Tíminn - 08.05.1992, Page 7

Föstudagur8. maí 1992
Tíminn 7
Kostnaður við umhverfis-
vemdaræði
snýr almennings-
álitinu í Kalifomíu
Það er líkast því ef fótbolti missti vinsældir sínar í Bretlandi eða
Frakkar sneru baki við franskri matargerðarlist. í Kalifomíu, þar
sem nýaldar „pólitísk réttsýni** blómstrar, er almenningur farinn
að hika við að taka á sig byrðaraar af því að viðhalda grænni og
óspilltri náttúru.
Kaliforaíubúar höfðu forystuna í Bandaríkjunum um að vekja
athygli á viðkvæmu ástandi jarðarinnar, en eru nú farair að telja
saman kostnaðinn af því að ná takmarki sínu um að verada um-
hverfíð. Nú eru farin að sjást merki um dvínandi vinsæidir þess
markmiðs og jafnvel andóf gegn því í rOdnu gullna. í síauknum
mæli er faríð að líta á ströng lög, sem setja náttúruna ofar mann-
inum, sem hindrun fremur en að þau séu til framdráttar því að
bæta mannlífið á sólarhlið Bandaríkjanna.
„Stóri grænn“ orð-
inn „stóri geispi“
í augum Toms Hayden, sem áð-
ur var giftur Jane Fonda, er
breytingin á viðhorfinu því mið-
ur alltof augljós. Sú var tíðin að
hann stóð á ræðupöllum með
Meryl Streep, Robert Redford,
Rob Lowe og öðrum frægum
persónum í Hollywood, sem
fluttu boðskapinn um græna
jörð. Lagafrumvarp hans gegn
mengun naut svo mikilla vin-
sælda að það var kallað „stóri
grænn".
Núna yrði það líklega frekar
kallað „stóri geispi". Á árinu
1990 var það í tísku meðal stór-
iðnjöfranna í fjölmennasta ríki
Bandaríkjanna að raupa af því að
þeir vildu vernda ósonlagið og
bjarga hvölum. Núna er það álit-
ið gamaldags. „Núna er Kali-
fornía annar paradísarmissir,"
segir Tom Hayden dapur. „Það er
afar slæmt fyrir heiminn allan.
Ef græn bylting hefur ekki átt
sér stað í Kaliforníu, á hún
áreiðanlega ekki eftir að eiga sér
stað annars staðar."
Gífurlegur kostnað-
ur við hreinsun
veldur sinnaskipt-
unum
Undirrótin að þessum sinna-
skiptum er skelfing Kaliforníu-
búa við tilhugsunina um gífur-
legan kostnað við að hreinsa
landið af skordýraeitri og eitr-
uðum útblæstri. Eftir því sem
efnahagskreppan ristir dýpra,
gerast þær raddir enn háværari
að umhverfisverndarsinnar hafi
látið skynsemina lönd og leið í
baráttunni fyrir því að verja
náttúruauðlindirnar gegn eyð-
ingu.
Umhverfisverndarmál eru ekki
mikið í umræðunni í forseta-
kosningabaráttunni, þar sem
George Bush hefur ekki tekið
dýpra í árinni en að tala um að
koma á jafnvægi í umhyggju fyr-
ir umhverfinu og efnahagsleg-
um afleiðingum.
Kaupsýslumenn kvarta undan
því að græningjar séu alltof
valdamiklir, og bæta því við að
skógarhöggsmenn, fasteignasal-
ar, bændur, baðmullarræktend-
ur, námumenn, byggingamenn
og þeir sem undirbúa lönd undir
mannvirkjagerð séu reiðir, vegna
þess að kraftmiklar aðgerðir til
að vernda jurta- og dýraríkið séu
farnar að ógna störfum manna.
Bitrar deilur vegna
strangra umhverfis-
verndarlaga
Efst á óánægjulistanum í garð
umhverfisverndarsinnanna eru
lög um dýr í útrýmingarhættu.
Þar er þess krafist að þeir, sem
undirbúa land undir mann-
Rifrildi vegna slíkra mála hafa
hrint af stað bitrum deilum inn-
an sveitarfélaga þar sem vfirleitt
hefur ríkt ró og friður. I sveita-
sælunni í Oregon er fólkið, sem
hefur atvinnu sína af timbri,
bálreitt vegna takmarkananna
sem settar voru á liðnu ári á
skógarhögg til að vernda hina
fágætu deplóttu uglu sem þar
lifir.
í Kaliforníu eiga bændur á
hættu að missa aðgang að
mögulegum ódýrum vatnsforða,
ef lýst verður yfir að smáfiskur,
sem nefnist „delta smelt“, sé í
hættu og það kæmi í veg fyrir
frekari vinnu við raforkuvers-
vatnslón í eigu ríkisins. Og í Or-
ange-sýslu, þéttbýlissvæði með
tvær milljónir íbúa sem nær
suður af Los Angeles og um-
hverfis Disneyland, kemur lítt
þekktur fugl sem kallast „Cali-
fornia gnatcatcher“ í veg fyrir
hraðvegargerð.
