Tíminn - 03.12.1992, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 3. desember 1992
Tíminn 5
Guðmundur P. Valgeirsson:
Raunir Jóhönnu
í kvöldfréttum Ríkisútvarpsins laugardaginn 21. þ.m. rak félags-
málaráðherra, frú Jóhanna Sigurðardóttir, upp ramakvein yfir
hveraig fólksflutningar úr sveitum og dreifbýli landsins hefðu
þróast hin síðustu ár og birti tö!ur um þá öfugþróun, sem hún
taldi að átt hefðu sér stað og valdið vandræðum í auknum útfar-
arkostnaði á höfuðborgarsvæðinu.
Það var eins og blessuð mann-
eskjan hafi verið að vakna af löng-
um og værum svefni og því ekki
gert sér grein fyrir gangi mála,
orsök og afleiðingu. Og nýr og
óvæntur sannleikur sé að renna
upp fyrir henni. Hún virðist ekki
gera sér ljóst, að hér er um eðli-
lega afleiðingu að ræða, af pólit-
ískri baráttu hennar stjórnmála-
flokks, og þá sérstaklega flokks-
formannsins, Jón Baldvins
Hannibalssonar, fyrir útrýmingu
bænda og annarra dreifbýlisbúa
landsins. — Hefur hún ekki heyrt
eða veitt athygli hinum ótal-
mörgu ræðum og upphrópunum
flokksformanns síns, þar sem
hann hefur hrópað á mannfund-
um og í þingsölum, árum saman,
á útrýmingu þeirra „sníkjudýra"
og „ómaga“ sem hann hefur kall-
að bændur og búalýð, ásamt
dreifbýlisbúum, til að létta á
„ómegð landsmanna“ eins og
hann og aðrir hafa orðað það. —
Og er henni ekki kunnugt um að
þessi stjórnmálaforingi hefur sett
fram ófrávíkjandi skilyrði fyrir
þátttöku sinni í stjórnarmyndun-
um að þetta fólk skyldi hrakið frá
störfum og heimilum sínum til
að auka velmegun í landinu. —
Man hún ekki þá daga þegar Jón
Baldvin komst í þá stöðu að verða
fjármálaráðherra ríkisstjórnar
(sællar minningar), að þá setti
hann fram þá forgangskröfu, að
nær öll fjárframlög, hvers eðlis
sem þau voru, skyldu lögð niður
ef hægt var að tengja þau með
einhverjum hætti við landbúnað
og dreifbýlið. — Kannski hafa
minningar hennar um þetta eitt-
hvað skolast úr minni hennar í
„sturtubaðinu" sæla, en hún eitt-
hvað farin að ranka við sér nú.
Þessi barátta flokksformanns
hennar, hennar flokks og annarra
meðreiðarsveina þeirra í Sjálf-
stæðisflokknum, hefur skilað sér
með þeim árangri, sem nú blasir
við frú Jóhönnu sem ógn og
skelfing er hún nú stendur undr-
andi frammi fýrir og krefst úr-
bóta. En ekki eru líkur til að breið
fylking standi henni að baki í
hennar eigin flokki í því máli.
Það er hér eins og annarsstaðar,
að „of seint er byrgja brunninn
þegar barnið er dottið ofan í“. —
í vettvangur]
v.___________________J
Og er henni ekki ljóst, að með
þeirri sveitarstjórnarlöggjöf, sem
hún er nú að keyra í gegn, er hún
að reka síðustu naglana í líkkistu
margra þeirra sveitarfélaga og
landsbyggðar, sem ekki er þegar
komin í eyði. Hún stendur því
frammi fyrir auknum útfarar-
kostnaði þess dreifbýlisfólks, sem
af illri nauðsyn hefur orðið að
flýja heimkynni sín og starfsvett-
vang fyrir atbeina hennar flokks
og flokksforustu, þó ekki væri til
annars en að njóta útfararþjón-
ustu þar, þegar svo mannfátt er
orðið, að vart er hægt að veita þá
þjónustu í heimabyggð.
Því skal frú Jóhönnu bent á það
í fullri vinsemd, að líta í eigin
barm og til aðgerða flokksfor-
manns síns í þessum málum
meðan kastað er rekunum á það
fólk sem orðið hefur að flýja ætt-
byggð sína og lífsframfæri af illri
nauðsyn, og leggja til legs sér á
höfuðborgarsvæðinu það litla
sem því hafði tekist að öngla sam-
an með súrum sveita langa ævi.
