á fót réttargeðdeild
sem rekin yrði í tengslum við geðdeild ein-
hverra eftirtalinna sjúkrahúsa: Ríkisspítala,
Borgarspítala eða Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri.
Er nú unnið að undirbúningi þessa máls og
fyrst kannað hvort hægt er að koma deildinni
upp á Akureyri.
IV. HJÚKRUNARRÝMI
Vistrými og hjúkrunarrými fyrir aldraða voru
talin í landinu öllu vera um 3.231 1. desember
1990. Að auki voru dagvistunarrými fyrir 303
aldraða.
Þessi skipting var eftirfarandi:
Vistrými.......................1.280
Hjúkrunarrými í öldrunarstofnunum ...1.028
Hjúkrunarrými í sjúkrahúsum.... 923
Dagvistun...................... 303
Ef litið er á samanburðartölur frá 1985 kem-
ur í ljós að fjölgun á þessu rúmlega 5 ára tíma-
bili hefur orðið eftirfarandi:
Hjúkrunarrýmum hefur fjölgað um .486
Vistrýmum um.................... 97
Dagvistum um....................204
Þessi samanburður sýnir að verulega hefur
áunnist í uppbyggingu þjónustu fyrir aldraða
á seinustu árum.
Guömundur Bjamason heilbrigðisráöherrra á kynningu á manneldis- og neyslustefnu gegnkynrsetu og óhollu fæði fýrír starfsfólk heilsugæslustöðva.
V. KOSTNAÐUR VIÐ SÉR-
FRÆÐILÆKNISHJÁLP
Kostnaður á föstu verðlagi við sérfræðilækn-
ishjálp, greiddur af TVyggingastofnun ríkisins,
rúmlega tvöfaldaðist frá árinu 1983 til 1988.
Um áramótin 1988-1989 var gerður nýr samn-
ingur við lækna með því nýmæli að tekinn var
upp afsláttur sem sérfræðingar gefa sjúkra-
tryggingum eftir að þeir hafa náð vissu tekju-
marki. Þetta leiddi m.a. til þess að kostnaður
við sérfræðilæknishjálp dróst saman á föstu
verðlagi milli áranna 1988 og 1989 um 135
milljónir króna og til viðbótar um 44 milljón-
ir króna milli áranna 1989 og 1990, sbr. með-
fylgjandi töflu.
Ár: 1983 1984 1985 1986 1987 1988 198 1990
M.kr. 467 440 590 690 878 979 844 800
VI. SAMSTARFSRÁÐ
SJÚKRAHÚSANNAí
REYKJAVÍK
í desember sl. var samþykkt á Alþingi breyt-
ing á lögum um heilbrigðisþjónustu sam-
kvæmt tillögum nefndar, sem ég skipaði árið
1989 um aukið samstarf sjúkrahúsanna á höf-
uðborgarsvæðinu. í kjölfar lagasetningar hef-
ur nú verið skipað Samstarfsráð sjúkrahús-
anna í Reykjavík, þ.e.a.s. Ríkisspítala, Borgar-
spítala og Landakotsspítala. Hlutverk ráðsins
er að gera tillögu um mótun framtíðarstefnu
áðurnefndra sjúkrahúsa, gera þróunar- og
fjárfestingaáætlanir fyrir þau og stuðla að sem
hagkvæmastri verkaskiptingu milli þeirra.
Með þessu hefur verið stigið afar mikilvægt
skref til aukins samstarfs milli sjúkrahúsanna
og markvissrar verkaskiptingar milli þeirra
sem mun, þegar fram líða stundir, leiða til
stóraukinnar hagkvæmni í rekstri sjúkrahús-
anna, bættrar þjónustu og sparnað fýrir skatt-
borgarana.
VII. LYFJAMÁL
Hinn 20. nóvember 1989 skipaði ég vinnuhóp
sem vinna skyldi tillögur um lækkun lyfja-
kostnaðar, gera tillögur að fýrirkomulags-
breytingum og vera samvinnuaðili við ráðu-
neytið um framkvæmd þessara breytinga.
