Tíminn - 01.11.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 1. nóvember 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNPIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrimsson
Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gislason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavík. Síml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,- og kr. 130,- um
helgar. Gmnnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Ástand húsnæðismála
Formaður Verkamannafélagsins Hlífar í Hafnarfírði
segir í viðtali við blaðamann frá Tímanum í gær, að
„allir stjórnmálaflokkar virðist vera sammála um það
að lægst launaða fólkið eigi ekki þak yfír höfuðið".
Þetta er óneitanlega hörð ásökun í garð stjórn-
málaflokkanna í landinu. Þó er engan veginn víst að
þessi ummæli verkalýðsforingjans veki þau viðbrögð
hjá forystumönnum flokkanna sem verðug væru, því
að harðorðar yfírlýsingar eru ekki nýnæmi á íslensk-
um umræðuvettvangi, þótt minna sé um að þeim sé
fylgt eftir í verki eða að á bak við þær standi jafnmik-
il alvara sem djarflega er talað.
Hvað varðar sannleiksgildi þessarar ásökunar Sig-
urðar T. Sigurðssonar í garð stjómmálaflokkanna, þá
er eins víst að forystumönnum þeirra tækist að afs-
anna hana með tilvitnunum í flokksþingssamþykkt-
ir. Þar með yrði skynsamleg umræða um stöðu hús-
næðismála litlu bættari, því að orðaskak af því tagi er
endalaust.
Það er hins vegar rétt að ringulreið húsnæðismál-
anna verður skrifuð á reikning stjórnmálamanna að
verulegum hluta. En ástand húsnæðismála verður
ekki einhliða færð stjórnmálamönnum til skuldar.
Því miður fyrir verkalýðs- og launþegahreyfinguna,
þá hefur hún ekki staðið sig nógu vel í að vera keyri
á pólitíkusana um að framkvæma heilbrigða hús-
næðismálastefnu. Verkalýðs- og launþegahreyfingin
hefur látið það viðgangast að húsnæðiskerfí, sem
hún stóð að í samstarfi við ríkisstjórn og Alþingi fyr-
ir aðeins 5-6 árum, var brotið á bak aftur áður en það
tók að fullu til starfa.
Hér skal ekki efast um að „fortíðarvandanefnd“
hafi skýrt rétt frá um fjárhagsstöðu Byggingarsjóðs
ríkisins í nýlegri úttekt sinni. Hins vegar eru skýr-
ingar á ástæðum þessa ástands engan veginn full-
nægjandi. Málefni Byggingarsjóðsins hafa verið af-
rækt í fjögur ár, frá því að Alþýðuflokkurinn tók við
forystu húsnæðismála í ríkisstjórn og versnað því
meira sem árin hafa liðið og félagslegum sjónarmið-
um hefur verið vikið til hliðar. Auðvitað koma
stjórnmálamenn við þá sögu, en hvar hefur verka-
lýðshreyfingin staðið í andspyrnu gegn þessari þró-
un?
Verkalýðshreyfingin og ríkisvaldið hefðu átt að
sameinast um að þróa húsnæðiskerfíð frá 1986 í
stað þess að láta grafa undan því. í því sambandi
hefði átt að samræma vexti á húsnæðislánum sem
næst vöxtum á útlánum almennt, en nota skatta-
kerfið og möguleika til vaxtabóta til þess að létta
lánabyrði hins almenna launamanns eftir efnum og
ástæðum.
Eins og sakir standa nú í húsnæðismálum er þörf
gagngerrar uppstokkunar á kerfinu í heild. Um það
ættu stjórnmálamenn og launþegahreyfing að sam-
einast. Fortíðarvandinn er vissulega fyrir hendi.
Hins vegar er gagnslítið að stagast á honum enda-
laust. í stað þess eiga ráðamenn þjóðarinnar að sam-
einast um að byggja upp varanlegt húsnæðiskerfí á
virkum, félagslegum grunni.
GARRI
Marfit slcnrtir hér á landi í mannleg-
um samakqrtum, mju mannasiði.
Hér vaöa allir yfir aila og telja sinn
mesta vinning aö geta látiö fjara
undan náunganum í atvinnulegu
og efnahagslegu tilliti. Þá er um-
gengnin viö einstaka persónur svo
afbrigðiieg á opinberum vettvangi,
að ekkert nema einangrun og nesja-
mennska getur valdið. En allt á
þetta aö vera mjög fínt og eftír-
breytaivert og sanna aö landsmenn
séu veraldarvanir. Augiýsingaiön-:
aöurinn er alveg sér á parti bvaö
þetta snertír. Þar eru menn í fleti
fyrir sem aDt er mögulegt Og þá
munar ekki um aö orða drauma
sína sem svo, að þeir ætli að mark-
aðssetja fsland. Hl hliösjðnar má
hafa að hingaö kæmi maöur, sem
tilkynnti að hann væri á ferð um
heiminn til að markaðssetja Fraldk-
land eöa Bretiand. Þá myndu ís-
lendingar líta upp og skiija og reka
upp rokna hiátur. Þurfi þeir hins
vegar aö líta sér nasr, telj;
glamriö vera fúlustu alvöru.
