Tíminn - 25.05.1991, Blaðsíða 7

Laugardagur 25. maí 1991 Tíminn 7
Það er svo annað mál hvað því
veldur að pólitísk afstaða til þróun-
araðstoðar er með þessum hætti.
Sumir segja að um sé að kenna
skorti á upplýsingum og þekkingu.
Ef svo er má undarlegt heita að
þess skuli ekki gæta í öðrum lönd-
um, þar sem fólk er annars á svip-
uðu mennta- og þekkingarstigi.
En þótt íslendingar hafi almennt
ekki sýnt áhuga á skipulagðri þró-
unaraðstoð í líkingu við aðrar nor-
rænar þjóðir, virðist þá ekki skorta
örlæti þegar um neyðaraðstoð er
að ræða. í því efni eru íslendingar
ekki eftirbátar annarra.
Gott dæmi um afstöðu stjóm-
valda til fjárframlaga til fólks í fjar-
lægum löndum sem á við þreng-
ingar að búa, er sú ákvörðun ríkis-
stjómarinnar sem gerð var að til-
lögu utanríkisráðherra í
fyrrahaust að veita 160 milljónum
króna til aðstoðar fólki sem flýði
frá Kúveit vegna innrásar íraka og
var 40 milljónum hærri fjárhæð
Dæmigerður fiskibátur á Grænhöfðaeyjum. Þótt slíkir bátar séu fallegir og að mörgu leyti vel hannað-
ir sem sjóskip eru þeir oftast gerðir af vanefnum og ekki vandað til smíðaviðarins.
íslenskur færabátur á miðunum
við Grænhöfðaeyjar.
eins og ljóst má vera af því sem áð-
ur er sagt um framlög til stofnun-
arinnar. Þróunarsamvinnustofn-
unin hefur orðið að sníða sér stakk
eftir vexti. Sá stakkur er þröngt
skorinn.
Á Grænhöfðaeyjum
Kunnust er stofnunm fyrir þró-
unarsamvinnu við Grænhöfðaeyj-
ar (Capo Verde) sem er lítið eyja-
samfélag í Atlantshafi vestan Afr-
íku. Verkefnið var í því fólgið fyrst
og fremst að taka þátt í því að
byggja upp sjávarútveg fyrir eyj-
arnar. Þessu verkefni má skipta eft-
ir tímabilum þann áratug sem það
hefur staðið. Fyrsta tímabilið má
kenna við nótaskipið Bjart. Það var
tími frumherjanna á þessu sviði og
leiddi reynsla þeirra til þess að rétt
þótti að smíða hæfilega stórt skip
sem gagnast gæti sem veiðiskip og
rannsóknaskip samtímis og hiaut
nafnið Fengur, enda var það ekki
síst markmið starfsins að kanna
fiskigöngur og veiðiþol og þá helst
botnlægra tegunda. Þarna fóru
fram hafrannsóknir, fiskileit og til-
raunaveiðar með ýmsum veiðar-
færum. Þetta Fengstímabil stóð í
fímm ár og var skipt í tvennt með
stuttu hléi á milli og mannaskipt-
um. Auk veiða og rannsókna var
veitt aðstoð við að þróa frystingu
og vinnslu í landi og leita markaða.
Ætlunin var að sýna fram á að
hægt væri að koma á arðbærum
útflutningi á fleiri tegundum en
túnfíski og fylla upp í eyður í sjó-
sókn sem jafnan verða milli tún-
fiskvertíða.
Þekking, rannsóknir,
umbætur
Félags- og fræðslumiðstöð kvenna í Mindelo hefur notið fjárframlaga af íslensku fé til þróunaraðstoð-
ar eins og nánar greinir frá í Tímabréfinu.
en veitt var til Þróunarsamvinnu-
stofnunar íslands það ár.
íslenskt þróunarstarf
Þrátt fyrir það hversu auðvelt er
að sýna fram á að íslensk stjóm-
völd séu treg til stórátaka í þróun-
araðstoð, er ekki þar með sagt að
íslendingar komi þar hvergi nærri.
Um áratugi hafa íslendingar lagt
sitt fram til þróunarstarfs á vegum
Sameinuðu þjóðanna, á ámnum
1971-1980 tóku íslendingar dálít-
inn þátt í sameiginlegum norræn-
um þróunarverkefnum. Árið 1981,
þ.e. fyrir 10 ámm, var Þróunar-
samvinnustofnun íslands stofnuð
með lögum og hefur starfað síðan.
