Tíminn - 04.06.1991, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 4. júní 1991
Tíminn 7
VETTVANGUR ■
Gissur Pétursson, fyrrv. formaður SUF:
HÚSBRÉFAKERFI:
Mistök Framsóknarflokksins
— eða ef til vill bara formannsins
Ég get í sjálfu sér alveg fallist á það sjónarmið Steingríms Her-
mannssonar, formanns Framsóknarflokksins, að menn eigi ekki
að hika við að viðurkenna mistök sín. Öllum verða á mistök, enda
enginn fullkominn, og það er góður mannlegur eiginleiki að
kannast við mistök sín. Að sama skapi er það nauðsynlegt að þeg-
ar mistök verða uppvís þá sé öllum Ijóst hver var valdurinn að
þeim svo að rangur aðili sé ekki dreginn til saka fyrir mistök sem
hann átti ekki þátt í. Aðeins þannig geta menn iært af mistökum
sínum, haft þau til hliðsjónar og reynslu til réttrar breytni.
Nú þegar formaður Framsóknar-
flokksins er farinn að viðurkenna að
húsbréfokerfið með sínum hrak-
smánarlegu afföllum (vöxtum) sem
nú eru við lýði og voru fyrirsjáanleg
séu mistök, þá vil ég fá það skýrt
fram hvort hann er að tala fyrir sig
persónuiega eða Framsóknarflokk-
inn sem heild.
Ég var formaður Sambands ungra
framsóknarmanna þann tíma sem
tekin var ákvörðun um að hleypa
húsbréfakerfinu af stokkunum og
leggja niður húsnæðislánakerfið frá
1986 sem ríkisstjóm Steingríms
Hermannssonar, með góðu sam-
starfi við aðila vinnumarkaðarins og
undir forystu Alexanders Stefánsson-
ar, þáverandi félagsmálaráðherra,
kom á. SUF sendi frá sér aðskiljan-
legustu bréf og ályktanir þar sem
varað var við afleiðingum húsbréfa-
kerfisins — en talaði alltaf fráleitt
fyrir áhugasömum hlustendum.
Bréf til þingflokksins
3. febrúar 1989 sendi SUF eftirfar-
andi bréf til þingflokks framsóknar-
manna:
Þingflokkur framsóknarmarma
Alþingi
bt. Páls Péturssonar formanns
Vegna framkomins frumvarps fé-
Iagsmálaráðherra um breytingar á
lögum um Húsnæðisstofnun ríkis-
ins vill framkvæmdastjóm Sam-
bands ungra framsóknarmanna
minna þingflokk framsóknarmanna
á samþykkt 20. flokksþings Fram-
sóknarflokksins um húsnæðismál.
í áfyktuninni segir meðal annars:
• Að búið verði áfram við núver-
andi húsnæðislöggjöf og gerðar
verði breytingar á samvinnu við að-
ila vinnumarkaðarins sem hefðu
það að markmiði að stytta biðtíma
eftir lánum.
• Að Húsnæðisstofnun verði
heimilað að fjármagna hefðbundin
útlán sín með almennu skulda-
bréfaútboði.
Það er álit framkvæmdastjómar
SUF að í fmmvarpi félagsmálaráð-
herra séu lagðar til breytingar á nú-
verandi lögum um Húsnæðisstofn-
un ríkisins sem stangist í grundvall-
aratriðum á við samþykkt 20.
flokksþingsins.
Ef frumvarpið nær fram að ganga
mun sjálfvirkni útlána Húsnæðis-
stofnunar aukast og skuldabréfaút-
gáfa Húsnæðisstofnunar aukast
verulega sem Ieiðir til þenslu á fjár-
magnsmarkaði og vaxtahækkana.
Þá mun réttur þeirra sem nú njóta
forgangs að húsnæðislánum hverfa
í húsbréfakerfi.
Kollsteypur í reglum um útlán á
fjármagni Húsnæðisstofnunar em
varasamar. Ef biðröð sú sem nú er
eftir húsnæðislánum er raunhæf
sem viðmiðun og allir þeir sem þar
em tækju lán, mun hið nýja hús-
bréfakerfi auka skuldabréfaútgáfu
ríkisins vemlega, auka eftirspum
íbúða og þar með hækka verð
þeirra. Þetta mun óhjákvæmilega
verða raunin ef loforð formælenda
húsbréfakeríisins um vemlega
styttingu biðtíma eftir lánum stand-
ast.
