Tíminn - 12.11.1991, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 12. nóvember 1991
Tíminn 5
Ekkert veröur af byggingu álvers á Keilisnesi á næsta ári.
Atlantsálsfyrirtækin vilja fresta framkvæmdum ótímabundið:
Álverið
Álfyrirtæfcin þtjú, sem fyrirhuguðu að byggja álver á Keilisnesi,
hafa tilkynnt að þau treysti sér ekfci tii að hefja framkvæmdir á
næsta ári, eins og ráðgert var. Alls óvíst er hvenær ráðist verður í
byggingu álvers á Keilisnesi eða yflrleitt hvort nokkuð verður af
framkvæmdum þar. Álfyrirtækin þijú, sem fyrirhuguðu að byggja
álver á Keilisnesi, hafa tilkynnt að þau treysti sér ekki til að hefja
framkvæmdir á næsta ári, eins og ráðgert var. Alls óvíst er hvenær
ráðist verður í byggingu álvers á Keilisnesi eða yflrleitt hvort nokk-
uð verður af framkvæmdum þar.
flautað
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra til-
kynnti þetta í gær á fundi með frétta-
mönnum og helstu ráðgjöfum sínum
í þessu máli. Jón viðurkenndi að þetta
væru sér mikil vonbrigði, en þó væri
þetta fyrst og fremst áfall fyrir þjóðar-
búið.
Hann sagðist enn trúa því og treysta
að af byggingu álvers á Keilisnesi
„Newcastle hrósaði sigri eftir
harða samkeppni um þessar
pakkaferðir, sem skipulagðar
voru af íslensku ferðaskrifstof-
unni Alís. Næstu sjö vikumar
em áætlaðar 11 ferðir milli
Reykjavík og Newcastle. En yf-
irmenn í ferðaþjónustu í borg-
inni vonast til að þetta verði
fastar áætlunarferðir með þessa
eyðslusömu gesti (the big
spending visitors).“ Af þessum
fréttaskrifum dagblaðs í Newc-
astle verður ekki annað ráðið en
að verslanir borgarinnar sláist
um íslendinga í jólainnkaupum,
líkt og um auðkýflnga væri að
ræða en ekki láglaunaþræla frá
dvergþjóð, sem beijast við að
bjarga því sem bjargað verður af
rýmm kaupmætti.
Að sögn blaðsins komu 150 íslend-
ingar í fyrstu ferðinni, en þess er vænst
að alls verði þeir um 1.500 næstu vik-
umar. Áætlað er að hópurinn snari út
2,25 milljónum sterlingspunda í versl-
unum borgarinnar, eða um 230 millj-
ónum króna, sem svarar til um
150.000 kr. að meðaltali á hvem ferða-
lang. Það jafngildir um 900 kr., eða
einum jólapakka frá Newcastle, á hvert
mannsbam á íslandi.
í fréttinni vitnaði blaðið til nokkurra
hinna íslensku innkaupagesta undir
fullu nafni. Veðurlagið (rigningar-
hraglanda) sögðu þeir ekkert betra en
heima á Fróni, en verðlagið hins vegar
allt annað. T.d. er haft eftir hjónunum
Áma og Lillu að á íslandi þurfi þau að
borga um 7.000 krónur fyrir gallabux-
ur og um 10.000 kr. fyrir par af skóm.
Blaðið tók þau hjónin (ásamt sonum
og tengdadætrum) tali á leið á Eldon
Square. Þau sögðust hafa í kringum
100.000 kr. til að versla fyrir og höfðu
sérstakan áhuga á að gá að tölvuleikj-
verði. Spumingin snúist um hvenær
en ekki hvort Jón lagði áherslu á að
ákvörðunin um að fresta framkvæmd-
um sé eingöngu hinum ytri aðstæð-
um að kenna, en ekki ágreiningi milli
samningsaðila.
Iðnaðarráðherra nefndi nokkrar
ástæður fyrir frestuninni. í fyrsta lagi
eru horfúr í efnahagsmálum heimsins
um í jólapakka 17 bamabama.
