Tíminn - 09.10.1991, Qupperneq 6

6 Tfminn
Miðvikudagur 9. október 1991
Tímiim
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin 1 Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
SkrlfstofurLyngháls 9,110 Reykjavlk. Slmi: 686300.
Auglýslngaslmi: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð I lausasölu kr. 110,- og kr. 130,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Hvers vegna textavarp?
Alllangt er umliðið síðan ríkissjónvarpið tók að
auglýsa framtak sitt um að koma upp svokölluðu
textavarpi.
Textavarp er sérstök tækninýjung á sjónvarpssviði
sem farin er að breiðast út um heiminn og hlaut fyrr
eða síðar að berast til íslands. Sjónvarpið hefur skil-
greint orðið textavarp svo að það sé rafeindadagblað.
Mætti allt eins segja að það sé margra síðna vegg-
blað á sjónvarpsskjá, enda er talað um að textavarp-
ið sé sent út í „síðum“ sem áhorfandi getur „flett“
með réttum tæknibúnaði.
Vafalaust mætti birta hverskyns lestrarefni á síðum
slíks rafeindadagblaðs, en svo virðist sem textavarpi
sjónvarpsins sé aðeins ætlað að vera tilkynninga-
miðill sem flytur ýmsar hagnýtar upplýsingar til
hversdagsbrúks sem yfírleitt verða ekki taldar til
beinna frétta. Að því er séð verður er hér um að ræða
fróðleik sem þegar er fastaefni allra dagblaða og í
ýmsum tilfellum aðgengilegur í textasímaþjónustu
ritsímans í Reykjavík.
Sjónvarpið nýtir sér með þessu alla tæknimögu-
leika til þess að sinna þörfum áhorfenda sinna eða
viðskiptavina. Ofsagt kann að vera að sjónvarpið sé
beinlínis að sýna fram á að prentmál í venjulegum
skilningi sé úrelt, en óneitanlega má sjá í þessari
tækni eins og leiftur af framtíðarsýn af því hvernig
hægt verði, þegar stundir líða fram, að dreifa lestr-
arefni í rafeindabókum, -blöðum og -tímaritum.
Hver veit nema ritaðir textar af hvaða tagi sem er
verði í vaxandi mæli lesnir af sjónvarpsskjá. Hér er
e.t.v. verið að stíga fyrstu sporin í að útrýma „bók-
inni“ og er í ætt við pappírslausu viðskiptin sem
mjög eru lofuð sem framfaramál á sviði nútímavið-
skipta. Að vísu skal engu spáð um afdrif „bókarinn-
ar“ í þessu tæknilega umróti að öðru leyti en því að
kynslóðir framtíðarinnar ráða öllu um það.
Hvað textavarp Sjónvarpsins varðar er rétt að taka
undir með forráðamönnum stofnunarinnar að
tækninýjung þessi er enn á frumstigi á hennar veg-
um, tilraunastigi, eins og sjónvarpsmenn segja. Því
miður láðist Sjónvarpinu í íyrstu fréttum af þessu
máli að láta þess nógu rækilega getið að hér væri
um tilraunastarfsemi að ræða, sem aðeins gæti
þjónað þeim, sem þegar hefðu ný og fullkomin við-
tæki og annan búnað, en kæmi ekki að eðlilegum
notum þeim sem eiga gömul viðtæki og illa búin til
viðtöku textavarps. Ef sjónvarpið hefði lagt meiri
áherslu á að kynna þessa starfsemi sem tilraun
fremur en að auglýsa hana sem glansnúmer á af-
mælisári, hefði mátt spara ónytjumælgi um yfirvof-
andi málspjöll af þessu framtaki. Áhrif textavarps í
nútíð og framtíð ætti að ræða og meta á öðrum for-
sendum en þeim að íslenskri tungu sé voðinn vís af
slíkri tækni. Nær hefði verið að spyrja: Hvaða til-
gangi þjónar þessi starfsemi? Svarar hún kostnaði?
GARRI
þýða Parísarminningar Gmest
Hemingways, A Moveable Feast,
datt hann niður á bókartitil, sem
heftir verið munntamur siðan,
Veisla í fanmgrinum. Þessi bókar-
titill er ckki alls kostar rökréttur,
að engar veisiur ent haidnar í far-
angri manna. Til þess þarf farang-
átti hann víð að bókin væri um
hreyfanlega veislu, þ.e. veislu sem
haldin er hér í dag og þar á morgun.
