Tíminn - 26.11.1991, Side 5

Þriðjudagur 26. nóvember 1991
Tíminn 5
Skipti fjarvera þyrlu höfuðmáli eða voru það samskiptamálin sem brugðust?
Þyrlukaup raedd á Alþingi í skugga hins hörmulega slyss við Hópsnes:
ÞYRLA VERÐUR KEYPT
SPURNING ER HVENÆR
Umræður um kaup á nýrri þyrlu fóru fram á Alþingi í gær að fhtm-
kvæði Guðrúnar Helgadóttur (Alb.), alþingismanns. Umræðurnar
fóru fram í skugga hins hörmulega sjóslyss sem varð við Hópsnes
Fjöldi fólks mætti á þingpallana til að fylgjast með umræðum um
þyrtukaup. Tímamynd: Ámi Bjarna.
síðastliðið föstudagskvöld.
Hið hryggilega slys hefur verið of-
arlega í hugum margra og mikill
fjöldi fólks fylgdist með umræðum
um þyrlumálið á Alþingi í gær. ólaf-
ur Ragnar Grímsson hélt að þeim
loknum sérstakan blaðamannafund
þar sem hann sagðist á seinustu
dögum sínum í embætti fjármála-
ráðherra gefið út heimild til Land-
helgisgæslunnar til að kaupa björg-
unarþyrlu. Tíminn spurði núver-
andi fjármálaráðherra um hvort
heimildin hefði verið afturkölluð.
Hann kannast ekki við slíka heim-
ild. Ljóst er að mikill áhugi er í
þjóðfélaginu fyrir því að björgunar-
þyrla verði keypt og t.d. verður um-
boðsfyrirtæki fyrir ákveðna þyrlu-
tegund með sérstakan fréttamanna-
fund í dag þar sem þyrlan verður
kynnt.
Þorsteinn Pálsson dómsmálaráð-
herra sagði við umræðurnar að rík-
isstjórnin myndi áfram vinna að
undirbúningi málsins á grundvelli
þeirrar ákvörðunar Alþingis að
kaupa þyrlu. Hann sagði ríkis-
stjómina stefna að því að kaupa
þyrlu, en jafnframt verði leitað eftir
samstarfi við varnarliðið á Keflavík-
urflugvelli.
Talið er að ný björgunarþyrla kosti
700-800 milljónir króna. Afhend-
ingartíminn er eitt og hálft til tvö
ár.
Þann 12. mars á þessu ári sam-
þykkti Alþingi þingsályktunartil-
lögu um að íslendingar kaupi nýja
björgunarþyrlu. Jafnframt var ríkis-
stjóminni veitt heimild í fjárlögum
og lánsfjárlögum til að kaupa þyrlu.
Nefnd sérfræðinga var falið að gera
tillögu um hvaða þyrlutegund ætti
að kaupa. Sérfræðingamir fóru í
sérstaka ferð utan til að skoða þyrl-
ur. Nefndin skilaði skýrslu 15. aprfl
og lagði til að keypt verði þyrla af
gerðinni AS 332 L1 Super Puma, en
framleiðandi hennar er Aerospatiale
í Frakklandi. Eftir stjórnarskiptin
skipaði núverandi ríkisstjóm nefnd
undir forystu Björns Bjarnasonar,
alþingismanns, til að fara ofan í
þetta mál að nýju. Nefndin lagði til
að keypt yrði ný þyrla, en jafnframt
að komið yrði á samstarfi milli
Landhelgisgæslunnar og varnar-
liðsins, m.a. með það f huga að
kaupa þyrlu af sömu gerð og varn-
arliðið notar.
