Tíminn - 12.11.1991, Qupperneq 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 12. nóvember 1991
UTLOND

EB reynir að koma sendimönnum sínum frá Dubrovnik:
Eru í mikilli hættu
Evrópubandalagið ætlar að koma sendimönnum sínum í burtu frá
Dubrovnik eins fljótt og mögulegt er, því það er of hættulegt að vera
þar. Þetta sagði talsmaður Evrópubandalagsins í gær.
„Við höfum miklar áhyggjur af ör-
yggi þeirra. Ætlunin er að koma
þeim í burtu við fyrsta tækifæri,"
segir Ed Koestal, talsmaður EB, á
blaðamannafundi í Zagreb í gær.
„Við erum að tala við júgóslavneska
herinn um að koma í kring stuttu
vopnahléi, svo að þeir fái tækifæri
til að komast út úr borginni. Við
vitum ekki hvenær þetta verður
hægt,“ sagði Koestal.
Sex sendimenn frá EB eru staddir
á Hótel Argentínu í Dubrovnik, en
hótelið varð fyrir sprengingu á
sunnudaginn þegar sveitir hersins
vörpuðu sprengjum á borgina.
Árásir héldu áfram í gær. Herskip
gerðu árásir og sprengjum rigndi
yfir borgina.
Júgóslavneski herinn hefur haldið
uppi stöðugum árásum á Du-
brovnik síðan króatískar sveitir
lokuðust þar inni ásamt 50.000
íbúum. Herinn hefur krafist skil-
yrðislausrar uppgjafar.
„Sjóherinn hefur skotið beint,
bæði á borgina og á Lapadskaga/'
sagði Koestal. Hann sagði að búið
væri að hertaka svæði nálægt hót-
elinu. Hann sagði að ekki hefði ver-
ið um beinar árásir á hótelið að
ræða í gær, þrátt fyrir að það hafi
orðið fyrir sprengju á sunnudag. Þá
var breskur blaðamaður skotinn í
fótinn.
„Sendimenn okkar dveljast ekki
lengur í kjallara hótelsins, en þeir
komast ekki í burtu. Það er of
hættulegt," sagði Koestal. „Sendi-
mennirnir sáu þegar leyniskytta
skaut á sjúkrabíl Rauða krossins.
Það er ótrúlegt að þeir skuli skjóta
á sjúkrabíl, það er eins og ekki sé
minnst á neitt slíkt í Genfarsátt-
málanum," segir Koestal.
Dubrovnik hefur verið haldið í
herkví í 43 daga. Matur og vatn er
orðið af skornum skammti.
Meira en 200 sendifulltrúar Evr-
ópubandalagsins eru í Króatíu, en
ástandið á þeim svæðum, sem full-
trúarnir hafa komið á, fer síversn-
andi. Einn sendifulltrúi hefur slas-
ast, en nokkrir hafa sloppið naum-
lega við meiðsl.
Reuter-SIS
Forseti Suður-Kóreu óttast að Norður-Kóreumenn séu langt komnir við smíði kjarnorkuvopna:
Ástæða til að hafa áhyggjur
Nýr sendiherra Sov-
étríkjanna í Svíþjóð:
Oleg Grin-
evsky skip-
aður sendi-
herra í Svf-
þjóð
Oleg Grinevsky hefur verið
skipaður sendiherra Sovétríkj-
anna í Svíþjóð. Hann var aðal-
samningamaður Sovétmanna í
afvopnunarviðræðum vesturs
og austurs á fundinum sem
haldinn var í Vínarborg.
Grinevsky tekur við stöðu Ni-
kolais Uspenski, sem var skip-
að að koma tafarlaust til
Moskvu eftir að hann hafði op-
inberlega Iýst yfir stuðningi við
valdaránstilraunina í Moskvu í
ágúst. Uspensky fór frá Svíþjóð
í síðasta mánuði.
Mikhail Skupov sendiráðsrit-
ari segir að sænska ríkisstjóm-
in hafi samþykkt ráðningu
Grinevskys í embættið. Hann
tekur við stöðunni í janúar á
næsta ári. Reuter-SIS
Forseti Suður-Kóreu, Roh Tcie
Woo, segir að sá möguleiki, að
Norður- Kóreumenn séu að
framleiða kjamorkuvopn, sé
fyrir hendi og að vegna þessa sé
ástæða til að hafa áhyggjur.