Sovétforseti
í auglýsingu
Um þessar mundir er ein dæmi-
gerð íslensk augfysingaherferð f
gangi um einhverjar eldhúsinnrétt-
ingar í Hafnarfiröi. Stnetísvagnar
Reykjavíkur, sem eru sextugir um
þessar mundir, eru skreyttir álímd-
um augfysingum þar sem reynt er
að vekja forvitni á hafnfirsku inn-
réttingunum. Á þessum uppíím-
ingum á vögnunum er risastór
mynd af manni sem er svo sem
enginn Jón Jónsson, heldur sjálfúr
Mikhaíl GorbaLsjov, forseti Sovét-
ríkjanna. Vírðist sem augfysandinn
sé aö nofa myndina af forsetanum
tii að leggja áherslu á ágætí smíða
Þorpsidjótar í fullu
sem
réttingum. Ljóst er að heföi mynd-
inveriðaf Brígitte Baidot eða Mad-
onnu, hefði fljótíega fylgt relknlng-
ur sem heföi lokað fyrir aHa frekari
drauma um eidhósinnrettingar í
Hafnarfiröi. Þar hefön menn farið á
hausinn heldur snarfcga, enda fáir
borgunarmenn hér á landi fyrir
reikningi sem kæmi út á
Fer Jeltsín á vodkann?
Sem betur fer er hér starfandi sov-
éskt sendiráð, en starfsmenn þess
af forsetanum á strætísvögnum
borgarinnar. Eldd er að búast við að
ísfcnsk stjómvöld hafi manndóm f
sér tíl að benda SVR á, að varla er
forsetanum í augfysingaskynL Þau
eru svo önnum kafin við að leika
stóra bróður í EES, að annaö kemst
ekki að í bíli. Sendiráðsmenn gætu
hins vegar bent réttum aðilum á, að
myndbirtíng af þessu tagi er ekki
viðeigandi, hvorid í Timbúktú né í
Reykjavík. Gorbatsjov hefur staðið í
striingu og valdið, ásamt Boris Jelt-
sín, aldahvörfum í heiminum, þótt
þeirra hafi ekki gætt á íslandi. Eigi
hin ísfcnska smábæjarmennska og
augfysingastarfsemi að halda upp-
teknum hætti, verður þess eldki
langt að bíða að Jeltsín verði kom-
inn utan á umbúðlr á vodkann, sem
hér er framfciddur.
Gorbatsjov hefur aðeins einu
sinni komið hingað til Reykjavík-
ur, þar sem grunnurinn var lagður
*ð lokum kalda stríðsins. ÞóttAl*
þýðubandalagið bafi látið um-
breytingarnar í heiminum sem
vind um eynin þjóta og haldi síg
við stefnu Kínverja, er alveg
ástæðulaust að nota andlit forset-
ans tíi aö freista að efla sölu eid-
húsinnréttinga. Eldri er með
neinu móti hægt aö sjá aö Gorbat-
sjov komi einu cða neinu við, sem
starfað er í Hafnarfirði. Nær væri
aö nota andlitsmynd af Guðmnndi
Árna Stefánssyni á augfysinguna
um eldhúsið, enda stendnr tíl að
hann verði næstí gúrú Alþýöu-
flokksins. Það er þó heimamaður
og hann hlýtur að samþykkja
myndbirtingu í þágu trésmíðanna.
En verið gætí að Guðmundur Ámi
neitaði. Ovönduð augfysingastofa,
en þær eru frægar fyrir margvís-
lega handarbakavinnu, getur unn-
ið það afrek að setja Gorhatsjov á
rassgatið á strætísvagni, tíl Íofs
og dýrðar eldhúsinnréttingu. Við
hin lítum hins vegar $vo á, að for-
seti Sovétríkjanna sé maður af allt
annarrí stærðargráðu en hæfi
strákum að leik. Þorpsidjótum
hefur fældiað á þessari öld. Marg-
ur hélt aö þelr væru hin deyjandi
stétt En miðað við augfysinguna
með Gorbatsjov er nokkurrar end-
uraýjunar von innan vitundariðn-
aðaríns.
Garrí
VÍTT OG BREITT
Vilji er allt sem þarf
Mikill er máttur upplýsingarinnar
í þjóðfélagi sem við hana er kennt.
Nú hefur til að mynda fengist stað-
fest með vísindalegri rannsókn að
meirihluti íslensku þjóðarinnarvill
aukinn kaupmátt launa.
Það var Félagsvísindastofnun Há-
skóla íslands sem komst að þessari
niðurstöðu með akademískri og
viðurkenndri rannsóknaraðferð.
