Tíminn - 17.09.1992, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 17. september 1992
Tíminn 3
Halldór Asgrímsson alþingismaður:
Aukin vegagerð ein og sér
dugar ekki atvinnuvegunum
Halldór Ásgrímsson alþingismaður segir að ríkisstjórnin verði að
bæta starfsumhverfí atvinnuveganna. Það sé áhrifaríkasta aðgerðin
til að hleypa nýju lífí í atvinnuvegina. Vegagerð, svo ágæt og nauð-
synleg sem hún er, dugi ekki ein og sér. Halldór sagði eftirtektar-
vert að ríkisstjómin stefni að því að reka ríkissjóð með svipuðum
halla á næsta árí og á þessu ári. Hann sagðist búast við því að mark-
mið um halla á næsta ári náist ekki frekar en á þessu ári.
„Það, sem ríkisstjómin er að gera,
er að auka útgjöld til ákveðinna
málaflokka, sem að sjálfsögðu mun
bæta eitthvað atvinnuástandið. En
aðalatriðið er að mínu mati starfs-
umhverfi atvinnuveganna. Þeir búa
við mikinn taprekstur og það þarf að
lækka raungengið með því að ráðast
að kostnaðarþáttum. í því sambandi
þarf ríkið og sveitarfélögin að lækka
álögur á atvinnuvegina, sem tengj-
ast útgjöldum þeirra. Þar minni ég á
skatta á launagreiðslur og aðstöðu-
gjald.
Því miður heyrist ekkert frá ríkis-
stjórninni um þessi mál. Hún er
ekki enn búin að ná niðurstöðu um
hvað eigi að gera varðandi það mikla
áfall, sem sum byggðarlög verða fyr-
ir vegna samdráttarins í þorskveið-
Halldór Ásgrímsson alþm.
um. Þar fást engin svör og mér sýn-
ist að ríkisstjórnin sé í reynd að
reyna að fela vandamálin með því að
slá fram tillögum um verulega
aukningu á fjármagni til vegagerðar.
Það er góðra gjalda vert, en því mið-
ur mun vegagerðin ekki breyta
starfsumhverfi atvinnuveganna að
neinu marki.
Tillögur ríkisstjórnarinnar ein-
kennast af fáti og fálmi. Þessar
ákvarðanir eru teknar á lokastigi
fjárlagaundirbúningsins án þess að
nokkur yfirveguð umræða hafi átt
sér stað,“ sagði Halldór.
Halldór sagði að þess beri að geta
að búið sé að skera mikið niður fé til
vegamála. Verið sé að hækka tölur
frá þeim niðurskurði. -EÓ
Skattahækkunin kemur eins og köld vatnsgusa framan í stjórnendur hitaveitna:
Hitareikningur landsmanna
hækkar um 560 milljónir
Áhrif þess að afnema endurgreiðslu á virðisaukaskatti til hitaveitna eru að
húshitunarkostnaður landsmanna hækkar að meðaltali um 13%, sam-
kvæmt útreikningum Sambands íslenskra hitaveitna. Hitunarkostnaðurinn
hækkar samtals um 560 milljónir, samkvæmt sömu útreikningum. Gunn-
ar Kristinsson, hitaveitustjóri Hitaveitu Reykjavíkur, sagðist gera ráð fyrir
að verð á heitu vatni til Reykvíkinga verði hækkað strax um áramót.
Stjóm Sambands íslenskra hita-
veitna samþykkti að mótmæla
áformum ríkisstjórnarinnar um að
fella niður endurgreiðslu á innskatt-
inum, þar sem ljóst væri að hitaveit-
ur hefðu enga aðra möguleika en að
hækka gjaldskrár sem þessu nemur.
Ríkisstjórnin ætlar að verja 80
milljónum til að niðurgreiða hús-
hitun. Ekki liggur fyrir með hvað
hætti það verður gert, en markmið-
ið er að niðurgreiða húshitunar-
kostnað þar sem hann er hæstur,
um 80 milljónir.
Ljóst er að skattahækkunin kemur
mjög illa við skuldsettar hitaveitur á
landsbyggðinni. Nægir þar að nefna
Hitaveitu Akraness og Borgarness,
Hitaveitu Akureyrar og Hitaveitu
Rangæinga.
Ingvar Baldursson, hitaveitustjóri
Hitaveitu Rangæinga, sagði að
stjórnendur Hitaveitu Rangæinga
væm búnir að berjast við það í tíu ár
að reyna að létta þunga skuldabagga
fyrirtækisins. Hann sagði að hita-
veitunni hefði tekist að standa í skil-
um með lán, með því að vera með
eitt hæsta verð á hitaveituvatni á
Iandinu. „Núna emm við komnir á
það stig að hugsanleg lækkun gjald-
skrárinnar er í sjónmáli. Að vísu
ekki stórvægileg lækkun, en lækkun
samt. Þá fáum við þetta yfir okkur.
