Tíminn - 07.09.1991, Side 6

6 Tíminn
Laugardagur 7. september 1991
Tíminii
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavik
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrlmsson
Augiýsingastjóri: Steingrimur Gislason
Skrlfstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavlk. Sfmi: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaöaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vindur á vatnsglasi
Átökin í Alþýðuflokknum um afstöðu til fjárlagafrum-
varpsins reyndist vindur á vatnsglasi.
Alþýðublaðið skýrði frá því í gær að þingflokkur Alþýðu-
flokksins hefði „samþykkt þann fjárlagaramma sem sam-
komulag náðist um á ríkisstjórnarfundi fyrr í vikunni."
Tekið er sérstaklega fram að Jóhanna Sigurðardóttir fé-
lagsmálaráðherra hafi nú fallist á fjárlagastefnu sem hún
barðist svo ötullega gegn nokkrum klukkustundum áð-
ur. Alþýðublaðið útskýrir hins vegar ekki ástæðuna fyrir
sinnaskiptum Jóhönnu, það er leyndarmál sem ekki
verður upplýst fyrr en síðar. Að vísu liggur í loftinu að fé-
lagsmálaráðherra hafi verið friðaður með því að tekið
yrði upp einhvers konar millifærslukerfí til þess að milda
kjaraskerðingaráhrif skólagjalda og sjúklingaskatts. Gall-
inn er bara sá að enginn veit hvaða reglur eiga að gilda í
því kerfi. Jóhanna hefur þar með leyst stjórnarsamstarfið
úr snörunni með því að skrifa upp á óútfylltan víxil.
Sem við var að búast eftir fall varnarmúra Jóhönnu Sig-
urðardóttur gegn árásum nýkapitalismans á velferðar-
kerfið, fór jörðin að síga undan fótum fulltrúa Nýs vett-
vangs og annarra nýliða í þingflokki krata. Af því að
þeirra framganga hefur varla byggst á öðru en orðum,
sem auk heldur hafa aldrei haft neina skilgreinda merk-
ingu, tóku þeir það til bragðs að láta innantóm orð í
fundargerðarbók nægja til þess að ljúka málinu fyrir sitt
leyti. Þetta er kannske Pyrrhusarsigur Össurar og séra
Gunnlaugs en má fremur kallast varanlegur sigur Jóns
Baldvins og Jóns Sigurðssonar, þangað til kosið verður til
Alþingis næst. Þá kynni að koma yfir þá nafna hefnd
óstefnd. Þrátt fyrir allt munaði Alþýðuflokkinn um fylgi
nýliðanna.
Rektoraskipti
Rektoraskipti hafa orðið í Háskóla íslands. Dr. Sig-
mundur Guðbjarnason hefur látið af starfi eftir farsælan
rektorsferil og við tekið dr. Sveinbjörn Björnsson, pró-
fessor í eðlisfræði.
Á þessum tímamótum hafa báðir rektorarnir rætt mál-
efni Háskóla íslands á þann hátt að skylt er að veita orð-
um þeirra athygli. Fráfarandi rektor lét þau orð falla að
stormasöm átök ættu sér stað um háskólann, hinn nýi
rektor taldi að gildi menntunar væri vanmetið miðað við
trúna á brjóstvitið. Þótt rektorarnir hefðu ekki bent á
önnur hugleiðingarefni í tímamótaræðum sínum ættu
þau að nægja til þess að áhugamenn um menntamál og
tengsl þeirra við þjóðfélagið og þjóðartilveruna hefðu um
eitthvað að hugsa.
Eins og fram kom í ræðu nýs háskólarektors er við
margan vanda að glíma í Háskóla íslands. Slíkt þarf ekki
að undra. Háskóli íslands hefur verið hraðvaxandi stofn-
un, og er nú umfangsmesta „fyrirtæki" í landinu og lang-
stærsti skólinn með yfir 5000 nemendum og eftir því
fjölmennu starfsliði. Flestir landsmenn gera sér grein
fyrir þegar á á að herða að innlend háskólastarfsemi er
ein af stoðum fullveldis og sjálfstæðis þjóðarinnar. Hitt
kann að vera hugleiðingarefni hvort þjóðin hafi sýnt há-
skólastarfsemi örlæti, hvað þá að vandi háskólastarfs hafi
verið leystur einu sinni fyrir allt.
P ENINGAHYGGJAN yfir-
gengur allt um þessar mundir
á vettvangi stjórnmálanna.