Þeir kunnu mun betur að orða
þetta sveitakariamlr f Suður-Þing,
er fólk kom þar eitt sinn saman á
skemmtun. Samkomuhúsin voru
þá byggð þannig, að undir dansgólf-
sýningar voru
menn fluttu mil sitL Konráð Vil-
hjálmsson var eitt sinn að tala fyrir
fuDu húsi, en strákar voru með
hark og báreysti í kaffisölunni í
kjallaranum. Indriði Þórketsson á
þegar svo bauð við að horfa, En í
máli Indriða kom fram notkunin
á forliðnum farand, sem mericti
eitthvað á hreyfingu, eða tö-
stand, sem ekki var við neitt
bundið. Því heföi Þingeyingur ef-
laust kailað veislubók Heming-
ways Farandveislo og látið þar
við sitja. Þetta ágæta orð kemur í
hugann nú, þegar margar veislur
eru haldnar og af ýmsum tiiefn-
um. Forsetinn okkar fer þar fyrir
öðru veisluhaidi. Hún var i sum-
ar í Úrúgvæ í Suður-Ameríku. Á
haustdögum var hún komin til
íriands. Nú er hún í Washington
og á næstunni fer hún til Japans
til aö taka við hciðursdoktor.
Góðar óskh* fylgja forsetanum í
þessar farandveislur. Enginn
dregur í efa að bún er tll sóma
landi og þjóð hvar $em hún kem-
ur. Hún gróðursetti tré á eyjunni
grænu, og sá þó varla út yfir
skóginn. Hún gróðursetur vænt-
anlega tré Leifs heppna í Wash-
ington og vantar þó Ameríku-
menn ekld skóg. Og hún gróður-
setur tré hvarvetna á fslandl, þar
sem skógs er vant.
Stoppistöð heimsins
veisluglaður maður, en vefslur
hans voru engar farandvelslur.
Þærvoru flestar haldnar heima á
Bessastöðum, eða útl í héruðun-
um, sem hann gerði sér far um
að heimsækja. Nú dttga ekkert
minna en hin fjörru heimshorn
fyrir forsetaveislur okkar. Þannig
hreytist tíðarandiun og tækifær-
er vér heyrum úr neðra, frændi?
Indriði svaraði að bragði: Eigi veit
ek þaö svo gjöria frændi, en þat
ætla ek at þar muni farandkú einni
haldiðvera.
Gródursett í Wash-
Þetta var þeim likt Þingeying-
unum að talast við á fymdu máli,
Þegar Ásgeir Ásgeirsson var
forseti var býsnast mjög yfir
ferðalögum hans. Hann fór þó
eklri vxða eriendis, og alis ekiri að
hann notaði Bessastaði sem eins-
konar stoppistöð fyrir heimsins
rútu. En tímamir hafa breysL Nú
er mikið auðveldara að ferðast og
fljótlegra að skjótast heimsálfa á
milli en á dögum Ásgeirs. Það út
af fyrir sig gerir samanburð hæp-
inn. Ásgeir var jafnvei talinn
samræmi við ferðalög alls þorra
íslendinga. Þeir stunda súlar-
landareisur eins og hvem annan
atvinnuveg og hafa af þvi bæði
hollustu og gaman.
Áramótaávarp á CNN
eða Sky?
í strjálbýlu landi þar sem vetrar-
nauð er mikil, þótt! aUtaf sjátf-
sagt að reyna að komast heim á
jólum. Fjölskyldur gátu veriö
sundraðar meirihlutann úr árinu
við atviimu og nám. Þaft breytti
engu um þörfina fýrir að vera
heima á jóium. Nú er þessi siður
eflaust líka lagður af að mestu.
Tækifærið er jafnvei notaft fil aft
fara í sóiarlandaferð meft hangi-
kjöt í farangrinum. Ferðaþröng
forsetans er varla orðin slík að
hún geti eklri verið heima á jól-
um. Um það leyti sinnir hún einu
merkasta embættisverki sinu, að
ávarpa þjóðina á nýársdag. Það
ferst forsetanum vel úr hendi,
eins og annað sem hún gerir. Ef
líf lægi við væti jafnvel hægt að
leysa úr þessum vanda með
ávarplft. Hún gætl verift í Pata-
góníu um áramót og flutt ávarp
sitt í sjónvatp og útvarp engu að
síður. CNN- og Sky-stöðvamar
myndu með ánægju koma ávarp-
inu heim á réttum ííma. Garri
VITT OG BREITT
RAMMAGERÐIN
í allt sumar var keppst við að fylla
upp í fjárlagarammann og var
hann prýðilega útfylltur þegar fjár-
lög voru lögð fram í þingbyrjun, en
þau lög eru ramminn um ríkisum-
svifin og efnahaginn á næsta ári.