Skattahækkunin kemur yfir okkur
eins og köld vatnsgusa," sagði Ing-
var.
Ingvar sagðist ekki hafa átt von á
þessari sendingu. f mörg ár hafi
stjórnmálamenn haft uppi stór orð
um nauðsyn þess að jafna húshitun-
arkostnað. Greinilegt sé að á bak við
þessi orð standi ekki neitt. „Varla
finnst mönnum að þetta sé skrefíð í
þá átt að jafna orkuverð í landinu."
Ingvar sagði að 80 milljónir til
jöfnunar á hitunarkostnaði dugi
skammt, auk þess sem engar tillög-
ur hafi komið fram um hvernig
þessu verði jafnað.
Ingvar sagðist gera ráð fyrir að
skattahækkunin leiði til 6-8%
kostnaðarauka hjá Hitaveitu Ran-
gæinga. Hann sagði of snemmt að
segja hvernig stjóm hitaveitunnar
muni bregðast við. Reynt verði að
leita allra leiða til að komast hjá því
að setja alla hækkunina út í verðlag-
ið.
Gunnar Kristinsson sagði að út-
gjöld Hitaveitu Reykjavíkur muni
hækka um 400 milljónir á næsta ári
vegna þessarar aðgerðar. Hækkunin
þýði 14% hækkun á vatni. Hann
sagði að hitaveitan ætti ekki annan
kost en að hækka vatnið strax um
áramót, þegar skattahækkunin
kemur til framkvæmda.
í upphaflegum hugmyndum ríkis-
stjórnarinnar var gert ráð fyrir að
lagður yrði 14% virðisaukaskattur á
húshitun. Þetta hefði þýtt að húshit-
unarreikningur landsmanna hefði
hækkað um 600 milljónir. Skattur-
inn hefði hins vegar komið mjög
misjafnt niður, vegna þess að hitun-
arkostnaður er svo misjafn milli
byggðarlaga.
í útreikningum fjármálaráðuneyt-
isins er gert ráð fyrir að orkureikn-
ingur vísitölufjölskyldunar hækki
vegna skattahækkunarinnar um
5.500 krónur.
-EÓ
Svört
vinna
m
aukast
„Svarta vinnan mun aukast
margfalt. Ég er mjög efins um
ávinning ríkisstjómarinnar af
þessu,“ segir Karl Axelsson,
framkvæmdastjóri Húseigenda-
félagsins, um þá ætlun ríkis-
stjómarinnar að ná inn 480
milljónum kr. í tekjur með því
að draga úr endurgreiðslum til
húseigenda vegna vinnu iðnað-
armanna við íbúðarhúsnæði
þeirra.“
Við höfum af þessu verulegar
áhyggjur og það er spuming um
ávinning af þessu fyrir ríkið, því
ég sé í hendi mér að þetta kallar
á það að menn hætta að gefa
þetta upp,“ bendir Karl á. Hann
segir að nú þegar sé talsvert um
svarta vinnu í sambandi við við-
gerðir á íbúðarhúsnæði.
Hann telur að fólki sé oft boðið
að gefa ekki upp til skatts við-
gerðavinnu við gerð verksamn-
inga. „Við ráðum að sjálfsögðu
fólki frá því að fara þessa leið. Ef
það á að fara að kippa út þessum
lið að meira og minna leyti, þá
eykst freistingin að sama skapi,“
segir Karl.
Hann álítur þetta vera sam-
bærilegt við húsaleigu sem sé að
fullu tekjuskattsskyld. „Ég álít
að það sé örlítið brot af húsa-
leigu í landinu gefin upp, af því
skattalöggjöfin kemur svo lítið
til móts við leigusalann," álítur
Karl.
„Ég held að þegar virðisauka-
skatturinn hafi verið endur-
greiddur af vinnunni í sambandi
við húsaviðgerðimar, hafi það
þýtt að það sé talsverður minni-
hluti viðgerða sem ekki hafi ver-
ið gefinn upp til skatts,“ sagði
Karl að lokum.
-HÞ
Kristín Ástgeirsdóttir, alþingismaður Kvennalista:
Ráðherrar eiga ekki að
skipta fé tii vegamála
,JMér líst bæði vel og illa á þetta. Ég fagna því að ríkisstjómin skuli loksins
ætla að taka á sig rögg og taka lán til framkvæmda, sem er nokkuð sem við
Kvennalistakonur lögðum til fyrir tæpu ári síðan. Þessi ríkisstjóm er ákaf-
lega Iengi að hugsa og menn verða bíða lengi eftir aðgerðum," sagði Krist-
ín Ástgeirsdóttir, alþingismaður Kvennalista, um aðgerðir ríkisstjómarinn-
ar.
„Það er hins vegar aldeilis fráleitt
hvernig stjórnin setur þetta fram.
