Tíminn - 02.04.1992, Side 7

Fimmtudagur 2. apríl 1992
Tíminn 7
„Nú eru orkulög löngu úrelt orðin,
enda á stefnuskrá margra undan-
genginna ríkisstjórna aö þau skuli
endurskoðuö. Svo er einnig á
stefnuskrá núverandi ríkisstjómar.
Það er því haría einkennilegt, að
áður en skipulag orkumála, þ.á m.
orkuveitna, hefur verið endurskoð-
að, er RARIK í senn gert 1) að
undirbúa tillögu um stofnun
hlutafélags um fyrirtækið í
óbreyttri mynd og 2) að ráðast í
kaup á orkuveitum víða um land“.
Þetta segir Aðalsteinn Guðjohn-
sen, rafmagnsstjórí og formaður
Sambands íslenskra rafveitna, í rit-
inu Sveitarstjómarmálum, sem að
gefnu tilefni leitaði álits hans á
sölu margra orkufyrirtækja sveit-
arfélaga til ríkisins á rúmu ári.
Aðalsteinn ítrekar þá skoðun sína
að dreifing raforkunnar sé best
komin í höndum öflugra hérað-
sveitna í eigu og undir stjóm
heimamanna. Ekki síst á því sviði sé
komið að þætti sveitarstjórna, því
dreifing og sala orkunnar snúi
beint að notendunum, fólki og fyr-
irtækjum. Löngu sé því tímabært
að sameina kraftana í hverju héraði
landsins og stofna þar öflugar
dreifiveitur með sveitarfélögin sem
kjama. Með héraðsveitum af skyn-
samlegri lágmarksstærð sé bæði
unnt að veita nægilega góða þjón-
ustu, örva atvinnulífið og halda
uppi „samanburðar“samkeppni við
aðrar héraðsveitur. í stað starfa,
sem nú séu unnin á aðalskrifstofu
RARIK í Reykjavík, mundu eflaust
myndast nokkur ný störf í hinum
ýmsu hémðum.
Varðandi stöðu og horfur spyr
Aðalsteinn: „Er það eðlilegt, að RA-
RIK, fyrirtæki sem ríkið hefur æ of-
an í æ þurft að styrkja með beinum
fjárframlögum, niðurgreiðslum og
stórfelldri yfírtöku skulda, fyrirtæki
sem sveitarféiögin í landinu þurftu
að styrkja með verðjöfnunargjaldi í
20 ár, skuli nú kaupa orkuveitur
um skiptingu landsins I átta héraðsveitur.
Dreifing raforkunnar best komin í höndum öflugra héraðsveitna í eigu og undir
stjórn heimamanna:
Framvarp um RARIK hf.
byijun á öfugum enda?
sveitarfélaga hverja af annarri? Ekki
er þetta sagt fyrirtækinu eða því
ágæta fólki, sem þar starfar, til
hnjóðs. Síður en svo. Þessum orð-
um er beint til ríkisvaldsins sjálfs,
yfirboðara RARIK, sem ætla verður
að ráði ferðinni þar á bæ.“
í ljósi lagafrumvarpsins um RA-
RIK hf. telur Aðalsteinn líklegt að
þeir ríkisins menn muni gefa þá
skýringu að ætlunin sé að selja
hluti í fyrirtækinu síðar, ekki síst
sveitarfélögunum, og þá á hagstæð-
ara verði en öðmm. Samkvæmt því
sé trúlegt að Siglufirði, Seyðisfirði
og Höfn í Homafirði verði innan
tíðar boðið að kaupa hlut í hinu
nýja félagi.
„Hver er vilji sveitarfélaganna?"
spyr Aðalsteinn. Vonandi sæki nú
ekki sá doði að sveitarfélögum
landsins, að þau vilji hætta þátttöku
í rekstri orkuveitna. ,Mig grunar að
áðumefnd þrjú sveitarfélög viti það
undir niðri að hér séu skammtíma-
sjónarmið á ferðinni. Fjölgi þessum
sveitarfélögum, tel ég líklegtað þau
muni einnig sjá eftir því að hafa í
nokkurri fljótfærni stigið skref aft-
ur á bak með því að selja ríkinu í
hendur orkuveitur sínar.“
Þótt vilji sveitarfélaga væri ljós,
segir Aðalsteinn líka óhjákvæmi-
legt að spyrja: Hver er vilji ríkisins?
