Tíminn - 17.09.1992, Blaðsíða 7

Tíminn - 17.09.1992, Blaðsíða 7
Fimmtudagur 17. september 1992 Tíminn 7 LONDON Bretar hækkuðu vexti um 5% ( því skyni að afstýra gengisfalli breska sterlingspundsins. Eft- ir að hafa áður hækkað vexti um þrjú af hundraði, bættu peningayfirvöld tveimur af hundraði við og tók viðbótin gildi í gærdag. Þetta varö til þess að almennir bankavextir (Bretlandi eru nú 15% og hafa ekki verið hærri síðan breska pundiö tengdist Evr- ópugjaldmiðlum f október- mánuði 1990. STOKKHÓLMUR Sænski seðlabankinn tilkynnti f gær að hann hefði hækkað hæstu dagvexti upp f 500% úr 75%. Þegar bankinn hækk- aði þessa vexti í 75%, var það mál fjármálamanna að fram færi barátta upp á Iff og dauða til varnar sænsku krón- unni, sem sffellt meir væri milli tannanna á fólki sem spáði gengisfellingu f Svíþjóð. MÍLANÓ ítalska líran féll (næstum það sem hún hefur lægst verið gagnvart þýska markinu, eftir aö hin viðkvæma gengissam- tenging Evrópugjaldmiðla komst á. Aðeins fjórir dagar eru frá því að gengi lírunnar féll sfðast. Hollendingar og Belgar tilkynntu óvænt í gær um 0,25% vaxtalækkun. Hag- fræðingar telja að það sé heldur Iftilfjörleg tilraun til þess að lægja öldurnar f pen- ingakerfi Evrópu. PARÍS Læknar, sem annast Mitterr- and Frakklanasforseta, segja að krabbameinsfrumur hafi fundist í sýnum, sem tekin voru úr blöðruhálskirtli forset- ans í sfðustu viku. Hann sé þó ekki f neinni hættu. SARAJEVO Vatnsleiðslur til sjúkrahúsa og birgðastöðva SÞ hafa eyði- lagst í bardögum undanfar- inna daga. Hjálparflug til borgarinnar hefur og legið niðri um þriggja daga skeið. Ástandið í borginni varð enn hraklegra, þegar bardagar hörðnuðu enn í gær milli Serba og annarra Bosníu- manna. GENF Alþjóðlegir sáttasemjarar í Júgóslavíuátökunum sögðu f gær að svo virtist sem einhver hugarfarsbreyting væri að verða í Belgrad, sem efldi friðarvonir eitthvað. GENF Sú hugmynd að hækka olíu- verð fékk hljómgrunn á ráð- herrafundi oliuframleiðsluríkja f gær. Ráðherrarnir sögðu að verðbólga og lágt gengi Bandaríkjadals hefði rýrt mjög aröinn af hráolíusölu ríkjanna. MULTAN, Pakistan Hermenn hafa flutt milljónir manna á brott frá flóðasvæð- um Pakistans. Flóð í ám landsins hafa gereyðilagt stór svæði ræktunarlands, að sögn stjórnvalda. BANDARÍKIN Hermálayfirvöld segja að kaup írana á þremur rúss- neskum kafbátum muni breyta hernaðarlegum styrk- leikahlutföllum á Persaflóa. Bandaríski sjóherinn sé þó f stakk búinn til að mæta þess- ari nýju ógn. Æðarbændur eru svartsýnir: llla horfir meö æðarrækt Æðarvarp hefur gengið illa á þessu sumri og erfitt hefur verið að sinna því, vegna rigninga í sumar. Þá er búist við lægra heimsmarkaðsverði en verið hef- ur. Þetta kom fram á aðalfundi Æðarræktarfélags íslands, sem haldinn var nýlega. „Tíðarfarið í ár hefur ekki verið nógu gotL Þessi grein er háð veðri og vindum. Veðurfar um sunnan- og vestanvert landið ásamt Vest- fjörðum var æðarvarpi mjög óhag- stætt,“ segir Árni Snæbjömsson, ráðunautur hjá Búnaðarsambandi íslands. Hann segir að rigningar og hvass- viðri hafi Ieikið æðarvarpið grátt. Þá á hann aðallega við dúninn, sem þessi veðurskilyrði hafa slæm áhrif á. „Þegar rigning er dag eftir dag, er ekki einu sinni hægt að fara í vörpin. Það má ekki hrekja fuglinn af í rigningu, því þá blotna eggin og kólna," segir Ámi. „Þetta er vítahringur, sem menn lenda í ef ótíðin er samfelld, því þá komast menn ekki ti! að hreinsa