Það er nú einu sinni Alþingi sem fer
með fjárveitingarvaldið. Alþingi á
lögum samkvæmt að ákveða skipt-
ingu vegafjár í einstakar fram-
kvæmdir. Það er fráleitt að ráðherrar
skuli setja fram sundurliðaðar til-
lögur eins og þeir gera, burtséð frá
því hvað í þeim felst. Þetta er verk-
efni Alþingis," sagði Kristín.
Kristín sagði að út af fyrir sig væri
íslenskar bækur hækka vegna bókskatts:
Flóð erlendrar lágmenningar?
Búast má við að innflutningur erlendra bóka aukist og þýddar afþreyingar-
bókmenntir verði það sem koma skal. Þá munu bókaútgefendur snúa sér í
auknum mæli til útlanda, til að spara í rekstri. Þetta er kannski það sem
menntamálaráðherra átti við, þegar hann sagði við setningu Bókmenntahá-
tíðar nýlega að menningin yrði að kynnast erlendum straumum.
Innfluttar erlendar bækur lækka
líklega um 1%, á meðan íslenskar
bækur hækka um 18% vegna efna-
hagsráðstafana ríkisstjórnarinnar.
„Ég sé fyrir mér að menn muni ein-
beita sér að því sem megi selja sem
allra hraðast. Þetta mun fletja út út-
gáfuna og mun bitna mjög á menn-
ingarlegu gildi hennar," segir Jó-
hann Páll Valdimarsson, formaður
Félags ísl. bókaútgefenda. Hann á
von á því að sala á erlendum bókum
aukist. „Þeir, sem munu finna mest
fyrir þessu, eru íslenskir rithöfund-
ar. Við munum stórskera niður út-
gáfu á verkum, sem ekki standa
undir útgáfukostnaði á fyrsta ári.
Útgáfa þeirra bóka verður ómögu-
leg. Það eru þær bækur, sem eru
mikilvægastar í menningarlegu til-
liti,“ segir Jóhann. Þá segir hann að
íslenskir bókaútgefendur muni
snúa sér í auknum mæli til erlendra
aðila, til að lækka tilkostnað.
„Við höfum verið að þessu vegna
erfiðrar stöðu undanfarin ár, og
munum að sjálfsögðu auka það, til
að ná niður kostnaði," bætir Jóhann
við. Hann segir jafnframt að bókaút-
gefendur muni taka verkefni, sem
unnin hafa verið annars staðar, til
sín og nefnir sem dæmi auglýsinga-
stofur, sem hafi oft séð um að hanna
bækur.
„18% hækkun á útgáfukostnaði
leiðir til samsvarandi hækkunar á
útsöluverði," heldur Jóhann áfram.
Hann segir að bókaútgefendur hafi
ekki hækkað bókaverð í þrjú ár, því
að þeir hafi verið að taka tillit til
slæms efnahagsástands. „Við berj-
umst í bökkum," bætir hann við og
bendir á fjölda útgefenda, sem hafa
orðið að hætta rekstri. „Það segir sig
sjálft að ekki getum við axlað þessa
18% hækkun á kostnaði án þess að
það fari út í verðlagið," segir Jó-
hann.
„Þá má gera ráð fyrir því að sala á
bókum dragist saman og þá þurfum
við að selja hvert eintak enn dýrar til
að ná endum saman," segir Jóhann.
lækkun virðisaukaskatts jákvæð að-
gerð, sérstaklega ef það yrði til þess
að lækka matarverð. Hún sagðist
hins vegar vilja afla tekna á móti
með því að leggja á fjármagnsskatt,
hátekjuskatt og lúxusskatta. Sér lít-
ist hins vegar illa á að leggja auknar
álögur á bókaútgáfu, hitaveitur og
fjölmiðla. Hún sagði mikilvægt fyrir
okkur að styrkja íslenska menningu,
ef við gerumst aðilar að EES.
Kristín sagði lofsvert að ríkisstjórn-
in skuli ætla að veita auknu fé til
rannsókna. Hætt sé hins vegar við
að það fjármagn nýtist ekki sem
skyldi, vegna þess að fjárveitingar til
Háskóla Islands séu skornar gífur-
lega mikið niður.
Kristín sagði að enn hafi ekki nið-
urskurðartillögur ríkisstjórnarinnar
verið gerðar opinberar, en heyrst
hafi að hún áformi að skera gífur-
Iega mikið niður í heilbrigðis- og
menntakerfinu. Þennan niðurskurð
verði að skoða í samhengi við þær
tillögur, sem ríkisstjórnin hafi nú
kynnt.
„Þess ber að geta að þessar aðgerð-
ir í atvinnumálum munu fyrst og
fremst koma karlmönnum til góða.
Atvinnuvandi kvenna, ekki síst úti á
landsbyggðinni, er mjög mikill. Það
er mjög brýnt að það komi fram til-
lögur um hvernig megi draga úr at-
vinnuleysi kvenna," sagði Kristín.
-EÓ