Tíminn - 01.11.1991, Blaðsíða 7

Föstudagur 1. nóvember 1991
Tíminn 7
VETTVANGUR
Þröstur Ólafsson:
MEÐ FORNESKJU
í FARTESKINU
Undarlegir eru sumir menn. Alltaf þurfa þeir að heyja
heilagt stríð gegn einhverju, jafnvel eigin hugarfóstri.
Það er eins og sumir ágætir menn þurfi sífellt að
hafa fortíðina í andlegu fóstri, en bera nútímann út,
eins og gert var við nýfædd meyböm hjá sumum
heiðnum forfeðrum okkar.
Og alveg eins og rökin skorti hjá
þeim heiönu, þá verða þau enn fá-
tæklegri hjá þeim sem eru svo
skelfilega áttavilltir í tímanum, að
þeir vita sannast að segja ekki sitt
rjúkandi ráð.
Það eru ömurleg örlög góðra
drengja að verða svo viðskila við
tímann, að ratljósin séu þjóðsögur
og boðskapurinn landráðabrigsl.
Ef ekki væri fyrir það síðara, þá
væri margt af því, sem skrifað hef-
ur verið um nýgerða samninga um
Evrópskt efnahagssvæði, ekki
svaravert.
í dagblaðinu Tímanum í dag
(30.10.) eru tvær greinar um
samningana um EES og forystu
Jóns Baldvins Hannibalssonar ut-
anríkisráðherra við gerð þeirra
samninga.
Sú síðari, sem er eftir Hlöðver Þ.
Hlöðversson, er sýnu léttvægari en
sú fyrri, enda er efni hennar rýrt.
Því ætla ég ekki að eyða miklu
rými í hana.
Ég hef reyndar ekki nema eina
bón til Hlöðvers: Komdu þér að
efninu. Rökræddu um EES. Við
getum ekki notast við dulúðarfull-
ar þjóðsögur til að komast að rök-
rænni niðurstöðu um alþjóðlega
samninga af þeirri gerð sem þessi
samningur er.
Grein Hlöðvers skírskotar ekki til
heilbrigðrar skynsemi, eins og var
aðall sveitunga okkar fyrr á öld-
inni, heldur til þess hluta tilfinn-
ingalífsins, sem hefur afvegaleitt
margan góðan manninn og vísað
heilum þjóðfélögum inná villu-
gjarna stigu.
Þórarinn Þórarinsson ritar grein
á sömu síðu sem hann nefnir:
„Fær Alþingi svipaða stöðu og fyrir
1874?“.
Þar er ekki verið að vanda mönn-
um kveðjurnar. Jóni Baldvini er
stillt þar upp sem ótíndum land-
ráðamanni við hlið frelsishetjunn-
ar Jóns Sigurðssonar. Þessi
ósmekklega og illkvittnislega
ásökun í garð Jóns Baldvins er
krydduð tilvitnunum í kvæði Jón-
asar Hallgrímssonar frá árunum í
kringum 1840! Málflutningur Þór-
arins er með ólíkindum. Misskiln-
ingur hans er mikill.
Fullyrðingar Þórarins eru eftir-
farandi:
1. EES-samningurinn skerðir lög-
gjafarvald Alþingis um rúmlega
50%.
2. Setja verður lög til að fram-
fylgja úrskurðum dómstóls EB.
3. Höggvið hefur verið skarð í
landhelgi íslands með þessum
samningi.
Allar þessar fullyrðingar eru á
misskilningi byggðar, misskilningi
sem ég vona að sé ekki vísvitandi.
Á hvern hátt skerðir EES- samn-
ingurinn löggjafarvald Alþingis?
Kemur þjóðin til með að heyra
undir eitthvert annað löggjafar-
vald, verði samningurinn sam-
þykktur? Nei, þessi fullyrðing er
staðlausir stafir.
Rómarsamningur EB verður ekki
æðri íslenskum lögum. Við erum
ekki að ganga í EB. Við erum að
gera viðskiptasamning við EB. Ró-
marsamningurinn kemur okkur
ekki við að öðru leyti en því, að til
hans er sótt fyrirmyndin um fjór-
frelsið svokallaða.
EES-samníngurinn er
ekki tilkominn sem
þvingunaraðgerö eriends
stórrfkis.
EB hefði eflaust verið
guðs lifandl fegið ef við
hefðum staðið fyrir utan
samningana og í
hrelnieika meydóms
okkar beðið auðmjúklega
um tvíhliða samning,
sem eingöngu hefði
snert fisk.
