Tíminn - 27.07.1991, Page 6

14
HELGIN
Laugardagur 27 júlf 1991
Litið á
breska
blaðaheim-
inn, en þar
hefur er-
lendum fjár-
málamönn-
um tekist að
hafa enda-
skipti á
flestu á til-
tölulega fá-
um árum
Eftir aö Sun komst í hendur Ruperts Murdoch sló blaðið öllum keppinautum sínum við á fáum árum.
Blað handa hverri
hvaða augum þeir líta á sig innan
samfélagsins. í Bretlandi veitir blað-
ið samskonar upplýsingar. Menn
geta skemmt sér við það á hótelum
að fylgjast með hvaða blöð aðrir
gestir velja sér og reyna að ráða í
persónu þeirra samkvæmt því. Hér
eru fáeinar vísbendingar. Stærðin á
blaðinu skiptir afar miklu máli. Eng-
inn góður miðstéttar-Breti léti sér
detta í hug að lesa blað í smáu broti.
En verkamanni eða fólki af lægri
miðstétt fyndist þau gera sig að hálf-
gerðu athlægi með því að taka sér
stóra brotið í hendur. Þau mundu
telja að grannarnir álitu þau vera að
gerast eitthvað fín með sig!
En svo eru ýmis stig innan þessara
tveggja flokka. Þeir sem lesa Guardi-
an (sem er eitt „heldri" blaðanna)
eru gjarna háskólamenntaðir og létt-
vinstrisinnaðir. Lesendur Indepen-
dent hafa oft einhverja sérþekkingu
og leggja metnað sinn í að fylgjast
með málefnum líðandi stundar, án
þess að vera bundnir af einhverjum
stjórnmálalegum kennisetningum.
Þeir eru yfirleitt ánægðir með
óbreytt ástand. Sagt var um Times að
það væri heimilisblað breskrar form-
festu. En það er varla rétt lengur,
vegna þess hve hallað hefur undan
fæti hjá blaðinu síðari árin, þótt
Simon Jenkins kunni að hafa snúið
þróuninni við að nokkru. Margir
hinna formfastari lesenda hafa snúið
sér að Independent, sem nú er álitið
vera sannbreskasta blaðið af betra
taginu. Sem vænta má hafa lesendur
Financial Times mestan áhuga á
fréttum úr fjármálaheiminum.
Askrifendur Daily Telegraph eru að
langmestum hluta íhaldsmenn, svo í
háttum sem stjórnmálaskoðunum.
Þeir eru flestir komnir nokkuð til ára
sinna og veldur það útgefendum
áhyggjum. Einn þeirra sagði að
mesti vandi blaðsins væri flótti les-
enda „yfir landamærin miklu".
Meðal lesenda blaða í minna brot-
inu hafa lesendur Daily Mail og Daily
Express þá sérstöðu að þeir telja sig
all ábyrga borgara, þótt ekki kunni
þeir við að láta sjá sig með blað í
stóru broti. Þeir eru nokkuð íhalds-
samir og sýna þeim fúslega lotningu
er þeir telja standa sér ofar. Kaup-
endur Today eru „stéttlaust" ungt
hjónafólk á uppleið — fólk er býr í
nýtískulegum íbúðum og á tvö börn í
litskærum fötum og er víst til að
safna sér fyrir gervihnattaskermi,
eins og einhver komst að orði.
þióöfélagsstétt
Það mundu vera ýkjur að segja að Bretar ættu bæði bestu og verstu
dagblöð í heimi, en ekki mikiar ýkjur. Vafalaust eru Die Zeit og
New York Times betri blöð en Times, Guardian og Independent. Og
vafalaust fínnast verri biöð en Daily Star eða Sunday Sport, þótt
erfítt mundi að fínna eitthvað lágkúrulegra en það síðarnefnda með
hálfklámi þess, auglýsingum um sérstaka „persónulega" þjónustu
og risavöxnum íþróttadálkum, svo ekki sé minnst á fyrirsagnir
eins og „Geimverur breyttu syni mínum í olífu og drukku hann
síðan í martini". Þannig hljóðaði fyrirsögn á „uppslætti" í blaðinu
fyrir nokkru. Þá hefur það verið meö bollaleggingar um að Hitler
sé á Iífí og fuliyrt að Elvis Presley hafí sést á tunglinu.