„Stefna núverandi ríkistjómar er að
breyta orkuvemm, a.m.k. þeim sem
hún á að hálfu eða öllu, í hlutafélög.
En hver er stefna hennar í skipu-
lagsmálum?" spyr Aðalsteinn.
Ekkert hafi frést af endurskoðun
orkulaga, þótt vera megi að unnið
sé að henni í kyrrþey í iðnaðarráðu-
neytinu. „Hins vegar mun liggja
fyrir fullbúið ffumvarp um RARIK
sem hlutafélag. Hér sýnist mér
unnið að verkefnum í öfúgri röð.
Orkulögin, sem mynda umgerð
skipulagsins, ætti auðvitað að end-
urskoða fyrst. Lög um RARIK hf.
hljóta að mótast af þeirri skipulags-
gerð.“
Sé það rétt að frumvarpið um
RARIK hf. geri ráð fyrir óbreyttu
skipulagi raforkudreifingar — þ.e.
ríkisveitu, svæðisskiptri, en mið-
stýrðri frá Reykjavík, sem haldi
áfram milliliðastarfi sínu með
heildsölu orku til rafveitna sveitar-
félaga — segir Aðalsteinn verið að
festa úrelt skipulag í sessi. Geri ný
orkulög ráð fyrir breyttu skipulagi,
sé fmmvarpið um RARIK hf. því
ekki tímabært. „Og á sama tíma
kaupir RARIK fjórar orkuveitur
sveitarfélaga og mun hafa gert til-
boð í fleiri. Varla samrýmist það
stefnu ríkisstjórnarinnar.
„Er ekki kominn tími til að sveit-
arfélögin marki sér nýja stefnu í
orkumálum, stefnu í takt við tím-
ann?
Er ekki kominn tími til að ríkið
Iáti af miðstýringaráráttunni í
orkumálum?" spyr Aðalsteinn Guð-
johnsen.
Múslimskir ofstopamenn auka
þrýsting á konungsfjölskylduna
í Saudi-Arabíu
Klerkur var að flytja prédikun í mosku rétt utan við Riyadh, höfuðborg
Saudi-Arabíu, nýlega, þegar skyndilega var ruddalega gripið fram í fyrir
honum. Rétt þegar hann var kominn vel á veg með að æsa sig upp um
uppáhaldsumræðuefni sitt, „vestræna illmennsku" og spillingu, stökk
upp safnaðarmaður einn til að lýsa vanþóknun á tilteknum dæmum um
djöfullega hegðun á þröskuldi klerksins sjálfs.
Undrandi klerkinum var skýrt frá því mánuði, vekur athygli á síaukinni
að aðeins neðar við veginn væri prins
úr konungsfjölskyldu Saudi-Arabíu í
óða önn að halda „siðlaust svall" með
líbönskum konum. Innan örfárra
sekúndna hafði moskan tæmst af
fólki og stríður straumur trúaðra
æddi um strætin til að finna trúleys-
ingjana.
Prinsinn beitir valdi
sínu
Múgurinn gerði atlögu að nær-
liggjandi húsum, þar sem reyndar var
fyrir hópur af stúlkum. Þær fengu
fýlgd til höfuðstöðva mutawain, „trú-
arlögreglu" Saudi- Arabíu. En svo er
að sjá sem ofsatrúarmennimir hafi
valið sér rangan andstæðing — Mas-
ha’al bin Abdul Aziz prins, bróður
Fahds konungs.
Prinsinn sagði borgarstjóra Riyadh
að láta stúlkumar lausar undir eins.
Þegar því hafði verið hlýtt, er því
haldið fram að fjöldi trúarlögreglu-
manna hafi orðið. að þola svipuhögg
fyrir að hafa tekið þátt í atburðinum.
Atvikið, sem stjómarandstæðingar
segja að hafi átt sér stað fyrir rúmum
spennu milli konungsfjölskyldunnar,
undir forystu Fahds konungs sem ber
titilinn Gæslumaður hinna tveggja
helgu moska, og öfgasinnaðra bók-
stafstrúarmanna, sem óttast að sau-
diskt þjóðfélag sé að verða of verald-
legt.