Hófsöm og raunhæf leið til jafrí-
vægis í núverandi húsnæðislána-
kerfi er mörkuð í ályktun 20. flokks-
þings framsóknarmanna og frekar
útfærð í séráliti Guðmundar Gylfa
Guðmundssonar og Ásmundar Stef-
ánssonar. (Innsk. nefndarmenn í
húsnæöisnefnd ríkisstjómarinnar
sem starfaöi á þessum tíma.)
Gmndvallaratriði sem ekki er fært
að víkja út frá við endurskoðun nú-
verandi laga em að áliti fram-
kvæmdastjómar SUF eftirfarandi:
1. Að ákvæði um að 55% af ráð-
stöfunarfé Iífeyrissjóðanna verði
óbreytt og fjármagninu ráðstafað
eins og nú er.
2. Að Húsnæðisstofnun verði
heimilað að fjármagna hefðbundin
útlán sín með almennu skulda-
bréfaútboði.
Framkvæmdastjóm SUF álítur að
óhætt sé að fallast á tilraun með
húsbréfafyrirkomulag í takmörkuð-
um mæli til reynslu og komi slíkt
fram í lögunum. Ekki er t.d. tíma-
bært að koma á stofn sérstakri hús-
bréfadeild við Húsnæðisstofnun og
þá er mikilvægt að húsbréf verði að-
eins heimiluð í viðskiptum með
eldri íbúðir.
Framkvæmdastjóm SUF skorar á
þingflokk framsóknarmanna að
hafria framkomnu frumvarpi þar til
tekið hefur verið tillit til grundvall-
aratriða ályktunar æðstu stofnunar
Framsóknarflokksins, flokksþings-
ins.
Með kveðju,
f.h. framkvæmdastj. SUF
Gissur Pétursson
Samrit sent Steingrími Hermanns-
syni forsætisráðherra.
Ályktun um
húsnæðismál
Á miðstjómarfundi SUF, sem hald-
inn var í Viðeyjarstofu 18. mars
1989, var samþykkt eftirfarandi
ályktun sem send var fjölmiðlum,
þingflokknum og ráðherrum Fram-
sóknarflokksins. Sýnt var að ríkis-
stjómin var að gera mistök og því
nauðsynlegt að vara við þeim. Á það
var því miður ekki hlustað.
Ályktunin var svohljóðandi:
Miðstjómarfundur Sambands
ungra framsóknarmanna, haldinn í
Viðey laugardaginn 18. mars 1989,
telur að með setningu gildandi laga
um húsnæðismál frá árinu 1986
hafi verið tekið stærsta skref í hús-
næðismálum landsmanna til þessa.
Miðstjómarfundurinn álítur að
standa skuli fast og óhikað við nú-
verandi útlánakerfi en þó verði
gerðar nauðsynlegar breytingar
sem tryggi betri nýtingu fjármagns
til þeirra sem þess þuría helst með.
Nýlega framkomnar upplýsingar
um veitingu lána og umsóknir til
Húsnæðisstofríunar sýna að hús-
næðislánakerfið er að nálgast jafn-
vægi. Þetta þýðir í reynd að biðlisti
og biðtími eftir húsnæðislánum fer
að styttast. Sífellt fleiri og fleiri
íbúðir á fasteignamarkaði em með
nýjum og háum húsnæðislánum og
ráðstöfunarfé lífeyrissjóðanna fer
stöðugt vaxandi.
Miðstjómarfundur SUF hvetur Al-
þingi og þá sérstaklega þingflokk
framsóknarmanna að hafna fram-
komnu fmmvarpi um húsbréf.
Mjög varhugavert er að gera ráð
fyrir því að í skuldabréfaviðskipta-
kerfi húsbréfa gangi að ríkissjóður
sé skyldugur til að veita tryggingar
jafnopið og hömlulaust og gert er í
húsbréfafrumvarpi. Slíkt mun leiða
til þenslu á íbúða- og fjármagns-
markaði og einnig verka verðbólgu-
hvetjandi, því mikil útgáfa ríkis-
skuldabréfa hefur lík áhríf og pen-
ingaprentun.
