Tíminn - 21.09.1991, Side 5

Laugardagur 21. september 1991
Tíminn 5
Getur aftanákeyrsla veriö lottóvinningur?
750 fengu 600 milljónir
greiddar fyrir hálshnykk
Sjúklingar, sem orðið hafa fyrir áverkum á hálsi, hafa þrefaldast á
einum áratug. Þeir voru á síðasta ári yfír 1200. Kostnaður vegna
þessara áverka er talinn vera um 700 milljónir króna. Annar hver
ökumaður, sem fékk bætur hjá tryggingafélögum árið 1989 vegna
slysatryggingar ökumanns og eigenda, fékk þær vegna hálsmeiðsla.
Heildarútgjöld tryggingafélaganna á síðasta ári vegna þessara
meiðsla námu um 600 milljónum króna. Meðalgreiðsla til sjúklings
var 800 þúsund krónur.
Þessar upplýsingar komu fram á
námsstefnu um hálshnykk sem
hófst í gær. Að henni standa Borgar-
spítalinn, Félag íslenskra sjúkra-
þjálfara og Sjóvá-Almennar trygg-
ingar hf.
Hálsáverkum hefur fjölgað mikið á
síðustu árum. Þeir voru um 400 ár-
in 1981-1983, um 450 árin 1984-
1985, 550 árin 1986-1987, 700 árið
1988, 900 árið 1989 og rúmlega
1200 árið 1990. Þreföldun hefúr því
orðið á fjölda þessara sjúklinga á
einum áratug.
Algengast er að áverkar á hálsi
verði í bílslysum, eða um 70% allra
sjúkdómstilvika. Hálsáverkar verða í
rúmlega öðru hverju bílslysi. Þetta
er mun meiri tíðni en í nágranna-
löndum okkar. Hálsáverkar eru
einnig mun algengari á höfuðborg-
arsvæðinu en í öðrum landshlutum
þar sem þeir eru tiltölulega óalgeng-
ir. Líklegt er að umferðarþunginn á
höfuðborgarsvæðinu ráði þar mestu
um. í 56% tilvika verður hálshnykk-
ur vegna aftanákeyrslu. Um það bil
helmingur bílanna, sem sjúklingar
slösuðust í, voru í kyrrstöðu eða þar
um bil, þegar slysið varð.
Ástæður fyrir fjölgun slysa á hálsi
geta verið ýmsar. Bílum hefur fjölg-
að mikið og umferðarþunginn að
sama skapi aukist. Á ráðstefnunni
kom einnig fram að samband sé á
milli Qölgunar hálsáverka og auk-
innar notkunar á bílbeltum. Þegar
bflbelti er notað verða hálsliðimir
hreyfanlegasti og jafnframt óvarð-
asti hluti líkamans er árekstur á sér
stað.
Athyglisvert er að þetta er ein af fá-
um sjúkdómsgreiningum á slysa-
móttöku Borgarspítala þar sem kon-
ur em í meirihluta, þær em nær
60% sjúklinganna.
Árlega greiða tryggingafélögin 750
manns bætur vegna hálsáverka, þar
af em 600 ökumenn. Meðaltjón er
metið á 800 þúsund krónur. Kostn-
aður við læknismeðferð er hins veg-
ar mun minni, eða um 50 til 40 þús-
und á sjúkling, samtals 23 til 30
milljónir á ári. Sé tekið tillit til
Benedikt Jóhannesson tölfræðingur í pontu, og Brynjólfur Mogensen bæklunarlæknir.
þeirra, sem hljóta varanlegan skaða
en fá ekki bætur, má áætla að heild-
arkostnaður vegna þessara slysa sé
um 700 milljónir á ári. Athyglisvert
er að aðeins 0,5% hálshnykkssjúk-
linga vom lagðir inn á sjúkrahús.