Ríkisstjómin telur sig hafa
fundið upp einskonar fortíðar-
vanda, og beitir honum fyrir
sig við stjómarathafnir sem
miða að því að skapa hér fá-
tækraþjóðfélag, þar sem al-
menningi verður att út í linnu-
laus átök, og þá baráttu um
brauð sem háð var hér á fyrri
hluta aldarinnar. Annar stjóm-
arflokkurinn á sýnilega í erfið-
leikum við að kyngja þessum
fortíðarvanda, sem fimdinn
hefur verið upp af sterku
mönnunum í ríkisstjóminni.
Alþýðuflokkurinn hefur alla tíð
talið sig málsvara lítilmagn-
ans, en hefur nú verið leiddur í
herbúðir gróðahyggjunnar og
stendur að rfldsstjóm sem
hækkar vexti og verðbólgu um
leið, skipuleggur atvinnuleysi
með því að lama þá opinberu
sjóði, sem settir vom á fót til
að koma á sínum tíma í veg
fyrir hmn atvinnuveganna, og
boðar skattheimtu af sjúkum
og því fólki sem vill mennta sig
til að vera betur búið undir þá
framtíð er það telur sig eiga á
íslandi.
Eru skuldir pólitísk-
ar ávirðingar?
Fortíðarvandi íslendinga er
um þessar mundir talinn vera
skuldir. Reiknað er m.a. með
að án frekari tekna falli tveir
milljarðar af skuldum flug-
hafnar á Keflavíkurvelli á ríkið.
Svo vill til að þessar skuldir
urðu til í utanríkisráðherratíð
Matthías Á. Mathiesen, og
verða því að skrifast á reikning
Sjálfstæðisflokksins. En það er
auðvitað ekki mergurinn máls-
ins, heldur sú árátta að ætla að
fara gera þetta dæmi upp núna,
að því er virðist til að sanna og
sýna, að skuldapúlían sé alveg
óbærileg. Við höfum oft áður
verið ærið skuldug þjóð, án
þess að heilar ríkisstjórnir hafi
gert sér mat úr því sérstaklega.
Meira að segja hefur yfirleitt
verið gripið til annarra pólit-
ískra ávirðinga fremur, hafi
einhverjum þótt henta að
þjarma að pólitískum andstæð-
ingum. Skuldir voru t.d. mikl-
ar í byrjun seinna stríðs, vegna
þess að stjórnarforystan á þeim
tíma kaus heldur að reyna að
láta þjóðina lifa við sæmilegan
kost en sífellt að vera að telja í
ríkiskassanum og tíunda
skuldir. Allir stjórnmálaflokkar
landsins, þeir sem setið hafa í
ríkisstjórnum undanfarna ára-
tugi, hafa safnað skuldum. Sé
Sjálfstæðisflokkurinn nú að
hugsa um að hagnast á ein-
hverjum tíunduðum skulda-
voða, verður fyrr en við er litið
farið að flokka bókhaldið, svo
sjáist hver hlutur hvers og eins
er. Það borgar auðvitað ekkert
af skuldunum að telja upp slík-
ar syndir. Kannski kæmi
skuldatalningin verst við vel-
ferðarflokkana. Þar á bæ hefur
verið lögð mest áhersla á að
leggja fé til gamalmenna,
barna í skólum og heilbrigðis-
mála. Einn þeirra er Alþýðu-
flokkurinn. Hann má nú búa
við það af samstarfsflokki sín-
um í ríkisstjórn, að velferðar-
skikkjunni hefur verið svipt af
honum að mestu, en í staðinn
teknar upp vaxtahækkanir og
skólagjöld, svo eitthvað sé
nefht.
Skuldir þarf að
_________borga___________
Hratt uppgjör á skuldum, sem
teknar höfðu verið til langs
tíma, getur valdið slíkum erfið-
leikum, að óvíst er hvort
reynslulitlir menn í núvercindi
ríkisstjóm geti mætt þeim
áföllum, sem skyndiuppgjöri
fylgir. Ef tekið er dæmi af flug-
höfhinni hans Mathiesens, sjá
allir heilvita menn að verðlag
og skattar af þeim, sem um
flughöfnina fara, verða það
miklir, að ferðamannastraum-
urinn hingað mun stórdragast
saman og íslendingar munu
veigra sér við að ferðast úr
landi. Flugleiðir standa nú í
miklum fiárfestingum og búa
við verðlækkun á hlutabréfum.
Ekki mun kostur Flugleiða fara
batnandi, ef á að fara svo að
segja á einum degi að greiða
tveggja milljarða skuld flug-
hafnarinnar hans Mathiesens.
Fortíðarnefnd Davíðs Oddsson-
ar, sem er með kenningar um
svona skuldaskil, er einungis
að reyna að hræða fólk umfram
nauðsyn. Auðvitað þarf að
borga flughöfnina hans Mat-
hiesens, sem var byggð næst-
um stjórnlaust og margbyggð
að hluta, en við gerum það eins
og annað skuldugt fólk, með
hægð og passasemi.