Miðstjómarfundur SUF vill sér-
staklega benda á það að í núverandi
reglum um útlán hefur ungt fólk
forgang bæði hvað varðar afgreiðslu
lána og upphæðir til útlána (fyrsta
íbúð). í húsbréfakerfi er ekki gert
ráð fyrir forgangi ungs fólks, heldur
staðhæft að allir eigi að geta fengið
öll þau lán sem þeir þurfa. Þessi
staðhæfing gengur ekki upp um leið
og þak verður sett á tryggingar rík-
issjóðs sem er óhjákvæmilegt.
Af framansögöu er sýnt að hús-
bréfakerfi mun skeröa forgang og
rétt ungs fólks til húsnæðislána.
Enn frekari skílaboð
Félagsmálaráðherra hélt áfram
með fulltingi ríkisstjómar Stein-
gríms Hermannssonar að herða
kverkatökin á kerfinu frá 1986 þrátt
fyrir samkomulag sem gert var
meðal stuðningsflokka ríkisstjóm-
arinnar vorið 1989 þar sem reyna
átti húsbréfakerfið í takmörkuðum
mæli.
Síðasta ályktunin sem SUF undir
minni stjóm sendi frá sér um þetta
lífshagsmunamál ungs fólks var 10.
júlí í fyrra.
Þar segir:
Framkvæmdastjórn Sambands
ungra framsóknarmanna minnir á
ályktun seinasta flokksþings fram-
sóknarmanna og á fyrri ályktanir
SUF, þar sem sú stefna er mörkuð
að standa skuli við húsnæðislána-
kerfið frá árinu 1986 sem var mikið
framfaraspor og var komið á í tíð
framsóknarmanns í stóli félags-
málaráðherra.
FramkVæmdastjóm SUF telur það
fráleita hugmynd að ætla að stöðva
móttöku lánsumsókna til almenna
húsnæðislánakerfisins og ætla síð-
an að vísa frá þeim einstaklingum
sem þegar hafa sótt um lán og sett
allt sitt traust á lánafyrirgreiðslu
Byggingarsjóðs ríkisins.
Jafnframt átelur framkvæmda-
stjóm SUF félagsmálaráðherra fyrir
að draga svo úr útlánagetu Bygging-
arsjóðs ríkisins sem raun ber vitni
með því að vísa 18% af ráðstöfunar-
fé lífeyrissjóðanna frá almennum
útlánum til húsbréfakaupa. Með
þessari ákvörðun er bæði almenna
og félagslega húsnæðislánakerfið
sett í mikla hættu.
Framkvæmdastjóm SUF telur að
með þessari ákvörðun hafi félags-
málaráðherra „gengið á sveig“ við
það samkomulag sem gert var milii
stjómarflokkanna vorið 1989.
Framkvæmdastjóm SUF skorar á
ráðherra og þingmenn framsóknar-
manna að stöðva félagsmálaráð-
herra í þeirri ósvinnu að eyðileggja
það húsnæðislánakerfi sem komið
var á í góðu samkomulagi við verka-
lýðshreyfinguna og sem tryggir
stöðu ungra fjölskyldna og Iág-
launafólks. Undansláttur í þessu
máli er vanvirðing við flokksþing,
ungliðahreyfinguna og forystu-
menn flokksins í húsnæðismálum.
Mistökin ekki ungra
framsóknarmanna
Sé tekið mið af öllum þeim viðvör-
unum sem hér eru á undan raktar
er það vitaskuld eins og köld vatnsg-
usa í andlitið frá formanni Fram-
sóknarflokksins að segja nú aðeins
nokkmm mánuðum eftir að hús-
bréfakerfið hefur tekið gildi og lána-
kerfinu frá 1986 verið lokað, að
þetta hafi allt saman verið mistök. í
það minnsta er ekki hægt að skrifa
þau mistök á reikning ungra fram-
sóknarmanna af ástæðum sem allir
ættu að geta séð. Raunar er heldur
ekki hægt að skrifa það á reikning
hins almenna flokksmanns sem átti
þátt í að móta og samþykkja áætlan-
ir um húsnæðismál á flokksþingi.
Það sem færir manni þó hugarró
við þessar játningar formannsins er
sú vissa að nú og framvegis muni
forystumenn flokksins hlusta betur
og meira á ráðleggingar sinna
flokksmanna þegar mikilvægar
ákvarðanir liggja fyrir. Þannig lærir
maður af mistökum og gerir þau
ekki aftur. Eða hvað?