Benedikt Jóhannesson, tölfræðing-
ur hjá Talnakönnun, flutti erindi á
ráðstefnunni um kostnað við háls-
meiðsl. Hann sagði ljóst að sumt af
því fólki, sem fær greiddar bætur,
hefur ekki orðið fyrir varanlegum
skaða og óvemlegum óþægindum
vegna slyssins. Hann sagði að fyrir
þetta fólk væri aftanákeyrsla eins og
hver annar lottóvinningur. Benedikt
Timamynd: Aml BJama
sagði einnig nauðsynlegt að endur-
skoða bótagreiðslumar. í dag fer
upphæð bótanna eftir því hvað við-
komandi hefur í tekjur og hvaða
stöðu hann hefur í samfélaginu.
Ekki væri vfst að þetta væri heppi-
legt fyrirkomulag.
Borgarstjorn:
Austurstræti opnað
fyrir umferð bíla
Það er lítið spennandi að reka álver um
þessar mundir:
Álverið tapar
milljarð á ári
Borgarstjóm samþykkti tillögu
skipulagsnefndar að opna Austur-
stræti fyrir bflaumferð til reynslu >
sex mánuði. Jafnframt var samþykkt
tillaga Nýs vettvangs og Framsólmar-
flokksins að samhliða því yrði Vallar-
stræti gert að göngugötu. Með þessu
er miklu deilumáli lokið í bili. Félög
þeirra, sem reka verslanir eða eiga
fasteignir í miðbænum, hafa um
nokkurt skeið róið að þessum úrslit-
um öllum árum. Nú hafa þau fengið
sitt fram.
Aldrei þessu vant féllu atkvæði ekki
eftir hinni breiðu og beinu línu milli
meirihluta og minnihluta. Sex sjálf-
stæðismenn (Jóna Gróa Sigfúsdóttir,
Katrín Gunnarsdóttir, Ámi Sigfússon,
Anna K. Jónsdóttir, Sveinn Andri
Samkomulag um breytingar á
kjarasamningi um sauðfjárslátrun
hefur verið undirritað á nailli Al-
þýðusambands Suðurlands og
Vinnuveitendasambands íslands.
Samið var um 5.500 kr. ein-
greiðslu og auk þess um greiðslu
orlofs- og desemberuppbótar, 9,94
kr. á klukkustund.
Sveinsson og Vilhjálmur Þ. Vilhjálms-
son), tveir fulltrúar Nýs vettvangs
(Ólína Þorvarðardóttir og Kristín 01-
afsdóttir) og Sigrún Magnúsdóttir,
fulltrúi Framsóknarflokksins,
greiddu tillögunni atkvæði. Fjórir
sjálfstæðismenn (Guðrún Zoéga,
Katrín Fjeldsted, Magnús L. Sveins-
son og Páll Gíslason), alþýðubanda-
lagsmaðurinn Sigurjón Pétursson og
kvennalistakonan Elín G. Ólafsdóttir
greiddu atkvæði gegn henni.
Rök meirihlutans eru: Að ekki verið
vikist undan kröfu þeirra sem vinna
við Austurstræti um að það verði opn-
að umferð bfla, ef það kynni að bjarga
miðbænum frá glötun. Kaupmenn í
miðbænum og Kaupmannasamtökin
hafa meðal annars ályktað í þessa átt.
Samningsaðilar undirrituðu
sömuleiðis yfirlýsingu um að end-
urskoðun á heildarsamningi skuli
lokið fyrir 1. júní n.k. Verður það
líklega að teljast mál til komið, því
áratugur er síðan slíkur samning-
ur var síðast gerður og allt frá
1984 hefur gerðardómur verið í
gildi.
Katrín Fjeldsted, fulltrúi Sjálfstæðis-
flokks, sem greiddi atkvæði gegn til-
lögunni, var mjög harðorð í garð fé-
laga sinna og sakaði þá um að hafa
látið undan þrýstingi þröngs hóps
hagsmunaaðila, það er að segja kaup-
manna í miðbænum. Hún hvetur
borgarbúa til að sýna andstöðu sína
við þessa tilhögun í verki, með bréfa-
og greinaskrifum. Magnúsi L. Sveins-
syni, forseta borgarstjómar, þótti þó
alvarlegast að flokksböndin riðluðust
og lýsti áhyggjum sínum yfir því að
nýr meirihluti kynni
Það má fljóta með að í lítilli könnun
á áliti bogarbúa á hugmyndum um að
opna Austurstræti, sem Skáís gerði
fyrir Stöð 2 í sumar, voru 60% andvíg-
ir opnun, en 30% fylgjandi. Þá fékk
borgarstjóm undirskrift 1.300 vist-
vænna borgara, fyrir fundinn í fyrra-
dag, sem vildu mótmæla hugmynd-
um um að opna Austurstræti.