Dómsmálaráðherra sagði að nefnd
sú sem kannaði kaup á nýrri þyrlu
síðastliðið vor hefði verið sammála
um að frekari athugunar þyrfti við
og þess vegna hafi ríkisstjórnin
skipað nefnd til að fara nánar ofan í
þetta mál. „Niðurstaða nefndarinn-
ar er sú að Ieggja enn til að unnið
verði hratt að því að útvega Land-
helgisgæslunni öflugri þyrlukost en
hún hefur í dag og í annan stað að
kanna möguleika á samstarfi við
Bandaríkin, vegna þess að slíkt
hugsanlegt samstarf geti haft áhrif á
það hvers konar þyrla verður fyrir
valinu þegar þar að kemur,“ sagði
Þorsteinn Pálsson, dómsmálaráð-
herra.
Þorsteinn sagðist þegar hafa rætt
við bandaríska sendiherrann og á
morgun hefjist formlegar viðræður
við fulltrúa varnarliðsins. Hann
sagðist vonast eftir að formleg nið-
urstaða liggi fyrir fljótlega á næsta
ári.
Steingrímur Hermannsson (Frfl.)
sagði leitt að þurfa ræða þetta mái
við þessar aðstæður, aðeins tæpum
þremur dögum eftir að hið hörmu-
lega slys varð. Undir þessi orð tóku
fleiri þingmenn sem töluðu. Stein-
grímur sagðist líta svo á að Alþingi
væri búið að taka ákvörðun um
kaup á þyrlu. Hann sagðist ekki vilja
gera lítið úr samstarfi við varnarlið-
ið, en lagði áherslu á að þessi mál
verði aldrei í góðu lagi nema íslend-
ingar sjálfir hafi í eigin hendi nauð-
synleg björgunartæki.
Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra,
sagði að nefndin sem ríkisstjórnin
skipaði Iegði til að ný þyrla yrði
keypt og eftir því yrði unnið. Hann
sagði að góð þyrla væri nauðsynleg
en jafnframt þurfi að sjá til þess að
boðunarkerfið sé skilvirkt, en á það
hafi skort við strand Eldhamars.
Anna Ólafsd. Bjömsson (Kvl.)
sagði að þyrlur varnarliðsins hent-
uðu ekki við björgun sjómanna á
hafi úti. Þær séu hemaðartæki og
hannaðar sem slíkar. Hún lagði
áherslu á að ekki yrði beðið með
ákvörðun meðan rætt er við varnar-
liðið.
Ólafur Ragnar Grímsson (Alb.)
sagði að ríkisstjórnin hefði allar
heimildir til að taka ákvörðun í
þessu máli, bæði í fjárlögum og
lánsfiárlögum. Hann sagði það
rangt hjá dómsmálaráðherra að
málið hafi þarfnast nánari skoðunar
við. Sérfræðinganefndin hafi í vor
verið búin að velja þyrlutegund.
Hann sagði að ríkisstjómin væri að
tefia málið.
Árni Mathiesen (Sjfl.) hvatti til að
þyrla verði keypt strax og jafnframt
að boðkerfið verði treyst. Hann
sagði að þetta slys hafi orðið til að
draga úr öryggistilfinningu sjó-
manna og aðstandenda þeirra.
Ingi Björn Albertsson (Sjfl.) var af-
ar harðorður í ræðu sinni. Hann
sagðist hafa orðið fyrir vonbrigðum
með svar dómsmálaráðherra. Hann
sagðist hafa vonast eftir að ráðherra
lýsti því afdráttarlaust yfir að nú
þegar verði hafnar viðræður við
þyrluframleiðendur og frá kaup-
samningi gengið fljótlega. Hann
sagði að á meðan beðið er eftir nýrri
þyrlu verði að taka aðra þyrlu á
leigu.
Guðrún Helgadóttir lagði áhersla á
að það væri eining um það meðal
þjóðarinnar að kaupa nýja þyrlu.
Hún sagði það samdómaálit sér-
fróðra manna að þyrlur bandaríska
hersins hentuðu ekki til björgunar
á sjó. Hún lagði áherslu á að hratt
yrði unnið að þessu máli af hálfu
ríkisstjórnarinnar og að þyrla yrði
tekin á leigu meðan beðið er eftir
nýrri þyrlu.
Dómsmálaráðherra sagði að fyrr-
verandi ríkisstjóm hafi unnið að
þessu máli af heilindum og sama
hafi núverandi ríkisstjórn gert.