Um gróða af slíkum innkaupaferð-
um fer, sem vænta má, tvennum sög-
um. Þeir, sem farið hafa, tíunda gjam-
an geysilegan verðmun fyrir vinum
og vinnufélögum sem heima sitja.
Kaupmenn vilja oft gera minna úr
gróðanum. Segja gjaman að annars
vegar sé fólk að bera saman mismun-
andi vörur af mismunandi gæða-
flokkum og hins vegar að verðmun-
urinn stafi af mikilli skattlagningu á
íslandi.
Það getur því verið fróðlegt að nota
tækifærið til að gera smá verðsaman-
burð á nákvæmlega sömu vörum í
tveim EFTA-löndum, sem hafa nánast
jafn háan virðisaukaskatt, þ.e. íslandi
(með 24,5% vsk.) og Svíþjóð (með
25% vsk.), sem síður en svo er þekkt
fyrir hóflegt vöruverð. í einu blaðanna
var nýlega heilsíðuauglýsing með tólf
stykkjum af leðurhúsgögnum þar
verri en oftast áður. Almenn svartsýni
ríkir í efnahagslífi Bandaríkjanna þar
sem stærsta fyrirtækið í hópnum, Al-
umax, er staðsett. í öðru lagi hefúr eft-
irspum eftir áli á heimsmarkaði verið
minni en spár gerðu ráð fyrir. Spáð
var að eftirspum myndi aukast um 3-
4% árlega, en aukningin hefur hins
vegar verið í kringum 1 %. í þriðja lagi
hafa Sovétmenn sent mikið magn af
áli á markað á Vesturlöndum, sem
hefúr leitt til offramboðs og lækkandi
álverðs. Enginn veit hvort eða hvenær
mun draga úr þessu framboði af áli frá
Sovétríkjunum. í fjórða lagi er verð á
áli mjög lágt og það hefur lækkað frá
því í ágúst á þessu ári, þegar sérfræð-
ingar töldu að það væri búið að ná
botni. í fimmta lagi eru flest álfyrir-
tæki rekin með tapi í dag, sem leiðir
sem verð er tilgreint á hveijum hlut.
Tíminn hefur undir höndum sænskan
bækling með verði nákvæmlega sömu
hluta í sænskum krónum, sem jafn-
gilda tæpum 10 kr. íslenskum. Verð-
munurinn reynist allt frá 15% á tveim
hlutum, um 24-28% á fjórum hlut-
um, á bilinu 50-65% á öðrum fjórum
og mest fór verðmunurinn í 75% á
einum stól, sem auglýstur er á 35.000
kr. á íslandi en fæst fyrir tæplega
20.000 kr. (1.995 skr.) í Svfþjóð.
Hvað varðar skattheimtu, þá er eng-
inn tollur lagður á húsgögn sem
framleidd eru í löndum EFTA og EB,
en 10% tollur á húsgögn frá löndum
utan þessara bandalaga. En jöfnunar-
gjald er 3%, hvaðan sem húsgögnin
erj keypL Verður því ekki verðmunur
milli þessara landa að teljast allrífleg-
ur (svo ekki sé meira sagt), þegar
hann fer í 50% og þaðan af meira?
HEI
til þess að þau eru að draga saman
seglin, segja upp starfsfólki og jafnvel
hætta starfsemi.
Allt þetta leiðir til þess að erlendir
bankar eru mjög efins um að það sé
hagstætt að fjárfesta í áliðnaði þessa
stundina, a.m.k. telja þau að slíkri
fjárfestingu fylgi mikil áhætta. Það
fjármagn, sem Atlantsál á kost á, er
þess vegna dýrt og mun óhagstæðara
en áætlanir þess gerðu ráð fyrir. Þetta
leiðir til þess, eins og segir í yfirlýs-
ingu frá fyrirtækjunum þremur í Átl-
antsálshópnum, að „þótt fjármagn sé
fáanlegt til framkvæmdanna í dag, er
ljóst að það yrði ekki á viðunandi kjör-
um. Því myndi heildarkostnaður
verksins hækka verulega, en það
myndi draga úr möguleikum bræðsl-
unnar á að vera samkeppnisfær á
heimsmarkaði þegar til Iengri tíma er
litið. Slíkt myndi rýra verðmæti ál-
versins fyrir Átlantsálshópinn og ís-
lendinga."