Var vísindastarfsemin pöntuð af
Bandalagi starfsmanna ríkis og
bæja og eru niðurstöður óyggjandi.
80 af hundraði þeirra, sem vísind-
in snéru sér til, vilja að samið verði
um aukinn kaupmátt krónu og
launa og hlýtur að vekja furðu að
20% skuli hafa öðru vísi skoðanir.
En hluti þeirra skrýtnu, sem ekki
vilja aukinn kaupmátt, minnkar
mikið þegar tekin er afstaða til
kaupmáttar lægri launa, eins og
vísindin lögðu úrlausnarefni sitt
fyrir. Þá fer hundraðshluti þeirra,
sem vilja auka kaupmáttinn, upp í
92.
Djúpt kafað
Sé kafað dýpra í vísindin, liggur
fyrir að 84% kvenna vilja aukinn
kaupmátt, en aðeins 75% karla
hafa þá góðmennsku til að bera, að
vilja auka kaupmáttinn.
Fylgi við aukningu kaupmáttar og
stjómmálaflokka er þannig, að
þeir, sem kjósa Kvennalista og alla-
ballaflokkinn, vilja meiri kaupmátt
en þeir hinir, sem kjósa aðra flokka.
Þessi aðferð, að láta Félagsvísinda-
stofnun komast að þeirri niður-
stöðu að fólk vilji aukinn kaup-
mátt, er undirbúningur að kjara-
samningum sem fyrir dyrum
standa. Sé farið út í smáatriði rann-
sóknarinnar, kemur m.a. í ljós að
atvinnurekendur eru ekkert sér-
staklega á móti auknum kaup-
mætti og þá eru þeir væntanlega
Meirihluti vil
aukinn kaupmát
einnig hlynntir auknum kaup-
mætti „lægri launa“, eins og vís-
indin leggja málin fyrir og fá niður-
stöðu um.
Væntanlega er hér einkum átt
fremur við kaupmátt launa en
kaupmátt gjaldmiðilsins, það er
krónunnar. Þannig að það, sem
kallað er að auka kaupmátt lægri
Iauna, þýðir væntanlega að hækka
launin — og þá auðvitað lágu laun-
in — en ef auka á kaupmátt allra
launa, mundi það koma niður á
kaupmætti lágu launanna, eða svo-
leiðis.
Stórfróðlegt væri að frétta hvað
hagfræði- og viðskiptadeildin hefur
um svona kaupmáttarvísindi að
segja. Það ættu að vera hæg heima-
tökin, því félagsvísindin og hagvís-
indin eru til húsa í sömu klakahöll-
inni.
Hver vill vera
fátækur?
Frómar óskir um að auka kaup-
mátt svona launa og hinsegin
launa eru kannski ekki sá leiðarvís-
ir um þróun kaupgjalds og verð-
lags, sem ætla mætti af túlkunum
launþegarekenda á þessum sér-
stæðu félagsvísindum. En það má
reyna.
Átvinnurekendafélagið lét einnig
gera könnun fyrir skömmu um af-
stöðu þjóðarinnar til sáttar sinnar.
í þeirri könnun vildu fæstir kaup-
hækkun og er niðurstaðan sú að
rekstur atvinnuvega sé ekki með
þeim hætti að þeir geti borgað
skárri laun, og í þeirri könnun er
ekkert kjaftæði um kaupmátt
svona Iauna og hinsegin Iauna.
Þetta eru líka upplýsingar, eins og
þær sem BSRB er að úthluta.
í framhaldi af könnuninni um af-
stöðu kjósenda stjómmálaflokk-
anna til kaupmáttarins, mætti at-
huga ýmsa aðra þætti þjóðlífsins og
afstöðu til þeirra.
Það væri til að mynda ekki ónýtt
að fá vísindalega niðurstöðu um
það að meirihluti fólks vildi heldur
vera heilbrigður en veikur. Það
gæti komið heilbrigðiskerfinu vel
að hafa það svart á hvítu.
Það væri líka dýrmætt að komast
að því hvort meirihlutinn stendur
með gáfum á móti heimsku, eða
góðvilja gegn illvilja og hvort æski-
legt sé að útrýma andlegri sem ver-
aldlegri fátækt, svo að eitthvað sé
nefnt.
Ef kaupmáttur, aukning hans eða
rýrnun, byggist á vilja einfalds
meirihluta eða á vilja og skoðunum
lítils eða fjölmenns úrtaks, er öll
fjármálastjóm allt annars eðlis en
hingað til hefur verið álitið. Sé svo,
er tími til kominn að grípa í taum-
ana og hafa endaskipti á hlutunum.
Sé þetta tilfellið, hefur Félagsvís-
indastofnun unnið þarft tímamóta-
verk og ætti að setja hana yfir hag-
og viðskiptadeildina.
Og nú veit Ögmundur að fólkið í
landinu vill aukinn kaupmátt og
honum verður ekki skotaskuld úr
því að verða við óskum þess.
OÓ