og setja þurrt undir," bætir hann við. Hann segir að á Norður- og Norð- austurlandi hafi útlitið verið gott fram að Jónsmessuhretinu í lok júní. „Sumstaðar var varpi lokið, en þá var það unginn sem drapst vegna kulda og hvassviðris. Menn tala um mikil ungaafföll, sem bitna á varpinu eftir fimm ár,“ seg- ir Árni. Árni bendir á að nú sjáist afleið- ingar grútarmengunarinnar á Ströndum. „Það skilar sér ekki nema lítill hluti af fugli í varp þar. Ég veit um stór vörp nyrst á Ströndum þar sem ekki er nema þriðjungur eða fjórðungur þess sem það hefur verið undanfarin ár,“ segir hann. Hann telur að það séu ekki marg- ir bændur, sem lifi eingöngu á æð- arvarpi. Þó nokkurn fjölda segir hann samt lifa af æðarvarpi að mestu leyti. „Það er býsna stór hópur, sem hefur af þessu allmikl- ar tekjur. Mestur fjöldi æðarbænda hefur fyrst og fremst stuðning af þessu," segir Árni. Árni bendir á að undanfarin ár hafi æðarbændum gengið vel. ,Á árunum 1988 til 1990 voru um 3.000 kg af æðardúni flutt út. Síð- an hefur aðeins dregið úr útflutn- ingi vegna þess að dúnninn selst hægar. Það hefur samt gengið bet- ur að selja hann hérlendis," segir Árni. Hann bætir við að heims- markaðsverð á æðardúni hafi lækkað, en mest selst af æðardúni til Þýskalands. .Japansmarkaður var líka öflugur, en nú fer lítið þangað,“ bætir hann við. Hann tel- ur að kenna megi efnahagsástandi í löndunum um. „Vörur úr æðar- dúni eru lúxusvarningur í þessum löndum og efnahagskreppa bitnar fyrst á þannig vörum,“ segir Ámi. Hann segir að um 40.000 kr. hafi fengist fyrir hvert kfló undanfarin ár, en nú megi gera ráð fyrir eitt- hvað lægra verði. Um framtíðina segir Árni: „Þetta hefur alltaf verið sveiflukennd bú- grein og verður það sjálfsagt áfram." Ekki er grundvöllur fyrir rekstri gúanóverksmiðju í Borgarnesi við óbreyttar aðstæður: Verður gúanó notað til að knýja gúanóverksmiðjuna? Frá slátrun í siáturhúsinu í Borgarnesi. Nú er ætlunin að nota af- gangsdýrafitu sem eldsneyti í kjötmjölsverksmiðjunni þar. Forráðamenn gúanóverksmiðj- unnar í Borgamesi hafa undan- farið verið að skoða kosti þess að kaupa nýjan gufuketil i verksmiðj- una, sem getur brennt þeirri Iq'öt- feiti sem verksmiðjan framleiðir. Óvíst er hvort af þessari hugmynd verður, þar sem um talsverða fjár- festingu er að ræða og ekki hefur tekist að skapa traustan rekstrar- grundvöll undir verksmiðjuna. Gúanóverksmiðjan framleiðir soðna kjötfeiti (tólg) og kjötmjöl úr sláturafgöngum og úrgang- skjöti. Undanfarin ár hafa fallið til í verksmiðjunni 130-150 tonn af kjötmjöli og svipað magn af feiti. Síðustu ár hefur aðeins tekist að selja um helming af kjötmjölinu og óverulegt magn af feitinni. Feitin hefur verið urðuð með leyfi heilbrigðisfulltrúa Borgarness. Kjötmjölið hefur verið selt til þeirra loðdýrafóðureldhúsa sem enn starfa. Nokkuð er notað af kjötmjöli í fóður handa sauðfé og kúm. Þá hefur verið reynt að markaðssetja það sem lífrænan áburð, en það hefur ekki tekist sem skyldi. Nú eru til hjá verk- smiðjunni birgðir af kjötmjöli frá fyrra ári og eru þær um 30-40 tonn. Ketill verksmiðjunnar er orðinn gamall og þarfnast mikils viðhalds. Vinnueftirlitið skoðaði hann á síð- asta ári ásamt viðgerðarmönnum. Niðurstaðan var að nauðsynlegt væri að gera endurbætur á honum til að tryggja öryggi starfsmanna og til að bæta nýtingu hans, en hann brennir svartolíu. Forráðamenn verksmiðjunnar hafa verið að skoða kosti þess að kaupa