Gatnamálastjóri ætlar að nauðsyn-
legar breytingar muni kosta um sex
milljónir. -aá.
Útlit er fyrir að álverið í Straumsvík
verði rekið með yfilr eins milljarðs
króna tapi á þessu ári. Ástæðan er
gífurleg verðlækkun á áli, sem staf-
ar af offramboði á álmörkuðum.
Þrátt fyrir þessa slæmu stöðu eru
engin áform uppi um að draga sam-
an í rekstri áiversins eða segja upp
starfsfólki.
Á undanfömum mánuðum hefur
gífurlegt magn af áli verið sett á
markað frá Sovétríkjunum og öðr-
um þjóðum í Austur-Evrópu. Afleið-
ingin hefur orðið mikil verðlækkun
á heimsmarkaði á áli. í byrjun þessa
árs var tonnið selt á 1.500-1.600
dollara. Um mitt ár var það komið
niður f 1.350 dollara og í þessari
viku var tonnið komið niður fyrir
1.200 dollara. Álverð hefur ekki ver-
ið lægra í aldarfjórðung.
Tcilið er að álverksmiðjur verði að
fá um 1.900 dollara fyrir tonnið af
áli ef reksturinn á að geta staðið
undir sér. Það er því ljóst að flestar
álverksmiðjur í heiminum verða
reknar með tapi allt þetta ár, því ekki
er búist við að álverð hækki mikið
það sem eftir lifir þessa árs. Um mitt
ár 1988 var tonnið af áli selt á um
3.000 dollara, en það ár var álverið í
Straumsvík rekið með miklum
hagnaði.
I raforkusamningi Alusuisse og
Landsvirkjunar er miðað við að raf-
orkuverð sveiflist í takt við verð á
áli. Raforkuverðið fer þó aldrei niður
fyrir 12,5 mill á kWst. og aldrei upp
fyrir 18,5 mill. Miðað við álverð í dag
borgar álverið f Straumsvík lág-
marksverð fyrir raforkuna eða 12,5
mill. Raforkuverðið fer ekki að
hækka fyrr en álverð kemst upp f
1.250 dollara.
Tálið er að Sovétríkin sendi um
milljón tonn af áli á markað í Vest-
ur-Evrópu á þessu ári, en áður
sendu þeir ekki nema um 200 þús-
und tonn á ári á markað. Við þetta
bætist að eftirspurn eftir áli er lítil í
Bandaríkjunum. Þetta eru meginor-
sakirnar fyrir verðlækkuninni. -EÓ
Sunnlenskir slátrarar fá 5.500 króna eingreiðslu:
SAMIÐ UM
AÐ SEMJA
rm
FLAGGAÐ RÉTTUM FÁNA
Svo vírðist setn Títnanum hafl
orðið á í messunni í frétt af fána-
málutn á Laugardalsvellinum þegar
þar fór fram leikur íslensku og
grisku meistaranna í Evrópukeppni
meistaraliða í vikunni. f frétflnni
sagði að grfska fánanum bafl ekki
verið flaggað, heldur fána sem var
með hvítum krossi á bláum feidi.
Hið rétta er að Grikkir munu hafa
tvær gerðir af þjóðfána og er I
Önnur. Algengasta gerðin, blá- og
hvftröndóttur fáni með ferhyrndum
reit þar sem hvítur kross er á biá-
um feldi, er farfáni og sjófáni
Grikkja, en sá sem flaggað var,
réttilega, á LaugardalsveDi er land-
fáni. Tíminn hafði kannað allar tíl-
tækar handbækur um fána áður en
fréttín var skrifuð f gær og raunar
nett málið við menn sem talið var
að þekktu vel til grískra fánamála.
bókinni „Fánar að fornu og nýju“,
að fánamir eru tveir og fréttin því
röng. Við biðjumst velvirðingar á