— Um Ieið má benda frúnni og
ráðherranum á, að þetta er ekki
eina ógæfan, sem gengur yfir
þessa þjóð af völdum og skjalfestu
dómgreindarleysi núverandi for-
manns Alþýðuílokksins. — Þar er
EES-samningurinn og atkvæða-
greiðslan á Alþingi þann 5. þessa
mánaðar og öll sú málsmeðferð
gleggst vitni.
Bæ, 22. nóvember 1992
Höfundur er bóndi f Bæ
f Trékylllsvfk.
Stúdentaleikhúsið sýnir verk eftir Platón:
Kríton sýndur á
Galdraloftinu
Stúdentaleikhúsið flutti veridð Krí-
ton í Galdraloftinu sL föstudag und-
ir leikstjóm Þorgeirs Tryggvasonar.
Veridð er byggt á þremur ritum
Platóns, sem heita, í íslenskum þýð-
ingum Sigurðar Nordal og Þor-
steins Gylfasonar, Málsvöm Sókrat-
esar, Kríton og Faídon. Þorgeir bjó
sjálfúr veridn til flutnings.
Leikritið gerist í fangaklefa þar sem
Sókrates er haldið föngum. Réttar-
höldunum yfir honum hefur lokið
með dauðadómi og vinur hans Krí-
ton kemur til að hvetja Sókrates til
að leggja á flótta. Þetta þarf Sókrates
auðvitað að ræða út frá heimspeki-
legum forsendum.
Tveir Ieikarar taka þátt í sýning-
unni, þeir Stefan Gunnarsson og
Kári Gunnarsson. Ekki hef ég séð til
Stefáns áður, en meðal fyrri hlut-
verka Kára eru læknir og pylsusali í
Óvitum og einnig tók hann þátt í
uppfærslu Stúdentaleikhússins í
fyrra. Stefan er mjög skemmtilegur
Sókrates og gerði hann að ósköp hlý-
legum kalli. Kári er ágætur Kríton,
en átti í talsverðum vandræðum
með hendumar á sér.
Leikmyndin var einföld og við hæfi.
Mér fonnst vel til fúndið að kríta
helstu spekina á veggina. Á undan
sýningunni flutti Ólafúr Páll Jóns-
son erindi, sem góður rómur var
gerður að og var í góðu samhengi
við efni verksins. Þetta var skemmti-
leg sýning og gat ég ekki greint ann-
að en að aðrir leikhúsgestir væru
mér sammála.
Það stóð aðeins til að sýna Kríton
einu sinni, en vegna þess hversu
margir komu verður sýningin end-
urtekin og er það vel. Ekki hef ég áð-
ur setið sýningu á Galdraloftinu, en
mikið farmst mér það henta illa fyrir
allan þennan fjölda. Ekki hafði verið
gert ráð fyrir honum og stólum því
komið fyrir í gangvegi og fyrir fram-
an þá sem mættu snemma til að fó
sæti á fremsta bekk. Það er engin
framkoma við leikhúsgesti.
Gerður Kristný
Hrafnhlldur Valgarósdóttir
f heimavist
Æskan 1992
Svo er nú komið að næstum má
kalla það daglegar fréttir í fjölmiðl-
um að íslenskir menn séu að afla sér
fjár með eiturlyfjaversl-
un. í þremur heimsálf-
um hafa landar okkar
verið staðnir að verki
við þá iðju. Og innanlands telja
margir að áhrif slíkrar verslunar og
neyslu séu sívaxandi.
Það er því engin furða þó að eitur-
lyf og verslun með þau komi við
sögu þegar bækur eru ritaðar um
æskufólk á íslandi. Vímuefnaneyslan
hefur fyrr komið við sögu. Áfengis-
neyslan er gamalt fyrirbæri og
Hrafnhildur er raunar ekki fyrsti
höfundurinn sem nemur staðar við
hin lögbönnuðu efni sem nú eru í
meðferð. En hér segir hún frá
hversu plága þeirra teygir arma sína
inn í heimavistarskóla 15-16 ára
unglinga.
Þessi saga segir frá unglingum sem
sagt var frá í síðustu bók Hrafnhild-
ar í Dýrið gengur laust. Nýtt fólk
kemur við sögu þar sem er starfsfólk
skólans og nemendur sem ekki var
áður getið. Húsvörðurinn er eftir-
minnileg persóna.
Vera má að áhrif fikniefha séu hér
dálítið samandregin og ferillinn
styttur frá því sem algengast mun og
þætti því sennilegast Að því þarf þó
ekki að finna, því að áhrifiinum er í
———--------^ aðalatriðum rétt
lýst Því er sagan
rökrétt og sönn, þó
að til einföldunar sé
löng saga gerð stutt. Hún er spenn-
andi, því að hér er efni sem varðar líf
og dauða og nemendur ætla sér að
sanna hver dreifi eitrinu. Þegar það
er upplýst og lögreglumenn leiða
hinn seka burt, verður þó engin sig-
urgleði, heldur ríkir sorg og piltur-
inn er brjóstumkennanlegur. „Hann
var bara nýorðinn 16 ára og strax
orðinn glæpamaður. Hvað beið
hans? Strákunum leið illa."