Meðal þess, sem vinnuhópurinn lagði til og
komist hefur í framkvæmd, eru eftirtalin at-
riði:
1. Álagning í heildsölu var lækkuð.
2. Álagning í smásölu var lækkuð.
3. Þak var sett á álagningu á dýrustu Iyfin.
4. Apótek gefa Tryggingastofnun ríkisins
stighækkandi afslátt eftir veltu apóteks.
5. Gefin var út samheitaverðskrá lyfja.
6. Gefinn var út listi með skrá yfir ódýrustu
sambærileg lyf.
7. Sjúklingagjaldi var breytt þannig að nú
greiðir sjúklingurinn lægra gjald, ef keypt er
lyf sem er á „Bestukaupalista".
8. Reynt var með auglýsingum að hvetja til
notkunar ódýrari lyfja og minni lyfjanotkunar.
Hinn 20. apríl nk. ganga kjósendur einu sinni
enn að kjörborði og velja sér nýja þingmenn.
Það kjörtímabil, sem þá endar, hefur um
margt verið sérstætt í stjórnarfarslegu tilliti.
Þrjár ríkisstjórnir hafa setið að völdum, þ.e.
nýjar verið myndaðar án kosninga. Að þeirri
seinustu standa 5 flokkar og stjórnmálasam-
tök. Við stjórnarskiptin 1988 var skipt um
efnahagsstefnu og hefur núverandi ríkisstjórn
tekist að ná svo tökum á þróun og stjórn efna-
hagsmála með samstarfi við hagsmunaaöila,
svokallaðri „þjóðarsátt", að verðbólga hefur
um langt árabil ekki mælst lægri en nú.
Stöðugleiki í efnahagslífi, traust og öflugt at-
vinnulíf er nauðsynlegur grunnur að upp-
byggingu þess velferðarþjóðfélags sem við bú-
um nú við. Á þessu kjörtímabili hefur Fram-
sóknarflokkurinn farið með heilbrigðis- og
tryggingamál í fyrsta sinn frá því að sá mála-
flokkur var gerður að sjálfstæðu ráðuneyti og
hefur undirritaður gegnt þar ráðherradómi
fýrir hönd flokksins. Þetta hefur verið áhuga-
vert starf, en ekki alltaf auðvelt þar sem mála-
flokkurinn er kostnaðarsamur en viðkvæmur
og miklar kröfur gerðar til góðrar og fullkom-
innar þjónustu.
Ég hef beitt mér fýrir áherslum á sviði for-
varna og reynt að benda á ábyrgð einstaklings-
ins á eigin heilsu. Einnig hafa átt sér stað
margvíslegar úrbætur á sviði heilbrigðis- og
tryggingamála ásamt áframhaldandi uppbygg-
ingu jafnframt því sem beitt hefur verið
sparnaðar- og aðhaldsaðgerðum á ýmsum
sviðum.
I. FRUMVARP
TIL LAGA UM
ALMANNATRYGGINGAR
í lok nýliðins þings lagði ég fram nýtt frum-
varp til laga um almannatryggingar sem er
heildarendurskoðun á almannatryggingalög-
gjöfinni. Frumvarpið er árangur nefndarstarfs
sem aðstoðarmaður minn, Finnur Ingólfsson,
leiddi. Við endurskoðun laganna var haft að
leiðarljósi að auka ekki útgjöld trygginganna
heldur reyna að færa frá þeim sem betur mega
sín til hinna sem raunverulega þurfa á al-
mannatryggingum að halda.
í frumvarpinu eru ýmis nýmæli. Gert er ráð
fyrir að hagur öryrkja sé stórlega bættur. Ör-
orkulífeyrir og tekjutrygging örorkulífeyris er
hækkuð um 14%. Lífeyrissjóður ellilífeyris-
þega og öryrkja skerðir ekki lífeyri almanna-
trygginga þótt ellilífeyrir sé tekjutengdur.