í síðasta hefti tímaritsins Newswe-
ek, sem kom út í gær, segir Roh:
„Það myndi valda meiri óstöðug-
leika ef Norður-Kóreumenn ættu
kjarnorkuvopn, en ef írakar ættu
slík vopn. Það verður að koma í veg
fyrir þessa ógnun."
í The New York Times, sem kom út
nú um helgina, er grein þar sem
kemur fram að í Washington, Seúl
og Tókýó hafi menn vaxandi
áhyggjur af því að Norður-Kóreu-
menn séu enn nær því að eiga
kjarnorkuvopn en fyrir aðeins einu
ári.
í blaðinu segir að samkvæmt nýj-
ustu upplýsingum sé áætlað að
Norður-Kóreumenn séu við það að
geta framleitt hundruð kílóa af plú-
tóníum, sem notað er við smíði
kjamorkuvopna.
Norður-Kórea hefur oftar en einu
sinni neitað alþjóðlegum vopnaeft-
irlitsnefndum að kanna hvernig
kjarnorku- og vopnamálum er hátt-
að þarlendis.
Roh tilkynnti á föstudag, að Suð-
Roh Tae Woo, forseti Suður-
Kóreu.
ur-Kóreumenn ætluðu að falla frá
framleiðslu, geymslu og notkun
kjarnorkuvopna, og skoruðu jafn-
framt á Norður-Kóreu að leyfa al-
þjóðlegt vopnaeftirlit hjá sér.
í viðtalinu við Newsweek segir
Roh að Norður-Kóreumenn gætu
orðið þess megnugir að framleiða
kjarnorkuútbúnað innan tveggja til
þriggja ára.
Þrátt fyrir kjarnorkuógnina, lýsti
Roh þvf yfir að hann hefði trú á að
sameining Kóreu gæti orðið að
veruleika fyrir lok þessarar aldar.
Roh hafði nokkrar áhyggjur af
aukinni hervæðingu Japana. Hann
sagði að í grundvallaratriðum væri
þar verið að auka varnarkerfi Jap-
ans, og það hefði vonandi ekki ógn-
andi áhrif á nágranna Japans. „En
erfitt er að greina í sundur varnar-
eða sóknarstöðu. Það er spurning
um áform. Þess vegna ætlum við að
fylgjast mjög vel með Japönum,"
sagði Roh.
Um hlutverk Bandaríkjanna í Asíu
sagði Roh að hann ætti von á að
Bandaríkin hefðu áfram hernaðar-
leg áhrif á svæðinu, því í hvert sinn
sem Bandaríkin kölluðu sveitir sín-
ar heim aftur eða minnkuðu áhrif
sín þar, væru afleiðingarnar
hörmulegar.
Reuter-SIS
FRETTAYFIRLIT
JÓHANNESARBORG - Að
minnsta kosti 52 námumenn
voru drepnir I gullnámum í
Suður-Affiku um helgina í
verstu átökum svartra á þessu
ári.
LONDON . Fjölskyida fjöl-
miðlakóngsins Sir Roberts
Maxwell sættir sig ekki við
skýringar sem gefnar eru á
dauða hans, og telur jafnvel að
hann hafi verið myrtur.
PHNOM PENH . Eldri bróðir
Pois Pot, leiðtoga Rauðu
khmeranna í Kambódíu, vill að
hann verði dreginn fyrir rótt og
látinn svara til saka fyrir glæpa-
verk Rauðu khmeranna. Einnig
sagði bróöirinn að það ættl að
koma I veg fyrir að þeir kæm-
ust afturtil valda I landinu.
Sir Robert Maxwell.
TÓKÍÓ . James Baker, utan-
rfkisráðherra Bandaríkjanna,
hefur sagt Japönum að þeir
ættu að leiða en ekki fylgja í
viðskiptamálum heims.
Öryggisráð S.Þ. vill senda friðareftirlitsnefnd til Kambódíu:
Perez de Cuellar á að senda
friðarnefnd til Kambódíu
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna hefur beðið Javier Perez de Cuell-
ar um að senda nefnd til Kambódíu til að sjá um að fríður verði hald-
inn. Ef slík nefnd verður send til Kambódíu, verður það næst-
stærsta verkefni Sameinuðu þjóðanna og jafnframt það dýrasta.