Að utan
Stjórnarskrárbreyting-
ar valda ólgunni
Heimildir innan stjómarandstöð-
unnar segja að búast megi við frekari
árekstrum í kjölfar stjómarskrár-
breytinga, sem kynntar vom
snemma í mars. Kóngurinn, sem
hefur æðsta vald, hefur til þessa yfir-
leitt hagað gerðum sínum í nánu
samráði við æðsta trúarvaldið í land-
inu, Ulema.
En nú á að útnefna ráðgjafarráð
með vald til að hrinda af stað löggjöf
og endurskoðun stefnu í utanríkis-
og innanríkismálum. Ný löggjöf til
að standa vörð um réttindi einstak-
Ásjóna
bókstafstrúar
múslima.
linga er almennt túlkuð sem aðferð
til að hafa hemil á mutawain.
Á sama tíma hefur fjölda prédikara
verið bannað að ávarpa almannasam-
kundur, og tugum félaga í öfgasinn-
aða trúflokknum Salafi, sem á miklu
fylgi að fagna meðal ungs mennta-
fólks, hefur verið smalað saman.
Bókstafstrúarmennimir hafa búist
til gagnárásar með nýrri herferð þar
sem þeir nota segulbandsspólur og
bækur til að ófrægja konungsfjöl-
skylduna.
í einni þeirra, „Súperbyssan“, eru
konunglegir prinsar, ráðherrar, hátt-
settir embættismenn og liðsforingjar
í hemum fordæmdir fyrir spillingu,
eiturlyíjaneyslu, áfengissýki og önn-
ur frávik frá „stíg Islarns". Þar er
konungsfjölskyldan líka sökuð um
fjárdrátt og að fara frjálslega með ol-
íuauð landsins, „sem að lokum hafn-
ar í vösum nokkurra prinsa þegar
hann mætti nota til heilagri málefna,
s.s. að berjast gegn zíonisma og til
stuðnings við baráttu palestínsku
þjóðarinnar".
Hverjir eru höfundar
bandanna og bókanna?
TVúarleiðtogar eru hvattir til að
„fordæma kröftuglega og hispurs-
laust" syndir konungsfjölskyldunnar
og þeim, sem gegna herþjónustu, er
tilkynnt að þeir séu „synir Islams.
Skylda ykkar er ekki að verja spilltu
konungsfjölskylduna, heldur að
þjóna Islam og músíimum". Stjóm-
endum landsins er hins vegar ráðlagt
að „breyta frá villustefnu sinni inn á
sannan veg Islams“.
Þessi málflutningur veldur kon-
ungsfjölskyldunni miklum áhyggjum
og skýrt hefur verið frá að verulegt
gjald sé í boði fyrir upplýsingar um
höfunda segulbandanna, sem sumir
segja vera saudiska shítamúslima
sem njóta stuðnings frá íran. Heim-
ildir meðal shíta halda því hins vegar
fram að sunnimúslimamir í landinu,
sem eru í meirihluta, eigi þama hlut
að máli.
Nýlega hafa einnig tvær bækur
komist í umferð. Önnur þeirra ber
heitið Stjórnendur skagans:
Strengjabrúður satans. Þessar bækur
geta valdið ríkisstjóminni meiri
áhyggjum en segulböndin, þar sem
þær eru sagðar eiga upptök sín í búð-
um Salafitrúflokksins í Peshawar í
Pakistan, en þar hafa mörg hundmð
bókstafstrúarmanna, sumir þeirra
fyrmm hermenn í saudiarabiska
hemum, hlotið þjálfun áður en þeir
gengu til bardaga við hlið mujahedd-
inskæruliða í Afganistan.
Ríkisstjóm Saudi-Arabíu hefur
veitt mujaheddinskæmliðunum
vemlegan stuðning og að launum
verið nákvæmlega upplýst um að-
gerðir þessara hermanna í hópi Sal-
afimanna í Pakistan. En það, sem
stjómendur Saudi-Arabíu vilja fá að
vita, er hvort óánægjan ristir dýpra
en svo að látið verði sitja við orðin
tóm.