Slysatryggingar almannatrygginga eru færðar
yfir til vátryggingafélaganna. Það nýmæli er í
frumvarpinu að heimilað verður að greiða
uppihaldsstyrk til sjúklings og/eða fylgdar-
manns sem dvelja þarf 14 daga samfellt eða
lengur á 12 mánaða tímabili til læknismeð-
ferðar utan heimabyggðar. Nýr bótaflokkur
kemur inn í frumvarpinu, svokallaðar um-
önnunarbætur og greiðast þeim sem annast
sjúka eða aldraða í heimahúsum. Vasapening-
ar til þeirra sem dvelja á stofnunum eru stór-
lega hækkaðir og tekjutengdir, og tókst reynd-
'fólið er að ofannefndar aðgerðir muni spara
ríkissjóði um 300 m.kr. á ári.
í október 1990 var síðan skipuð nefnd til að
gera tillögur um skipulag lyfjamála og kanna
m.a. stofnun hlutafélags er annist innkaup og
dreifingu lyfja hér á Iandi. Nefndin skilaði áliti
16. desember 1990.
í framhaldi af því nefndarstarfi hefur í ráðu-
neytinu verið samið frumvarp að nýjum lyfjal-
ögum, sem m.a. felur í sér:
1. Öll framkvæmd lyfjamála verði gerð
markvissari, s.s. eftirlit með innflutningi,
framleiðslu og dreifingu. Gæðaeftirlit svo og
öll upplýsingaskylda verði falin Lyfjastofnun
ríkisins.
2. Lyfjastofnunin semji við framleiðendur
og innflytjendur um verð, afhendingu, birgða-
hald og dreifingu lyfja til notenda. Stofnunin
er útboðs- og innkaupaaðili, en er ekki ætlað
að sjá um dreifingu og birgðahald.
3. Samið verði við apótekin um sérstakt
gjald — þóknun — fýrir sölu lyfja, en núver-
andi form á lyfjaverðlagningu verði lagt niður.
4. Heimilt verði að fela deildarskiptum
sjúkrahúsum og heilsugæslustöðvum að af-
henda lyf, þar sem þörf er talin á, að mati
Lyfjastofnunarinnar.
Frumvarp þetta var lagt fyrir alþingi, en
hlaut ekki afgreiðslu.
VIII. BREYTTAR
AÐFERÐIR VIÐ
FJÁRLAGAGERÐ
Komið hefur verið upp öflugri fjármálaskrif-
stofu innan ráðuneytisins, sem annast undir-
búning fjárlagagerðar og eftirlit með fram-
kvæmd fjárlaga fyrir þær stofnanir sem heyra
undir ráðuneytið. Ábyrgð og eftirlit með fjár-
málum stofnana ráðuneytisins hefur-þannig
verið fært út í fagráðuneytið frá fjármálaráðu-
neyti.
Áuk þess að fjalla um rekstur heilbrigðis-
stofnana gerir fjármálaskrifstofan tillögur um
fjárveitingar til stofnana vegna fjárfestinga,
tækjakaupa og viðhalds. Undanfarið hefur ver-
ið lögð sérstök áhersla á að auka fjárveitingar
til viðhaldsverkefna og er nú unnið að úttekt á
viðhaldsþörf húsnæðis heilbrigðisstofnana.
Af þessu má sjá að ýmislegt hefur verið gert
til að styrkja þann mikilvæga velferðarmála-
flokk sem heilbrigðis- og tryggingamálin eru,
en þó reynt að gæta þess að útgjöldin haldi
ekki áfram að aukast.
Margt fleira mætti vissulega nefna sem gert
hefur verið og mörg úrlausnarefni eru enn
framundan, ekki síst siðfræðilegs eðlis þegar
heilbrigðisþjónustan stendur frammi fyrir því
að þurfa að velja og hafna milli þess sem
mögulegt er annars vegar og hins vegar því
hvað það má kosta.
Framsóknarflokkurinn mun áfram beita sér
fýrir því að allir þjóðfélagsþegnar eigi aðgang
að og rétt á sömu heilbrigðisþjónustu, þeirri
bestu sem völ er á, á hverjum tíma.