Öryggisráðið samþykkti þetta með
15 samhljóða atkvæðum á fundi í
París á dögunum, og þykir sam-
þykktin renna stoðum undir það að
Sameinuðu þjóðirnar ætli að gera
sitt besta til að friðarsáttmálinn
haldi, en stríðandi aðiiar í Kamb-
ódíu undirrituðu hann þann 23.
októþer. Þar er samþykkt að draga
saman í herjum og halda lýðræðis-
legar kosningar. Þá var jafnframt
óskað eftir aðgerðum af hálfu Sam-
einuðu þjóðanna.
Sir David Hannay, sendiherra
Bretlands, segir að þessi ákvörðun
sé mikilvægt skref í áttina til að ná
friði og jafnvægi í Kambódíu. Jean-
Bertrand Merimee, sendiherra
Frakklands, segir að eftir um það
bil fjóra mánuði ætti að vera hægt
að senda öryggissveitir til Kambód-
íu. Á þeim tíma ætti að vera búið að
fá fjármagn til verksins, svo og
undirbúa starfsfólk. Verkefnið hef-
ur verið kallað UNTAC sem mætti
kalla Sameinuðu þjóðirnar: Breyt-
ingar á yfirvöldum í Kambódíu.
Enginn veit með vissu hversu mik-
ið fjármagn eða hversu margt fólk
þarf til verkefnisins, sem á að
styrkja það að endi verði bundinn á
borgarastyrjöldina í landinu. Di-
plómatar telja að það komi til með
að geta kostað allt að 60 milljarða
ísl. króna og vilja að Bandaríkin og
Japan borgi hvort um sig einn
þriðja af þeirri upphæð.
í uppkasti að kostnaðarætlun,
sem gerð var í Ástralíu á síðasta ári,
myndi það kosta 60 milljarða að
senda 5.500 hermenn, 2.500 lög-
reglumenn, 1.480 óbreytta borgara
og 2.700 embættismenn til að
fylgjast með kosningum í 18 mán-
uði alls. Þetta eru um 12.000
manns.
Stærsta aðgerð Sameinuðu þjóð-
anna var þegar hátt í 20.000 her-
menn voru sendir til Kongó á sjö-
unda áratugnum.
Með Parísarsamþykktinni er Perez
de Cuellar ætlað að hrinda áætlun
sinni í framkvæmd eins fljótt og
hægt er. Honum er einnig gert að
tilnefna sérstakan fulltrúa fýrir
Kambódíu fýrir sína hönd.
Mikill þrýstingur er á Rafeeuddin
Ahmed, aðstoðarframkvæmda-
stjóra Sameinuðu þjóðanna, á að
fara til Kambódíu. Hingað til hefur
hann neitað að fara, af persónuleg-
um ástæðum. Sumir diplómatar
telja að hann fari þangað innan
fárra mánuða, á meðan leitað verð-
ur að eftirmanni hans.
Á næstu dögum fara Jean-Michel
Loridon, franskur hershöfðingi, og
Ataul Karim, diplómat frá Bangla-
desh, og fleiri til Kambódíu. Ekki
er búist við að þeir fari fyrir UNT-
AC-sendinefndinni.
Parísarsamþykktin skorar á alla
flokka að vinna að því að halda
vopnahléð í Kambódíu, og einnig
er skorað á þjóðarráð landsins að
vinna með Sameinuðu þjóðunum.
Þjóðarráðinu er ætlað að taka við
stjórnartaumunum í Kambódíu
undir eftirliti Sameinuðu þjóð-
anna. Fyrir ráðinu fer Norodom Si-
hanouk prins, en í því sitja erind-
rekar fyrrverandi ríkisstjórnar
landsins. í ríkisstjórninni, sem fer
nú með völdin, fara tvær and-
kommúnískar hreyfingar og Rauðu
Khmerarnir, sem bera ábyrgð á
dauða milljóna manna í Iandinu.
Fjöldi þeirra, sem verða í sendi-
nefnd Sameinuðu þjóðanna, skiptir
miklu máli til að fá stuðning og
trúnað stjórnvalda.
Stjórnvöld vilja vera viss um að
hernaðaríhlutun S.Þ. muni hafa
stjórn á skæruliðum í sveitum
landsins. Flokkar, sem eru and-
stæðir Hun Sen, vilja að fram-
kvæmdavaldið verði fært úr hans
höndum og til Sameinuðu þjóð-
anna.
Reuter-SIS