í grundvallaratriðum starfar Þró-
unarsamvinnustofnunin eftir
sömu línum og sambærilegar
stofnanir í öðmm löndum. Um-
svifin em bara svo miklu minni
Fengstímanum lauk fyrir tveim-
ur ámm. Það er undir heima-
mönnum komið hvemig þeir síð-
an nýta þá reynslu og þekkingu
sem þarna varð til. Enn er Þróun-
arsamvinnustofnun með önnur
smærri verkefni, m.a. tilraun með
útgerð sex tonna fiskibáts, sem
smíðaður er á íslandi og ætti að
henta vel á Grænhöfðaeyjum. ís-
lenskir fískifræðingar hafa leið-
beint við að koma upp innlendri
hafrannsóknarstofnun, sem vísir
er að og má telja það mjög mikil-
vægt verkefni fyrir sjávarútveg eyj-
anna og rannsóknastarf.
Þróunarsamvinnustofnun íslands
hefur auk þess sinnt verkefnum
við uppbyggingu læknamiðstöðva
í höfuðborg eyjanna, Praia, sem
borið hefur góðan árangur. Þá hef-
ur stofhunin unnið að því að að-
stoða með fjárframlögum og ráð-
gjöf að koma upp félagsheimili og
fræðslumiðstöð fyrir kvennasam-
tök eyjanna í borginni Mindelo.
Hefur sú starfsemi mælst mjög vel
fyrir sem liður í félagslegri upp-
byggingu og framförum á sviði
fræðslu og menntunar kvenna.
Þannig hefur verið leitast við að
nýta það fé og mannafla sem Þró-
unarsamvinnustofnun hefur yfir
að ráða í viðráðanleg verkefni, sem
telja má að komi fátæku þróunar-
landi að gagni hvað varðar verk-
þekkingu, hagnýtar rannsóknir og
félagslegar umbætur. Þótt allt sýn-
ist þetta smátt í sniðum miðað við
þróunaraðstoð stærri þjóða sem
miklu kosta til, er starfsemi Þró-
unarsamvinnustofnunar íslands
sambærileg um fagleg vinnubrögð
við þróunaraðgerðir annarra ríkja.
Stofnunin myndi án efa ráða við
stærri verkefni, ef pólitískur vilji
væri fyrir því að efla starfsemi
hennar.
Ný verkeíni. Ný lönd
Eftir því sem dregur úr verkefn-
um á Grænhöfðaeyjum hefur Þró-
unarsamvinnustofnun leitað til
annarra landa og heldur sig enn
við hin fátæku lönd í sunnan-
verðri Afríku. Eins og áður beinist
aðstoðin að sjávarútvegi og fisk-
veiðum, en þó með nokkuð öðr-
um hætti en á Grænhöfðaeyjum.
Aðalverkefnið telst nú vera þátt-
taka í hafrannsóknum í Namibíu
(Suðvestur-Afríku sem áður hét)
og er nýfrjálst land með auðug
fiskimið undan ströndum. Stríðs-
ástand ríkti í þessu landi árum
saman og því margt í niðurníðslu,
þar á meðal fiskimiðin sem hafa
verið sótt af erlendum skipum án
alls eftirlits og rányrkjan ógnvæn-
leg. Framlag íslendinga verður
fyrst og fremst að manna hafrann-
sóknaskip landsins með skip-
stjórnarmönnum og vélstjórum
auk fiskifræðings.
Þá hefur verið gerður þróunar-
samningur við stjórnvöld í Mala-
wi, sem á að vísu ekki land að sjó
en liggur að stórvatninu Maláwi-
vatni (sem áður var kallað Nyasa-
vatn og er eins og þriðjungur af
íslandi að flatarmáli). Vatnið er
auðugt af fiski, sem ætlunin er að
nýta betur en verið hefur. Fram-
lag íslands felst ekki síst í því að
leggja til lítinn rannsóknabát sem
smíðaður verður á íslandi og fjár-
magnaður í samstarfi við Nor-
ræna þróunarsjóðinn. Þessi starf-
semi er hins vegar á byrjunarstigi
og hefur ekki tekið á sig fulla
mynd í framkvæmd. En hug-
myndirnar um þróunarsamvinnu
íslands við Malawi og Namibíu
bera sömu einkenni og starfið á
Grænhöfðaeyjum að ráðast aðeins
í viðráðanleg verkefni, móta þau
vel fyrirfram, ætla þeim ákveðinn
tíma og fylgja þeim eftir til loka.