EES-samningurinn er ekki til-
kominn sem þvingunaraðgerð er-
lends stórríkis. EB hefði eflaust
verið guðs lifandi fegið ef við hefð-
um staðið fyrir utan samningana
og í hreinleika meydóms okkar
beðið auðmjúklega um tvíhliða
samning, sem eingöngu hefði
snert fisk.
Þá hefðu þeir Brusselherrar getað
haft alla sína hentisemi. Ef Alþingi
samþykkir EES-samninginn, þá
verður hann að lögum, íslenskum
lögum, alveg á sama hátt og stór
hluti íslenskra laga hefur fyrir-
myndir í dönskum eða norskum
rétti. Lögin eru jafn íslensk fyrir
það.
Engar breytingar á samningnum
öðlast réttargildi nema Alþingi
samþykki þær, hverja fyrir sig.
Það gildir það sama um þessi lög
sem önnur, að hafi menn sett lög á
grundvelli alþjóðasamnings, þá
setja menn ekki önnur lög sem
brjóta í bág við samninginn. Líki
þjóðinni ekki þær afleiðingar, sem
samningurinn leiðir af sér, þá seg-
ir Alþingi samningnum hreinlega
upp. Hann hefur skýr 12 mánaða
uppsagnarákvæði. Ef ástandið er
orðið svo alvarlegt að það þoli enga
bið, má einfaldlega beita öryggis-
ákvæðinu gagnvart öllum samn-
ingnum. Gagnráðstöfun EB gæti í
þessu tilliti ekki verið önnur en
gagnkvæm og þá er samningurinn
kominn úr gildi.
Þetta er nú öll skerðingin á lög-
gjafarvaldi Alþingis.
Hvað þá um dómstólinn? Verður
EB- dómstóllinn einskonar æðsti
dómstóll á íslandi, þannig að lög-
gjafinn verði að aðlaga íslensk lög
úrskurðum hans? Hvar í ósköpun-
um fmna menn rök fyrir slíkri
firru? í hvaða grein samningsins er
að finna þetta efnisatriði?
Hlutverk EES-dómstólsins er í
meginatriðum þríþætt:
1. Að dæma í deilumálum samn-
ingsaðila sem þeir höfða. Þannig
gæti ísland höfðað mál gegn EB
eða einstaka ríki innan þess fyrir
meint brot á samningnum.
2. Að dæma í málum sem EFTA-
eftirlitsstofnunin höfðar á hendur
EFTA-ríki, t.d. vegna ólögmætra
ríkisstyrkja.
3. Að dæma í samkeppnismálum
sem einstaklingar eða aðildarríki
áfrýja eftir svokallaðan fyrsta stigs
úrskurð.
Niðurstöður dómstólsins eru
bindandi á sama hátt og niðurstöð-
ur annarra alþjóðadómstóla sem
íslendingar eru aðilar að, s.s.
Mannréttindadómstólsins í Strass-
borg.
Allir samningar kalla á eftirlit
með að þeir séu haldnir. Þeir verða
einnig að hafa úrskurðaraðila sem
ætla má að líti ekki einhliða á mál-
ið. Þegar um er að ræða sameigin-
legan samning verður að vera sam-
eiginlegur úrskurðaraðili. Alveg
eins og er í íþróttaleikjum og flest-
um alþjóðlegum samningum.
Þetta atriði skiptir smáþjóð meira
máli en stórþjóð, sem beitt getur
smáríkið margvíslegum þvingun-
um. Nauðsynlegt er að huga vel að
Þetta breytir því ekkí, aö
alþjóöasamningar eru
eins og aðrir
samningar skuidbindandi
fyrir samningsaðila, því
skrifuö orð skulu standa.
Samníngur, sem fjallar
um gagnkvæmar
viöskiptalegar
skuldbindlngar, felur þvf
ekki í sér
fullveldisafsal. Þvert á
móti sannar hann
fullveidi samningsaðiia.
réttaröryggi smáþjóðanna þegar
komið er út á hinn víða og úfna sjó
alþjóðamála.
Þetta breytir því ekki, að alþjóða-
samningar eru eins og aðrir samn-
ingar skuldbindandi fyrir samn-
ingsaðila, því skrifuð orð skulu
standa. Samningur, sem fjallar um
gagnkvæmar viðskiptalegar skuld-
bindingar, felur því ekki í sér full-
veldisafsal. Þvert á móti sannar
hann fullveldi samningsaðila.
Um skarðið í landhelgissamning-
inn er eins farið. Sú fullyrðing er
einnig byggð á miklum misskiln-
ingi.