nýjan ketil, sem bæði getur brennt svartolíu og kjötfeiti. Gunnar sagði að á Vesturlandi og víðar á landinu væru stórir not- endur orku til gufuframleiðslu. Hann nefndi í því sambandi mjólk- ursamlög og fiskimjölsverksmiðj- ur. Hann sagði að verið væri að skoða hvort grundvöllur væri fyrir því að reka verksmiðjuna áfram með nýjum eða endurbættum búnaði. Hann sagði að ekki verði grundvöllur fyrir rekstri hennar nema takist að finna kaupendur að framleiðsluvörum hennar, og þá Slátrun hófst 8. september í Borgarnesi og hefur gengið vel. Reiknað er með að slátrun ljúki 25. eða 26. október. Ekkert vandamál hefur verið að fá starfsfólk til vinnu, eins og stundum hefur ver- ið. Að sögn Gunnars Guðmunds- sonar sláturhússtjóra eru líkur á að ekki verði hægt að veita öllu því fólki vinnu við slátrun, sem óskað horfi menn sérstaklega á kjötfeit- ina. Gunnar sagði að send hafi ver- ið sýni af kjötfeitinni til Bretlands og niðurstaðan sýni að feitin sé fyllilega nothæf sem ígildi svart- olíu, ef bætt er smávægilegum hefur eftir vinnu. Við slátrunina starfa 120-140 manns. Slátrað verður um 1.800 fjár á dag, þegar slátrun verður komin í fullan gang. Þetta er um 400 kindum færra en undanfarin ár. í fyrra var slátrað tæplega 70 þús- und fjár í Borgarnesi. Þá var slátr- að óhemju mörgum fullorðnum ám. Árið 1988 var slátrað 58 þús- aukabúnaði við gufukatlana. Gunnar sagði að í dag sé ekki rekstrargrundvöllur fyrir verk- smiðjuna og því hafi verið tekin ákvörðun um að Ioka henni, eftir að rekstrarútkoma síðasta árs lá fyrir. Gunnar sagði að mjög lágt verð fengist fyrir framleiðsluvörur verksmiðjunnar. Hann sagði að rekstrargrundvöllurinn hefði minnkað samhliða fallandi gengi loðdýraræktar á íslandi. Fram til ársins 1988 var kjötfeitin flutt út í nokkrum mæli. Greiddar voru lít- ilsháttar útflutningsbætur með henni. Eftir að þær voru felldar al- gerlega niður, var þessum útflutn- ingi hætt. Rekstur var hafinn í verksmiðj- unni að nýju nú í upphafi slátur- tíðar. Bæjaryfirvöld í Borgarnesi gáfu leyfi til að starfrækja hana. Gunnar sagði að verulegum fjár- munum hefði verið varið til við- haids á verksmiðjunni síðustu tvö til þrjú ár. Nýr gufuketill í gúanó- verksmiðjuna kostar á bilinu 5-10 milljónir. -EÓ und fjár, sem er minnsta slátrun þar í áratugi. Gunnar sagði að sláturhúsum væri gert að hagræða hjá sér og ná niður sláturkostnaði. Hann sagðist telja að með því að senda gærurn- ar beint norður til Akureyrar og með fleiri hagræðingaraðgerðum muni markmið um sparnað nást. Fram að þessu hafa gærurnar ver- ið saltaðar og geymdar í Borgar- nesi. Þær hafa síðan verið sendar til vinnslu til Akureyrar eftir að sláturtíð er lokið. Nú eru gærum- ar kældar niður og sendar beint norður að kvöldi. Gunnar sagði að þessi breyting virtist ætla að koma vel út. -EÓ Slátrun í Borgarnesi er hafin. Slátrað verður 9-10 þúsund færri dilkum í ár en í fyrra: Gærur fluttar ósaltaðar noröur f haust er áformað að slátra 9-10 þúsund fæiri dilkum í sláturhúsi Kaupfélags Borgfirðinga í Borgamesi en í fyrra. Áformað er að slátra 57 þúsund fjár. Aldrei áður hefur jafn fáum kindum verið slátrað í Borgar- nesi. Gærur frá Borgamesi, Egilsstöðum og Vopnafirði em nú í fyrsta skipti sendar kældar og ósaltaðar beint norður til Akureyrar til frekari vinnslu. Með þessu er talið að hægt verði að spara umtalsverða fjármuni við slátrunina.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.