SITT AF HVORU TAGI
Þó eru það ekki misjöfn gæði
bresku blaðanna, sem eru hið at-
hyglisverðasta, heldur fjölbreytileik-
inn og magnið. „Bresku blöðin eru
ólík blöðum í öðrum vestrænum
löndum í a.m.k. einu tilliti," segir
Simon Jenkins, sem nýlega var skip-
aður ritstjóri Times. „Hvergi sjást
jafn ólíkar umfjallanir um stjórn-
mál, fjármál og menningarmál og í
þeim má lfta á einum og sama
morgninum."
Bretar eru líka miklir dagblaða-
neytendur og hvergi eru fleiri blöð
gefin út miðað við mannfjölda —
þótt ekki höfum við handbærar tölur
um ísland. Þótt þeir lesi mikið af
blöðum, sem gefin eru út í þeirra
eigin borg eða byggð, er það athygl-
isverðast hve Lundúnablöðin eru
mikið lesin um allt Iand. Á hverjum
morgni getur breskur blaðalesandi
valið í milli fimm „breiðsíðu" blaða
(blöð í stóru broti), en þau eru Tim-
es, Daily Telegraph, Guardian, Inde-
pendent og Financial Times. Auk
þeirra eru svo sexdálka-blöðin (þau í
minna brotinu), sem eru Daily Mail,
Daily Express, Daily Mirror, Sun,
Star og Today. Á sunnudögum er úr-
valið ekki minna, en þá má velja um
Observer, Sunday Times, Sunday
Telegraph, Independent on Sunday
og Correspondent. Þetta eru virðu-
legu blöðin. Utan við hóp þeirra
standa Mail on Sunday, Sunday Ex-
press, Sunday Mirror, People, News
of the World og Sunday Sport, sem
rekur lestina.
STÉTTASKIPTING LESENDA
Þegar menn hafa í huga hina marg-
frægu stéttaskiptingu á Englandi er
ekki að undra að hún endurspeglast
líka í dagblöðunum. Til dæmis er
sagt að Financial Times sé blað
þeirra sem eiga landið, Times blað
þeirra sem stjórna landinu, Guardi-
an blað þeirra sem eru andvígir
stjórnendunum, Daily Mail blað
þeirra er þjóna stjórnendunum, Da-
ily Telegraph blað þeirra sem gleymt
hafa hvernig á að stjórna — og Sun
blað þeirra sem stendur á sama hvort
er stjórnað eða hverjir stjórna, svo
lengi sem brjóstmálið er í lagi.
Þótt blaðaútgáfan hafi breyst nokk-
uð í Bretlandi síðasta áratuginn eru
tengslin á milli blaðsins er menn
kaupa og þjóðfélagsstöðu þeirra
gleggri þar en annars staðar. í
Bandaríkjunum má nokkuð meta
það af því hvernig bíl menn aka
„TOPPLAUS" EÐA EKKI
Þá er eftir fólk, sem er af verkalýðs-
stétt og skammast sín hreint ekki
fyrir það — og það les Daily Mirror,
Daily Star og Sun. Ekki er sennilegt
að menn rekist á marga lesendur
þessara blaða á hótelum, nema þeir
séu farþegar í pakkaferðum til Beni-
dorm. En í strætisvögnunum og í
neðanjarðarlestunum verður ekki
þverfótað fyrir þessum lesendahópi,
svo og á kaffistofum verksmiðja.
ÖIl þessi þrjú blöð eru rituð sam-
kvæmt sömu formúlunni: frétta-
Þrátt fyrir úrvalið eru bresku blöðin flest aö nokkru háð einhverjum stjórnmálaflokkanna.