EB fær engan yfirráðarétt innan
íslenskrar landhelgi og engin yfir-
ráð yfir auðlindum okkar. Við höf-
um fúll og óskoruð yfirráð yfir
auðlindum okkar. Þeir, sem halda
fram því gagnstæða, eru annað
hvort að blekkja vísvitandi eða hafa
ekki kynnt sér málið.
Hin árlega endurskoðun, sem
Þórarinn skírskotar til, er ekki um
þetta atriði, heldur um almennt
samstarf á sviði sjávarútvegsmála,
sem í reynd er ekki hluti samn-
ingsins.
Auðvitað má velta vöngum yfir
því hvernig áhrifa þessa samnings
kemur til með að gæta meðal þjóð-
arinnar. Það má hugleiða áhrif
hans á fasteignamarkaðinn, á
vinnumarkaðinn, á fjármagns-
markaðinn og á hag neytenda. Það
er nauðsynlegt og gagnlegt og
væri einnar messu virði.
Þá væri það ómaksins vert að
skoða væntanlega þróun í sam-
runaferli Evrópu og hugsanleg
áhrif hans á pólitíska framvindu
hér á landi.
Um afstöðuna til inngöngu í EB
að öðru leyti þurfum við ekki að
deila. Hún er sannarlega ekki á
dagskrá. Hafi einhverjum dottið
slíkt í hug, eru þær vangaveltur
óþarfar nú að loknum þessum
samningum.
Umræða um fullveldisafsal er
ekki aðeins óþörf. Hún er skaðleg,
því hún gerir einstaklingum eða
flokkum upp þann ásetning að
vera að svíkja þjóðina. Reynum að
komast að niðurstöðu um þetta
mál án þess að grípa til slíks mál-
flutnings. Hann sæmir okkur
ekki.
30.10.1991
LESENPUR SKRIFA
Orð og gerðir
Forsætisráðherra núverandi ríkis-
stjómar sakar fyrirrennara sína,
einkum Steingrím Hermannsson,
um persónuleg afskipti af opinber-
um málum og atvinnustarfsemi
landsmanna og þar með ganga inn
á það svið sem löggjafarsamkoma
okkar hefði átt að leysa. Og hann
lýsir sök á hendur honum fyrir
þaö.
Vissulega kann að vera hægt að
finna slík dæmi. En þegar það er
aðgætt að atvinnumál voru að
vemlegum hluta sett undir for-
sætisráðuneytið til úrlausnar og
vamar gegn yfirvofandi uppgjöf og
gjaldþrotum, skýrist þetta að vem-
legu leyti. Án þess að það þurfi sér-
stakrar skýringar við gagnvart öðr-
um en núverandi forsætisráð-
herra, sem er eins og álfur út úr
hól að því er varðar atvinnulíf hér
á landi og lýsir því yfir að þau mál
varði sig ekki um. Þar verði hver
og einn að bjarga sér sjálfur eftir
því sem hann best getur.
En þegar kemur að gerðum nú-
verandi ríkisstjórnar, þann tíma
sem hún hefúr setið, verður það
hverjum manni ljóst að hún kýs að
starfa og segja landsmönnum fyrir
um flest með fyrirskipunum. Þetta
og hitt skal gert og þetta skal lagt
niður. Þar er ekki spurt um hvort
sú starfræksla sé og hafi verið rek-
in samkvæmt lögum frá Alþingi.
Þannig er sagt: Skólann í Reykja-
nesi skal leggja niður. Hvað sem
Alþingi og skólalöggjöf segja um
það, skal skólinn lagður niður,
þvert ofan í óskir og vilja heima-
manna. Og með því sé verið að
veita heimabyggðinni náðarhögg-
ið. Hún skal í eyði.
Hafnarbúðir, dvalarheimili aldr-
aðra og sjúkra, skal leggja niður.
Sjúkrahús í Hafnarfirði skal leggja
niður.
Engu máli skiptir þótt hægt sé
með rökum að sýna fram á að það
sé vel rekið og enginn baggi á bæj-
arfélagi eða ríki. Sjúkrahús á viss-
um stöðum skal leggja niður. Rík-
isskip og strandferðir skal leggja
niður. Og sérstaklega skal þegar
hætta þeim þætti þess sem gefur
ágóða.
Þannig mætti áfram telja. Allt
þetta sýnir að núverandi ríkis-
stjóm stjórnar með tilskipunum.
Það er í ósamræmi við ásakanir
hennar á fyrri ríkisstjórnir og ráð-
herra.
Til hvers em þessir menn líkleg-
ir? Undir þetta þjónar flokkur al-
þýðu, flokkur jaftiaðarmanna, með
bros á vör og stolti.
Guðmundur P. Valgeirsson