Hvað er aðalatriðið?
Græningjarnir halda því fram
að landvinnslumenn skilji ekki
aðalatriðið. „Af hverju ætti að
Frægar kvikmyndastjörnur eins og Rob Lowe og Fondasystkinin, Jane og Peter, hafa haft sig mikiö f
frammi vegna umhverfisverndarmála og aflaö þeim vinsælda. Nú er almenningur aö snúa viö blaöinu.
virkjagerð, leggi fram lista um
hverja þá fugla-, dýra-, jurta-,
skordýra- og trjátegund sem sé
að finna á svæðinu. Ef einhver
þeirra er álitin vera í útrýming-
arhættu er tafið fyrir fram-
kvæmdum, blátt bann lagt við
þeim eða þær því aðeins leyfðar
að byggingamennirnir taki frá
sérstakt svæði sem kjörlendi.
„AHir, sem hafa orðið að ganga í
gegnum þetta ferli til að fá fram-
kvæmdaleyfi, gefast upp,“ segir
maður sem sæti á í viðskiptaráði.
„Ef umhverfisverndarsinnarnir
geta ekki hafnað umsókninni,
fara þeir í dómsmál."
eyðileggja eitt óspilltasta gilið á und," segir hann, og bætir við að
slóðum þar sem mengun og um- það sé að hluta vegna þess að
ferðarhnútar spilla umhverfinu, vísindamenn viti aldrei hvenær
þegar iðnaðurinn gæti fjárfest í þeir geri næstu uppgötvun. Wal-
ker vitnar í uppgötvunina á
náttúrulegu krabbameinslyfi,
taxol, úr Kyrrahafsýviði til varn-
HU 111011 ar þeim málstað sínum að bjarga
verði litl þekktum mrta- og
dýrategundum í Ameríku frá því
því að framleiða hreinna elds- að deyja út. Þar til þar að kemur
neyti eða í almenningssamgöng- halda skógarhöggsmenn ánægð-
um?“ spyr talsmaður Green- ir áfram að leggja þessi litlu tré
peace í San Francisco. að velli með stórvirkum vinnu-
„Það er fáránlegt að halda því vélum, um leið og þeir höggva
fram að við þurfum ekki á að niður stærri tré umhverfis ývið-
halda hverri einustu undirteg- inn.
Skógarhöggsmenn eiga nú undir högg aö sækja gegn strangari
lagasetningu og eiga á hættu aö missa vinnuna. Því mótmæla þeir,
sem eiga allt sitt undir óbreyttu ástandi.
Stéttamunur í af-
stöðunni til um-
hverfismála
Stórfyrirtæki halda því fram að
þau séu ekki „andsnúin náttúr-
unni“, heldur raunsæ. Tálsmenn
þeirra benda á að efnahagssam-
drátturinn hafi dregið athyglina
að því að hvaða marki græningj-
arnir hafi höfðað til miðstéttar-
fjölskyldna, fremur en óiðnlærðs
fólks. Endurvinnsluáætlanir á
vegum borgaryfirvalda takast bet-
ur í hverfum ríkra. í Noe-dalnum í
San Francisco, þar sem íbúarnir
eru efnaðir, bjóða ítalskar kaffi-
sjoppur, sem selja út úr húsinu,
afslátt ef viðskiptavinirnir koma
með eigin kaffibolla, og kjörbúðir
í sumum hverfum Hollywood
draga 10 sent frá reikningnum, ef
kaupendurnir koma með sína eig-
in innkaupapoka.
Kaldhæðnislegt er að sumir um-
hverfisverndarsinnar eru sagðir
hafa oröið lyrir vonbrigðum með
hvað þeim hefur tekist vel til. í
mörgum borgum reynist erfitt að
finna kaupendur að síauknu
magni af endurvinnsluhæfum úr-
gangi, og sumir neytendur eru að
fá sig fullsadda af því að skúra og
skrúbba flöskur og krukkur og
koma þeim samviskusamlega í
ruslatunnur, sem ætlaðar eru fýrir
endurvinnsluhæft efni en inni-
haldið endar svo á ruslahaugun-
um innan um annan óflokkaðan
úrgang.
Aðrir eru farnir að velta því fyrir
sér hvort bann við því að nota ilm-
vatn á almannafæri, sem nú er til
umræðu í Marin-héraði, eða ákall-
ið til íbúa San Francisco um að
hætta að brenna „yuletide logs“
um jólin geti í raun og veru bjarg-
að ósonlaginu.