Jón Sigurðsson vildi ekki svara því
hvað menn væru að tala um að fresta
byggingu álvers í langan tíma. Hann
sagði að aðstæður á mörkuðum og í
efnahagslífi gætu breyst til batnaðar á
skömmum tíma og sagðist ekki úti-
loka að ffamkvæmdum yrði frestað í
aðeins hálft ár. Jóhannes Nordal,
stjómarformaður Landsvirkjunar og
formaður álviðræðunefridar, gaf svip-
að svar, en nefndi eitt ár.
Jóhannes var spurður hverju for-
ráðamenn álfyrirtækjanna hefðu
svarað, þegar íslensku samninga-
mennimir hefðu spurt um þeirra álit
á því hversu löng töf yrði á því að ráð-
ist yrði í byggingu álvers. Jóhannes
vék sér undan því að svara spurning-
unni beint, en sagði að forráðamenn
Atlantsáls vissu ekki frekar en aðrir
hversu langan tíma tæki fyrir ál-
markaði að komast í jafnvægi.
Jóhannes sagði að ekkert yrði af
framkvæmdum við Fljótsdalsvirkjun
og stækkun Búrfells á þessu ári. Einu
framkvæmdirnar, sem yrðu á vegum
Landsvirkjunar, yrðu lúkning
Blönduvirkjunar. Ekkert verður
heldur af fyrirhuguðum hafnarfram-
kvæmdum við Keilisnes.
í þjóðhagsáætlun er gert ráð fyrir að
þjóðartekjur lækki um 1-1,5%, verði
engar álvers- eða virkjanafram-
kvæmdir á næsta ári. í fjáríagafrum-
varpinu er gert ráð fyrir að velta í
þjóðfélaginu vegna álversfram-
kvæmda á næsta ári skili ríkissjóði
einum milljarði í tekjur. Ljóst er að
taka verður tillit til þessara breyttu
aðstæðna við afgreiðslu fjárlaga.
Ljóst er að íslensk stjómvöld og
Landsvirkjun em búin að eyða mikl-
um tíma og fjármunum í þetta verk-
efni. Örugglega má telja fjármunina í
hundruðum milljóna króna. Iðnað-
arráðherra vildi ekki svara því hver
fjárupphæðin væri. Hann sagði ljóst
að þessum peningum væri vel varið
og þeir ættu ömgglega eftir að skila
sér margfalt í þjóðarbúið.
Vatnsleysustrandarhreppur keypti í
sumar jörðina Flekkuvík þar sem fyr-
irhugað var að álverið risi. Jörðin
kostaði um 110 milljónir króna.
Þessi kaup munu ekki ganga til baka.
Jón Gunnarsson, oddviti hreppsins,
sagði að hreppurinn ætlaði sér að
eignast jörðina, enda treysti hann því
ennþá að af byggingu álvers á Keilis-
nesi verði. Verði niðurstaðan sú að
ekkert álver verði byggt á Keilisnesi,
er gert ráð fyrir því í kaupsamningi
að ríkið gangi inn í samninginn og
eignist jörðina.
Iðnaðarráðherra mun hitta forráða-
menn Atlantsálsfyrirtækjanna síðar í
þessum mánuði og fara yfir stöðuna.
Hann lagði áherslu á að áfram yrði
unnið að málinu, m.a. nauðsynleg-
um umhverfisrannsóknum.
í yfirlýsingu Atlantsáls segir að Atl-
antsál telji eftir sem áður að ísland
bjóði upp á bestu aðstæður til fjár-
festinga hvað varðar stöðugleika í
stjórnmálum, fjármögnun, orku og
nálægð við álmarkaði. Þeir segjast
bera mikið traust til viðsemjenda
sinna og segjast ætla að halda áfram
að vinna með íslenskum samnings-
aðilum að lokafrágangi samninga.