BÆKUR
Kreppan og ástin
Út er komin hjá Máli og menningu
bókin Litbrígöi jarðarínnar eftir
Ólaf Jóhann Sigurðsson (1918-
1988) sem var eitt afkastamesta
sagnaskáld okkar á þessari öld.
Hún kom fyrst út árið 1947 og hef-
ur komið út þrisvar síðan og auk
þess verið þýdd á mörg tungumál.
Á yfirborðinu er þetta sveitasaga
frá krepputímanum, en hún fjallar
um sígilt efni: fyrstu ástina. Hún
lýsir því hvernig ástin og vonin
gerbreyta lífsviðhorfi sextán ára
drengs, ljá smáatriðum þýðingu og
litlum atburðum mikla merkingu.
Eftir Litbrígöum jarðarínnar
gerði Ágúst Guðmundsson sjón-
varpskvikmynd sem frumsýnd var
fyrir skömmu. Bókin er gefin út í
kilju. Hún er 70 bls., prentuð í
Englandi.
Ólafur Jóhann Sigurðsson.
FINN CARLING: Opdrag. Gyldendal
Norsk Foriag 1991.1. verðlaun i tllefnl af
100 ára afmaell Sigurd Hoel. Oslo 1991.
Hva med Hippokrates? Um hlutverk
læknisins og heilun mannsins. Gyldendal
Norsk Forlag, Oslo 1991.
Gyldendal hefir þegar á þessu ári
sent frá sér tvær bækur eftir Finn
Carling. Skáldsagan Opdrag er um
rithöfund sem hefir valið sér að lifa
í útlegð. Hann á í sálrænum vanda
og hefir afsalað sér bæði fortíð og
framtíð, minningum og draum-
um, jafnvel þessu eina og sanna
ego. Þegar málum er svona komið
er erfitt að fá sem verkefni að skrifa
bók um óþekktan mann, sem eng-
inn veit hvernig hefir dáið. Var
hann drepinn eða dó hann fyrir
eigin hendi? Var hann tilfinninga-
laus, eða var hann alltof upptek-
inn? Hver var í raun hans rétta
mynd og hvernig átti að fara með
hana?
Þannig leiðir verkefnið, sem hon-
Norskar bækur
um er fengið, hann óðar inn á þá
braut að hann er áður en hann veit
af farinn að kanna eigin fortíð og
jafnvel að mynda sér skoðanir um
framtíð og fleira.
Þegar Carling situr undir trénu á
eyjunni Kos, þar sem Hippokrates
sat áður fyrr með nemendum sín-
um, verður honum á að hugsa:
„Hvaða ráð mundi faðir læknislist-
arinnar hafa gefið þeim læknum er
starfa meðal okkar í dag?“
Svarið við þessu fæst aldrei. En
hugleiðingar Carling um þemað,
sem sett var upp, eru einstaklega
skemmtilegar og koma inn á
margt sem er mikilvægt fyrir okk-
ur sem lifum í nútímanum. Sé
málið skoðað út frá þeirri hug-
myndafræði og siðfræði er við gef-
um okkur að hafi verið aðalsmerki
Hippokratesar, þá kemur svo
margt í ljós sem öðruvísi mætti
fara. Hlutverk læknanna, heilun
mannsins, samanborið við reynslu
okkar sjálfra í samfélaginu, sem
við lifum í, annars vegar og hins
vegar séð út frá því sem við gefum
okkur að hafi verið hugmyndir
Hippokratesar gamla. Sambandið
milli læknis og sjúklings. Mann-
virðing, hluttekt, vald og magn-
leysi og svona mætti lengi telja.
Áuk þess eru mörg önnur vanda-
mál daglegs lífs, sem í raun mætti
flytja undir þetta sama kerfi og
skoða á svipaðan hátt. Þá væri
hægt að skoða marga starfshópa
með þessum sömu gagnrýnu aug-
um og við ætlum, að Hippokrates
hafi skoðað samtíð sína með. Þetta
endar ekki nema á einn veg. Það
fer að skipta máli, jafnvel fyrir þig
og mig, lesandi góður.
Sigurður H. Þorsteinsson