Hann sagði að unnið verði að þvf að
kaupa nýja þyrlu f samræmi við vilja
Alþingis. Þorsteinn sagði að viðræð-
ur við vamarliðið ættu að geta
styrkt björgunarstarfið en viður-
kenndi jafnframt að erfitt geti orðið
að samhæfa þyrlukost varnarliðsins
og Landhelgisgæslunnar, þ.e. að
hún kaupi þyrlu af sömu gerð og
herinn.
Að sögn Ólafs Ragnars Grímssonar,
fyrrverandi fiármálaráðherra, gaf
hann Landhelgisgæslunni heimild
til að kaupa þyrlu á fundi með
dómsmálaráðherra og forráða-
mönnum Landhelgisgæslunnar
„Rekstrarkostnaður SAL-sjóðanna
sem hlutfall af eignum nam 0,5% á
árinu 1990 og hefur þetta hlutfall
aldrei verið lægra", segir m.a. í
fréttabréfi Sambands almennra líf-
eyrissjóða. „Miðað við aðrar pen-
ingastofnanir er samanburðurinn
ótvírætt SAL-sjóðunum í vil. Sem
dæmi má nefna að svokallaðir sér-
eignasjóðir hafa heimild til að taka
allt að 2% af öllum innistæðum
sjóðfélaga í þóknun. Þá er ekki síður
mikilvægt að bera þetta saman við
þann vaxtamun á inn- og útlánum
sem bankar og sparisjóðir telja sig
þurfa til að greiða rekstarkostnað
þann 13. mars. Ólafur Ragnar hélt
sérstakan blaðamannafund í gær
þar sem hann lýsti þessu yfir. Sú
spurning hlýtur að vakna hvort
þessi heimild hafi verið afturkölluð
af núverandi fiármálaráðherra.
Friðrik Sophusson, fiármálaráð-
við almenna umsýslu og lánastarf-
semi“.
Fram kemur að um miðjan 8. ára-
tuginn nam rekstrarkostnaðurinn
um 1,5% af eignum sjóðanna. Hlut-
fallið lækkaði siðan smám saman
niður í 1% árið 1981, áfram niður í
um 0,8% á árunum 1984-87 og hefur
síðan haldið áfram að lækka niður í
0,5% á árinu 1990 sem fyrr segir.
Rekstrarkostnaðurinn hefur einnig
lækkað sem iðgjöldum nú síðustu
árin, síðast úr 5,7% niður í 5% milli
áranna 1989 og 1990. Sem endra-
nær sýnir meðaltalið ekki nema
hluta sögunnar. Kostnaðarhlutfall
herra, sagði þessa yfirlýsingu frá-
leita. Hann sagðist ekki kannast við
að fyrrverandi fiármálaráðherra hafi
gefið þessa heimild a.m.k. hafi hann
ekki undirskrifað neitt þar um og
enginn kaupsamningur hafi verið
gerður í hans tíð. Friðrik sagði að
málið hafi einfaldlega ekki og sé
ekki enn komið á það stig að hægt
sé að ganga frá kaupum á nýrri
þyrlu. Hins vegar hafi ríkisstjómin
þær heimildir sem nauðsynlegar
séu og þær verði væntanlega áfram
fyrir hendi í nýjum fiárlögum og
lánsfiárlögum.
Ingi Bjöm Albertsson og sjö aðrir
þingmenn úr ölium flokkum lögðu
í gær fram frumvarp um að ríkis-
stjómin geri á árinu 1992 samning
við íramleiðendur eða seljendur um
kaup á björgunarþyrlu fyrir Land-
helgisgæsluna.
Um helgina var fúndur í Grindavík
með þingmönnum Reykjanesskjör-
dæmis og björgunarmönnum um
hið hörmulega slys við Hópnes.