Það er því mikil rammagerð sem
landsfeðurnir og húskarlar þeirra
sinna til að koma einhverju skikki
á það sköpulag, sem efnahagslífið á
að taka á sig á því herrans ári 1992.
En það er einmitt árið sem lengi
hefur verið beðið með eftirvænt-
ingu þar sem innri markaður Evr-
ópubandalagsins á að taka gildi.
En þar sem Jón Baldvin utanríkis-
ráðherra er orðinn „hundleiður" á
því botnlausa þrasi öllu, eins og
hann skýrir sjálfur frá, er óþarfi að
blanda því saman við hin íslensku
efnahagsundur.
Utanríkisráðherrann okkar er nú
farinn að tala eins og flestir aðrir
um Evrópubandalagið og trúði
blaðamönnum í Dyflinni fýrir því
að það væri „vanmáttug og óskilj-
anleg stofnun" og er maður nú
loksins farinn að skilja tungutak
ráðherrans um Evrópumálin.
Hins vegar fer tvennum sögum af
írskum skilningi á málefnum og
hagsmunum íslands og EB. Þjóð-
höfðinginn okkar segir írska vera
stútfulla af skilningi á þörfum ís-
iendinga, samtímis því að utanrík-
isráðherrar landanna sýna hvor
öðrum fullkomið skilningsleysi.
Og á meðan rauðbirknar þjóðir á
eyjum Atlantshafsins dást að smá-
um nefjum hvor annarrar og telja
til skyldleika, gefur Jón Baldvin
digrar yfirlýsingar í EB-landinu ír-
landi um að vera beittur yfirgangs-
semi og þjösnaskap af samtökun-
um.
Allt í einu er okkur hætt að koma
innri markaðurinn við, eða hvað
varð eiginiega af honum?
Homsteinar á brauö-
fótum
Meðal hornsteina rammagerðar-
innar um fjárlögin eru spár Þjóð-
hagsstofnunar og eru þær oftast
hinar dægilegustu, eða allt þangað
til að til kastanna kemur, þá standa
þeir hornsteinar alltaf einhvern
veginn á skjön við aðra hluta
hrófatildursins.
Nú er verið að kynna efnahags-
áætlun atvinnurekendafélagsins
og er hún öll á annan veg en þeir
spádómar sem lagðir eru til grund-
vallar fjárlagagerðinni.
Vinnuveitendasambandið gerir
ráð fyrir 10 milljarða króna minni
útflutningi en Þjóðhagsstofnun og
munar um minna. Þjóðhagsstofn-
un horfir fram á hækkandi álverð,
en atvinnurekendur segja að það
muni standa í stað og það sem
meira er, það verður ekkert álver
byggt á íslandi á næsta ári. Lengra
er ekki spáð fram í tímann.
Þjóðhagsstofnun og fjármála-
ráðuneytið hækka álverðið og ætla
að hefja byggingu nýs álvers, sem á
að moka fjármagni inn í landið og
standa undir áframhaldandi verk-
takavelferð.
Það verður að segjast eins og er,
að fram til þessa hefur VSÍ verið
mun spámannlegra vaxið en Þjóð-
hagsstofnun og bólar enda hvergi á
undirritun samninga um álver á
Keilisnesi.
Á milli vina
Útflutningur á óunnum fiski hef-
ur minnkað mikið á þessu ári og á
næsta ári verður þrengt enn meira
að þorskkvótanum og er nú helsta
vonin um batnandi horfur bundin
við að farið verði að landa smáfisk-
inum eða vinna hann um borð í
skipunum í stað þess að henda
honum í sjóinn.
Enginn veit hve mikil aflaaukn-
ingin verður ef hætt verður að
henda dauðum smáfiski í sjó í stað
þess að gera úr honum verðmæti.
Sumir nefna að svo sem eitt
hundrað þúsund tonnum sé fleygt
árlega, eða álíka miklu magni og
Hafrannsóknarstofnun leggur til
að þorskveiðikvótinn verði skertur
um á næsta ári.
Er þetta einn af mörgum óvissu-
þáttum sjávarútvegsins, sem sagt
er að sé undirstöðugrein þjóðarbú-
skaparins.
Misjafnlega grundaðar spár og
getgátur eru það sem lagt er til
grundvallar rammagerðarinnar
miklu sem á að stýra afkomu þjóð-
ar, einstaklinga og fyrirtækja á
fjárlagaárinu og skakkar ekki
nema nokkrum tugum milljarða
króna á niðurstöðunum.
En hvað eru nokkrir tugmilljarð-
ar milli vina?
OÓ