Umboðsmenn Tímans:
Kaupstaður Nafn umboðsmanns Heimili Sími
Hafnarfjörður Jóhanna Eyfjörð Breiðvangur 14 653383
Kjalarnes Katrin Gísladóttir Búagrund 4 667491
Garðabær Jóhanna Eyfjörð Breiðvangur 14 653383
Keflavik Guöriður Waage Austurbraut 1 92-12883
Njarðvík Kristinn Ingimundarson Faxabraut 4 92-13826
Akranes Aðalheiður Malmqvist Dalbraut 55 93-11261
Borgarnes Inga Björk Halldórsdóttir Kveldúlfsgötu 26 93-71740
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir Silfurgötu 25 93-81410
Ólafsvík Linda Stefánsdóttir Mýrarholti 6A 93-61269
Grundarfjörður Anna Aðalsteinsdóttir Grundargötu 15 93-86604
Hellissandur Lilja Guðmundsdóttir Gufuskálum 93-66864
Búðardalur Sigurlaug Jónsdóttir Gunnarsbraut 5 93-41222
Isafjörður Jens Markússon Hnífsdalsvegi 10 94-3541
Hólmavík Elísabet Pálsdóttir Borgarbraut 5 95-13132
Hvammstangl Hólmfríður Guðmundsd. Fífusundi 12 95-12485
Blönduós Snorri Bjarnason Urðarbraut 20 95-24581
Skagaströnd Ólafur Bernódusson Bogabraut 27 95-22772
Sauðárkrókur Guðrún Kristófersdóttir Barmahlíð 13 95-35311
Akureyri Halldór Ingi Ásgeirsson Sólvöllum 7 96-24275
Svalbaröseyri Þröstur Kolbeinsson Svalbarðseyri 96-25016
Húsavík Sverrir Einarsson Garöarsbraut 83 96-41879
Ólafsfjörður Helga Jónsdóttir Hrannarbyggö 8 96-62308
Raufarhöfn Sandra Ösp Gylfadóttir Aðalbraut 60 96-51258
Vopnafjörður Svanborg Vlglundsdóttir Kolbeinsgötu 44 97-31289
Egilsstaðir Páll Pétursson Árskógum 13 97-11350
Seyðlsfjörður Margrét Vera Knútsdóttir Múlavegi 7 97-21136
Neskaupstaöur Heimir Ásgeirsson Melagötu 14 97-71461
Reyðarfjörður Ólöf Pálsdóttir Mánagötu 31 97-41167
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir Strandgötu 3B
FáskrúðsfiörðurGuðbjörg H. Eyþórsd. Hliðargötu 4 97-51299
Djúpivogur Jón Björnsson Borgarlandi 21 97-88962
Höfn Sigurbjörg Einarsdóttir Víkurbraut 11 97-81274
Selfoss Margrét Þorvaldsdóttir Engjavegi 5 98-22317
Hveragerði Elín Harpa Jóhannsd. Réttaheiöi 25 98-34764
Þorlákshöfn Halldóra S. Sveinsdóttir Egilsbraut 22 98-33627
Eyrarbakki Þórir Erlingsson Túngötu 28 98-31198
Stokkseyrl Friðrik Einarsson Iragerði 6 98-31211
Laugarvatn Halldór Benjaminsson Flókalundi 98-61179
Hvolsvöllur Jónlna og Árný Jóna Króktúni 17 98-78335
Vík Ingi Már Björnsson Ránarbraut 9 98-71122
Vestmannaeyjar Marta Jónsdóttir Helgafellsbraut 29 98-12192
Dagblöð í Newcastle skrifa um 150.000 kr. meðal-
innkaup íslendinga í innkaupaferðum:
íbúar Newcastle
gleöjast stórum
yfir íslendingum
Af hverju auglýsir íslensk búö þennan stól á 75% hærra verði held-
ur en nákvæmlega sams konar stóll kostar í búð í Svíþjóð (35.000
kr. á móti tæplega 20.000 kr.)? Þá sýnist athyglisvert að verðmun-
ur er „aðeins" 50% á skammelinu (8.900 kr. samanborið við 5.950
kr.). Tíminn færði sænska verðið inná til samanburðar.