Sandkassaleikur
fjárlaga
Sú fiárlagagerð, sem nú er að
ljúka, er dæmigerð fyrir flaust-
urslegar og lítt grundaðar ráð-
stafanir. Hún miðar að fiögurra
milljarða halla á fjárlögum án
þess þó að Friðrik Sophusson
vilji taka af skarið um að sú
upphæð standist. Hún getur
orðið mikið hærri og verður
það lfklega. En þá er að taka
því. Menn, sem ætla að lifa á
sverði sínu, verða að búa við
sverð. Sverð þessarar ríkis-
stjórnar er peningar. Þeir eru
eina hugsjón hennar. En pen-
ingar eru í höndum mikið
voldugri aðila en þeirra í ríkis-
stjórninni. Það hefur sýnt sig á
liðnum áratug, eða síðan pen-
ingahyggjan var tekin upp á ís-
landi, að þar eru fuglar á ferð,
sem a.m.k. Alþýðuflokkurinn
hefur átt litla samleið með.
Vextir og verðbólga á eftir að
hækka samfara stöðugum
ófriði á vinnumarkaði vegna
versnandi lífskjara. Reynt verð-
ur að selja ríkisbankana í þágu
peningafurstanna, sem verða
fljótir að hirða hlutabréfin. Þar
með verður lokað fyrir hagræði
almennings af bönkum, eins
og þeir hafa verið reknir. Lík-
legt er, ef stjórnin lifir, að hún
reyni með einhverjum hætti að
tengjast ECU-gjaldmiðli, svo
hún geti sig hvergi hreyft í
samkomulagsátt í hörðum
vinnudeilum, vegna þess að þá
hefur hún verið svipt heimild
til gengisbreytinga. Og síðan
verður skattaflóran gerð enn
skrautlegri en hún er, vegna
þess að stöðugt þarf meira fé í
ríkiskassann. Sjúkrahúsgjöld
og námsgjöld verða þá ekki
annað en draumur um sand-
kassaleik.
Hom undir hósta-
________mixtúru__________
Öllu virðist hægt að breyta í
þágu peningafurstanna, nema
skipulagi fiskveiða. Nú stefnir í
að lyfsölubúðir í núverandi
mynd verði lagðar niður, en í
staðinn komi almenn lyfsala,
þar sem Hagkaup hefur sinn
lyfiafræðing og svolítið horn í
verslunum sínum undir hóst-
amixtúruna. Kaupfélögin og
kaupmaðurinn á horninu, það
sem eftir er af honum, geta líka
selt lyf ráði þau lyfiafræðing.
Svo einfalt er þetta. Lyfsölu-
mönnum þykir þrengt að sér í
dag, og munu jafnvel hafa
íhugað að fara í mál við rfkið út
af skertum starfsvettvangi. Þeir
hafa m.a. verið að draga það af
ótta við að málshöfðun mundi
einfaldlega flýta fyrir almennri
lyfsölu í búðum. Eins stendur
allt þversum í mönnum um
fyrirkomulag fiskveiða. Kvóta-
kerfið, sem hingað til hefur
verið talinn skásti kosturinn,
sætir nú vaxandi gagnrýni.
Uppi hafa verið raddir um að
taka gjald fyrir veiðiheimildir
af útgerðinni, en það fyrir-
komulag hefur lítinn byr feng-
ið enn. Sagt hefur verið sem
svo, að fiskurinn í sjónum væri
sameign þjóðarinnar, og þess
vegna ætti að borga henni fyrir
að veiða hann. Þeir einu, sem
hafa komið svona almennum
gjaldtökum í praxís, eru út-
gerðarmenn sjálfir, sem sagðir
eru nú krefja háseta sína um
framlag til kvótakaupa. Það er
fyrsta almenna greiðslukrafan
út af fiskveiðum í sjó. Þá hefur
verð á skipum farið á skjön
vegna kvótans. Gamlir ryðkláf-
ar seljast á háu verði, fylgi
kvóti með þeim. En hvernig
sem kaupin gerast með kvót-
ann, er það staðreynd, að fiski-
fræðingar eru alltaf að þrengja
að þorskveiðunum. Síðan síld-
arstofninn hrundi 1967-68,
hafa völd fiskifræðinga orðið
ámóta og völd yfirdýralæknis á
sínum tíma út af mæðiveik-
inni, þegar öll dýr voru bönnuð
erlendis frá nema farfuglarnir.
Galloway-nautin eru enn
geymd í Hrísey.
Þjóðarhagur og físk-
veiðar
Nú er svo komið, að mönnum