Samstaða var á fundinum um að
ráðist verði í kaup á þyrlu svo fljótt
sem verða má.
sjóðanna af iðgjaldatekjum er mjög
mismunandi. A árinu 1989 sveiflað-
ist þetta hlutfall t.d. frá 3,5% og allt
upp í rúmlega 20%. SAL-fréttir
benda á að í óafgreiddu frumvarpi
um starfsemi lífeyrissjóða sé gert
ráð fyrir því að rekstrarkostnaður
geti numið allt að 4% af iðgjalda-
tekjum. Jafnframt er bent á það, að
Iífeyrissjóðir með mjög hátt kostn-
aðarhlutfall eigi sér enga framtíð.
„Hjá því verður ekki komist fyrir
marga lífeyrissjóði að skera verulega
niður rekstrarkostnað eða samein-
ast stærri og hagkvæmari sjóðum",
segir í SAL-fréttum. - HEI
Sjóslysiö við Grindavík:
CSÁnMf imiivia
V6QI1d dtidílQd
Eldhamars byrja i dag
Sjópróf vegna strands Eldham- kvöldið, um að Slysavamafélagið kl. 20 var báturínn strandaður.
ars GK hefjast í Keflavík í dag. hafi vald til að kalla út varr.aliðs- Mikið brim var og bar það bátinn
Nokkuð ber í milli frásagnar þyrlu er mótmælt. í henni segir ofan í gjótu svo upp úr stóð að-
Landhelgisgæslunnar og SÍysa- m.a. að „Á síðustu órum hafa öll eins skuturinn og gálginn. Stuttu
vamafélagsins um ástæður þess samskipti við vamariiðið á Kefla- síðar tók mennina útbyrðis. f
að þyria Vamarfiðsins var ekki víkurflugvelli vegna björgunar- áhöfn voru sex menn, fimm
kölluð út ura leið og fióst var að mála verið á vegum Landhelgis- þelrra fórust en einn komst lífs
þyrla Landhelgisgæslunnar var gæslunnar. Það er Landhelgls- af.
biluð. Hjá Landhelgisgæsiunni gæslan ein, sem hefur haft heim- Þeir sem létust hétu: Ámi Bem-
hafa menn sagt að ekki hafi verið Ud til að kalla ut vamariiðsþyrlur hard, skipstjóri 32 ára, lætur eft-
beðið um þyriu Varnaliðsins sér- og er það m.a. vegna óska yfir- ir sig eiginkonu og tvö böm.
staklegafyrrenáseinnitímanum manna vamarliðsins...Þessu fyr- Bjami Guðbrandsson, vélstjóri
í níu. Slysavamafélagsmenn hafa irkomulagi hefur Slysavamafélag 31 árs, lætur eftir sig ciginkonu
sagt að ekki ætti að þurfa að biðja íslands mótmælt, en samkvæmt og þrjú böm. Hilmar Þór Davfðs-
um hana sérstaklega. því hefur félagið ekki vald né son, vélavörður, 24 ára, iætur eft-
Aðilarviijaekkiljásig frekarum heimild til að óska eflir þyriu ir sig unnustu og eitt bam. Krist-
málið, enda veröur þaö upplýst í vamariiðsins með beinu sam- ján Már Jósefsson, 25 ára, ógiftur
sjóprófum. Utan hvað Slysa- bandi við björgunarsveitina á og bamlaus. Sigurður Kári
vamafélagið hefur sent ftá sér Keflavíkurf!ugvelli.“ Pálmason, matsveinn, 27 ára,
fréttatiikynningu þar sem um- Það var laust íyrir kl. 20 á föstu- lætur cftir sig eiginkonu og tvö
mælum Gunnars Bergsteinsson- dagskvöldið sem kall barst frá böra. Stýrimaðurínn Eyþór
ar, forsfióra Landhelgisgæslunn- Eldhamri GK um að hann rækd Bjömsson komst lífs af.
ar, í sjónvarpsfrétt á sunnudags- stjómlaust að landi. Rétt upp úr
Samanburður við aðrar peningastofnanir ótvírætt SAL- sjóðunum í vil:
REKSTRARKOSTNAÐURINN
AÐEINS 0,5% AF EIGNUM