Hrafnhildur Valgarðsdóttir er eng-
inn byrjandi. Þetta er sjöunda eða
áttunda bók hennar. Og kannski er
hún í framför?
Það er a.m.k. óhætt að óska henni
til hamingju með þessa bók. Þar er
varað við hættu sem vofir yfir æsku
þessa lands og jafnframt reynt að
vekja meðaumkun með óhappa-
mönnum án þess að láta undan
þeim. Því er þetta góð bók. H.Kr.
Á réttri bylgjulengd
Stay Tuned ★★1/2
Handrit: Tom S. Pariter Ofl Jlm
Jenneweln.
Framlelöandl: James G. Roblnson.
Lelkstjóri: Peter Hyams.
Aðalhlutverk: John Ritter, Pam Daw-
ber, Jeffrey Jones, David Tom, Heather
McComb og Eugene Levy.
Regnboginn.
Öllum leyfð.
Margar velheppnaðar gaman-
myndir hafa verið gerðar, sem
gera grín að öðrum kvikmyndum.
Þríeykið Zucker, Abrahams og
Zucker hafa verið duglegir við að
framleiða slíkar myndir, ýmist
saman eða hver í sínu lagi. Þeir
gerðu myndir eins og The Naked
Gun, Airplane, Top Secret og Hot
Shots. Þessi mynd byggir á sömu
formúlu, en hún tekur einnig
sjónvarpsþætti með í reikning-
inn. Þetta er að mörgu leyti pott-
þétt formúla, ef handritið er
sæmilega skrifað.
Söguþráðurinn er á þá leið að
Roy Knable (John Ritter), forfall-
inn sjónvarpssjúklingur, fær
sölumann í heimsókn. Hann heit-
ir Spike (Jeffrey Jones) og „selur“
honum gervihnattamóttakara,
sem nær 666 stöðvum. Helen,
eiginkona Roys, er ekkert alltof
ánægð með manninn sinn, en
þegar hún ætlar að yfirgefa hann,
sogast þau inn í djöfullega sjón-
varpsveröld. Þar ræður Spike
ríkjum og til að komast aftur til
jarðar, þurfa hjónin að lifa af í
sólarhring, því annars fær Spike
sálir þeirra. Þau eru send fram og
til baka í þætti og kvikmyndir,
sem þau þurfa að sleppa úr. Þætt-
irnir á þessari stöð bera nöfn eins
og Ekið yfir Daisy, Þaggað niður í
lömbunum, Sadistar með falda
myndavél og Undirheimar Dua-
nes.
Þættirnir eru einmitt það fyndn-
asta í myndinni. Kaldhæðnisleg-
ur húmorinn er notaður til að af-
skræma þekktar myndir og sjón-
varpsþætti. Til dæmis felst Sad-
istar með falda myndavél í því, að
bankað er upp á hjá konu og sagt
að eiginmaður hennar sé látinn.
Þegar hún er farin að gráta og er
bent á myndavélina, þá hlær hún
og finnst ofsalega gaman að koma
í sjónvarpinu. Kannski ekki mjög
sakleysislegur húmor, en þetta er
það besta við handritið, enda
kannast bíógestir við margt sem
er skrumskælt.
Peter Hyams hefur hingað til
verið þekktari fyrir hraðar
spennumyndir, misjafnar að gæð-
um. Síðasta mynd hans, Narrow
Margin, var þó ágætlega heppn-
uð. Hann lætur sér ekki nægja að
leikstýra myndinni, heldur
stjórnar hann kvikmyndatökunni
líka, sem er frekar sjaldgæft hjá
leikstjórum.
Leikur er með sæmilegasta
móti. John Ritter er frekar tak-
markaður gamanleikari, en hann
er með skárra móti hér. Jeffrey
Jones er hins vegar þræl-
skemmtilegur að vanda, enda
mjög sérstakur í útliti og með
fyndinn talanda. Eugene Levy er
góður í smáhlutverki sínu sem
ferðafélagi hjónanna í sumum
þáttum.
Myndin er sæmilegasta afþrey-
ing og fær hálfa stjörnu að auki
fyrir óvæminn endi. Það eru
margir góðir brandarar í henni,
þótt söguþráðurinn sé algert bull.
Það er nú ekkert endilega galli í
gamanmyndum, þannig að ekki
er hægt að bölva því að neinu
ráði. örn Markússon